Możliwość prefinansowania dotacji i współfinansowania inwestycji kredytem jest coraz chętniej wykorzystywana również przez podmioty państwowe i samorządowe. Coraz chętniej inwestorzy tworzą naprawdę ogromne projekty za coraz wyższe kwoty. W związku z tym zmuszeni są do zaangażowania coraz większych środków na ich realizację. Przy planowaniu inwestycji unijnej należy określić finansowanie wkładu własnego inwestora w projekcie oraz zabezpieczyć zdolność kredytowania dla całej inwestycji, aż do momentu refundacji dotacji z funduszu strukturalnego. Konsekwencją jest pojawiające się ryzyko utraty płynności finansowej organizacji. Zaradzić temu można poprzez finansowanie pomostowe. Lecz czym właściwie ono jest? Do finansowania pomostowego inwestycji można podejść na dwa sposoby: zapewniając podmiotowi realizującemu inwestycję kredytu pomostowego oferowanego przez różne instytucje finansowe oraz ubiegając się o zaliczkę na realizację projektu z instytucji unijnych. Druga możliwość może się wydawać bardziej atrakcyjna, niestety istnieje ona tylko w niewielu programach. Nie polegaj na finansowaniu pomostowym Składając wniosek o dofinansowanie podmiot realizujący inwestycje może ubiegać się o zaliczkę na poczet realizacji projektu. Ma to znaczenie zwłaszcza przy projektach dużych, realizowanych długoterminowo, przy którym istnieje znaczne ryzyko utraty płynności przez beneficjenta. Taki rodzaj dofinansowania przewidziano m.in. w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Małopolskiego, gdzie czytamy, że w uzasadnionych przypadkach, jeśli przemawia za tym istotny interes kategorii beneficjentów lub specyfika projektów (działań) środki będą mogły być przekazywane w formie zaliczki". Czy więc warto skorzystać z takiej formy pomocy? Na pewno tak, gdyż szybciej otrzymamy należne środki i będziemy dysponować pewnym zapasem'' gotówki na realizację inwestycji. Nie można jednak stworzyć 1 / 5
planu inwestycyjnego na podstawie założenia, że otrzymamy finansowanie pomostowe. Należy pamiętać, że takiej możliwości nie będzie w części unijnych programów w okresie 2007-2013, a ponadto istnieje prawdopodobieństwo, że wypłata tych środków może zostać przesunięta lub opóźniona. Poza tym instytucje wdrażające programy zaznaczają, że środki będą przekazywane głównie w formie refundacji, na podstawie rozliczeń. Pisząc o wsparciu pomostowym warto również wspomnieć o programie ZPORR 2.5.,,Promocja przedsiębiorczości w latach 2004-2006'', w ramach którego osoby fizyczne mogły ubiegać się o środki finansowe na założenie własnej działalności gospodarczej. W tym programie wsparcie pomostowe polegało na wypłacie początkującemu przedsiębiorcy pomocy finansowej w wysokości 700 zł. Kwota ta miała pokryć koszty bieżącego funkcjonowania firmy, przez okres 6 miesięcy od momentu założenia działalności (w niektórych przypadkach istniała możliwość przedłużenia takiego wsparcia do jednego roku). Finansowanie w tym programie było trochę podobne do poprzednio opisywanej możliwości ubiegania się o zaliczki, jednak istnieje jedna podstawowa różnica. W przypadku działania ZPORR 2.5. finansowanie pomostowe stanowiło oddzielną kwotę, o którą mógł się ubiegać przedsiębiorca, nie stanowiło zaś część wypłaty z całości środków przyznanych beneficjentowi.,,pomost'' instytucji finansowych Najczęściej jednak, gdy słyszymy o finansowaniu pomostowym, pojęcie to łączymy z kredytami przyznawanymi przez banki. Kredyt pomostowy, kredyt na dotację unijną czy eurokredyt stanowią jeden z nowszych produktów finansowych oferowanych przez banki oraz instytucje parabankowe. Został on stworzony specjalnie z myślą o beneficjentach pomocy unijnej, którzy aby móc skorzystać z unijnych pieniędzy muszą najpierw wydatkować własne środki i zapewnić inwestycji ciągłość finansowania w razie opóźnień wypłaty dotacji. Często oznacza to w praktyce, że potencjalny beneficjent musi dysponować znaczną częścią całkowitego budżetu na realizację projektu lub wręcz całością kwoty inwestycji. Kredyt pomostowy ma zapewnić 2 / 5
ciągłość realizacji inwestycji i jest on przeznaczony na prefinansowanie inwestycji do czasu wypłaty dotacji. Finansowanie kredytem lub otrzymanie tzw. promesy kredytowej często stanowi preferowaną formę finansowania różnego rodzaju inwestycji, dla większości podmiotów jest też jedyną możliwością sfinansowania planów rozwojowych. Oczywiście, istnieje możliwość finansowania inwestycji ze środków własnych. Instytucja, z którą podpisuje się umowę wymaga jednak przedstawienia dowodów na zabezpieczenie tych środków na realizację inwestycji, a dokumenty te nie zawsze są możliwe do uzyskania. Podobne wymogi dotyczą nie tylko dotacji z Unii Europejskiej, ale też innych możliwości dofinansowania, na przykład w ramach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Przy finansowaniu projektu z EOG istnieje wymóg zabezpieczenia środków na pierwszy i drugi kwartał rzeczowej realizacji projektu oraz zapewnienia środków niezbędnych do zachowania płynności finansowej przy realizacji projektu zgodnie z planem wdrażania projektu, załączonym do umowy. W przypadku projektów unijnych zabezpieczenie okresu finansowania projektów jest zależne od ich wielkości. Przy realizacji małych projektów niezbędne jest posiadanie przez organizację całości kwoty, na którą przewidziana jest inwestycja. Finansowanie kredytem unijnych płatności różni się od standardowego systemu finansowania inwestycji w drodze kredytowania. Czym różni się kredyt pod dotację od normalnego'' kredytu przyznawanego firmie? Przede wszystkim powinien się on charakteryzować elastycznością. Nie jest obecnie możliwe dokładne określenie czasu oczekiwania na refinansowanie poniesionych wydatków przez instytucje unijne. Na podstawie doświadczeń przy realizowaniu projektów z poprzednich okresów (finansowanych z funduszy przedakcesyjnych oraz w ramach programów z lat 2004-2006) możemy jednak oszacować, że zwrot kosztów inwestycji może nastąpić kilka miesięcy po zakończeniu projektu. Należy pamiętać, że beneficjent otrzyma zwrot środków dopiero po przedstawieniu faktur i rozliczeniu całości projektu oraz zaakceptowaniu dokumentów przez instytucje, z którą była podpisywana umowa. W razie wystąpienia wątpliwości co do poprawności wykonania projektu lub nie wykonania go zgodnie z przyjętymi założeniami, instytucja nadzorująca poprosi beneficjenta o wyjaśnienia przyczyn zaistniałej sytuacji, co z kolei opóźni zamknięcie projektu i wypłatę środków. Umowa kredytowa musi przewidywać zaistnienia takiej sytuacji i umożliwiać przedłużenie spłaty całości kredytu. Oferta kredytowa w odpowiedzi na potrzeby beneficjenta funduszy unijnych powinna być również szersza niż samo sfinansowanie luki czasowej. Kredyt powinien umożliwiać sfinansowanie nie tylko i wyłącznie części objętej dotacją unijną, ale również tzw. kosztów niekwalifikowanych, które najczęściej stanowią integralną część projektu. W projektach 3 / 5
inwestycyjnych polegających na zakupie komputerów oraz nowoczesnego oprogramowania są to często koszty szkoleń. Bank może również zaoferować kredyt współfinansujący wkład własny beneficjenta, na okres dostosowany do potrzeb kredytobiorcy, honorując standardowe zabezpieczenia kredytów. Ważne jest, aby harmonogram spłaty był ustalany indywidualnie w zależności od charakteru projektu inwestycyjnego. Przykładem kredytu spełniającego te wymogi może być produkt finansowy pod nazwą Kredyt Europejski instytucji finansowej Eurochance. Firma, poza standardowymi produktami przygotowała specjalne oferty dla szpitali oraz jednostek samorządowych. Kredyt Europejski obejmuje zarówno możliwość finansowania uzupełniającego (obejmującego wkład własny beneficjenta i koszty niekwalifikowane projektu) jak i finansowanie pomostowe. W przypadku jednostek samorządowych kwota kredytu obejmuje całość projektu, zaś w przypadku szpitali i przedsiębiorstw tylko jego część (całość przyznanej dotacji oraz koszty uzupełniające w kwocie do 75 proc. wartości dla szpitali oraz połowy kosztów uzupełniających w przypadku przedsiębiorstw). Odzyskanie kwoty dofinansowania bank zakłada w momencie rozliczenia inwestycji i wpłaty środków na konto beneficjenta, zaś na spłatę dofinansowania uzupełniającego daje termin 10 lat (z karencją 12 miesięcy, w ratach miesięcznych lub kwartalnych). W zależności od beneficjenta różne są formy zabezpieczenia kredytu, może to być weksel własny in blanco wystawiony przez jednostkę samorządu terytorialnego lub w przypadku szpitali i przedsiębiorstw hipoteka, zastaw, przewłaszczenie, poręczenie lub przelew wierzytelności. Procedura uzyskania kredytu O kredyt na inwestycje dofinansowywane ze środków unijnych można również się ubiegać przed otrzymaniem dofinansowania. Usługę taką oferuje większość dużych banków: przykładowa procedura w przypadki ING Banku Śląskiego składa się z kilku etapów. Na początku klient składa wniosek o kredyt (z wymaganymi dokumentami, w tym wnioskiem o 4 / 5
dofinansowanie, który będzie składał później do instytucji wdrażającej do konkretnego programu) w oddziale banku. Następnie dokumenty zostają poddane ocenie i w przypadku jej pozytywnego wyniku zostaje podpisana umowa o kredyt. Dopiero na tym etapie następuje złożenie wniosku o dofinansowanie w odpowiedniej instytucji wdrażającej. Po złożeniu wniosku kredyt zostaje uruchomiony i może rozpocząć się realizacja projektu inwestycyjnego przez klienta. Ważne jest, że kredyt może być wykorzystywany przed przyznaniem dofinansowania przez instytucję wdrażającą. Jest to szczególnie istotne w nowym okresie programowania 2007-2013, gdzie istnieje możliwość otrzymania refundacji kosztów inwestycji, które zostały poniesione po 1 stycznia 2007 r. Warunek jest jeden - w momencie składania wniosku inwestycja nie może być zakończona, czyli całkowicie rozliczona. W przypadku przyznania dotacji kredyt zaciągnięty w ING jest traktowany na preferencyjnych warunkach - jako kredyt unijny. Natomiast gdy dotacja nie zostanie przyznana, poniesione przez klienta koszty nie zostaną uznane jako kwalifikowane, a kredyt unijny uzyskuje status kredytu standardowego. Po otrzymaniu zawiadomienia o przyznanie dotacji beneficjent musi podpisać umowę o dofinansowanie projektu z instytucją wdrażającą. W trakcie realizacji projektu beneficjent składa wnioski o płatności pośrednie (dotyczy dużych projektów), gdzie wypłata dotacji następuje w transzach przez instytucję wdrażającą - spłata kredytu pomostowego następuje więc w ratach. W przypadku mniejszych inwestycji wypłata dofinansowania następuje po złożeniu wniosku o płatność końcową - wypłatę dotacji (jednorazowo). Spłata kredytu pomostowego następuje jednorazowo po zakończeniu realizacji projektu. Klientowi banku pozostaje wtedy spłata kredytu finansującego wkład własny, a następuje ona zgodnie z określonym harmonogramem spłaty i może być rozbita na wieloletnie raty. Korzystanie z finansowania pomostowego przy wielu projektach było po prostu niezbędne do ich realizacji. Możliwość prefinanansowania dotacji i współfinansowania inwestycji środkami pochodzącymi z kredytu jest coraz chętniej wykorzystywana nie tylko przez prywatne firmy, ale również przez podmioty państwowe i samorządowe. Warto więc rozważając inwestycję dowiedzieć się, czy istnieje możliwość uzyskania zaliczek na jej realizację lub kredytu bankowego specjalnie skonstruowanego pod specyficzne wymagania programów unijnych. 5 / 5