Osiągnięcia uczniów kończących gimn nazjum w roku 2012 Sprawozdanie z egzami nu gimnazjalnego 2012
Osiągnięcia uczniów kończących gimnazjum w roku 2012
Materiał opracowano w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej na podstawie danych z okręgowych komisji egzaminacyjnych w Gdańsku, Jaworznie, Krakowie, Łodzi, Łomży, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu Centralna Komisja Egzaminacyjna ul. Józefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa tel. 022 536 65 00, fax 022 536 65 04 e-mail: ckesekr@cke.edu.pl www.cke.edu.pl
SPIS TREŚCI I. Organizacja i przebieg egzaminu oraz sprawdzania prac uczniów... 3 II. Wyniki egzaminu... 5 1. Część humanistyczna z zakresu języka polskiego... 5 1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 5 1.2. Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych... 12 1.3. Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących... 12 1.4. Wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 13 2. Część humanistyczna z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie.. 15 2.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 15 2.2. Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych... 21 2.3. Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących... 22 2.4. Wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 23 3. Część matematyczno-przyrodnicza z zakresu matematyki... 25 3.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 25 3.2. Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych... 31 3.3. Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących... 32 3.4. Wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 33 3.5. Wyniki uczniów, którzy przystąpili do egzaminu gimnazjalnego w języku litewskim... 34 4. Część matematyczno-przyrodnicza z zakresu przedmiotów przyrodniczych... 34 4.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 34 4.2. Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych... 41 4.3. Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących... 41 4.4. Wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 42 4.5. Wyniki uczniów, którzy przystąpili do egzaminu gimnazjalnego w języku litewskim... 43 5. Języki obce nowożytne... 44 5.1. Język angielski... 45 5.1.1. Poziom podstawowy... 45 5.1.1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 45 5.1.1.2. Uczniowie słabowidzący i uczniowie niewidomi... 48 5.1.1.3. Uczniowie słabosłyszący i uczniowie niesłyszący... 48 5.1.1.4. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 49 5.1.2. Poziom rozszerzony... 50 5.1.2.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 51 5.1.2.2. Uczniowie słabowidzący i uczniowie niewidomi... 53 5.1.2.3. Uczniowie słabosłyszący i uczniowie niesłyszący... 53 5.1.2.4. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 54 5.2. Język niemiecki... 55 5.2.1. Poziom podstawowy... 55 5.2.1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 55 5.2.1.2. Uczniowie słabowidzący i uczniowie niewidomi... 58 5.2.1.3. Uczniowie słabosłyszący i uczniowie niesłyszący... 58 5.2.1.4. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 59 5.2.2. Poziom rozszerzony... 60 5.2.2.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 60 3.2.2.2. Uczniowie słabowidzący i uczniowie niewidomi... 63 3.2.2.3. Uczniowie słabosłyszący i uczniowie niesłyszący... 63 3.2.2.4. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 64 5.3. Język rosyjski... 65 5.3.1. Poziom podstawowy... 65 5.3.1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 65 5.3.1.2. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 68 5.3.2. Poziom rozszerzony... 69 1
5.3.2.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 69 5.4. Język francuski... 72 5.4.1. Poziom podstawowy... 72 5.4.1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 72 5.4.1.2. Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim... 75 5.4.2. Poziom rozszerzony... 76 5.4.2.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 76 5.5. Język hiszpański... 79 5.5.1. Poziom podstawowy... 79 5.5.1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 79 5.5.2. Poziom rozszerzony... 81 5.5.2.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 81 5.6. Język włoski... 83 5.6.1. Poziom podstawowy... 83 5.6.1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 83 5.6.2. Poziom rozszerzony... 84 5.6.2.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową... 84 Aneks... 88 1. Gimnazja, w których przeprowadzono egzamin gimnazjalny w kwietniu 2012 r 1... 88 1.1. Liczba (odsetek) gimnazjów w kraju i województwach ogółem i z podziałem na szkoły na wsi oraz w miastach do 20 tys., od 20 tys. do 100 tys. i powyżej 100 tys. mieszkańców... 88 1.2. Liczba (odsetek) gimnazjów publicznych i niepublicznych w kraju i województwach... 88 2. Uczniowie, którzy przystąpili do egzaminu gimnazjalnego w kwietniu 2012 r.... 89 2.1. Liczba (odsetek) gimnazjalistów w kraju i województwach ogółem i z podziałem na uczniów szkół na wsi oraz w miastach do 20 tys., od 20 tys. do 100 tys. i powyżej 100 tys. mieszkańców... 89 2.2. Liczba (odsetek) uczniów gimnazjów publicznych i niepublicznych w kraju i województwach... 89 2.3. Liczba laureatów i finalistów olimpiad przedmiotowych oraz laureatów konkursów przedmiotowych o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim z zakresu jednego z grupy przedmiotów objętych egzaminem, zwolnionych z odpowiedniej części egzaminu gimnazjalnego w 2012 r. na podstawie zaświadczenia stwierdzającego uzyskanie tytułu odpowiednio laureata lub finalisty, otrzymujących zaświadczenie o uzyskaniu z tej części egzaminu najwyższego wyniku w kraju i województwach 2... 90 2.4. Odsetek uczniów z dysleksją rozwojową w latach 2010 2012 w kraju i województwach 3... 90 3. Wyniki uczniów w kraju i województwach... 91 3.1. Średnie wyniki uczniów bez dysfunkcji i uczniów z dysleksją rozwojową w kraju i województwach część humanistyczna (w procentach)... 91 3.2. Średnie wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych w kraju i województwach część humanistyczna (w procentach)... 91 3.3. Średnie wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących w kraju i województwach część umanistyczna (w procentach).92 3.4. Średnie wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim w kraju i województwach część humanistyczna (w procentach)... 92 3.5. Średnie wyniki uczniów bez dysfunkcji i uczniów z dysleksją rozwojową w kraju i województwach część matematyczno-przyrodnicza (w procentach)... 93 3.6. Średnie wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych w kraju i województwach część matematyczno-przyrodnicza (wprocentach)... 93 3.7. Średnie wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących w kraju i województwach część matematyczno-przyrodnicza (w procentach)... 94 3.8. Średnie wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim w kraju i województwach część matematyczno-przyrodnicza (w procentach)... 94 3.9. Średnie wyniki uczniów w kraju języki obce nowożytne poziom podstawowy części zestawu zadań (w procentach)... 95 3.10. Średnie wyniki uczniów w kraju języki obce nowożytne poziom rozszerzony części zestawu zadań (w procentach)... 95 2
I. ORGANIZACJA I PRZEBIEG EGZAMINU ORAZ SPRAWDZANIA PRAC UCZNIÓW W 2012 r. do egzaminu gimnazjalnego przystąpili uczniowie, którzy we wrześniu 2009 r. rozpoczęli naukę według nowej podstawy programowej. Egzamin gimnazjalny w nowej formule przeprowadzono w dniach 24 26 kwietnia, w trybie przewidzianym w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych 1 (zwanym dalej rozporządzeniem). Przystąpiło do niego ponad 403 tysiące uczniów klas trzecich z 7 218 gimnazjów w Polsce. Składał się on z trzech części: humanistycznej z zakresu języka polskiego oraz historii i wiedzy o społeczeństwie, matematyczno-przyrodniczej z zakresu matematyki oraz przedmiotów przyrodniczych i z języka obcego nowożytnego na poziomie podstawowym i rozszerzonym. Egzamin gimnazjalny przeprowadziły na swoim terenie okręgowe komisje egzaminacyjne. Zgodnie z rozporządzeniem za organizację i przebieg egzaminu w poszczególnych szkołach odpowiadali przewodniczący szkolnych zespołów egzaminacyjnych, którymi byli dyrektorzy szkół. Powoływali oni członków szkolnych zespołów egzaminacyjnych, a w przypadku gdy w danej szkole egzamin odbywał się w kilku salach również zespoły nadzorujące przebieg egzaminu w każdej z tych sal. Członkami zespołów nadzorujących nie mogli być nauczyciele przedmiotów wchodzących w zakres danej części egzaminu, a w przypadku części trzeciej egzaminu nauczyciele tego języka obcego nowożytnego, z którego był przeprowadzany egzamin. Co najmniej jeden członek każdego zespołu nadzorującego musiał być zatrudniony w innej szkole lub placówce. Podczas trwania egzaminu w salach oprócz uczniów i członków zespołów nadzorujących mogli przebywać obserwatorzy delegowani pracownicy MEN, CKE, OKE, przedstawiciele organów sprawujących nadzór pedagogiczny i organów prowadzących szkoły, a także szkół wyższych i placówek doskonalenia nauczycieli. Naruszenie przepisów dotyczących przeprowadzania egzaminu mogło powodować, zgodnie z 47 ust. 1, 146 ust. 3 rozporządzenia, unieważnienie egzaminu lub jego części. W bieżącym roku decyzję taką podjęto w stosunku do 441 gimnazjalistów (149 w części humanistycznej egzaminu, 154 w części matematyczno-przyrodniczej oraz 108 zdających język obcy). Po zakończeniu egzaminu w danej szkole zakodowane i zabezpieczone prace egzaminacyjne zostały przekazane do właściwego ośrodka sprawdzania. Prace z zakresu języka polskiego sprawdzano w 113 ośrodkach, z matematyki w 107, a z języka obcego na poziomie rozszerzonym w 106 ośrodkach. Zestawy zadań z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie, przedmiotów przyrodniczych oraz języków obcych na poziomie podstawowym, zawierające wyłącznie zadania zamknięte, przekazano bezpośrednio do OKE, gdzie zostały sprawdzone elektronicznie. Sprawdzanie prac egzaminacyjnych na terenie kraju koordynowali eksperci CKE, natomiast nad organizacją sprawdzania prac i sprawnym przebiegiem tego procesu na terenie danej OKE czuwali koordynatorzy egzaminu. Do koordynowania przebiegu sprawdzania zadań otwartych komisje okręgowe powołały 258 przewodniczących zespołów w części humanistycznej, 219 w części matematyczno-przyrodniczej i 148 z zakresu języka obcego. Sprawdzanie prac uczniowskich powierzono odpowiednio przeszkolonym i wpisanym do ewidencji OKE egzaminatorom. W zakresie języka polskiego powołano 5160 egzaminatorów, z matematyki 4256, a języka obcego 3063. Dokładny zakres obowiązków członków zespołu egzaminatorów określały procedury przyjęte przez poszczególne OKE. Wszyscy egzaminatorzy sprawdzali prace uczniów w ośrodkach zorganizowanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne, bez możliwości wynoszenia prac uczniowskich poza budynek. Wątpliwości, które pojawiły się w trakcie sprawdzania prac, rozstrzygane były przez koordynatorów OKE i CKE. Podjęte rozstrzygnięcia w sprawie nietypowych rozwiązań uczniowskich przekazywane były do wszystkich komisji egzaminacyjnych w celu jednolitego stosowania w całym kraju. 1 DzU nr 83, poz. 562, z późn. zm. 3
Na etapie sprawdzania prac egzaminatorzy sygnalizowali podejrzenia niesamodzielności pracy uczniów. Zgłaszano je dyrektorom OKE, którzy wszczynali postępowanie wyjaśniające. Jeżeli zarzuty się potwierdziły, podejmowali oni w porozumieniu z dyrektorem CKE decyzję o unieważnieniu egzaminu lub jego części. W 2012 roku na podstawie 47 ust. 2 rozporządzenia podjęto ją w stosunku do 30 uczniów (w części humanistycznej 7, matematyczno-przyrodniczej 18, języka obcego 5). Sprawdzone i zweryfikowane prace uczniów wraz z kartami odpowiedzi przewodniczący zespołów egzaminatorów przekazali do okręgowych komisji egzaminacyjnych, w których dane sczytano elektronicznie. Informacje o wynikach egzaminu oraz zaświadczenia o indywidualnych wynikach każdego ucznia zostały przekazane do szkół 22 czerwca. 4
II. WYNIKI EGZAMINU 1. Część humanistyczna z zakresu języka polskiego 1.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową Uczniowie bez dysfunkcji oraz uczniowiee ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się wykonywali zadania zawarte w zestawie GH-P1-122. Podstawę zadań stanowiły różnorodne teksty kultury (tekstt literacki, popularnonaukowy, publicystyczny oraz reprodukcje obrazów i zdjęcia). Zestaw egzaminacyjny składał się z 22 zadań, wśród których było 20 zadań zamkniętych różnego r typu i 2 zadania otwarte wymagające od ucznia samodzielnego sformułowania odpowiedzi na pytanie oraz napisania rozprawki. Wyniki ogólne uczniów W części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego z zakresu językaa polskiego uczniowie rozwiązujący standardowy zestaw zadań uzyskali średnio 65% punktów możliwych do uzyskania. Wykres 1. Rozkład wyników uczniów Tabela 1. Wyniki uczniów parametry statystyczne Liczba uczniów 393 864 Minimumm 0 Maksimum 100 Mediana 69 Średnia 655 Odchylenie standardowe 19,3 Rzetelność testu: 0,85 2 Wyniki dziewcząt i chłopców Dziewczęta uzyskały średni wynik o 8 punktów procentowych wyższy niżż chłopcy. Szczegółowa analiza wynikóww wykazała, że dziewczęta lepiej od chłopców poradziły sobie przedee wszystkim z tworzeniem wypowiedzi. Wykazały się też lepszą znajomością Zemsty, która jest lekturąą obowiązkową w gimnazjum oraz zagadnień z zakresu składni. 2 Rzetelność testu podano, gdy liczbaa zdających była większa niż 100. 5
Wykres 2. Rozkłady wyników dziewcząt i chłopców Tabela 2. Wyniki dziewcząt i chłopców parametry statystyczne Płeć Dziewczęta Liczba uczniów Minimum 193 747 3 Maksimum 100 Mediana 72 Średnia 69 Odchylenie standardowe 17, 9 Chłopcy 200 117 0 100 63 61 19, 8 Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową Uczniowie z dysleksją oraz uczniowie bez dysleksji rozwiązywali ten samm test. Dla uczniów z dysleksją, na podstawie zaleceń poradni psychologiczno-pedagogicznej, byli oni również według dostosowanych kryteriów punktowania czas rozwiązywaniaa zadań mógł być wydłużony o 45 minut; oceniani zadań. Wykres 3. Rozkłady wyników uczniów bez dysleksji oraz uczniów z dysleksją rozwojową 6
Tabela 3. Wyniki uczniów bez dysleksji oraz uczniów z dysleksją rozwojową parametry statystyczne Uczniowie bez dysleksji Uczniowie z dysleksją rozwojową Liczba uczniów Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie standardowe 348 999 0 100 69 65 19,5 44 865 0 100 66 64 18,4 Wyniki uczniów a wielkość miejscowości Uczniowie ze szkół w miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców osiągnęli średni wynik wyższy od średnich wyników uczniów ze wsi i mniejszych miast. Różnica ta jest największa w odniesieniu do wyników uczniów gimnazjów w miastach do 20 tys. mieszkańców. Tabela 4. Wyniki uczniów na wsi oraz w miastach do 20 tys., od 20 tys. do 100 tys. i powyżej 100 tys. mieszkańców parametry statystyczne Liczba uczniów Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie standardowe Wieś 140 447 0 100 66 64 18,8 Miasto do 20 tys. mieszkańców Miasto od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców Miasto powyżej 100 tys. mieszkańców 77 953 3 100 66 63 19,5 82 529 0 100 69 66 19,6 92 935 0 100 72 68 19,4 Wyniki uczniów szkół publicznych i niepublicznych Uczniowie gimnazjów niepublicznych osiągnęli średnio wynik wyższy o 2 punkty procentowe niż uczniowie gimnazjów publicznych. Przy porównywaniu wyników uczniów szkół publicznych i niepublicznych nie należy osiągniętego przez szkołę średniego wyniku interpretować bezpośrednio jako wskaźnika jakości pracy szkoły. Na osiągnięcia uczniów wpływa wiele czynników, np. efektywność nauczania lub to, że szkoły publiczne mają obowiązek przyjmować wszystkie dzieci zamieszkujące w rejonie, zaś niepubliczne często selekcjonują uczniów w drodze rekrutacji. Tabela 5. Wyniki uczniów szkół publicznych i niepublicznych parametry statystyczne Liczba uczniów Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie standardowe Szkoła publiczna 379 000 0 100 69 65 19,1 Szkoła niepubliczna 14 864 3 100 75 67 23,6 7
Wyniki uczniów w procentach i odpowiadające im wartości centyli Tabela 6. Wyniki uczniów w procentach i odpowiadające im wartości centyli 1. Część humanistyczna język polski wynik wartość wynik wartość procentowy centyla procentowy centyla 0 1 53 29 3 1 56 34 6 1 59 39 9 1 63 44 13 1 66 50 16 1 69 56 19 2 72 62 22 3 75 69 25 4 78 75 28 6 81 81 31 8 84 87 34 10 88 92 38 12 91 95 41 15 94 98 44 18 97 100 47 21 100 100 50 25 Poziom wykonania zadań Tabela 7. Poziom wykonania 3 i moc różnicująca zadań Numer zadania 1. 2. 3. 4. 5. Wymaganie ogólne zapisane w podstawie programowej I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Wymaganie szczegółowe zapisane w podstawie programowej Poziom wykonania Moc różnicująca 1.2. Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje. 0,91 0,27 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście. 1.7. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi. 0,60 0,35 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń charakteryzuje i ocenia bohaterów. 2.2. Uczeń charakteryzuje postać mówiącą w utworze. 0,70 0,33 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń charakteryzuje i ocenia bohaterów. 3.2. Uczeń rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenie w tekście. 0,67 0,52 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście. 3.2. Uczeń uwzględnia w interpretacji potrzebne konteksty. 0,66 0,43 3 Poziom wykonania obliczamy, dzieląc liczbę punktów uzyskanych przez liczbę punktów możliwych do uzyskania. Może on przybierać wartości w przedziale od 0 do 1. Im współczynnik jest bliższy 1, tym zadanie jest łatwiejsze dla uczniów, co wskazuje, że lepiej opanowali oni daną umiejętność. Poziom wykonania możemy również wyrazić w procentach (np. 0,68 to 68%). 8
6. 7. 8. 9. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. 10. III. Tworzenie wypowiedzi. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. III. Tworzenie wypowiedzi. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. 18. III. Tworzenie wypowiedzi. 19. 20. 21. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. 22. III. Tworzenie wypowiedzi. Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń wyodrębnia wątki i wydarzenia. 0,67 0,39 1.7. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi. 0,75 0,45 3.1. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury. 1.7. Uczeń rozpoznaje intencje wypowiedzi. 0,72 0,37 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi. 3.2. Uczeń rozpoznaje wyrazy wieloznaczne i rozumie ich znaczenie w tekście. 1.11. Uczeń czerpie dodatkowe informacje z przypisu. 0,77 0,46 2.3. Uczeń, tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się; świadomie dobiera synonimy dla wyrażenia zamierzonych treści. 0,76 0,44 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście. 3.1. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury. 0,48 0,48 1.2. Uczeń wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje. 0,94 0,35 3.1. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury. 0,90 0,33 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście. 0,74 0,32 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedzi. 0,67 0,50 2.1. Uczeń rozróżnia poprawną normę wzorcową i stosuje się do niej. 2.10. Uczeń stosuje poprawne formy odmiany rzeczowników. 3.3. Uczeń dostrzega archaizmy. 0,69 0,51 3.3. Uczeń dostrzega zróżnicowanie słownictwa: rozpoznaje zapożyczenia. 0,78 0,47 2.3. Uczeń świadomie dobiera synonimy dla wyrażenia zamierzonych treści. 0,90 0,29 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście. 0,58 0,45 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście. 3.9. Uczeń wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym. 0,81 0,48 3.1. Uczeń przedstawia propozycję odczytania konkretnego tekstu kultury i uzasadnia ją. 0,57 0,65 1.1. Uczeń tworzy wypowiedź pisemną w formie rozprawki. 1.2. Uczeń stosuje zasady organizacji tekstu zgodne z wymogami gatunku, tworząc spójną pod względem logicznym i składniowym wypowiedź na zadany temat. 2.3. Uczeń, tworząc wypowiedzi, dąży do precyzyjnego wysławiania się; świadomie dobiera synonimy i antonimy dla wyrażenia zamierzonych treści. 2.5. Uczeń stosuje różne rodzaje zdań we własnych tekstach; dostosowuje szyk wyrazów i zdań składowych do wagi, jaką 0,50 0,86 9
nadaje przekazywanym informacjom. Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych. Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjum. Uczeń pisze poprawnie pod względem ortograficznym. Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjum. Uczeń poprawnie używa znaków interpunkcyjnych. KOMENTARZ Tegoroczni gimnazjaliści, podobnie jak ich poprzednicy, nieźle poradzili sobie z zadaniami sprawdzającymi umiejętność wyszukiwania w tekście informacji, zwłaszcza jeżeli były one podane wprost i odnosiły się do jednego utworu. Bez trudu zinterpretowali morał bajki Ignacego Krasickiego i określili jej cechy gatunkowe. Nie mieli też większych problemów z odczytaniem intencji nadawców wypowiedzi ani z przekształceniami semantycznymi i leksykalnymi. Również zadania z zakresu świadomości językowej okazały się dla większości zdających łatwe poprawnie wskazywali formanty nadające wyrazom pochodnym określone znaczenie i rozpoznali w tekście zapożyczenia. Zdecydowanie trudniejsze okazały się dla uczniów zadania wymagające wykonania na tekście operacji bardziej złożonych, takich jak np. znalezienie informacji rozproszonych i wnioskowanie na ich podstawie o opinii autora na temat realizacji scenicznej komedii A. Fredry bądź wyjaśnienie, jak Jan Miodek uzasadnia swoją opinię na temat dodawania cząstki mini- do wyrazów, którym znaczenie mały, o niewielkim rozmiarze nadano już za pomocą przyrostków rodzimych -ik, -ek, -ka. Uczniowie mieli również kłopoty ze sformułowaniem w zadaniu otwartym wniosków dotyczących skutków nadużywania w polszczyźnie cząstek słowotwórczych obcego pochodzenia. Prawie 27% gimnazjalistów za to zadanie otwarte nie otrzymało żadnego punktu, bowiem najczęściej błędnie odczytywali intencje autora tekstu (np. Jan Miodek przestrzega nas przed używaniem słów typu miły, ujmujący. Przestrzega nas przed naszym bogactwem językowym.), formułowali wnioski zbyt ogólnikowe (np. Autor przestrzega nas w swojej wypowiedzi o skutkach, jakie czekają nas w przyszłości.) lub popełniali błędy merytoryczne (np. Autor przestrzega nas przed nadmiernym używaniem zdrobnień i zachęca nas do używania kolokwializmów.). Największym wyzwaniem dla gimnazjalistów było napisanie rozprawki na temat: Literatura pozwala lepiej poznać i zrozumieć minione wieki. Musieli się tu wykazać umiejętnościami zarówno w zakresie przeprowadzenia wywodu argumentacyjnego i przedstawienia go w sposób logicznie uporządkowany, jak i poprawnością językową, ortograficzną i interpunkcyjną. Zdający uzyskali za to zadanie średnio 50% punktów możliwych do zdobycia. Niestety, wiele wypowiedzi uczniów to świadectwo nieporadności w zakresie realizacji tematu średni wynik uzyskany w bieżącym roku za to kryterium wynosi 52% punktów. Gimnazjaliści nie potrafili dokonać wyboru treści, które poprawnie zilustrowałyby postawioną tezę i zamiast przykładami literackimi popierali argumenty przykładami innych tekstów kultury, np. malarskimi, filmowymi. Czasami uczniowie przywoływali przykłady nieadekwatne do tematu rozprawki, bądź zamiast w oparciu o tekst formułować argumenty, ograniczali się do streszczenia utworu. Uczniowie mylili tytuły utworów, imiona i nazwiska autorów lub bohaterów wydarzeń, przypisywali podany przez siebie przykład do niewłaściwej lektury, mylili postaci i wydarzenia historyczne (np. Przyczyną niezgody w Krzyżakach jest mur, który miał oddzielać dwa królestwa.) Wyciągali wnioski świadczące o braku zrozumienia istoty faktów, zjawisk i zależności między nimi (np.: Zbyszko zaatakował Krzyżaka, bo miał pawie czuby i dlatego wybuchła wojna między Polską a Krzyżakami. Lektura Quo vadis nawiązuje do historii, ponieważ polscy lotnicy walczą o swoją ojczyznę jak tylko potrafią. W XVI w. nie było prądu, a mimo to powstawały takie dzieła jak,,pan Tadeusz, Dziady A. Mickiewicza, są to przykłady na to, że ludzie poradziliby sobie bez prądu.) W niektórych pracach można było zauważyć rozbieżności między przyjętą tezą, argumentacją a zakończeniem. Mankamentem wypowiedzi uczniowskich był brak podsumowania rozważań lub ograniczenie się do stwierdzenia, że piszący zgadzają się z postawioną tezą (np. Moim zdaniem dobrze uzasadniłem podaną przeze mnie tezę i przytoczyłem odpowiednie argumenty do tezy Literatura pozwala lepiej poznać i zrozumieć minione wieki.) 10
Uczniowie na ogół zachowywali proporcje pomiędzy poszczególnymi częściami wypowiedzi, dbali o porządek logiczny i spójność wywodu; posługiwali się stylem adekwatnym do wywodu argumentacyjnego. Analiza uczniowskich wypowiedzi po raz kolejny odsłoniła problemy w posługiwaniu się językiem pisanym. Gimnazjaliści popełniali błędy we wszystkich kategoriach: stylistyczne, składniowe, leksykalne, fleksyjne, ortograficzne i interpunkcyjne. Najczęściej nie radzili sobie z zachowaniem poprawnego szyku wyrazów w zdaniu, z wyznaczaniem granic zdania, z budowaniem zdań wielokrotnie złożonych, ze stosowaniem spójników. Mieli również problemy z pisownią samogłosek nosowych, szczególnie w wygłosie, z pisownią łączną i rozłączną wyrazów oraz z pisownią wyrażeń przyimkowych. Nie rozdzielali przecinkiem imiesłowowego równoważnika zdania ani zdań składowych. Średnie wyniki szkół 4 na skali staninowej Tabela 8. Wyniki szkół na skali staninowej Przedział wyników Stanin (w %) 1 17,8 37,0 2 37,1 54,3 3 54,4 59,2 4 59,3 62,6 5 62,7 66,4 6 66,5 69,8 7 69,9 74,3 8 74,4 81,4 9 81,5 95,6 Skala staninowa umożliwia porównywanie średnich wyników szkół w poszczególnych latach. Ze względu na nową formułę egzaminu porównywanie tych wyników będzie możliwe dopiero w latach następnych. Uzyskanie w kolejnych latach takiego samego średniego wyniku w procentach nie oznacza tego samego poziomu osiągnięć. 4 Ilekroć w niniejszym sprawozdaniu jest mowa o wynikach szkół w 2012 roku, przez szkołę należy rozumieć każdą placówkę, w której liczba uczniów przystępujących do egzaminu była nie mniejsza niż 5. Wyniki szkół obliczono na podstawie wyników uczniów, którzy wykonywali zadania z zestawu GH-P1-122. 11
1.2. Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomy ych Zestawy zadań dla uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych h z zakresu języka polskiego (GH -P4-122, GH-P5-122, GH-P6-122) zostały przygotowane na podstawie zestawu GH-P1-112. Uczniowie słabowidzący otrzymali zestawy zadań, w których dostosowano wielkość czcionki odpowiednio Arial 16 pkt i Arial 24 pkt, a ilustracje zastąpiono opisem. Dla uczniów niewidomych przygotowano zestaw zadań w brajlu. Wykres 4. Rozkład wyników uczniów Tabela 9. Liczba uczniów 676 Rzetelność testu: 0,87 Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych parametry p statystyczne Minimum 6 Maksimumm 1.3. Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłysząc ych 100 Mediana Uczniowie słabosłyszący i uczniowie niesłyszący wykonywali zadania zawarte w zestawie GH-P7-122. Podstawę zadań stanowiły krótkie teksty popularnonaukowe i literackie, w których uproszczonoo słownictwo. Opatrzonoo je też objaśnieniami trudniejszych pojęć. p Test składał się z 22 zadań, wśród których było 20 zadańń zamkniętych różnego typu i 2 zadania otwarte polegające na napisaniu dedykacji w książce i rozprawki. Zadania zamieszczone w zestawie były przyjazne uczniowi w formie i treści. Polecenie napisania rozprawki zostało dodatkowo opatrzone szczegółową instrukcją, jak sformułować tezę i przeprowadzićć wywód argumentacyjny. 56 Średnia 55 Odchylenie standardowe ) 21 12
Wykres 5. Rozkład wynikóww uczniów Tabela 10. Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących parametry statystyczne Liczba uczniów Rzetelność testu: 0,92 1.4. 1 060 Minimumm 0 Maksimum 100 Mediana Wyniki uczniów z upośledzen niem umysłowym w stopniu lekkim Uczniowie z upośledzeniem umysłowym m w stopniu lekkim wykonywali zadania zawarte w zestawiee GH-P8-122. Podstawę zadań stanowiły krótkie fragmenty tekstóww literackichh i popularnonaukowych. Teksty miały uproszczone słownictwo i wyjaśnione pojęcia. Zestaw zawierał 22 zadania, wśród których było 20 zadań zamkniętych różnego typu oraz 2 zadaniaa rozszerzonej odpowiedzi, które wymagały napisania wypowiedzi uzasadniającej wybór ulubionej książki i wypracowania zawierającego wywód argumentacyjny (rozprawki). Zadania zamieszczone w zestawie były przyjazne uczniowi w formie i treści. W miarę możliwościi odnosiły się do sytuacji życiowych. Polecenia były jasne, prostee i zrozumiałe dla ucznia, a zadanie polegające na napisaniu dłuższej wypowiedzi pisemnej zostało dodatkowo opatrzone szczegółowąs ą instrukcją, która ułatwiała uczniowi przeprowadzenie wywodu argumentacyjnego. 69 Średnia 633 Odchylenie standardowe 27 13
Wykres 6. Tabela 11. Rozkład wyników uczniów Wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim parametry statystyczne Liczba uczniów 7 827 Minimum 9 Maksimumm 100 Mediana 59 Średnia 57 Odchylenie standardowe ) 17 Rzetelność testu: 0,75 14
2. Część humanistyczna z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie 2.1. Wynikii uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksjąą rozwojową Uczniowie bez dysfunkcji oraz uczniowie z dysleksją rozwojową rozwiązywali zadania zawarte w zestawie GH-H1-122. Zestaw egzaminacyjny składał się z 24 zadań zamkniętych, w tym 20 zadań z historii i 4 zadańń z wiedzy o społeczeństwie. Dominowały y zadania wyboru wielokrotnego, w których uczeń wybierałł jednąą z podanych odpowiedzi. Były takżee zadania, które miały inną formę, np. typu prawda-fałsz oraz na dobieranie. Podstawę zadań stanowiły różnorodne teksty kultury (teksty źródłowe, ilustracje, mapy oraz tablica genealogiczna, tabela, wykres). Wyniki ogólne uczniów W części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwiee uczniowie rozwiązujący standardowy zestaw zadańń uzyskali średnio ś 61% % punktów. Takie same średnie wyniki uzyskali uczniowie z dysleksją rozwojową. Wykres 7. Rozkład wynikóww uczniów Tabela 12. Wyniki uczniów parametryy statystyczne Liczba uczniów 393 891 Minimumm 0 Maksimum 100 Mediana 61 Średnia 611 Odchylenie standardowe 19,3 Rzetelność testu: 0,85 5 5 Rzetelność testu podano, gdy liczbaa zdających była większa niż 100. 15
Wyniki dziewcząt i chłopców Średnie wyniki dziewcząt i chłopców z zakresu historii i wiedzy o (po 61 % punktów). społeczeństwie są jednakowe Wykres 8. Rozkłady wyników dziewcząt i chłopców Tabela 13. Wyniki dziewcząt i chłopców parametry statystyczne Liczba Minimum Płeć uczniów Dziewczęta 193 757 0 Maksimum 100 Mediana 61 Średnia 61 Odchylenie standardowe 18,7 Chłopcy 200 134 0 100 61 61 19,9 Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową Wykres 9. Rozkłady wyników uczniów bez dysleksji oraz uczniów z dysleksją rozwojową 16
Tabela 14. Wyniki uczniów bez dysleksji oraz uczniów z dysleksją rozwojową parametry statystyczne Uczniowie bez dysleksji Uczniowie z dysleksją rozwojowa Liczba uczniów Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie standardowe 349 013 0 100 61 61 19,4 44 878 0 100 61 61 18,8 Wyniki uczniów a wielkość miejscowości Najwyższe wyniki w części humanistycznej egzaminu z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie osiągnęli uczniowie z dużych miast powyżej 100 tys. mieszkańców (średnio 64% punktów), najniższe natomiast uczniowie szkół w miastach do 20 tys. mieszkańców oraz szkół na wsi (średnio po 59% punktów). Różnica pomiędzy tymi wynikami jest mała (średnio 5 punktów procentowych). Świadczy to o porównywalnym stopniu opanowania umiejętności przez uczniów niezależnie od wielkości miejscowości, w której znajduje się szkoła. Tabela 15. Wyniki uczniów na wsi oraz w miastach do 20 tys., od 20 tys. do 100 tys. i powyżej 100 tys. mieszkańców parametry statystyczne Liczba uczniów Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie standardowe Wieś 140 452 0 100 58 59 18,8 Miasto do 20 tys. mieszkańców Miasto od 20 tys. do 100 tys. mieszkańców Miasto powyżej 100 tys. mieszkańców 77 961 3 100 58 59 19,1 82 540 0 100 61 61 19,3 92 938 0 100 67 64 19,8 Wyniki uczniów szkół publicznych i niepublicznych Uczniowie gimnazjów niepublicznych osiągnęli średnio wynik wyższy o 5 punktów procentowych niż uczniowie gimnazjów publicznych. Tabela 16. Wyniki uczniów szkół publicznych i niepublicznych parametry statystyczne Liczba uczniów Minimum Maksimum Mediana Średnia Odchylenie standardowe Szkoła publiczna 379 024 0 100 61 61 19,2 Szkoła niepubliczna 14 867 0 100 70 66 22,6 17
Wyniki uczniów w procentach i odpowiadające im wartości centyli Tabela 17. Wyniki uczniów w procentach i odpowiadające im wartości centyli 2. Część humanistyczna historia i wiedza o społeczeństwie wynik wartość wynik wartość procentowy centyla procentowy centyla 0 1 52 37 3 1 55 42 6 1 58 47 9 1 61 53 12 1 64 58 15 1 67 63 18 1 70 68 21 2 73 73 24 3 76 78 27 5 79 82 30 7 82 87 33 10 85 91 36 14 88 94 39 18 91 96 42 22 94 98 45 27 97 100 48 32 100 100 Poziom wykonania zadań Tabela 18. Poziom wykonania 6 i moc różnicująca zadań Numer zadania 1. 2. 3. Wymaganie ogólne zapisane w podstawie programowej I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. 4. I. Chronologia historyczna. Wymaganie szczegółowe zapisane w podstawie programowej Poziom wykonania Moc różnicująca 2. Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń: 1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu. 0,34 0,21 1. Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń: 2) wyjaśnia zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka. 2. Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń: 1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu. 0,56 0,52 6. Dziedzictwo antyku. Uczeń: 1) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze. 0,64 0,48 5. Cywilizacja rzymska. Uczeń: 4) rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego. 8. Arabowie i świat islamski. Uczeń: 1) umiejscawia w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg podbojów arabskich. 9. Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Uczeń: 2) charakteryzuje działalność Karola Wielkiego i 0,38 0,44 6 Poziom wykonania obliczamy, dzieląc liczbę punktów uzyskanych przez liczbę punktów możliwych do uzyskania. Może on przybierać wartości w przedziale od 0 do 1. Im współczynnik jest bliższy 1, tym zadanie jest łatwiejsze dla uczniów, co wskazuje, że lepiej opanowali oni daną umiejętność. Poziom wykonania możemy również wyrazić w procentach (np. 0,68 to 68%). 18
5. 6. 7. 8. 9. 10. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. 11. I. Chronologia historyczna. 12. 13. III. Tworzenie narracji historycznej. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. 14. I. Chronologia historyczna. wyjaśnia, na czym polegał renesans karoliński. 10. Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń: 3) wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w. Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń opowiada historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie: św. Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III. 13. Polska pierwszych Piastów. Uczeń: 4) ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury. 0,50 0,38 Umiejętność z zakresu szkoły podstawowej. Uczeń opowiada historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie: św. Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III. 13. Polska pierwszych Piastów. Uczeń: 4) ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury. 0,64 0,50 12. Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń: 3) rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza ( ). 7. Humanizm i renesans. Uczeń: 1) wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu ( ). 20. Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń: 5) rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku ( ). 26. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń: 4) rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia ( ). 0,65 0,34 14. Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego; 3) porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów; 5) ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej. 0,69 0,46 14. Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń: 5) ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej. 0,76 0,48 13. Polska pierwszych Piastów. Uczeń: 2) wskazuje, na przykładzie państwa pierwszych Piastów, charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej. 0,61 0,39 10. Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń: 1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie. 16. Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i przestrzeni wielkie wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii. 0,52 0,43 18. Rozłam w Kościele zachodnim. Uczeń: 2) opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra. 0,65 0,62 19. Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń: 1) ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów. 0,78 0,38 27. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń: 1) sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze. 0,64 0,51 19
15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. I. Chronologia historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. II. Analiza i interpretacja historyczna. I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. IV. Znajomość zasad i procedur demokracji. V. Znajomość podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. V. Znajomość podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. 25. Bunt poddanych wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uczeń: 1) przedstawia przyczyny i następstwa wojny o niepodległość. 28. Rewolucja francuska. Uczeń: 1) wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki. 32. Europa i świat w XIX w. Uczeń: 1) opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych. 0,68 0,70 27. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń: 1) sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym rozbiorze. 31. Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń: 3) identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne ich zastosowania. 0,79 0,61 35. Życie pod zaborami. Uczeń: 1) wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej; 3) porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego. 0,46 0,48 31. Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń: 1) podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego. 37. I wojna światowa i jej skutki. Uczeń: 1) wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy. 0,39 0,25 33. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim. Uczeń: 2) charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego. 0,53 0,38 39. Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń: 1) charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników różnych orientacji politycznych. 0,51 0,35 6. Środki masowego przekazu. Uczeń: 4) uzasadnia, posługując się przykładami, znaczenie opinii publicznej we współczesnym świecie; odczytuje i interpretuje wyniki wybranego sondażu opinii publicznej. 0,65 0,42 26. Gospodarstwo domowe. Uczeń: 4) wyjaśnia, jakie prawa mają konsumenci i jak mogą ich dochodzić. 0,57 0,45 15. Władza sądownicza. Uczeń: 1) przedstawia organy władzy sądowniczej, zasady, wedle których działają sądy (niezawisłość, dwuinstancyjność) i przykłady spraw, którymi się zajmują. 0,41 0,30 11. Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna. Uczeń: 2) omawia najważniejsze zasady ustroju Polski (suwerenność narodu, podział władzy, rządy prawa, pluralizm). 0,70 0,54 KOMENTARZ Gimnazjaliści najlepiej poradzili sobie z rozwiązaniem zadań sprawdzających umiejętność analizy i interpretacji historycznej. Uczniowie nie mieli większych problemów z wyszukaniem i porównaniem informacji pozyskanych z różnych źródeł. W zakresie tej umiejętności jednak słabiej sobie radzą z przetworzeniem uzyskanych informacji i sformułowaniem na ich podstawie prostego wniosku. Okazało się, że trudne były zadania wymagające krytycznej oceny faktów, zdarzeń lub posłużenia się wiedzą spoza tekstu. 20
Najłatwiejsze w całym teście było zadanie, w którym uczniowie musieli wykorzystać informacje z ilustracji, tekstu na tej ilustracji i mapy oraz umieścić wydarzenie w czasie. Blisko 80% piszących udzieliło poprawnej odpowiedzi. Nie sprawiło także uczniom większych trudności wyszukanie informacji na tablicy genealogicznej i zestawienia informacji z dwóch różnych map. Ponad 60% uczniów rozpoznała charakterystyczne cechy stylów architektonicznych, wskazała cechy monarchii patrymonialnej oraz dobrała argument do wskazanej odpowiedzi. Jednak około połowa zdających nie potrafiła zinterpretować tekstu prawno-ustrojowego, zidentyfikować władców uczestniczących w zjeździe gnieźnieńskim, przyporządkować zaboru do opisanej sytuacji. Najtrudniejsze dla gimnazjalistów okazały się zadania sprawdzające umiejętności z zakresu chronologii historycznej. Niski wynik (poziom wykonania 34 %) wskazuje, że uczniowie mają kłopoty z sytuowaniem w czasie wydarzeń mających miejsce przed naszą erą. Dużą trudność (poziom wykonania 38%) sprawiło uczniom zadanie wymagające ustalenia związku poprzedzania i następstwa wydarzeń. Zadanie nie wymagało od ucznia znajomości konkretnych dat, lecz ułożenia prawidłowego ciągu przyczynowo-skutkowego istotnych wydarzeń z końca epoki starożytnej i epoki wczesnego średniowiecza. Porównywalne pod względem trudności okazało się zadanie sprawdzające umiejętność wyjaśniania związków przyczynowo-skutkowych dotyczących ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX wieku. Potwierdziły się obserwacje z wcześniejszych egzaminów, że zadania sprawdzające umiejętność dostrzegania i analizowania kontekstów niezbędnych do interpretacji tekstów kultury, zwłaszcza te wymagające posłużenia się podstawową wiedzą pozatekstową, sprawiają uczniom wiele problemów. Średnie wyniki szkół 7 na skali staninowej Tabela 19. Wyniki szkół na skali staninowej Przedział wyników Stanin (w %) 1 23,0 39,2 2 39,3 50,4 3 50,5 54,8 4 54,9 58,0 5 58,1 61,4 6 61,5 64,8 7 64,9 69,8 8 69,9 78,6 9 78,7 95,1 Skala staninowa umożliwia porównywanie średnich wyników szkół w poszczególnych latach. Ze względu na nową formułę egzaminu porównywanie tych wyników będzie możliwe dopiero w latach następnych. Uzyskanie w kolejnych latach takiego samego średniego wyniku w procentach nie oznacza tego samego poziomu osiągnięć. 2.2. Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych Zestawy zadań dla uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie (GH-H4-122, GH-H5-122, GH-H6-122) zostały przygotowane na podstawie zestawu GH-H1-122. Uczniowie słabowidzący otrzymali zestawy zadań, w których dostosowano wielkość czcionki odpowiednio Arial 16 pkt i Arial 24 pkt, uproszczono i powiększono mapy i taśmę chronologiczną, powiększono ilustracje, a gdy było to konieczne dodano opis, natomiast tablicę genealogiczną i wykres zastąpiono opisem. Dla uczniów niewidomych przygotowano zestaw zadań w brajlu. 7 Ilekroć w niniejszym sprawozdaniu jest mowa o wynikach szkół w 2012 roku, przez szkołę należy rozumieć każdą placówkę, w której liczba uczniów przystępujących do egzaminu była nie mniejsza niż 5. Wyniki szkół obliczono na podstawie wyników uczniów, którzy wykonywali zadania z zestawu GH-H1-122. 21
Wykres 10. Tabela 20. Rozkład wyników uczniów Wyniki uczniów słabowidzących i uczniów niewidomych parametry statystyczne Liczba uczniów 677 Minimum 15 Maksimum 100 Mediana 52 Średnia Ś 53 Odchyleniee standardowe 18 Rzetelność testu: 0,82 2.3. Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących Uczniowie słabosłyszący i uczniowie niesłyszący rozwiązywali zadania z zawarte w zestawie GH-H7-122, który został przygotowany na podstawie zestawu GH-H1-122. W zestawiee uproszczonoo zadania i dostosowano o słownictwo. Skrócono teksty źródłowe lub zastąpiono je tekstem narracyjnym zachowującc pierwotną treść i znaczenie, poza tym zamieszczono wyjaśnienie trudnego słownictwa. W miarę możliwości uproszczono i powiększono mapy oraz inne materiały ilustracyjne oraz dodano podpisy ułatwiające wykonanie zadania. W niektórych zadaniach pozostawiono tylko niezbędne mapy, zdjęcia oraz dane. 22
Wykres 11. Tabela 21. Rozkład wyników ucznióww Wyniki uczniów słabosłyszących i uczniów niesłyszących parametry statystyczne Liczba uczniów 1057 Minimumm 3 Maksimum 100 Mediana 48 Średniaa 50 Odchylenie standardowe ( 19 Rzetelność testu: 0,83 2.4. Wyniki uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim Uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim rozwiązywali zadania zawarte w zestawiee GH-H8-122. Zestaw zawierał 20 zadań zamkniętych różnego typu. Podstawę zadań stanowiły teksty źródłowee (w tym normatywne) i popularnonaukowe, ilustracje, mapa, wykres, tablicaa genealogiczna i taśmaa chronologiczna. Zadania zamieszczone w zestawie były przyjazne uczniowi w formie f i treści, w miarę możliwościi odnosiły się do sytuacji życiowych. Teksty były krótkie, miały uproszczone słownictwo i wyjaśnione pojęcia. Polecenia były jasne, proste i zrozumiałe dla ucznia. 23
Wykres 12. Rozkład wyników uczniów Tabela 22. Wyniki uczniów z statystyczne upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim parametry Liczba uczniów 7832 Minimum 3 Maksimumm 97 Mediana 67 Średnia 66 Odchylenie standardowe ) 12 Rzetelność testu: 0,59 24
3. Część matematyczno-przyrodnicza z zakresu matematyki 3.1. Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową Uczniowie bez dysfunkcji oraz uczniowie z dysleksją rozwojową rozwiązywali zadania zawarte w zestawie GM-M1-122. Zestaw egzaminacyjny zawierał 23 zadania, w tym 20 zadań zamkniętych i 3 zadania otwarte. Wśród zadańń zamkniętych dominowały zadania wyboru wielokrotnego, w których uczniowie wybierali jednąą z podanych odpowiedzi. Cztery zadania a miały inną formę: w trzech t należało ocenić prawdziwość ć podanych stwierdzeń, a w jednym wybrać poprawną odpowiedź oraz odpowiedni argument uzasadniający ją. Zadania otwarte wymagały od gimnazjalistów samodzielnego sformułowaniaa rozwiązania. W zadaniach wykorzystano rysunki, diagram i wykresy. Wyniki ogólne uczniów Wykres 13. Rozkład wynikóww uczniów Tabela 23. Wyniki uczniów parametryy statystyczne Liczba uczniów 393 778 Minimumm 0 Maksimum 100 Mediana 40 Średniaa 47 Odchylenie standardowe ( 24,1 Rzetelność testu: 0,84 8 8 Rzetelność testu podano, gdy liczba zdających była większa niż 100. 25
Wyniki dziewcząt i chłopców Średnie wyniki dziewcząt i chłopców są bardzo do siebie o 1 punkt procentowy wyższy niż dziewczęta. zbliżone. Chłopcy uzyskali średni wynik Wykres 14. Tabela 24. Rozkłady wyników dziewcząt i chłopców Wyniki dziewcząt i chłopców parametry statystyczne Liczba Minimum Płeć uczniów Dziewczęta 193 690 0 Maksimum 100 Mediana 40 Średnia 47 Odchylenie standardowe 24,0 Chłopcy 200 088 0 100 43 48 24,2 Wyniki uczniów bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją rozwojową Uczniowie z dysleksją rozwojową uzyskali wyniki zbliżone do wyników swoich rówieśnikóww bez dysleksji. Średni wynik uczniów z dysleksją jest o 1 punkt procentowy wyższy od średniego wyniku uczniów bez dysfunkcji. 26