Urlopy wypoczynkowe i inne zwolnienia od pracy Wyjaśnienia Porady Orzecznictwo pod redakcją Bożeny Lenart Nawigator prawa pracy
Urlopy wypoczynkowe i inne zwolnienia od pracy Nawigator prawa pracy
Urlopy wypoczynkowe i inne zwolnienia od pracy Wyjaśnienia Porady Orzecznictwo pod redakcją Bożeny Lenart
Urlopy wypoczynkowe i inne zwolnienia od pracy Nawigator Prawa Pracy Wydanie I Maj 2014 Redakcja merytoryczna: Bożena Lenart Autorzy (kolejność alfabetyczna): Anna Chybińska Michał Culepa Ewa Drzewiecka Monika Frączek Anna Kopyść Bożena Korczyńska Agata Lankamer-Prasołek Bożena Lenart Maciej Nałęcz Beata Naróg Izabela Nowacka Mariusz Pigulski Małgorzata Rawicka Marek Rotkiewicz Ryszard Sadlik Joanna Torbé Dorota Twardo Karolina Woźniczko Katarzyna Wrońska-Zblewska Jakub Ziarno Antoni Zieliński Redakcja: Marta Figuła Korekta: Izabela Weber-Rogowska Ilustracja na okładce: Joachim Angeltun/iStockphoto.com Skład i łamanie: DTP Service Druk: Elpil, Siedlce Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. Ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Tel. 22 33 77 600, faks 22 33 77 602 www.beckinfobiznes.pl ISBN: 978-83-255-6253-3 ISBN e-book: 978-83-255-6254-0
Spis treści Wykaz skrótów... XI Wykaz aktów prawnych... XIII Wprowadzenie... XVII Kodeks pracy... 1 Dział drugi. Stosunek pracy... 3 Rozdział II. Umowa o pracę... 3 Oddział 3. Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem... 3 Art. 37. Zwolnienie na poszukiwanie pracy... 3 1. Krąg osób uprawnionych do zwolnienia... 4 2. Wymiar zwolnienia... 4 3. Prawo do wynagrodzenia... 5 4. Udzielanie zwolnienia... 5 Dział czwarty. Obowiązki pracodawcy i pracownika... 6 Rozdział III. Kwalifikacje zawodowe pracowników... 6 Art. 103 1. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika... 6 1. Krąg osób objętych przepisami... 7 2. Co należy uważać za podnoszenie kwalifikacji zawodowych... 7 3. Uprawnienia obligatoryjne pracowników... 9 4. Prawo do wynagrodzenia... 10 Art. 103 2. Płatny urlop szkoleniowy... 10 1. Wymiar urlopu szkoleniowego... 11 2. Zasady udzielania urlopu szkoleniowego... 12 Art. 103 3. Świadczenia dodatkowe... 14 Art. 103 4. Umowa... 15 Art. 103 5. Zwrot kosztów... 18 1. Co obejmuje zwrot kosztów... 19 2. Przypadki, w których pracownik ma obowiązek zwrotu kosztów... 19 3. Przypadki, w których pracownik nie ma obowiązku zwrotu kosztów... 20 Art. 103 6. Inne przypadki uzupełniania wiedzy i umiejętności, porozumienie... 21 Dział siódmy. Urlopy pracownicze... 22 Rozdział I. Urlopy wypoczynkowe... 22 Art. 152. Definicja; zakaz zrzeczenia... 22 1. Krąg osób uprawnionych do urlopu wypoczynkowego... 22 2. Zasady urlopowe... 23 3. Zakaz zrzeczenia się prawa do urlopu oraz zastępowania go ekwiwalentem. 24 4. Odpowiedzialność za udzielenie pracownikowi urlopu... 24 V
Spis treści VI Art. 153. Nabycie prawa do urlopu... 27 1. Zasady nabywania prawa do urlopu... 27 2. Okres pracy warunkujący nabycie prawa do urlopu... 27 3. Nabycie prawa do urlopu w pierwszym kalendarzowym roku pracy... 30 4. Nabycie prawa do urlopu w kolejnych latach pracy... 32 Art. 154. Wymiar urlopu wypoczynkowego... 35 1. Wymiar urlopu wypoczynkowego na pełny etat... 35 2. Wymiar urlopu w razie zatrudnienia na część etatu... 36 3. Wymiar urlopu w razie zmiany wymiaru etatu... 36 4. Wymiar urlopu w pierwszym kalendarzowym roku pracy... 38 5. Wymiar urlopu w systemie równoważnego czasu pracy... 39 6. Zwiększony wymiar urlopu... 40 Art. 154 1. Wliczanie okresów poprzedniego zatrudnienia... 41 1. Okresy wliczalne do okresu, od którego zależy prawo do urlopu... 41 2. Okresy wliczalne do okresu, od którego zależy wymiar urlopu... 44 3. Prawo do urlopu w dodatkowym zatrudnieniu... 49 Art. 154 2. Udzielanie urlopu w wymiarze godzinowym... 50 1. Udzielanie urlopu tylko na dni pracy... 51 2. Przeliczanie urlopu na godziny... 51 3. Wyjątki od zasady udzielania urlopu na dni pracy... 52 4. Udzielanie urlopu pracownikom zatrudnionym na część etatu... 52 Art. 155. Wliczanie okresów nauki... 55 1. Okresy nauki wliczane do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu... 56 2. Okresy nauki za granicą... 58 3. Pokrywanie się okresu nauki i okresu zatrudnienia... 58 Art. 155 1. Urlop w wymiarze proporcjonalnym... 61 Art. 155 2. Wpływ nieobecności w pracy na wymiar urlopu wypoczynkowego... 66 Art. 155 2a. Zaokrąglenie do pełnego miesiąca... 68 Art. 155 3. Ustalenie wymiaru urlopu proporcjonalnego... 71 Art. 156. (skreślony)... 72 Art. 157. (skreślony)... 72 Art. 158. Urlop uzupełniający... 72 Art. 159. (uchylony)... 74 Art. 160. (skreślony)... 74 Art. 161. Termin udzielenia urlopu... 75 Art. 162. Podział urlopu na części... 76 Art. 163. Planowanie urlopów... 78 1. Sposoby ustalania terminu urlopu... 79 2. Plan urlopów... 79 3. Udzielanie urlopów po porozumieniu z pracownikiem... 83 Art. 164. Możliwe przesunięcie urlopu... 86 1. Przesunięcie urlopu na wniosek pracownika... 86 2. Przesunięcie urlopu z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy... 87 Art. 165. Konieczne przesunięcie urlopu... 89 Art. 166. Niemożność wykorzystania urlopu... 90 Art. 167. Odwołanie z urlopu... 91 1. Możliwości odwołania pracownika z urlopu... 92 2. Obowiązek zwrotu kosztów związanych z odwołaniem z urlopu... 93 3. Ustalenie kolejnego terminu urlopu... 93
Spis treści Art. 167 1. Urlop w okresie wypowiedzenia... 94 Art. 167 2. Urlop na żądanie... 96 1. Prawo do urlopu na żądanie... 97 2. Wymogi formalne żądania urlopu... 97 3. Możliwość odmowy udzielenia urlopu na żądanie... 99 4. Skutki niewykorzystania urlopu na żądanie... 101 Art. 167 3. Wymiar urlopu na żądanie... 102 Art. 168. Najpóźniejsze wykorzystanie urlopu... 103 Art. 169. (skreślony)... 104 Art. 170. (skreślony)... 104 Art. 171. Ekwiwalent pieniężny... 104 1. Dopuszczalność wypłaty ekwiwalentu za urlop... 105 2. Porozumienie o wykorzystaniu urlopu wypoczynkowego w okresie zatrudnienia na podstawie kolejnej umowy... 108 Art. 172. Wynagrodzenie urlopowe... 112 Art. 172 1. Ubezpieczenie gwarantujące otrzymanie świadczenia za czas urlopu... 114 Art. 173. Upoważnienia... 115 Rozdział II. Urlopy bezpłatne... 116 Art. 174. Urlop bezpłatny na wniosek pracownika... 116 1. Charakter urlopu bezpłatnego... 116 2. Udzielanie urlopu bezpłatnego... 117 3. Urlop bezpłatny a staż pracy... 117 4. Powrót pracownika po urlopie... 117 5. Dopuszczalność odwołania z urlopu bezpłatnego... 118 Art. 174 1. Praca u innego pracodawcy... 122 Art. 175. (skreślony)... 123 Dział ósmy. Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem... 124 Art. 185. Badania lekarskie... 124 Art. 188. Zwolnienie od pracy na opiekę... 126 Dział dziewiąty. Zatrudnianie młodocianych... 129 Rozdział V. Urlopy wypoczynkowe... 129 Art. 205. Nabycie prawa do urlopu... 129 Inne ustawy i rozporządzenia... 133 1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15.5.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy... 135 Rozdział I. Usprawiedliwianie nieobecności w pracy... 135 1. Przyczyny usprawiedliwiające... 135 1. Co jest przyczyną usprawiedliwiającą nieobecność pracownika w pracy?... 136 2. Przyczyny usprawiedliwiające nieobecność w pracy z mocy prawa... 136 3. Inne przyczyny usprawiedliwiające nieobecność w pracy... 137 2. Zawiadomienie pracodawcy... 137 1. Termin zawiadomienia pracodawcy o nieobecności w pracy... 138 2. Sposób zawiadomienia pracodawcy o nieobecności w pracy... 138 3. Kogo powinien poinformować pracownik?... 139 3. Dowody usprawiedliwiające nieobecność... 141 VII
Spis treści VIII Rozdział II. Zwolnienia od pracy... 144 4. Obowiązek pracodawcy... 144 5. Wezwanie organu właściwego w zakresie powszechnego obowiązku obrony... 145 6. Wezwanie organu administracji, sądu, prokuratury, policji... 145 7. Wezwanie dla biegłego... 149 8. Wezwanie dla członka komisji pojednawczej... 150 9. Badania lekarskie, szczepienia ochronne... 150 10. Świadek wezwany przez NIK... 151 11. Inne przypadki... 152 12. Honorowy krwiodawca... 155 13. Zajęcia dydaktyczne... 157 14. Posiedzenia rady nadzorczej... 157 15. Okoliczności osobiste... 159 1. Okoliczności uzasadniające zwolnienie od pracy... 160 2. Termin, w którym pracownik może skorzystać ze zwolnienia... 161 3. Sposób udzielania zwolnienia... 162 4. Prawo pracownika do wynagrodzenia za czas zwolnienia... 162 16. Wynagrodzenie... 165 Rozdział III. Przepisy końcowe... 167 17. Derogacja... 167 18. Wejście w życie... 167 2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8.1.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop... 168 1. (uchylony)... 168 2. Obniżenie wymiaru; urlop bezpłatny... 168 3. Ustalenie wymiaru urlopu... 169 4. (uchylony)... 170 5. Wykorzystywanie przesuniętego urlopu... 170 6. Wynagrodzenie urlopowe... 171 1. Wypłaty uwzględniane przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu za urlop... 172 2. Wypłaty nieuwzględniane przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego i ekwiwalentu za urlop... 173 3. Podział składników wynagrodzenia na grupy... 177 4. Termin wypłaty wynagrodzenia urlopowego... 183 7. Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej... 186 8. Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc z wyjątkiem określonych w 7... 187 9. Obliczanie wynagrodzenia urlopowego... 190 1. Obliczanie wynagrodzenia za godzinę pracy... 191 2. Obliczanie wynagrodzenia urlopowego... 191 10. Zmiana wysokości składników wynagrodzenia... 193 11. Ustalanie podstawy wymiaru... 194 1. Obliczanie wynagrodzenia urlopowego przy krótkim okresie zatrudnienia.. 194 2. Obliczanie wynagrodzenia urlopowego w razie długich okresów nieobecności w pracy... 195
Spis treści 12. Wypłata składników wynagrodzenia... 197 13. (uchylony)... 198 14. Ekwiwalent za urlop... 198 1. Termin wypłaty ekwiwalentu za urlop... 198 2. Sposób obliczania ekwiwalentu za urlop... 200 15. Składniki wynagrodzenia... 201 16. Zasady uwzględniania składników wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc... 202 1. Zasady uwzględniania składników przysługujących pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc... 202 2. Zasady uwzględniania składników przysługujących pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc przy okresach nieobecności w pracy... 203 3. Zasady uwzględniania składników przysługujących pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc przy krótkim zatrudnieniu... 204 17. Zasady uwzględniania składników wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc... 206 1. Zasady uwzględniania składników przysługujących pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc... 207 2. Zasady uwzględniania składników przysługujących pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc przy okresach nieobecności w pracy... 207 3. Zasady uwzględniania składników przysługujących pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc przy krótkim zatrudnieniu... 207 18. Obliczanie ekwiwalentu za urlop... 208 19. Współczynnik do ustalania ekwiwalentu... 209 20. Derogacja... 210 21. Wejście w życie... 210 3. Ustawa z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych... 211 Rozdział III. Uprawnienia związków zawodowych... 211 Art. 25. Zwolnienia od pracy działaczy... 211 Rozdział IV. Zakładowa organizacja związkowa... 213 Art. 31. Zwolnienia od pracy członków zarządu... 213 Art. 34. Międzyzakładowa organizacja związkowa... 219 Art. 34 1. Zwolnienia od pracy działaczy organizacji międzyzakładowej... 220 4. Rozporządzenie Rady Ministrów z 11.6.1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy... 223 1. Wniosek o udzielenie urlopu... 223 2. Zawiadomienie o wygaśnięciu mandatu... 225 3. Uprawnienia w czasie urlopu... 225 4. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy... 226 5. Obowiązek zarządu zakładowej organizacji związkowej... 227 6. Wynagrodzenie... 227 7. Praca w niepełnym wymiarze... 228 8. Zachowanie prawa do świadczeń... 229 IX
Spis treści 5. Ustawa z 17.5.1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania... 230 Dział I. Wolność sumienia i wyznania... 230 Art. 42. Zwolnienia od pracy i nauki... 230 6. Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z 11.3.1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy... 232 1. Zasady udzielania zwolnień od pracy... 232 3. Wniosek w imieniu osoby niepełnoletniej... 233 7. Ustawa z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych... 234 Rozdział IV. Uprawnienia osób niepełnosprawnych... 234 Art. 17. Obowiązkowa przerwa... 234 Art. 19. Dodatkowy urlop wypoczynkowy... 235 1. Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego... 235 2. Dokumentowanie niepełnosprawności... 236 3. Termin nabycia prawa do dodatkowego urlopu... 236 4. Wymiar dodatkowego urlopu... 238 5. Udzielanie dodatkowego urlopu... 238 Art. 20. Płatne zwolnienia od pracy... 243 8. Ustawa z 9.7.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych... 246 Art. 10. Urlop wypoczynkowy... 246 Art. 17. Urlop wypoczynkowy; ekwiwalent... 248 1. Prawo do urlopu i wymiar urlopu... 248 2. Zasady udzielania urlopu... 249 X
Wykaz skrótów art. artykuł Dz.U. Dziennik Ustaw ew. ewentualnie GIP Główny Inspektorat Pracy/ Główny Inspektor Pracy FEP Fundusz Emerytur Pomostowych fśs fundusz świadczeń socjalnych FUS Fundusz Ubezpieczeń Społecznych KC ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny KK ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny KP ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy KPA ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego lit. litera MEN Minister Edukacji Narodowej MF Minister Finansów MGPiPS Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej m.in. między innymi MNiSzW Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego MoPr Monitor Prawa Pracy MPiPS Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej / Minister Pracy i Polityki Społecznej MZ Minister Zdrowia np. na przykład NSA Naczelny Sąd Administracyjny Nr numer OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Administracyjna, Pracy i Ubez pieczeń Społecznych OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych PIP Państwowa Inspekcja Pracy PIS Państwowa Inspekcja Sanitarna pkt punkt pkt. punkty por. porównaj poz. pozycja r. rok red. redakcja RM Rada Ministrów rozdz. rozdział rozp. rozporządzenie s. strona (y) SN Sąd Najwyższy XI
Wykaz skrótów sygn. sygnatura t.j. tekst jednolity tj. to jest tzn. to znaczy ust. ustęp w zw. w związku wg według ww. wyżej wymieniony (a, e) zd. zdanie ze zm. ze zmianami zfśs zakładowy fundusz świadczeń socjalnych zob. zobacz zoz zakładowa organizacja związkowa ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych paragraf XII
Wykaz aktów prawnych Ustawy 1) Ustawa z 26.1.1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 191) 2) Ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121) 3) Ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) 4) Ustawa z 24.5.2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.) 5) Ustawa 18.8.2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich (Dz.U. Nr 208, poz. 1241 ze zm.) 6) Ustawa z 18.8.2011 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz.U. Nr 228, poz. 1368 ze zm.) 7) Ustawa z 12.12.1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek strefy budżetowej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1144) 8) Ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) 9) Ustawa z 17.5.1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 231, poz. 1965 ze zm.) 10) Ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 216 ze zm.) 11) Ustawa z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 82 ze zm.) 12) Ustawa z 24.8.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 178, poz. 1380 ze zm.) 13) Ustawa z 4.2.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1457) 14) Ustawa z 24.8.1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1340 ze zm.) 15) Ustawa z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 ze zm.) 16) Ustawa z 30.4.2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U. z 2010 r. Nr 96, poz. 619 ze zm.) 17) Ustawa z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 182 ze zm.) 18) Ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.) 19) Ustawa z 22.8.1997 r. o publicznej służbie krwi (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 332) 20) Ustawa z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 461 ze zm.) XIII
Wykaz aktów prawnych XIV 21) Ustawa 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz.721 ze zm.) 22) Ustawa z 21.11.2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.) 23) Ustawa z 11.9.2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 593 ze zm.) 24) Ustawa z 18.4.2002 r. o stanie klęski żywiołowej ( t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 333) 25) Ustawa z 17.5.1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1169) 26) Ustawa z 12.10.1990 r. o Straży Granicznej (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 116, poz. 675 ze zm.) 27) Ustawa z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) 28) Ustawa z 25.6.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159) 29) Ustawa z 28.3.2003 r. o transporcie kolejowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1594 ze zm.) 30) Ustawa z 20.7.1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. Nr 54, poz. 310) 31) Ustawa z 9.5.1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29 ze zm.) 32) Ustawa z 9.7.2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. Nr 166, poz. 1608 ze zm.) 33) Ustawa z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 947) 34) Ustawy z 23.5.1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 167) 35) Ustawa z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 ze zm.) 36) Ustawa z 7.4.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) 37) Ustawa z 27.7.2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 572 ze zm.) Rozporządzenia 1) Rozporządzenie MEN z 6.4.2006 r. w sprawie nostryfikacji świadectw szkolnych i świadectw maturalnych uzyskanych za granicą (Dz.U. Nr 63, poz. 443) 2) Rozporządzenie MEN oraz MPiPS z 12.10.1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. Nr 103, poz. 472 ze zm.) 3) Rozporządzenie MGPiPS z 22.5.2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (Dz.U. Nr 100, poz. 927) 4) Rozporządzenie MNiSzW z 1.9.2011 r. w sprawie tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów, warunków wydawania oraz niezbędnych elementów dyplomów ukończenia studiów i świadectw ukończenia studiów podyplomowych oraz wzoru suplementu do dyplomu (Dz.U. Nr 196, poz. 1167)
Wykaz aktów prawnych 5) Rozporządzenie MPiPS z 15.5.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281 ze zm.) 6) Rozporządzenie MPiPS z 29.5.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289 ze zm.) 7) Rozporządzenie MPiPS z 8.1.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.) 8) Rozporządzenie MPiPS oraz MEN z 11.3.1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy (Dz.U. Nr 26, poz. 235) 9) Rozporządzenie RM z 11.6.1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 71, poz. 336) 10) Rozporządzenie RM z 31.12.1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz.U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm.) 11) Rozporządzenie MPiPS z 15.5.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz.U. Nr 60, poz. 282 ze zm.) 12) Rozporządzenie MPiPS z 28.5.1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenie akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286 ze zm.) XV
Wprowadzenie Z zatrudnieniem każdego pracownika wiąże się obowiązek realizacji jego uprawnień pracowniczych, a jednym z nich jest prawo do wypoczynku. Źródłem tego prawa jest sama Konstytucja RP z jej art. 66 ust. 2 wynika, że pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów. Pracodawca musi zatem ustalać prawo pracowników do płatnych urlopów wypoczynkowych, a następnie udzielać ich pracownikom i prowadzić związane z tym rozliczenia. Urlopy wypoczynkowe nie są zresztą jednym rodzajem urlopu, jaki przysługuje pracownikom. Powszechnie obowiązujące przepisy dają pracownikom prawo także do innych rodzajów urlopów (m.in. bezpłatnych, szkoleniowych) oraz szeregu różnych zwolnień od pracy, które nie są urlopami. Ponadto niektóre kategorie pracowników (np. osoby niepełnosprawne, pracownicy tymczasowi, działacze związkowi) posiadają szczególne uprawnienia zarówno w zakresie urlopów wypoczynkowych, jak i innych zwolnień od pracy, których źródłem nie jest Kodeks pracy, ale inne ustawy. Książka, którą trzymają Państwo w ręku, to przewodnik po zawiłościach związanych z ustalaniem prawa i udzielaniem pracownikom różnego rodzaju urlopów oraz innych zwolnień od pracy. Zawarto w niej wiele podpowiedzi i wyjaśnień dotyczących interpretacji przepisów Kodeksu pracy oraz kilku innych ustaw, a także kilku rozporządzeń wykonawczych przewidujących urlopy i inne zwolnienia od pracy. W Nawigatorze zastosowano wygodny układ treści, tj. przyporządkowano je do poszczególnych artykułów ustawy. Nie jest to jednak klasyczny komentarz prawniczy do ustawy, lecz bardzo kompleksowa baza wiedzy dla praktyków. Treści zostały wyselekcjonowane pod kątem pytań kierowanych codziennie przez specjalistów kadrowych i pracodawców do znanego portalu EkspertKadrowy.pl (obecnie EkspertBeck.pl moduł Kadry i płace). Dzięki temu Nawigator nie zawiera rozważań teoretycznych, lecz treści odpowiadające bardzo dokładnie potrzebom użytkowników. Przystępna forma nie oznacza w tym przypadku powierzchownego ujęcia tematów. Nawigator pomoże Państwu rozwiązać problemy bardzo skomplikowane, wymagające analizy orzecznictwa sądowego z wielu lat oraz dużego doświadczenia. Naszą publikację wyróżnia jednolity, uporządkowany i przejrzysty schemat prezentacji poszczególnych zagadnień: treść przepisu wraz z krótkim i rzeczowym komentarzem (w razie potrzeby podzielonym na bardziej szczegółowe zagadnienia), odwołania do orzecznictwa wyroki i postanowienia sądów w omawianych kwestiach, stanowiska urzędowe, rozwiązania z życia wzięte pogłębiona analiza wybranych problemów specjalistów ds. kadrowych i pracodawców kierowanych do portalu EkspertBeck.pl. XVII
Wprowadzenie Umieszczone w Nawigatorze wskazówki obejmują swym zakresem wszystkie przepisy Kodeksu pracy regulujące problematykę urlopów i innych zwolnień od pracy. Mowa jest zatem nie tylko o urlopach wypoczynkowych, ale i o urlopach bezpłatnych oraz szkoleniowych, w tym także o urlopach pracowników młodocianych. Omówiona została także problematyka udzielania pracownikom różnych zwolnień od pracy, m.in. dni wolnych na poszukiwanie pracy oraz tzw. dni na opiekę na dzieckiem. Ponadto skomentowane zostały przepisy ustaw o: związkach zawodowych, zatrudnianiu pracowników tymczasowych, rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a także ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, wraz z przepisami wykonawczymi do tych ustaw w zakresie urlopów i innych zwolnień od pracy, jakie przewidują te ustawy. Omówione zostały także przepisy dwóch podstawowych rozporządzeń wykonawczych do Kodeksu pracy z zakresu urlopów i zwolnień od pracy, tj. przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Warto także wspomnieć, że orzecznictwo pochodzi z bazy SIP Legalis, w której znajduje się wiele niepublikowanych rozstrzygnięć sądowych. Mamy nadzieję, że publikacja ta choćby ze względu na wiele praktycznych porad oraz bogate orzecznictwo sądowe będzie dla Państwa cennym źródłem wiedzy z zakresu urlopów i innych zwolnień od pracy, ułatwiając w istotny sposób bieżące prowadzenie spraw kadrowych z tego zakresu. Bożena Lenart P.S. Wkrótce kolejne pozycje książkowe w unikalnej formule Nawigatora prawa pracy. Zachęcamy Państwa do śledzenia naszej oferty wydawniczej na stronie: www.sklep.beckinfobiznes.pl (zakładki: Kadry lub Zapowiedzi). XVIII
Kodeks pracy