FARMA WIATROWA GAWŁOWICE POLSKA

1 Streszczenie w języku niespecjalistycznym FARMA WIATROWA GAWŁOWICE POLSKA Marzec 2013 r.

2 Wstęp i ogólny opis projektu Grupa PEP realizuje inwestycję farmy wiatrowej Gawłowice w gminie Radzyń Chełmiński w powiecie Grudziądzkim, w województwie kujawsko-pomorskim. Konfiguracja farmy wiatrowej obejmuje: 18 turbin wiatrowych typu Siemens SWT-2.3-108, stację transformatorową (GPZ), podziemną infrastrukturę linii przesyłowej i przewodów sterujących, drogi dojazdowe do pojedynczych turbin oraz place manewrowe i montażowe. Całkowita moc farmy wiatrowej nie przekroczy 42 (41,6) MW. Lokalizacja turbin zostanie podzielona na trzy grupy: Dwie turbiny wiatrowe (WTG) będą zlokalizowane na działkach znajdujących się na zachód i południowy-zachód od miejscowości Zielnowo, na obszarze wyznaczonym przez miejscowość Dębieniec na północy, drogę Dębieniec-Wiewiórki na zachodzie i drogę lokalną nr. 543 na wschodzie, Siedem turbin wiatrowych (WTG) na działkach znajdujących się na zachód oraz wokół jezior gawłowickich, na obszarze wyznaczonym przez miejscowość Zielnowo na północy, Janowo na wschodzie i Gawłowice na południu, oraz Dziewięć turbin wiatrowych (WTG) znajdujących się na działkach na południe od miejscowości Gawłowice, na obszarze wyznaczonym przez Gawłowice na północy, lokalną drogę i miejscowości Radzyń-Wieś, Gziki i Prochy na wschodzie, Szczerosługi na południu i lokalną drogę łączącą miejscowości Pieńki i Bagart na zachodzie. Projekt został sklasyfikowany zgodnie z polskim rozporządzeniem z 9 listopada 2010 r. o przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz przepisami Unii Europejskiej jako potencjalnie wymagający przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko z uwagi na rodzaj inwestycji, która może potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Mając na uwadze przepisy ochrony środowiska, miejscowe władze zadecydowały o obowiązkowym przeprowadzeniu oceny oddziaływania na środowisko w ramach realizacji projektu. Niniejsze streszczenie w języku niespecjalistycznym przedstawia informacje zawarte w raportach oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) oraz innej dokumentacji środowiskowej przygotowanej na potrzeby planowanej farmy wiatrowej. Na podstawie raportów oceny oddziaływania na środowisko i analizy dostępnych informacji uważa się, że projekt prawdopodobnie nie spowoduje znaczącego negatywnego oddziaływania społecznego ani konieczności przesiedlenia ze względów ekonomicznych. Podczas audytu nie zidentyfikowano żadnych kwestii związanych z niedostosowaniem do obowiązującego prawodawstwa.

3 Opis turbin wiatrowych Typowa turbina wiatrowa (WTG) składa się z wieży i gondoli, która składa się z wirnika i układu pomiarowego. Wirnik składa się z łopat połączonych piastą. Łopaty poruszane są przez wiatr i przekazują moc do piasty, która jest połączona z wałem napędowym, zwiększającym prędkość osi. Energia mechaniczna jest przenoszona z przekładni do generatora elektrycznego, który przekształca ją w energię elektryczną, przekazywaną następnie do wyjścia do sieci elektroenergetycznej. Zgodnie z informacją przekazaną przez dewelopera, na farmie wiatrowej zostaną zainstalowane turbiny wiatrowe typu Siemens SWT 2.3 108 o mocy 2,3 MW. Początkowy plan inwestycji zakładał konstrukcję 35 turbin wiatrowych (WTG). W ostatecznym scenariuszu realizowanej inwestycji liczba turbin WTG została zmniejszona do 25, a ich lokalizacja uległa zmodyfikowaniu. Zmiany zostały podyktowane potrzebą zminimalizowania oddziaływania inwestycji na środowisko i wynikały z analizy oceny oddziaływania na środowiska oraz przedinwestycyjnego monitoringu ptaków, a także ograniczeń w miejscowym planie zagospodarowania, który dopuszcza instalację maksymalnie 21 turbin wiatrowych (WTG). Liczba turbin (WTG) została następnie ograniczona do 18 ze względu na warunki przyłączenia do sieci energetycznej. Planowana inwestycja ma obejmować konstrukcję turbin z wieżami o wysokości 115 m i wirnikami o średnicy 108 m. Dostęp do turbin zapewni sieć dróg dojazdowych. Całkowita długość nowo wybudowanych dróg wyniesie ok. 4 km. Łączna powierzchnia terenów przeznaczonych pod realizację farmy wiatrowej, obejmująca obszary nowo wybudowanych dróg dojazdowych, placów i fundamentów w pobliżu turbin (WTG) oraz stację transformatorową (GPZ) wyniesie ok. 7,5 ha. Pojedyncze turbiny wiatrowe (WTG) będą generować prąd o napięciu 0,69 kv, który po przekształceniu w prąd w turbinach posiadających indywidualne podstacje zostanie przesłany do GPZ przez sieć podziemnych przewodów przesyłowych o długości ok. 4 km. Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie oceny oddziaływania na środowisko sieć nie będzie przebiegać przez obszary przyrodniczo wrażliwe. Prace budowlane nie zostały jeszcze rozpoczęte, niemniej jednak projekt otrzymał decyzję środowiskową, przeszedł ocenę oddziaływania na środowisko (OOŚ) i otrzymał pozwolenie na budowę. Lokalizacja projektu Farma wiatrowa Gawłowice powstanie w gminie Radzyń Chełmiński, powiat Grudziądz, województwo kujawsko-pomorskie. Zgodnie z informacjami uzyskanymi ze źródeł dostępnych publicznie gmina Radzyń Chełmiński zajmuje obszar ok. 160 km 2, z czego 80%

4 zajmują użytki rolne, a 12% lasy. Na podstawie danych z 2005 r. gmina ma około 5060 mieszkańców. Farma wiatrowa powstanie na trzech terenach mieszczących się odpowiednio na północny zachód, na północ i południe od miejscowości Gawłowice. Obszar farmy wiatrowej będzie zlokalizowany w obrębach geodezyjnych Zielnowo, Gawłowice, Dębieniec, Kneblowo i Janowo. Pierwszy z terenów znajdujący się na północnym zachodzie obejmuje obszar ok. 8 km 2 i posiada kształt prostokąta z najbliższą lokalizacją turbiny WTG w odległości ok. 3 km na północny-zachód od Gawłowic. Drugi teren inwestycji znajdujący się na północy i obejmujący obszar ok. 12 km 2 ma kształt trapezoidalny. Trzeci teren inwestycji znajdujący się na południu i obejmujący obszar ok. 12 km 2 posiada nieregularny kształt, a najbliższa turbina wiatrowa (WTG) znajduje się ok. 1,5-2 km od miejscowości Gawłowice. Na podstawie obserwacji sporządzonych podczas wizyty w terenie i przeglądu zdjęć lotniczych można ustalić, że obszar inwestycji ma charakter wiejski. Teren jest lekko górzysty, wyniesienie terenu nie przekracza 120 m p.p.m., teren jest głównie zajęty przez pola uprawne o niewielkim stopniu zróżnicowania roślinności. Istniejąca sieć dróg lokalnych nie przecina planowanego terenu inwestycji. Na podstawie obserwacji z wizyty w terenie można ustalić, że sieć dróg lokalnych zapewnia łatwy dostęp do terenów budowy bez widocznych przeszkód, które mogłyby wpłynąć na transport i ponadgabarytowy ładunek przewożony w trakcie etapu budowania farmy wiatrowej. Zgodnie z dostępnymi informacjami w bezpośredniej okolicy farmy wiatrowej Gawłowice nie ma drzew ani zabytków historycznych. Tereny inwestycji znajdują się w odległości od obszarów przyrodniczo wrażliwych. Wszystkie lokalizacje inwestycji farma wiatrowa Gawłowice zostały zaprojektowane na terenach rolniczych. Zgodnie z informacjami uzyskanymi od przedstawicieli organów samorządowych w urzędzie gminy Radzyń Chełmiński na terenie gminy znajdują się dodatkowe inwestycje związane z farmami wiatrowymi na różnych etapach zaawansowania. Gmina posiada plan zagospodarowania przestrzennego, który obejmuje możliwe lokalizacje potencjalnych inwestycji farm wiatrowych na jej obszarze. Oprócz inwestycji farma wiatrowa Gawłowice na terenie gminy Radzyń Chełmiński zaplanowano dwie farmy wiatrowe. W ramach środowiskowo-społecznego audytu typu due diligence skontaktowano się z wszystkimi gminami graniczącymi z gminą Radzyń Chełmiński, tj. Grudziądz, Gruta, Książki, Płużnica, Świecie nad Osą i Wąbrzeźno. Ze wszystkimi urzędami gmin nastąpił kontakt telefoniczny oraz odbyto rozmowy z przedstawicielami lokalnych organów samorządowych, odpowiedzialnymi za ochronę środowiska i inwestycje w danej gminie. Rozmowy miały na celu uzyskanie ogólnych informacji dotyczących inwestycji związanych z farmami wiatrowymi (istniejącymi lub planowanymi) w każdej z gmin. Na podstawie rozmów z przedstawicielami organów samorządowych udało się ustalić, że istniejące farmy wiatrowe lub inwestycje w trakcie budowy są w większości zlokalizowane w odległości ponad 10 km od planowanej inwestycji farmy wiatrowej Gawłowice. Obecnie istnieją 3 działające turbiny wiatrowe (WTG) w najbliżej zlokalizowanej gminie Gruta (ok. 5 km na północ od inwestycji farma wiatrowa Gawłowice). Planowane są kolejne 2 turbiny wiatrowe (WTG). Raport oceny oddziaływania na środowisko ocenia, że istnieje potencjalny efekt skumulowanego oddziaływania związany z planowaną farmą wiatrową Gawłowice oraz innymi farmami wiatrowymi "Radzyń-Rywałd", "Radzyń-Wieś" i "Nowa Wieś Królewska", a

5 także w mniejszym stopniu z farmami wiatrowymi "Czeczewo" i "Mazanki", planowanymi w centralnej części gminy Radzyń Chełmiński i wschodnich częściach gminy Płużnica. Zgodnie z raportem spodziewany efekt skumulowanego oddziaływania wystąpi na następujących obszarach: Efekt skumulowany na krajobraz spodziewane oddziaływanie podregionalne na krajobraz w tym regionie, Efekt skumulowany na faunę, w szczególności na awifaunę spowoduje obniżenie atrakcyjności obszaru jako terenu żerowania dla ptaków, Efekt skumulowany na klimat akustyczny może wystąpić w skali lokalnej. Uzasadnienie projektu Zgodnie z Europejskim Programem w Sprawie Zmiany Klimatu wiele krajów europejskich, w tym Polska, przyjęło krajowe programy mające na celu redukcję emisji CO2. Obejmują one zróżnicowaną politykę przyjętą na poziomie europejskim, jak również na poziomie krajowym, do której zalicza się między innymi: planowane zwiększenie zużycia energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (wiatrowej, słonecznej, biomasy), poprawę wydajności energetycznej, np. w budynkach, obiektach przemysłowych, urządzeniach gospodarstwa domowego. Główne przepisy UE dotyczące redukcji emisji dwutlenku to: Emission Trading Scheme (Europejski system handlu emisjami) oraz: legislation tackling with emissions of fluorinated greenhouse gases (prawodawstwo dotyczące emisji fluorowanych gazów cieplarnianych). Rozwój energii wiatrowej to jedno z działań, które zostaną wdrożone. Prowadzi do ograniczenia emisji do powietrza i zwiększenia produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Główną korzyścią energetyki wiatrowej jest zamiana energii kinetycznej w elektryczną przez turbiny wiatrowe przy zerowej emisji gazów cieplarnianych do powietrza. Konwencjonalne źródła energii, oparte głównie na różnego rodzaju spalaniu węgla generują podczas produkcji energii emisje gazów cieplarnianych, SO 2, pyłów i innych. Energia wiatrowa jest uważana za jedną z najczystszych, w rzeczywistości podczas fazy eksploatacji turbin nie ma emisji czynników zanieczyszczających do atmosfery. Zgodnie z szacunkami spółki, spodziewana roczna produkcja energii wyniesie ok. 146 300 MWh. Z tego względu projekt jest korzystny pod względem środowiskowym, ponieważ zapewni redukcję emisji gazów w wysokości 93 339 ton rocznie (obliczenia przeprowadzone na podstawie czynnika emisji, reprezentatywnego dla projektów dostarczających dodatkową energię elektryczną do sieci, w wysokości 0,638 tco2/mwh, wyprodukowanych w Polsce w 2012 r.). Inwestycja pomoże również Polsce w spełnieniu krajowego planu osiągnięcia 15% udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii do 2015 r. Oprócz redukcji emisji gazów cieplarnianych projekt zaowocuje również znacznym uniknięciem emisji powstających po spalaniu. Przykładowo, odpowiednik produkcji energii elektrycznej przez największą w Polsce elektrownię węglową w Kozienicach skutkowałby

6 następującymi ilościami emisji (szacunki na podstawie czynników emisji Elektrowni Kozienice za 2011 r.): emisja cząstek stałych: ok. 13 ton rocznie, emisja SO 2 : ok. 385 ton rocznie, emisja NOx: ok. 251 ton rocznie. Eksploatacja niniejszej farmy wiatrowej może być zatem uważana jako działanie zmierzające do uniknięcia emisji porównywalnych ilości substancji zanieczyszczających do atmosfery. Kwestie związane z korzyściami społecznymi płynącymi z projektu zostały szeroko omówione z przedstawicielami gminy Radzyń Chełmiński. W ramach dyskusji z przedstawicielami ustalono następujące korzyści bezpośrednie: projekt zwiększy dochód gminy dzięki podatkom płaconym przez operatora za prowadzenie działalności gospodarczej na obszarze gminy, projekt zwiększy dochód właścicieli działek, na których będzie się znajdowała farma wiatrowa i jej infrastruktura, projekt pomoże lokalnym organom samorządowym w promowaniu pro-ekologicznego stylu życia lokalnych mieszkańców, Kontekst prawny i konsultacje publiczne Procedura dotycząca lokalizacji farmy wiatrowej została rozpoczęta opracowaniem dokumentacji związanej z lokalnym zagospodarowaniem przestrzennym, w tym: opracowaniem poprawek do studium kierunków i uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy i sporządzeniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Procedura została przeprowadzona przez władze lokalne, zgodnie z przepisami Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r. (z późniejszymi zmianami). Zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, procedura Oceny Oddziaływania na Środowisko (OOŚ) musi zostać przeprowadzona dla projektów, które mogą zawsze w sposób znaczący oddziaływać na środowisko (projekty grupy I), dla konkretnych projektów, które mogą potencjalnie oddziaływać na środowisko (projekty grupy II) oraz dla takich, które mogą oddziaływać na obszary chronione Natura 2000. Ocena oddziaływania na środowisko jest przeprowadzana w celu uzyskania obowiązkowej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji w przypadku projektów indywidualnych. W procedurze administracyjnej projektu władze lokalne zobowiązują inwestora do przygotowania raportu OOŚ.

7 Informacje o planowanej inwestycji razem z raportami OOŚ zostały udostępnione do zgłaszania uwag opinii publicznej, lokalnej społeczności i potencjalnym zainteresowanym stronom. Poniżej znajduje się podsumowanie konsultacji publicznych oraz oficjalnej procedury: Wójt Gminy Radzyń Chełmiński 6 lipca 2009 r. wydał obwieszczenie informujące o rozpoczęciu postępowania związanego z wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody dla farmy wiatrowej Gawłowice oraz o obowiązku sporządzenia raportu oceny oddziaływania na środowisko. Raport oceny oddziaływania na środowisko został przedłożony 13 sierpnia 2009 r. Po ukończeniu raportu oceny oddziaływania na środowisko Wójt gminy Radzyń Chełmiński wydał obwieszczenie informujące o postępowaniu i konsultacjach publicznych. Obwieszczenie zostało opublikowane na oficjalnej tablicy ogłoszeń gminy Radzyń Chełmiński, a jego kopie zostały umieszczone na tablicach informacyjnych miejscowości Radzyń Wieś, Gziki, Gawłowice, Zielnowo, Kneblowo i Dębieniec. Obwieszczenie było także dostępne na oficjalnej stronie internetowej gminy (BIP) Radzyń Chełmiński. Termin zgłaszania uwag lub zażaleń: 21 dni od daty opublikowania obwieszczenia. Całość dokumentacji została udostępniona publicznie razem z komentarzami i zaakceptowaniem raportu oceny oddziaływania na środowisko przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny. W ciągu 21 dni od daty publikacji obwieszczenia nie wpłynęły żadne uwagi ani skargi. Po ukończeniu procedury oceny oddziaływania na środowisko, Wójt gminy Radzyń Chełmiński wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na przedsięwzięcie farma wiatrowa Gawłowice 30 września 2009 r. Kluczowe uwarunkowania środowiskowe i uwagi wynikające z decyzji środowiskowej: Przeprowadzenie monitoringu ptaków i nietoperzy po zakończeniu budowy, W przypadku, kiedy rezultaty monitoringu wykażą zwiększone oddziaływanie na awifaunę w porównaniu z wynikami opublikowanymi w raporcie OOŚ, inwestor będzie zobowiązany do podjęcia odpowiednich środków łagodzących. Monitoring należy powtarzać trzykrotnie w ciągu 5 lat. Przeprowadzenie monitoringu hałasu po zakończeniu budowy. W przypadku, kiedy rezultaty monitoringu wykażą zwiększony poziom hałasu w porównaniu z wynikami opublikowanymi w raporcie OOŚ, inwestor będzie zobowiązany do podjęcia odpowiednich środków łagodzących, a następnie przeprowadzenia kolejnego monitoringu. Dodatkowo, oddzielna decyzja środowiskowa (z 19 lipca 2012 r.) została uzyskana na wybudowanie stacji transformatorowej (GPZ), która nie wymagała przeprowadzenia pełnej procedury OOŚ. Jaki jest obecny stan środowiska na terenie inwestycji? Ochrona przyrody Tereny inwestycji znajdują się w odległości od obszarów przyrodniczo wrażliwych. Najbliżej położone obszary ochrony przyrody zidentyfikowane w raportach OOŚ: Rezerwat przyrody Wronie znajdujący się w minimalnej odległości ok. 2,2 km na południe od planowanych lokalizacji farmy wiatrowej,

8 Rezerwat przyrody Dolina Osy, zlokalizowany w minimalnej odległości ok. 14 km na północny-wschód od planowanej inwestycji farmy wiatrowej, Chełmiński Park Krajobrazowy, chroniony obszar znajdujący się w minimalnej odległości ok. 12 km na zachód od planowanej inwestycji, Nadwiślański Park Krajobrazowy, chroniony obszar znajdujący się w minimalnej odległości ok. 12,5 km na północny-zachód od planowanej inwestycji, Obszar Chronionego Krajobrazu Zgniłka-Wieczno-Wronie znajdujący się w minimalnej odległości ok. 1,1 km na południe od planowanej inwestycji, Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Osy i Gardęgi, znajdujący się w minimalnej odległości ok. 1,6 km na północny-zachód od planowanej inwestycji, Ustalony obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły PLB040003 znajdujący się w minimalnej odległości ok. 12 km na północny-zachód od planowanej inwestycji, Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Natura 2000 Cytadela Grudziądz PLH040014, znajdujący się w minimalnej odległości ok. 15 km na północny-zachód od planowanej inwestycji, Planowany obszar Natura 2000 specjalny obszar ochrony siedlisk (obecnie w trakcie konsultacji) Dolina Osy, znajdujący się w minimalnej odległości ok. 12 km na północ od planowanej inwestycji

Poniżej znajduje się mapa przedstawiająca odległość lokalizacji turbin wiatrowych (WTG) od najbliższych chronionych obszarów przyrody (źródło: Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia: budowa farmy wiatrowej Gawłowice). 9

10 Oddziaływanie na ptaki i nietoperze W ramach procesu przedinwestycyjnego, który obejmował przygotowanie raportu OOŚ, przeprowadzono roczny monitoring ptaków (od marca 2008 r. do marca 2009 r.) i nietoperzy (w okresie marzec-maj i czerwiec-lipiec 2009 r.). Monitoring ptaków obejmował monitoring wzdłuż transektu, obserwacje powierzchni punktowych, inwentaryzację terenów legowiskowych, Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL) i nocne liczenie. W trakcie trwania obserwacji wzdłuż transektu i powierzchni punktowych badacze obserwowali liczebność i ilość gatunków przelatujących ptaków, szacowali intensywność przelotów krótko i długodystansowych, a także wysokość przelotu (na wysokości 0-50 m, 50-150 m i ponad 150 m) i kierunek. Monitoring został przeprowadzony zgodnie z szeroko stosowaną metodologią Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL) w celu określenia wartości awifauny w odniesieniu do danych reprezentatywnych dla całego terytorium Polski. Przeprowadzono oszacowanie liczebności i rozmieszczenia lęgowisk rzadkich gatunków ptaków i gatunków o dużej liczebności (w szczególności ptaków drapieżnych, bocianów, żurawi, itd.). Na podstawie wyników monitoringu ustalono, że teren inwestycji nie jest istotnym korytarzem migracyjnym dla ptaków. Jedynym zaobserwowanym gatunkiem o licznych przelotach była czajka zwyczajna, jednak liczebność nie wykraczała poza typowe wartości dla północnej Polski. Na terenie obszaru planowanej inwestycji farmy wiatrowej zidentyfikowano ogółem 111 gatunków ptaków. Najcenniejsze gatunki zaobserwowane na terenie planowanej inwestycji należą do wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej i obejmują 11 gatunków. Ze wszystkich 111 gatunków ok. dwie trzecie (70 gatunków, w tym 4 gatunki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej) zostały zdefiniowane jako gatunki ptaków, które prawdopodobnie lub z całą pewnością gniazdują w regionie farmy wiatrowej. Ogólny wniosek przedstawiony w raporcie: farma wiatrowa nie spowoduje znacznego negatywnego oddziaływania na ptaki. Monitoring nietoperzy obejmował obserwacje w terenie i wzdłuż transektu, podczas których przeprowadzono wykrywanie dźwięków. Na obszarze planowanej inwestycji zidentyfikowano dwa gatunki nietoperzy. Oba gatunki są prawnie chronione w Polsce, ale żaden z nich nie jest wymieniony w Załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej. Nie zidentyfikowano znaczących siedlisk i terenów hibernacji nietoperzy. Zaobserwowane gatunki nietoperzy należą do gatunków antropofilnych, które tworzą kolonie wewnątrz budynków, ale żerują na otwartych polach i przestrzeniach pośród lasów. Na podstawie wyników monitoringu ptaków i nietoperzy uznano, że potencjalne negatywne oddziaływanie planowanej farmy wiatrowej nie wystąpi. Oddziaływanie społeczne

11 Projekt ma bezpośrednie oddziaływanie społeczno-ekonomiczne na rozwój gminy Radzyń Chełmiński i lokalnych mieszkańców. Zidentyfikowano następujące oddziaływanie bezpośrednie: zwiększenie dochodów podatkowych gminy, zwiększenie rocznego dochodu dzierżawców gruntów, Realizacja projektu nie będzie wymagała przesiedlenia mieszkańców lub podmiotów gospodarczych. Negatywne oddziaływanie jest związane ze zmniejszeniem obszarów rolnych, zostanie jednak zrekompensowane przez opłaty za dzierżawę gruntu. Jakiego rodzaju oddziaływanie pojawi się podczas budowy inwestycji? Główne oddziaływanie projektu związane z realizacją inwestycji farmy wiatrowej związane jest z pracami ziemnymi (głównie podczas stawiania fundamentów pod wieże turbin), pracami budowlanymi i zwiększonym ruch transportowym, będzie obejmowało naruszenie warstw gleby, okresową zmianą poziomu wód gruntowych (kiedy wymagane będzie osuszanie wód gruntowych podczas budowy), zwiększony hałas i wibracje. Aby ograniczyć oddziaływanie inwestor zobowiązany jest do podjęcia następujących środków zapobiegawczych: Ograniczenie potencjalnego oddziaływania na jakość gleby i wód gruntowych wynikającego z wycieków paliwa/oleju; konstrukcja placów montażowych powinna posiadać izolację od gleby i wód gruntowych; obniżenia emisji hałasu podczas trwania inwestycji, prac budowlanych, prace budowlane, które mogą spowodować znaczny hałas powinny odbywać się w ciągu dnia, Spełnienia standardów hałasu środowiskowego, Jakie będzie oddziaływanie podczas działania farmy wiatrowej? Zakończone badania i konsultacje publiczne przeprowadzone głównie jako część procedury oceny oddziaływania na środowisko pozwalają stwierdzić, że główne oddziaływanie środowiskowe związane z działaniem farmy wiatrowej będzie dotyczyło zwiększonych poziomów hałasu, zmiany krajobrazu i wpływu na awifaunę i nietoperze. Hałas Emisje hałasu są uważane za jedno z najpowszechniejszych oddziaływań farm wiatrowych na otoczenie. Dla celów oceny oddziaływania hałasu przeprowadzono numeryczny model dystrybucji hałasu, stanowiący część raportów OOŚ, przeprowadzony również podczas etapu planowania projektów (na podstawie zwiększonej mocy akustycznej wybranej turbiny wiatrowej WTG i ograniczonej liczby turbin WTG w porównaniu z założeniami raportu OOŚ). Obliczenia dotyczące dystrybucji hałasu zostały przeprowadzone przy użyciu odpowiedniego oprogramowania zgodnego z polskimi standardami technicznymi dotyczącymi oceny i

12 zarządzania poziomem hałasu. Obliczenia zostały przeprowadzone dla wybranych siedmiu turbin wiatrowych (WTG) o maksymalnej mocy akustycznej (107 db) oraz dla kolejnych jedenastu turbin wiatrowych (WTG) o ograniczonej mocy akustycznej (102 db). Wyniki obliczeń zostały następnie zweryfikowane z dopuszczalnymi poziomami hałasu określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Wyniki obliczeń wskazywały na to, że działanie farmy wiatrowej nie spowoduje przekroczenia standardów poziomu hałasu w żadnym obszarze chronionym akustycznie, zarówno w porze dnia, jak i nocy, i że maksymalne poziomy hałasu na granicach tych obszarów będą wynosić od 39,9 do 45 db (A) dla pory nocnej oraz od 41,3 do 48,4 db (A) dla pory dziennej. Należy zaznaczyć, że turbiny wiatrowe typu Siemens SWT-2.3-108 mogą pracować w trybie obniżonej emisji hałasu, co razem z pozytywnymi wynikami obliczeń hałasu dystrybucji (obliczonymi dla obniżonej emisji hałasu dla kilkunastu turbin WTG) powinno zapewnić utrzymanie standardów emisji hałasu na obszarach chronionych. Poniżej znajdują się mapy obszaru akustycznego, na którym dokonano obliczeń (z wyraźnymi izoliniami 40, 45 i 50 db) (Źródło: Raport o oddziaływaniu na środowisko: budowa farmy wiatrowej Gawlowice w gminie Radzyń Chełmiński).

Mapa dla pory dziennej 13

Mapa dla pory nocnej 14

15 Ptaki i nietoperze Lokalizacja 18 turbin wiatrowych będzie stanowić niejakie zagrożenie dla ptaków i nietoperzy. Należy jednak wspomnieć, że spora liczba obserwacji i raportów dotyczących działających farm wiatrowych i ich oddziaływania na populacje ptaków wskazuje na to, że ptaki unikają kolizji z farmami wiatrowymi. Liczba przypadków śmierci ptaków w wyniku kolizji z turbinami wiatrowymi jest znacznie niższa od przypadków śmiertelnych spowodowanych kolizjami z samochodami, liniami energetycznymi czy domami. W celu rozpoznania lokalnych populacji ptaków i podjęcia odpowiednich środków w trakcie etapu planowania inwestor przeprowadził obserwacje ornitologiczne na obszarach planowanej farmy wiatrowej. W świetle wyników przedinwestycyjnego monitoringu zidentyfikowana awifauna została sklasyfikowana jako typowa na terenie Polski, nie wyróżniająca się jeśli chodzi o pozostałe części kraju. Na podstawie wyników monitoringu ustalono, że teren inwestycji nie jest istotnym korytarzem migracyjnym. Jedynym zaobserwowanym gatunkiem o licznych przelotach była czajka zwyczajna, jednak jej liczebność nie wykraczała poza typowe wartości dla północnej Polski. Ogólny wniosek przedstawiony w raporcie: farma wiatrowa nie spowoduje znacznego negatywnego oddziaływania na ptaki. Ustalono, że farma wiatrowa nie będzie oddziaływać na obszar Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły. Monitoring nietoperzy obejmował obserwacje w terenie i wzdłuż transektu, podczas których przeprowadzono wykrywanie dźwięków. Na obszarze planowanej inwestycji zidentyfikowano dwa gatunki nietoperzy. Oba gatunki są prawnie chronione w Polsce, ale żaden z nich nie jest wymieniony w Załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej. Nie zidentyfikowano znaczących siedlisk i terenów hibernacji nietoperzy. Zaobserwowane gatunki nietoperzy należą do gatunków antropofilnych, które tworzą kolonie wewnątrz budynków, ale żerują na otwartych polach i przestrzeniach pośród lasów. Na podstawie wyników monitoringu ptaków i nietoperzy uznano, że potencjalne negatywne oddziaływanie planowanej farmy wiatrowej nie wystąpi. Krajobraz Farma wiatrowa powstanie na obszarze wyłącznie rolniczym, tj. lokalny krajobraz został już zmieniony przez działalność człowieka. Budowa farmy wiatrowej wprowadzi nowe dominanty wizualne (turbiny wiatrowe i nowo wybudowane drogi) do krajobrazu. Znaczenie ich oddziaływania na krajobraz zależy od skali przekształcenia krajobrazu (tj. lokalna, podregionalna i regionalna), jaki rodzaj krajobrazu został przekształcony (naturalny, półnaturalny, rolniczy, kulturalny, przemysłowy, itd.) oraz od tego, czy krajobraz, na którym wystąpi oddziaływanie jest chroniony, a także od liczby osób pozostających/odwiedzających ten krajobraz. Analiza krajobrazu przygotowana jako część raportów OOŚ wykazała, że turbiny wiatrowe WTG stanowiące nowy, wykonany przez człowieka element krajobrazu będą widoczne głównie dla lokalnych mieszkańców (z lokalnych miejscowości Zielnowo, Gawłowice, Gziki, Janowo i okolicznych wiosek: Dobieniec, Jarantowice, Stanisławki, Nowa Wieś Królewska, Mgowo, Wiewiórki) w zachodniej części gminy Radzyń Chełmiński. Będą one również

16 widoczne z dróg przebiegających w okolicy planowanej farmy wiatrowej, a także z miejscowości Radzyń Chełmiński i częściowo na północ od miejscowości Wąbrzeźno. Ocena wykazała, ze farma wiatrowa nie zredukuje wartości terytorialnych form przyrody krajobrazu oraz form ochrony krajobrazu w okolicy inwestycji, będzie jednak widoczna z obszarów chronionego krajobrazu Zgniłka-Wieczno-Wronie i Dolina Osy i Gardęgi. W obszarze oddziaływania projektu znajduje się kilkanaście obiektów wpisanych do rejestru zabytków, w tym zamek rycerski w Radzyniu Chełmińskim. Planowana farma wiatrowa znajduje się wewnątrz pierwszoplanowego krajobrazu zamku w odległości 3,5 8 km od zamku. Ocena wykazała, że turbiny wiatrowe (WTG) będą widoczne w ograniczonym stopniu z zamku i nie zostały ocenione jako element redukujący walory krajobrazowe zamku. Spodziewane jest wystąpienie efektu skumulowanego oddziaływania z uwagi na inne inwestycje farm wiatrowych planowane w regionie. Zgodnie z informacjami przedstawionymi jako część raportu OOŚ zostało wykazane, że spodziewane jest podregionalne oddziaływanie na krajobraz. Obracające się łopaty turbiny mogą spowodować wystąpienie efektu migotania cienia. Tego typu oddziaływanie zostało opisane w raportach OOŚ, niemniej jednak nie poświęcono mu szczegółowej oceny. Wniosek zawarty w raporcie OOŚ głosi, że taki efekt powoduje uciążliwość w odległości równej 2-3 wysokościom turbiny WTG, jednak oprócz niewielkiego oddziaływania podczas okresu zimowego (tj. z uwagi na obecność słońca tuż nad horyzontem) nie powinien stanowić zagadnienia niepokojącego w przypadku niniejszej farmy wiatrowej. Środki podjęte w celu ograniczenia oddziaływania Głównym środkiem zastosowanym w celu zapobiegania wystąpienia znacznego oddziaływania środowiskowego farmy wiatrowej jest dobry wybór jej lokalizacji. Z tego względu podczas etapu przygotowań rozważano różne lokalizacje turbin wiatrowych. Oprócz kwestii technologicznych i ekonomicznych, takich jak charakterystyka wiatru i koszty zakupu i użytkowania terenu podczas przygotowania inwestycji wzięto pod uwagę następujące kwestie, istotne z perspektywy ochrony środowiska: istniejące zagospodarowanie i użycie terenu, w tym rozmieszczenie budynków mieszkalnych, lasów, użytków rolnych i obiektów chronionych, wzajemne oddziaływanie indywidualnych obiektów, obejmujące również możliwe dodawanie fal dźwiękowych, konieczność chronienia budynków mieszkalnych przed hałasem, lokalizację z perspektywy ochrony ptaków i nietoperzy. Drugi aspekt, bardzo ważny z punktu widzenia ochrony środowiska, to wybór producenta i dostawcy sprzętu. Inwestor zdecydował się na współczesne instalacje o minimalnym poziomie emisji hałasu. Podsumowując można stwierdzić, że rozmieszczenie turbin wiatrowych zostało zaplanowane w sposób, który pozwoli na osiągnięcie następujących celów: umieszczenie turbin poza obszarami chronionego krajobrazu i przyrody, niezakłócenie ciągłości korytarzy ekologicznych, nieprzekroczenie obowiązujących standardów hałasu środowiskowego.

17 Monitoring porealizacyjny Inwestor jest zobowiązany do przygotowania "analizy porealizacyjnej", której celem jest porównanie natury i rozmiarów ocenionego oddziaływania zidentyfikowanego i opisanego w raporcie OOŚ oraz decyzji środowiskowej z rzeczywistym oddziaływaniem farmy wiatrowej po rozpoczęciu jej działania. Analiza powinna obejmować porealizacyjny monitoring ptaków, monitoring hałasu a także ocenę oddziaływania inwestycji na korytarze ekologiczne. Hałas Środowiskowe uwarunkowania zgody na inwestycję zobowiązują inwestora do przeprowadzenia porealizacyjnych pomiarów hałasu i oddziaływania na obszary chronione akustycznie w dwóch oddzielnych turach. Pierwsza tura powinna być przeprowadzona zanim rozpocznie się działanie farmy wiatrowej, druga po rozpoczęciu działania całej farmy wiatrowej. Obie tury pomiarów muszą być ukończone w tych samych punktach i podczas podobnych warunków atmosferycznych. Jeśli pomiary wykażą, że dopuszczalne poziomy hałasu zostały przekroczone, zaistnieje konieczność przeprowadzenia działań obniżających hałas (tj. redukcja mocy akustycznej konkretnej turbiny wiatrowej WTG) oraz wymóg przeprowadzenia rundy sprawdzającej pomiar hałasu. Ptaki i nietoperze Środowiskowe uwarunkowania zgody na inwestycję zobowiązują inwestora do przeprowadzenia porealizacyjnego monitoringu ptaków i nietoperzy. Monitoring będzie prowadzony przez rok i musi być przeprowadzony trzy razy w ciągu pięciu lat po rozpoczęciu działania farmy wiatrowej. Wyniki monitoringu muszą być przedłożone władzom samorządowym w Grudziądzu, władzom sanitarnym i władzom gminy Radzyń Chełmiński w ciągu 60 dni po zakończeniu trwającej rok indywidualnej tury obserwacji. Jeśli zaobserwowane zostanie znaczące oddziaływanie farmy wiatrowej, deweloper będzie zobowiązany do opracowania i wprowadzenia odpowiednich środków ochrony pod groźbą zakończenia działania turbin wiatrowych WTG. Środowiskowo-społeczny plan działania Deweloperem farmy wiatrowej jest nowa firma, która będzie zarządzać jej budową, a następnie działaniem. Zgodnie z uzyskanymi informacjami wszystkie zadania budowlane i operacyjne farmy zostaną zlecone uprawnionym i rzetelnym firmom. Aby spełnić wymogi Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju dotyczące Polityki Środowiskowej i Społecznej (2008) oraz standardy Międzynarodowej Korporacji Finansowej (IFC) dotyczące zrównoważonego rozwoju środowiskowo-społecznego (2006), firma musi powołać i utrzymać strukturę zarządzania kwestiami związanymi z ochroną środowiska, BHP oraz społecznymi, a także ustalić określone procedury i zasady, do których będą się stosować dostawcy usług jeśli chodzi o przygotowanie i przeprowadzenie programu monitoringu prac budowlanych, a następnie uruchomienia farmy wiatrowej. Zaproponowano opracowanie kluczowych wskaźników efektywności (Key Performance Indicators KPI) do monitorowania kwestii związanych z ochroną środowiska, społecznych i BHP podczas prowadzenia prac budowlanych, a następnie działania farmy wiatrowej. Kluczowe wskaźniki efektywności

18 powinny obejmować między innymi: ilość i rodzaj zdarzeń, które mogą oddziaływać na środowisko w trakcie prac budowlanych, ilość i rodzaj wypadków przy pracy (BHP) w trakcie prac budowlanych, ilość i rodzaj zdarzeń, które mogą wpływać na społeczność będącą w obszarze oddziaływania podejmowanych prac budowlanych i dostaw ładunków, emisje środowiskowe (w tym rodzaje i ilości generowanych odpadów) farmy wiatrowej podczas jej eksploatacji; ilość i rodzaj wypadków przy pracy (BHP), które mogą wpłynąć na pracowników operatora farmy wiatrowej, ilość i rodzaj awarii dotyczących pojedynczych osób zewnętrznych, które powodują szkody; ilość skarg osób trzecich z powodu efektu migotania cienia, oddziaływania elektromagnetycznego, hałasu i innego rodzaju oddziaływań generowanych przez działającą farmę wiatrową. Zaproponowano opracowanie procedur raportowania o statusie projektu pożyczkodawcom oraz udostępnianie informacji zewnętrznym stronom zainteresowanym. Roczne raporty do pożyczkodawców powinny zawierać między innymi: status wdrożenia projektu, kluczowe wskaźniki efektywności, podsumowanie zgłoszonych skarg i opis, jak zostały potraktowane, podsumowanie działań stron zaangażowanych, wyniki monitoringu środowiskowego i ich omówienie, podsumowanie działań podjętych w celu poprawy wyników BHP farmy wiatrowej, podsumowanie wszystkich zmian prawa ochrony środowiska i BHP, które mogą wpłynąć na projekt. Zaproponowano, że po zakończeniu prac budowlanych zostanie przeprowadzony monitoring środowiskowy zgodnie z wymogami decyzji środowiskowej i wyżej wymienionych zaleceń. W przypadku wykazania w wynikach monitoringu znacznego oddziaływania farmy wiatrowej zaleca się opracowanie i wdrożenie odpowiedniego planu naprawczego. Dodatkowe informacje i procedura składania zażaleń Mechanizm procedury składania zażaleń zostanie wdrożony przez firmę w ramach systemu zarządzania projektem. Procedura zakłada przypisanie koordynatora systemu zintegrowanego, który będzie odpowiedzialny za reakcję w przypadku zażaleń. W przypadku dodatkowych pytań dotyczących farmy wiatrowej należy kontaktować się ze Specjalistą ds. ochrony środowiska firmy Grupa PEP: Marta Porzuczek Polish Energy Partners S.A. ul. Wiertnicza 169, 02-952 Warszawa Tel: +48 22 39 08 116 Adres email: marta.porzuczek@pepsa.com.pl