Leki układu oddechowego -wykrztuśne, przeciwkaszlowe, stosowane w terapii astmy

II rok Dietetyki Leki układu oddechowego -wykrztuśne, przeciwkaszlowe, stosowane w terapii astmy dr med. Przemysław Niewiński 1

Choroby płuc: przewlekłe zapalenie oskrzeli Gęsty śluz zwęża drogi oddechowe Przewlekły stan zapalny upośledza działanie rzęsek Podrażnienie powoduje skurcz oskrzeli 2

Choroby płuc: rozedma Powiększenie i uszkodzenie pęcherzyków płucnych 3

Leki stosowane w chorobach dróg oddechowych 1. Leki wykrztuśne 2. Leki przeciwkaszlowe 3. Leki przeciwastmatyczne/stosowane w POChP 4

Leki wykrztuśne ułatwiają usunięcie śluzu i wydzieliny zapalnej z dróg oddechowych stosowane w stanach zapalnych dróg oddechowych, którym towarzyszy kaszel suchy lub kaszel z lepką gęstą wydzieliną błony śluzowej oskrzeli 5

Leki wykrztuśne Leki działające ośrodkowo pobudzające ośrodki: oddechowy i kaszlu (kofeina, doksapram, lobelina analeptyki ośrodków autonomicznych) - najczęściej z lekami dział. obwodowo Leki działające obwodowo środki zwiększające wydzielanie śluzu w oskrzelach lub powodujące jego rozpuszczenie i upłynnienie, wydzielina pobudza punkty kaszlowe i daje sygnał do ośrodka kaszlu 6

Leki wykrztuśne cd. Z punktu widzenia mechanizmu działania leki te dzieli się na dwie podstawowe grupy: Leki sekretolityczne (stosuje się w stanach z suchym kaszlem z niewielką ilością śluzu lub podczas kaszlu z gęstą plwociną) Leki mukolityczne (stosuje się w zapaleniu oskrzeli z gęstą wydzieliną, rozstrzeniu oskrzeli, mukowiscydozie, w zapaleniu krtani, zapaleniu ucha zewnętrznego i środkowego, przed operacją) 7

Leki wykrztuśne cd. Leki sekretolityczne (secretolytica) zwiększają wydzielanie śluzu w oskrzelach i powodują jego upłynnienie Leki wydalane przez płuca solne leki wykrztuśne (jodek potasowy, wodorowęglan sodowy, chlorek amonowy) Leki wydalane przez płuca i drażniące błonę śluzową oskrzeli od strony ich światła gwajakol i olejki eteryczne (sosnowy, terpentynowy) Leki drażniące błonę śluzową żołądka - wzmagają na drodze odruchowej wydzielanie wodnistego śluzu w oskrzelach emetyna, saponiny, kwas benzoesowy 8

Leki wykrztuśne c.d. Leki mukolityczne (mucolytica) leki upłynniające śluz oskrzelowy i zmniejszające jego lepkość Związki sulfhydrylowe mesna, acetylocysteina, karbocysteina Tenzydy (detergenty) tyloksapol, etosulfat sodowy Bromheksyna i ambroksol Dornaza α (deoksyrybonukleaza) 9

Kaszel Oczyszczanie dróg oddechowych przez gwałtowny i nagły wypływ powietrza pod ciśnieniem wywołanym zamknięciem głośni 10

Kaszel c.d. Kaszel ostry uraz inhalacyjny, aspiracja ciała obcego, ostre schorzenia infekcyjne, odma opłucnowa, obrzęk płuc Kaszel przewlekły przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozstrzenie oskrzeli, choroby rozrostowe, przyjmowanie inhibitorów ACE 11

Leki przeciwkaszlowe - zastosowanie kaszel pozaoskrzelowy, wywołany złamaniem żebra, zapalenie opłucnej lub bezpośrednie podrażnienie ośrodka kaszlu; kaszel suchy wywołanym podrażnieniem górnych dróg oddechowych, w celu łagodzenia nadmiernych odruchów kaszlowych; nie można stosować tych leków w kaszlu z obfitą płynną lub ropną wydzieliną, w rozstrzeniach oskrzeli, w astmie oskrzelowej! 12

Leki przeciwkaszlowe - podział Leki działające obwodowo (hamujące punkty kaszlowe), Leki działające ośrodkowo (hamujące ośrodek kaszlu), 13

Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo - Leki znieczulające zakończenia czuciowe w drzewie oskrzelowym- benzonatat - leki działające przeciwzapalnie na błonę śluzową dróg oddechowych śluzy roślinne - poliol tiksotropowy hamuje kaszel gdyż przykleja się do błony śluzowej gardła, izolując punkty kaszlowe gardła od bodźców drażniących 14

Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo c.d. Śluzy roślinne- działają osłaniająco na błonę śluzową żołądka, hamują odczyn zapalny w błonie śluzowej tchawicy i oskrzeli, zmniejszają wydzielanie śluzudziałają przeciwkaszlowo, łagodzą stany zapalne gardła (10-20% napary) Preparaty: Malva, Althaea, Semen Lini, Farfara, 15

Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo Opioidowe leki przeciwkaszlowe Wykazujące działanie euforyzujące morfina, oksykodon Nie wykazujące działania euforyzującego kodeina, dekstrometorfan, folkodyna, dihydrokodeina Nienarkotyczne leki przeciwkaszlowe (okseladyna, pentoksyweryna, eprazinon, butamirat) 16

Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo -narkotyczne Dekstrometorfan działa silnie przeciwkaszlowo, nie działa przeciwbólowo ani depresyjnie na ośrodek oddechowy, nie powoduje przyzwyczajenia ani uzależnienia Działania niepożądane- senność, zaparcia lub biegunka, zawroty głowy Przeciwwskazania astma oskrzelowa, zapalenia oskrzeli Preparaty- Acodin, Wick Formula 44S Syrop przeciwkaszlowy, Gripex 17

Bezwzględny zakaz picia alkoholu Kiedy? Podczas stosowania kodeiny, dihydrokodeiny, hydrokodonu Dlaczego? Nasilenie działania uspokajającego, zawroty głowy, wymioty, duszność 18

Preparaty o działaniu wykrztuśnym i przeciwkaszlowym Stosuje się je w kaszlu suchym o dużym nasileniu; to zwiększają wydzielania płynnego śluzu w oskrzelach i równocześnie łagodzą odruchy kaszlowe Thiocodin kodeina + sulfogwajakol Azarina- kodeina + sproszkowane rośliny o działaniu wykrztuśnym 19

Astma 20

Astma oskrzelowa def.: Astma oskrzelowa jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym bierze udział wiele komórek i mediatorów. Proces zapalny prowadzi do nadreaktywności dróg oddechowych, czego wynikiem są nawracające epizody świszczącego oddechu, duszności, ucisku w klatce piersiowej i kaszlu, występujące zwłaszcza w nocy lub we wczesnych godzinach rannych. Objawom tym towarzyszy uogólnione, ale zmienne ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle jest odwracalne spontanicznie lub pod wpływem leczenia. GINA - Global Initiative for Asthma 21

REMODELING przebudowa dróg oddechowych skutek przewlekłego zapalenia; Wykładniki morfologiczne: pogrubienie mięśniówki gładkiej proliferacja naczyń zwłóknienie podnabłonkowe metaplazja gruczołowa 22

Klasyfikacja astmy Podział wg etiologii Astma alergiczna (zewnątrzpochodna) Astma niealergiczna (wewnątrzpochodna) Stopnie ciężkości Astma sporadyczna Astma przewlekła Łagodna Umiarkowana Ciężka Podział wg stopni kontroli Kontrolowana Częściowo kontrolowana Niekontrolowana 23 23

Astma (GINA 2006) 24

Test kontroli astmy (ACT ) Kontrola astmy - sprawdź swój wynik Krok 1: Proszę zaznaczyć odpowiedź na każde z pytań i wpisać uzyskaną liczbę punktów w kratce po prawej stronie. Proszę odpowiedzieć tak szczerze, jak to możliwe. Pomoże to zarówno Panu(i), jak i Pana(i) lekarzowi omówić skuteczność kontroli astmy. Pytanie 1 Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma powstrzymywała Pana(nią) od wykonywania zwykłych czynności w pracy, w szkole/na uczelni lub w domu? WYNIK Niniejszy test może pomóc chorym na astmę ocenić stopień kontroli choroby (test jest przeznaczony dla osób w wieku 12 lat i starszych). Pytanie 2 Zawsze Bardzo 1 Czasami Rzadko Wcale często 2 3 4 5 Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni miał(a) Pan(i) duszności? Proszę zaznaczyć odpowiednią liczbę punktów dla każdego pytania. Na całość składa się PIĘĆ pytań. Wynik testu może Pan(i) wyliczyć, sumując punkty odpowiadające wszystkim odpowiedziom. Proszę nie zapomnieć omówić uzyskanego wyniku z lekarzem. Proszę spojrzeć na drugą stronę kartki, żeby dowiedzieć się, co oznacza Pana(i) wynik. Pytanie 3 Pytanie 4 Częściej niż raz dziennie 3 do 6 razy w Raz lub dwa 1 Raz dziennie 2 Wcale tygodniu 3 w tygodniu 4 5 Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni budził(a) się Pan(i) w nocy lub rano, wcześniej niż zwykle, z powodu objawów związanych z astmą (np. świszczący oddech, kaszel, duszności, ucisk lub ból w klatce piersiowej)? 4 noce w tygodniu lub częściej 2 do 3 nocy w tygodniu Raz w tygodniu Raz lub dwa Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni używał(a) Pan(i) doraźnie szybko działającego leku wziewnego? 3 razy dziennie lub częściej 1 1 1 lub 2 razy dziennie 2 2 2 lub 3 razy w tygodniu 3 3 Raz w tygodniu lub rzadziej 4 4 Wcale Wcale 5 5 Pytanie 5 Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją kontrolę nad astmą w ciągu ostatnich 4 tygodni? W ogóle nie kontrolowana 1 Słabo kontrolowana 2 Umiarkowanie kontrolowana 3 Dobrze kontrolowana 4 W pełni kontrolowana 5 Kontrola astmy - sprawdź swój wynik Krok 2: Proszę zsumować swoje wyniki. Krok 3: Proszę spojrzeć na drugą stronę kartki, żeby dowiedzieć się, co oznacza Pana(i) wynik. 25 SUMA 25

Kontrola astmy - sprawdź swój wynik Test kontroli astmy (ACT ) Liczba punktów: 25 Gratulacje! W ciągu ostatnich 4 tygodni choroba u Pana(i) była w PEŁNI KONTROLOWANA. Nie wystąpiły żadne objawy astmy, ani też żadne utrudnienia w życiu codziennym spowodowane chorobą. Jeśli ten stan się zmieni, proszę skontaktować się z lekarzem. Liczba punktów: 20 24 Wynik zadowalający W ciągu ostatnich 4 tygodni astma u Pana(i) była DOBRZE KONTROLOWANA, jednak nie była to PEŁNA KONTROLA. Pana(i) lekarz może pomóc osiągnąć cel, jakim jest PEŁNA KONTROLA astmy. Liczba punktów: poniżej 20 Wynik niezadowalający W ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma mogła BYĆ NIEWŁAŚCIWIE KONTROLOWANA. Pana(i) lekarz może zalecić odpowiednie postępowanie, aby uzyskać lepszą kontrolę astmy. Kontrola astmy - sprawdź swój wynik Poland / Polish 2002, by Q ualitymetric Incorporated. Asthma Control Test is a trademark of QualityMetric Incorporated. [Insert link to local website] www.astma.edu.pl 26 26

Badanie Asthma Insights and Reality in Europe (AIRE) Tylko u 5% chorych na astmę dobra kontrola choroby! 27 Rabe i wsp.: Eur Respir J 2000 27

Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej Ze względu na mechanizm działania leki przeciwastmatyczne dzieli się na nast. grupy: 1. Leki hamujące reakcje alergiczne w oskrzelach Glikokortykosteroidy Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapalenia (kromoglikan disodowy, nedokromil sodowy, ketotifen) Leki immunosupresyjne 28

Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej 2. Leki rozszerzające oskrzela β 2 -adrenergiczne Metyloksantyny Parasympatykolityki Miolityki 3. Leki pomocnicze 4. Immunoterapia swoista i immunomodulacja 29

Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej 5. Leki o odmiennym mechaniźmie działania: antagonistów mediatorów zapalenia alergicznego inhibitory interleukin, inhibitory pięciolipoksygenazy takie jak Zileuton antagonistów receptorów leukotrienowych takich jak Accolate, Singular antagonistów receptorów TXA antagonistów leukotrienów antagonistów PAF cytoprotekcyjne, takie jak Rozaproxon. 30

Terapia wziewna stosowana w astmie oskrzelowej Optymalnym sposobem postępowania w astmie jest wziewna droga podawania leków. Dzięki tej metodzie: lek jest dostarczany bezpośrednio do dróg oddechowych, działa szybciej, niektóre preparaty występują tylko w formie wziewnej, w innej postaci nie wchłaniają się bowiem z przewodu pokarmowego. 31

Glikokortykosteroidy stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej Są najsilniejszymi lekami przeciwzapalnymi; działają przeciwalergicznie i przeciwastmatycznie; w astmie oskrzelowej mogą być podawane drogą doustną, pozajelitową lub wziewną (najbezpieczniej) Preparaty wziewne- Beclocort,Budesonid 32

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapalenia Są stosowane w profilaktyce astmy oskrzelowej; są to leki stabilizujące błonę komórkową mastocytów, neutrofilów, bazofilów i innych komórek uwalniających mediatory zapalenia Ich mechanizm działania polega na ograniczeniu napływu jonów wapniowych do wnętrza komórek, następuje hamowanie uwalniania mediatorów zapalenia z ziarnistości tych komórek (histamina, leukotrieny, prostaglandyny) Zastosowanie- profilaktyka astmy oskrzelowej 33

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapalenia Kromoglikan disodowy syntetyczny związek stabilizujący błonę komórkową mastocytów, bazofilów, eozynofilów i innych komórek immunologicznych błon śluzowych; zabezpiecza je przed degranulacją i uwolnieniem mediatorów reakcji alergicznej; hamuje wczesną i późną fazę reakcji alergicznej; nie wpływa na pracę aparatu rzęskowego błon śluzowych, ale zapobiega upośledzeniu transportu śluzu przez nabłonek; Preparaty- Cromosol, Ditec, Cusicrom 34

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapal. c.d. Nedokromil sodowy lek przeciwalergiczny i przeciwhistaminowy; stabilizuje błonę komórkową mastocytów i bazofilów zapobiegając ich degranulacji; hamuje uwalnianie z leukocytów czynników chemotaktycznych i powodujących skurcz mięśni gładkich; zmniejsza nadreaktywność oskrzeli, kaszel i duszność; poprawia wskaźniki czynnościowych prób układu oddechowego; działa szybciej od kromoglikanu disodowego Preparaty- Tilade, Tilavist 35

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapal.c.d. Ketotifen- działa przeciwuczuleniowo, przeciwhistaminowo; jest antagonistą receptorów H 1, ale równocześnie hamuje uwalnianie histaminy z mastocytów, neutrofilów i bazofilów; hamuje skurcz oskrzeli oraz nadreaktywność oskrzeli, hamuje produkcję mediatorów zapalenia; dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, pełne działanie po kilku tygodniach, nie przerywa napadu astmy oskrzelowej Preparaty- Ketotifen (Pozitan, Zaditen, Ketof) 36

LEKI PRZECIWLEUKOTRIENOWE Droga podania-doustna Mechanizm działania-blokują receptory leukotrienowe CysLT1 w mięśniach gładkich oskrzeli i innych komórkach Przeciwzapalne 37

Leki przeciwleuktrienowe-preparaty Montelukast Preparaty- Singulair Zafirlukast Preparaty- Accolate 38

Przeciwciało IgE Uniemożliwia związanie się IgE z receptorami na powierzchni mastocytów i bazofilów, i tym samym zapobiega uwalnianiu histaminy i wytwarzaniu różnych mediatorów i cytokin o działaniu prozapalnym 39

Przeciwciała IgE -preparaty Omalizumab Lek ten stosuje się we wstrzyknięciach podskórnych u chorych na ciężką astmę przewlekłą ze składową alergiczną. Wykazano,że pozwala zmniejszyć dawkę GKS, poprawia kontrolę astmy, częstości zaostrzeń i zapotrzebowanie na leki stosowane doraźnie. Preparat- XOLAIR 40

Leki rozszerzające oskrzela Leki β 2 -adrenergiczne metyloksantyny parasympatykolityki 41

Leki rozszerzające oskrzela Leki β 2 -adrenergiczne- są bardzo skuteczne w leczeniu astmy oskrzelowej; mogą być stosowane doustnie, parenteralnie i wziewnie (najczęściej wziewnie); są stosowane tylko w zaostrzeniu choroby albo regularnie pojedynczo lub w skojarzeniu z innymi lekami (glikokortykosteroidami i metyloksantynami); długotrwałe stosowanie powoduje tachyfilaksję Preparaty- Berotec, Salbutamol, Serevent, Bambec, Bricanyl Terbuhalter 42

Leki rozszerzające oskrzela c.d. Metyloksantyny teofilina; hamują fosfodiesterazę, co prowadzi do zwiększenia camp we wnętrzu komórki; wpływają na przemieszczenie jonów wapnia w komórce oraz działają antagonistycznie w stosunku do adenozyny i prostaglandyn; powodują rozszerzenie oskrzeli (wykorzystywane w leczeniu napadów astmy oskrzelowej); pobudzają ośrodek oddechowy i zmniejszają nadciśnienie płucne Preparaty- Theophyllinum, Aminophyllinum, Diprophyllinum 43

Leki rozszerzające oskrzela c.d. Parasympatykolityki- pochodna atropiny ipratropium, pozbawiona działania ogólnego, działa dłużej od betaadrenergików (6-8h), ale słabiej, dlatego stosuje się je łącznie z beta-adrenergikami Ostrożnie kierowcy Preparaty- Atrovent, Berodual (ipratropium + fenoterol) 44

Leki pomocnicze Mukolityki, leki wykrztuśne, chemioterapeutyki, leki uspokajające, przeciwhistaminowe Immunoterapia swoista i immunomodulacja- szczepionki odczulające z alergenem, na który pacjent jest uczulony (pyłkowica) TFX, lewamizol, cyklosporyny 45

Immunoterapia swoista (ITS) Należy rozważyć u chorego na astmę atopową dopiero wówczas, gdy pomimo ścisłego unikania czynników środowiskowych i odpowiedniego leczenia nie udało się uzyskać kontroli astmy. Do ITS używa się szczepionki zawierającej pojedynczy alergen odpowiedzialny za występowanie objawów u chorego. 46

Środki immunomodulujące Hormony grasicze- TFX-Thymus factor X ma zdolność pobudzania limfo-, granulo- i erytropoezy, reguluje (moduluje) produkcję przeciwciał, podwyższa wskaźniki miejscowej i ogólnoustrojowej odporności, osłabia nasilenie procesów autoimmunizacyjnych Lewamizol- syntetyczny związek tiazolowy ma właściwości immunomodulujące (w małych dawkach) i immunosupresyjne (w dużych dawkach), normalizuje liczbę limfocytów T, zwiększa stosunek T h do T s; 47

Leczenie stanu astmatycznego Jest to ciężki napad astmy trwający ponad 24 h, który zagraża życiu chorego z powodu niewydolności oddechowej lub wyczerpania chorego Stosuje się: β 2 -adrenergiki wziewnie i dożylnie oraz metyloksantyny i glikokortykosteroidy dożylnie; należy pamiętać o nawodnieniu chorego (zmniejszenie lepkości wydzieliny w drzewie oskrzelowym) oraz o uspokojeniu chorego (leki uspokajające) W przypadku braku poprawy-stosuje się sztuczną wentylację 48

Edukacja chorego i jego rodziny Edukacja ma na celu dostarczenie pacjentowi informacji lub uzupełnienie wiedzy na temat choroby, jej przewlekłego charakteru, czynników wyzwalających zaostrzenia, sposobów ich unikania i rodzajów terapii. Należy uświadomić choremu potrzebę aktywnego uczestniczenia w procesie leczenia. Istotną rolę odgrywają Szkoły dla Chorych na Astmę. Lekarz powinien skontaktować pacjenta z najbliższą szkołą na danym terenie 49

Edukacja chorego i jego rodziny PEF (ang.: peak expiratory flow) to szczytowy przepływ wydechowy. Każdy chory na astmę powinien posiadać własny pefometr (peakflowmeter), i co najmniej dwa razy w ciągu doby wykonywać pomiary. 50

Program szkolenia obejmuje nauczanie: kontroli przebiegu choroby na podstawie interpretacji wyników samodzielnie dokonywanych pomiarów PEF: - chorych na astmę przewlekłą umiarkowaną lub ciężką należy nauczyć samodzielnego monitorowania PEF; pacjenci powinni mieć w domu miernik przepływu szczytowego (peakflowmeter), - monitorowanie PEF należy prowadzić w czasie zaostrzeń astmy przewlekłej umiarkowanej lub ciężkiej; na podstawie uzyskanych wartości PEF podejmuje się decyzje terapeutyczne, - w celu ułatwienia kontroli choroby wskazane jest codzienne monitorowanie PEF u chorych na astmę przewlekłą umiarkowaną lub ciężką, - jeśli nie monitoruje się PEF przewlekle, wskazane jest monitorowanie okresowe, krótkoterminowe (przez 2-3 tygodnie), np. w celu oceny odpowiedzi na zmianę leczenia przewlekłego lub w przypadku narażenia na czynnik środowiskowy, 51

Program szkolenia obejmuje nauczanie: sposobów przyjmowania leków wziewnych; rozpoznawania i leczenia zaostrzeń choroby; unikania i kontroli czynników środowiskowych wyzwalających zaostrzenia. 52

Należy przekonywać kobiety ciężarne, że większe zagrożenie dla ich dzieci niesie nieodpowiednia kontrola astmy niż jej leczenie podkreślać bezpieczeństwo nowoczesnych leków przeciwastmatycznych, szczególności wziewnych glikokortykosteroidów 53 53

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) 54

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) (ang. COPD Chronic Obstructive Pulmonary Disease, łac. Morbus obturativus pulmonum chronicum) - zespół chorobowy charakteryzujący się zwykle postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. 55

POCHP przewlekła obturacyjna choroba płuc objawy: początkowy przebieg bezobjawowy szybko się zmienia, narastają trudności w oddychaniu, które stopniowo prowadzą do ciężkiej niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia istota choroby upośledzenie prawidłowego przepływu powietrza, zaburzenie klirensu śluzowo-rzęskowego, kolonizacja bakteryjna drzewa oskrzelowego przewlekła choroba zapalna w patogenezie istotną rolę odgrywa dysfunkcja śródbłonka, prowadząca do zaburzenia syntezy i uwalniania mediatorów zapalnych 56

POCHP przewlekła obturacyjna choroba płuc jedna z najczęściej obserwowanych chorób układu oddechowego zajmuje czwarte miejsce wśród przyczyn zgonów, tuż po chorobach serca, nowotworach i urazach (3 mln chorych umiera co roku) >270 mln osób choruje u 80 mln występuje postać umiarkowana lub ciężka poważny światowy problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny Medycyna po Dyplomie, 2009, 18, 2, 17-18 57

POChP w Polsce Szacuje się, że w Polsce na POChP choruje około 2 mln ludzi. Grupę dużego ryzyka zachorowania na POChP osoby, które ukończyły 40 rż. i palą lub paliły papierosy przez co najmniej 10 lat. Około 5 mln ludzi spośród 16 mln mieszkańców Polski po 40 rż. pali papierosy przynajmniej od 10 lat. 58

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - czynniki ryzyka, przyczyny choroby Najważniejszym, udowodnionym bezsprzecznie czynnikiem ryzyka POChP jest palenie papierosów. Palenie tytoniu stanowi przyczynę ponad 90% przypadków POCHP. Innymi czynnikami ryzyka są: narażenie na dymy i pyły przemysłowe, zanieczyszczenie środowiska, mała masa urodzeniowa, częste zakażenia układu oddechowego w dzieciństwie. Część przypadków ma podłoże genetyczne i związana jest z niedoborem α 1 -antytrypsyny. Zapadnięciu na POChP sprzyja starzenie się, płeć męska, alergia oraz generalne osłabienie sprawności oddechowej. 59

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - objawy nieustanny kaszel z nadprodukcją flegmy (czasem krwistej), duszność (dyspnea) - na początku choroby tylko podczas wysiłku, rzężenie wysiłkowe przyspieszona częstotliwość oddechu (tachypnea) świszczenie stwierdzone przy pomocy stetoskopu, Ponadto, w zaawansowanym stanie: obecność rozedmy podskórnej, która może być wykryta dzięki obecności trzeszczących dźwięków podczas palpacji, Cyanosis zsinienie palców i warg z powodu niedotlenienia 60

Powiedz pacjentowi! kaszel pierwszy niepokojący sygnał wystąpienia POCHP duszność podczas wysiłku, w trakcie wykonywania codziennych czynności, trudności w oddychaniu nawet podczas snu zaawansowane stadium choroby częstość występowania POChP rośnie z liczbą wypalanych papierosów 61

RÓŻNICOWANIE POChP początek w średnim wieku objawy narastają powoli, duszność wysiłkowa wieloletnie palenie tytoniu nieodwracalne ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe ASTMA wczesny początek objawy zmieniają się z dnia na dzień, w nocy lub wcześnie rano alergia, nieżyt nosa, wyprysk astma w rodzinie w większości odwracalne ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe 62

LECZENIE POChP STADIUM I- krótkodziałający lek rozszerzający oskrzela w razie potrzeby STADIUM II- długodziałający lek rozszerzający oskrzela;podawany regularnie, rehabilitacja STADIUM III- steryd wziewny jeżeli nawracają zaostrzenia STADIUM IV- przewlekła tlenoterapia- jeżeli występuje niewydolność oddechowa, rozważyć leczenie operacyjne 63

Podstawy tlenoterapii Podstawowy lek w hipoksemii Cel: zmniejszenie hipoksji tkankowej 64

Niebezpieczeństwa tlenoterapii Toksyczność tlenu: Toksyczność dla OUN przy bardzo wysokich stężeniach: uszkodzenie śróbłonka, przeciek, zwłóknienie płuc Znaczący wzrost PaCO 2 : nasilenie kwasicy oddechowej, zaburzenia przytomności, śpiączka (narkoza CO 2 ) Zwiększenie przestrzeni martwej Osłabienie reakcji układu oddechowego na hipoksję 65

Edukacja w POChP dostarczanie pacjentowi podstawowych wiadomości na temat POCHP, patofizjologii, metod terapii szczepionki przeciw grypie leczenie uzupełniające dla osób zagrożonych POCHP włączenie się chorego w proces leczenia przedstawienie metod szukania pomocy, radzenia sobie w przypadku zaostrzenia choroby pomoc opiekunom osób chorych, zwłaszcza w schyłkowym okresie choroby zaprzestanie palenia tytoniu 66