Bezpieczeństwo realizacji badań geologicznych pod kątem projektu CCS Marek Jarosiński, PIG-PIB kierownik Programu Bezpieczeństwo Energetyczne Łódź, 30 maja 2012
Sposoby podziemnego składowania CO2 Największe zbiorniki CO2 w poziomach solankowych Opłacalne składowanie ze wspomaganiem wydobycia ropy
Obszary perspektywiczne dla składowania CO2 w Polsce Basen polski będący częścią systemu basenów: GB-Benelux-Niemcy- Polska ścięcie poziome na głębokości 1 km
P e r io d N e o g e n e P a le o g e n e C re ta c e o u s H o lo c e n e P le is to c e n e P lio c e n e M io c e n e O lig o c e n e E o c e n e P a le o c e n e E p o c h A q u ife r S e a l U p p e r C re ta c e o u s Wiek uszczelnionych zbiorników w basenie polskim L o w e r C re ta c e o u s J u ra s s ic T ria s s ic U p p e r J u ra s s ic (M a lm ) M id d le J u ra s s ic (D o g g e r) L o w e r J u ra s s ic (L ia s s ic ) U p p e r T ria s s ic (K e u p e r & R h a e tia n ) M id d le T ria s s ic (M u s c h e lk a lk ) L o w e r T ria s s ic (B u n te r S s. & R o e t) 4 główne poziomy zbiornikowe: dolna kreda? dolna jura dolny (lokalnie górny) trias P e rm ia n U p p e r P e rm ia n (Z e c h s te in ) L o w e r P e rm ia n (R o tlie g e n d ) dolny perm
Badania geologiczne wykonane w Projekcie Demonstracyjnym CCS PGE Bełchatów 2 otwory wiertnicze (ok. 2 3 km) profile sejsmiczne (500 km) pomiary grawimetryczne Opór mieszkańców - profilowanie sejsmiczne przeniesione ze str. Lutomiersk-Tuszyn na str. Bełchatowa Prace zakończone pomyślnie Nie spowodowały żadnych szkód
Model geometrii struktury na podstawie profili sejsmicznych
Model właściwości kolektorów i uszczelnień Profile gofizyczne analiza porowatości i przepuszczalności Analizy rdzenia wiertniczego (niebieska przestrzeń porowa)
Dystrybucja przepuszczalności w obrębie struktury Wojszyc
Dystrybucja kolektorów i uszczelnień w obrębie struktury Wojszyc
Modelowanie numeryczne zatłaczania CO2 (Wojszyce) w końcu 20 letniego okresu zatłaczania
Zasięg chmury CO2 po 1000 lat od zakończenia zatłaczania (Wojszyce) zatłaczanie 2 otworami na bliskim SW skłonie struktury
Dlaczego struktura Wojszyc? struktura ma pojemność znacznie przekraczającą potrzeby projektu demonstracyjnego duży wybór kolektorów na głębokościach optymalnych dla składowania CO2 chłonność kolektorów nie budzi zastrzeżeń parametry uszczelnień znacznie przewyższające wymagania minimalne struktur rozległa - wiele możliwych opcji lokalizacji instalacji zatłaczania
Czego jeszcze potrzebujemy? Wyboru optymalnego miejsca składowania w obrębie struktury Wojszyc (II faza badań) Szczegółowej charakterystyki miejsca składowania na potrzeby projektowania składowiska Dotychczasowe modele zbyt mało precyzyjne Planuje się wykonanie zdjęcia sejsmicznego 3D (ok. 10x10 km) uzupełniających profili sejsmicznych 2D (?) 2-3 otworów badawczych/monitorujących (ok. 1,5 km) prób chłonności kolektorów powierzchniowych badań geofizycznych
Badania otworowe Pabianice-1 rdzenie wiertnicze
Badania otworowe Wiercenia na głębokość do 1,5 km Czas wiercenia 2-3 miesięcy Natężenie ruchu drogowego Uciążliwy hałas w promieniu X00 m Wyciek solanki lub płuczki w ilościach znikomych
Poziom hałasu w okolicy wiertni 200 m od wiertni http://www.wnp.pl/pliki/3888_24675.html
Badania sejsmiczne wibratory mała głębokość niska energia wzbudzania badania przez kilka dni (w rejonie) Natura2000 obszary leśne pod nadzorem RDOŚ struktura Bełchatowa struktura Tuszyna
Inne pomiary geofizyczne kilka osób z grawimetrem lub z kablami do badań elektrooporowych chodzących po polach przez kilka dni
Standardowe badania geologiczne32 W Polsce przez ostatnie 60 lat wykonano > 7500 otworów o głębokości > 1 km X00 tyś kilometrów profili sejsmicznych Pomiarami geofizycznymi pokryto cały kraj
Użytkowanie przestrzeni podziemnej w sąsiedztwie składowiska CO2 perspektywy H 2 O perspektywy CO 2 perspektywy ciepło Dwufazowa ewolucja antykliny (poduszki solnej) perspektywy CH 4
Naturalne składowiska CO2 na świecie (działalność wulkaniczna i złoża węglowodorów) gejser CO2 w Herľanach w miejscu starego otworu wiertniczego
Naturalny wypływ CO2 koło Szczawnicy mofeta w Złockiem http://beskid-makowski.pl/muwit/pliki/pl_mp_bsa0050.html
Czy składowanie CO2 jest bezpieczne? Naturalna erupcja CO2 ze składowiska jest nierealna Erupcja otworem jest realna ale niegroźna Zniszczenie powierzchni i trzęsienia ziemi są nierealne Powolne przesączanie się CO2 strefami uskokowymi na razie nie może być wykluczone ale jest niegroźne Warunkiem zminimalizowania zagrożenia jest przeprowadzenie wszechstronnych badań geologicznych
Czy składowisko CO2 problemem? Prace geologiczne są krótkotrwałe, mało uciążliwe dla ludności, bezpieczne, a drobne szkody rekompensowane Składowisko CO2 nie stanowi zagrożenia dla zdrowia mieszkańców Transport CO2 podziemnym rurociągiem nie stanowi zagrożenia Naziemna infrastruktura składowiska nie jest uciążliwa - nie hałasuje, nie śmierdzi nie powoduje nasilenia ruchu Naziemna infrastruktura składowiska jest porównywalna z gospodarstwem domowym
Tereny zatłaczania CO2
Podsumowanie 40 letnie doświadczenie przemysłu naftowego w USA dowodzi, że transport zatłaczanie CO2 jest bezpieczne W Polsce występują korzystne warunki naturalne do składowania CO2 pod ziemią (w ilości??? przemysłowej) CO2 wydostaje się na powierzchnię ziemi w wielu naturalnych miejscach i kominami elektrowni nie powodując problemów ze zdrowiem Warunkiem i gwarancją konstrukcji szczelnego składowiska jest przeprowadzenie badań geologicznych Konflikt interesów z geotermią i przemysłem naftowym na razie się nie ujawnia
WNIOSEK miejsce odpowiednie do składowania CO2 można traktować jako bogactwo naturalne