Temat: Zagrożenie czynnikami biologicznymi. w środowisku

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY MODUŁ III LEKCJA 6 Temat: Zagrożenie czynnikami biologicznymi w środowisku Zagrożenia pracy i profilaktyka w środowisku pracy TEMAT: Czas realizacji: PRZEZNACZONY 1 godzina lekcyjna DLA: uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa Cele operacyjne: Uczeń po zrealizowaniu lekcji powinien: CZAS REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych umieć określić czynniki biologiczne, wymienić główne grupy czynników biologicznych, POZIOM znać WIEDZY zagrożenia czynnikami biologicznymi, POCZĄTKOWEJ: znać podstawowe zasady, wiedza jakich i umiejętności należy przestrzegać, z zakresu aby uchronić szkoły podstawowej się przed zagrożeniami i gimnazjalnej czynnikami biologicznymi. oraz doświadczenia życiowe Treści: POMOCE 1. Pojęcie czynników biologicznych. DYDAKTYCZNE: 2. Główne grupy czynników rzutnik biologicznych. pisma, 3. Zagrożenia czynnikami biologicznymi. foliogramy, 4. Badania środowiska pracy karty i pracowników. ćwiczeń. 5. Podstawowe zasady chroniące ą przed zagrożeniami czynnikami biologicznymi. CELE EDUKACYJNE Pomoce dydaktyczne: OGÓLNE: materiał źró r dłowy, rzutnik pisma, foliogramy, scenariusz zajęć. Spis foliogramów Nr Tytuł 54. Wirus HIV. 55. Pędzlak. 56. Kleszcz łąkowy. 57. Pierwotniak. 58. Przywra żytnia. SPIS JEDNOSTEK 59. Grupy czynników biologicznych. TEMATYCZNYCH: W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się uczeń powinien: rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych czynników, potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu tych czynników, wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. 1. Czynniki występujące w środowisku pracy 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie 4. Drgania mechaniczne wibracje. Hałas w środowisku pracy 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy 9. Środki ochrony indywidualnej 88 138

MODUŁ MODUŁ III III Plan zajęć: LITERATURA: 1. Lp. B. Rączkowski: Treść BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998. Metoda nauczania Czas realizacji 2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002. 1. Sprawy organizacyjno integracyjne. Cele lekcji Wykład 3 min. 3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW 2. Pojęcie SEP, czynników Warszawa biologicznych. 2000. Łańcuch skojarzeń 6 min. 4. Energia Najczęściej elektryczna spotykane i elektryczność choroby statyczna. CIOP, Warszawa 2002. 5. Buuehl 3. Gtówne R., Majak grupy czynników A., Seferna biologicznych J., Strużyna oraz zagrożenia J.: Porażenia Rozmowa i oparzenia kierowana prądem i łukiem 5 min. elektrycznym. Etiologia zawodowe i pomoc spowodowane przedlekarska. tymi WNT, czynnikami Warszawa 1993. 6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002. 4. Wybrane choroby wywoływane czynnikami 7. Zagrożenia występującymi elektromagnetyczne. w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002. Burza mózgów 8. Hałas. Badania CIOP, Warszawa środowiska 2002. pracy i pracowników. 9. Drgania 5. Prace mechaniczne. wzbronione młodocianym CIOP, Warszawa i kobietom 1997. w ciąży Dyskusja 3 min. 10. D. Koradecka: Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999. 6. Metody zabezpieczenia się przed chorobami 11. Kodeks wywoływanymi pracy i inne przez akty czynniki prawne. biologiczne. Rozmowa kierowana 12 min. 12. Czynniki Podkreślenie zagrożeń roli biologicznych pracodawcy w profilaktyce w środowisku medycznej pracy. CIOP, Warszawa 2002. 13. Psychofizjologiczne 7. Podsumowanie - problemy prawidłowo człowieka prowadzona w profilaktyka środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002. Dyskusja 6 min. 14. Zarządzanie ogranicza bezpieczeństwem zachorowania spowodowane pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002. czynnikami biologicznymi 15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000. 16. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002. SCENARIUSZ ZAJĘĆ 10 min. Wskazówki metodyczne dla nauczyciela mają za zadanie ułatwić mu przekazanie uczniom wiadomości na temat zagrożeń czynnikami biologicznymi w środowisku pracy. Lekcja do przeprowadzenia w formie dyskusji, łańcucha skojarzeń, rozmowy kierowanej, burzy mózgów. Nauczyciel powinien: zapoznać uczniów z celami lekcji, zachęcić do aktywnego uczestnictwa w dyskusji i burzy mózgów, wykorzystać załączone w poradniku foliogramy, zwrócić szczególną uwagę na: - zagrożenia czynnikami biologicznymi, - obowiązek pracodawcy informowania pracowników o zagrożeniach w środowisku pracy, - korzyści wynikające ze stosowania podstawowych zasad higieniczno-sanitarnych, stosowania odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej. Ad. 1. sprawdź listę obecności, zadaj uczniom pytanie: Jak się czują? ą Ad. 2. zapoznaj uczniów z celami lekcji, zachęć do zadawania pytań. Ad. 3. zachęć uczniów do podawania najczęściej występujących chorób, odpowiedzi należy zapisywać na tablicy. Ad. 4. wykorzystaj wiedzę uczniów i naprowadź na poprawną odpowiedź. 139 89

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY Ad. 5. zachęć uczniów do wyrażenia swoich uwag na temat zagrożenia na stanowisku pracy, naprowadź uczniów na poprawne kojarzenie. Ad. 6. MODUŁ III podkreśl znaczenie prac wzbronionych młodocianym i kobietom w ciąży. Ad. 7. podkreśl znaczenie przestrzegania podstawowych zasad higieniczno-sanitarnych. Zagrożenia i profilaktyka w środowisku pracy TEMAT: Ad. 8. podkreślić znaczenie zagrożeń czynnikami biologicznymi w środowisku pracy oraz profilaktyki. PRZEZNACZONY PYTANIA KONTROLNE DLA: Z ODPOWIEDZIAMI uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu Kultura bezpieczeństwa 1. Podaj określenie czynników biologicznych. Odpowiedź: Czynniki biologiczne, które mogą stanowić zagrożenie dla człowieka to żywe organizmy, CZAS REALIZACJI: 10 godzin lekcyjnych substancje wytwarzane przez te organizmy lub części organizmów żywych, z którymi człowiek może się zetknąć w procesie pracy. POZIOM WIEDZY POCZĄTKOWEJ: 2. Wymień główne grupy wiedza czynników i umiejętności biologicznych. z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej Odpowiedź: Głównymi grupami oraz doświadczenia czynników biologicznych życiowesą: wirusy stawonogi POMOCE bakterie mukoplazmy DYDAKTYCZNE: grzyby rzutnik pisma, pierwotniaki riketsje robaki pasożytnicze. foliogramy, karty ćwiczeń. 3. Wymień zagrożenie zawodowe pracownika czynnikami biologicznymi. Odpowiedź: Do zagrożeń zawodowych pracownika czynnikami biologicznymi należą: CELE EDUKACYJNE bruceloza, OGÓLNE: leptospiroza, W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczenia się wirusowe uczeń zapalenie powinien: wątroby, schorzenia układu rozpoznawać oddechowego, czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe choroby uczuleniowe, w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych choroby pasożytnicze. czynników, 4. Które grupy pracownicze potrafić są narażone wymienić na czynniki metody biologiczne? likwidacji lub ograniczania wpływu tych czynników, Odpowiedź: Na czynniki biologiczne są narażeni następujący ą pracownicy: pracownicy wiedzieć, zajmujący ą si jak ę hodowlą ocenić ryzyko zwierząt, ązawodowe lecznictwem na medycznym stanowisku i weterynaryjnym, pracy, pracownicy rozróżniać przemysłu mięsnego, środki ochrony rolno-spożywczego, indywidualnej rolnictwa, i znać ich melioracji, przeznaczenie. kanalizacji, robót podziemnych. SPIS JEDNOSTEK 5. Na podstawie jakich badań można stwierdzić narażenie na czynniki biologiczne? TEMATYCZNYCH: 1. Czynniki występujące w środowisku pracy Odpowiedź: Narażenie na czynniki biologiczne stwierdzamy na podstawie następujących ą badań: 2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych mikrobiologiczne badanie powietrza, mikrobiologiczne 3. Oświetlenie badanie próbek pomieszczeń płynnych i stałych stanowisk substancji, pracy. Promieniowanie badania zwierząt 4. Drgania ą i produkt mechaniczne ów pochodzenia wibracje. zwierzęcego. Hałas w środowisku pracy 6. Jakich podstawowych zasad 5. Zagrożenia należy przestrzegać, czynnikami aby chemicznymi uchronić się w środowisku przed zagrożeniami pracy i profilaktyka czynnikami biologicznymi? 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy Odpowiedź: Należy przestrzegać 7. Czynniki następujących psychofizyczne ą zasad: w środowisku pracy przepisów higieniczno-sanitarnych, 8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy higieny osobistej, stosować9. odzież Środki ochronną ochrony i środki indywidualnej ochrony indywidualnej. 88 140

MODUŁ MODUŁ III III MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA LITERATURA: 1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998. Temat: Zagrożenie czynnikami biologicznymi 2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002. 3. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW SEP, w Warszawa środowisku 2000. pracy 4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002. 5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993. CZYNNIKI BIOLOGICZNE 6. Oświetlenie Czynniki biologiczne, pomieszczeń które i stanowisk mogą stanowić pracy. zagrożenie CIOP, Warszawa dla człowieka, 2002. to żywe organizmy, substancje wytwarzane Zagrożenia przez elektromagnetyczne. te organizmy lub części CIOP, organizmów Warszawa żywych, 2002. np. alergeny pochodzenia zwierzęcego lub ro- 7. ślinnego, z którymi czło wiek może się zetknąć w procesie pracy. 8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002. 9. Główne Drgania grupy mechaniczne. czynników CIOP, biologicznych Warszawa 1997. 10. D. Wirusy Koradecka: - mająbezpieczeństwo zdolność wzrostu pracy i rozmnażania i ergonomia. się jedynie CIOP, Warszawa wewnątrz ą 1999. zakażonej komórki, którą niszczą. 11. Choroby Kodeks wirusowe pracy i inne rozprzestrzeniają akty prawne. się najczęściej drogą kropelkową, tzn. przy kichaniu, kaszlu lub głośnym mówieniu osoby chorej. Do zakażenia może również dojść przez przewód pokarmowy (np. wirusowe zapalenie 12. wątroby ączynniki typu zagrożeń A), przez biologicznych bezpośredni kontakt w środowisku z wydalinami pracy. chorego CIOP, lub Warszawa przez spożycie 2002. zakażonych pokarmów 13. oraz Psychofizjologiczne drogą pozajelitowąproblemy przez zakażone człowieka igły, strzykawki, w środowisku narzędzia pracy. chirurgiczne, CIOP, Warszawa stomatologiczne, 2002. zakażoną wirusami krew oraz drogą płciową (np. AIDS). Inne wirusy przenoszone są przez kłujące ą stawonogi, takie jak 14. kleszcze Zarządzanie i komary. bezpieczeństwem Najczęściej występujące pracy ąi ryzykiem. w środowisku CIOP, szpitalnym Warszawa zakażenia 2002. wirusowe to wirusowe zapalenie Ocena wątroby ąryzyka typu zawodowego B, wirusowe na zapalenie stanowisku spojówek spawacza na oddziałach elektrycznego. okulistycznych. ODiDK, Gdańsk Wirus opryszczki, 2000. wirus 15. półpaśca i wirus cytomegalii wywołują zakażenia o ciężkim przebiegu klinicznym u chorych ze zmniejszoną 16. odpornością. Środki ochrony Wśród indywidualnej. chorób wywoływanych CIOP, Warszawa, przez wirusy 2002. odzwierzęce, jak niesz-towica, ospa krów, pryszczyca przeważają ospopodobne choroby skóry i grypopodobne zakażenia u rolników przeważnie o łagodnym przebiegu. Wirus rzekomego pomoru drobiu może powodować u hodowców drobiu ostre zapalenie spojówek określane jako choroba Newcastle. Należy także wspomnieć o wirusach występujących ą u zwierz ąt, jak wirus wścieklizny, kleszczowego zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, na które są narażeni leśnicy, weterynarze, pracownicy ogrodów zoologicznych, ferm lisów itp. Bakterie - są to drobnoustroje jednokomórkowe, rozmnażające ą się przez podział. Bakterie występujące ą u człowieka można podzielić na podstawie ich zdolności barwienia się metodą Grama na bakterie G/-/ i G/+/. Niektóre z nich mają zdolność tworzenia form przetrwalnikowych w warunkach nie sprzyjających ą dalszemu wzrostowi komórki. Mogą one ponownie przejść w formy rozwojowe wówczas, gdy warunki zewnętrzne staną się sprzyjające. ą Miejscami wniknięcia są najczęściej drogi oddechowe, układ pokarmowy, uszkodzone błony śluzowe i skóra. Wśród Gram-ujemnych pałeczek wywołujących ą choroby odzwierzęce największe znaczenie mają pałeczki wywołujące ą ciężką chorobę narządow ą ą -brucelozę. Wiele bakterii znajduje się stale w organizmie człowieka, a do wystąpienia objawów chorobowych dochodzi w odpowiednich warunkach, takich jak obniżenie odporności organizmu, zaburzenia biocenozy w przewodzie pokar mowym lub po zakażeniu wirusowym. Bakterie chorobotwórcze cechują się zdolnością do wytwarzania toksyn oraz zdol nością do rozprzestrzeniania się w organizmie i rozmnażania w nim. Grzyby - mogą powodować zarówno zakażenia uogólnione, jak i zmiany miejscowe, np. na skórze i błonach ślu zowych. U dzieci, zwłaszcza u noworodków i niemowląt, ą dość często spotyka się zakażenie drożdżakiem Candida Albicans. Szczególnie ciężki przebieg mają zakażenia płuc i ośrodkowego układu nerwowego wywołane przez Cryptococcus neoformans. Zarówno Candia albicans jak i Cryptococcus wywołują nadkażenia u osób ciężko chorych le czonych antybiotykami i chorych z rozległymi oparzeniami. Zmiany chorobowe mogą również wywoływać mykotoksyny, glukany wytwarzane przez grzyby. Riketsje - są to drobnoustroje bakteriopochodne. Zajmują pośrednie miejsce między wirusami i bakteriami. Swoimi wł aściwościami zbliżają się z jednej strony do wirusów (pasożytnictwo wewnątrzkom ą órkowe), z drugiej zaś do bakterii (budowa komórkowa). Przenoszone są one na człowieka przede wszystkim przez wszy, pchły i kleszcze. Do najczęściej spotykanych chorób należą: dur plamisty, gorączka ą Q, gor ączka Gór Skalistych. Stawonogi - a szczególnie ich wydaliny mogą powodować powstawanie chorób alergicznych układu oddechowego. Należą do nich skorupiaki, pajęczaki i owady. Mykoplazmy - są drobnoustrojami mniejszymi od bakterii, mają jednak metabolizm podobny do bakteryjnego. U człowieka wywołują, tzw. nietypowe zapalenie płuc. 141 89

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU W PRACY ŚRODOWISKU PRACY Pierwotniaki - są to jednokomórkowe organizmy zwierzęce. Pierwotniaki chorobotwórcze wydzielają do środowiska enzymy hemokrytyczne, a także toksyczne substancje, które są przyczyną objawów klinicznych choroby. Najczęstsze zakażenia pierwotniakowe u człowieka to toksoplazmoza, lambliaza i pierwotniakowe zapalenie ptuc. MODUŁ III Robaki pasożytnicze - działanie chorobotwórcze wykazują zarówno pasożyty dojrzałe, jak i ich stadia larwalne. Za każenie (tzw. inwazja) następuje zwykle drogą pokarmową, przez połknięcie jaj lub larw pasożyta. Najczęstsze robaczyce przewodu pokarmowego to owsica, glistnica, tasiemczyca. Zagrożenia i profilaktyka Zagrożenie pracownika czynnikami biologicznymi TEMAT: Środowisko pracy, jako składowa środowiska zewnętrznego człowieka, stwarza tzw. ryzyko zawodowe, które w szczególnych przypadkach w środowisku umożliwia pośrednie lub pracy bezpośrednie wtargnięcie zarazka chorobowego do organizmu człowieka, wykonującego ą pracę zawodową w tym środowisku. Czynniki biologiczne wywierają niekorzystny wpływ na organizm ludzki i mogą być przyczyną chorób PRZEZNACZONY uznanych za zawodowe. DLA: Wyżej uczniów wymienione szkół czynniki ponadgimnazjalnych biologiczne (wirusy, w bakterie, ramach grzyby przedmiotu itd.) mogą wywoływać zawodowe choroby zakaźne Kultura i inwazyjne. bezpieczeństwa Należą do nich: bruceloza - odzwierzęca choroba zakaźna, na którą są narażeni pracownicy zajmujący się hodowlą zwierząt, CZAS REALIZACJI: ą lecznictwem medycznym 10 godzin i weterynaryjnym, lekcyjnych leptospiroza - odzwierzęca choroba zakaźna zagrażająca ą przede wszystkim hodowcom zwierz ąt futerko- wych i dro biu, pracownikom przemysłu mięsnego, rolno-spożywczego, rolnictwa, melioracji, kanalizacji, POZIOM robót WIEDZY ziemnych, per sonelowi zootechnicznemu i weterynaryjnemu, POCZĄTKOWEJ: wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej wirusowe zapalenie wątroby ą typu A lub B - choruje głównie personel medyczny, ze szczególnym zagrożeniem grup zawodowych, oraz tzw. specjalnego doświadczenia ryzyka: życiowe pracownicy oddziałów zakaźnych, stacji krwiodawstwa, oddziałów zabiegowych laboratoriów, POMOCE schorzenia układu oddechowego - powodowane przez drobnoustroje, które, np. w trakcie procesów DYDAKTYCZNE: magazynowa nia, przetwarzania rzutnik i użytkowania pisma, różnych surowców roślinnych uwalniają się wraz z pyłem i stanowią zagrożenie, np. dla foliogramy, rolników, pracowników spichrzów, młynarzy, pracowników zatrudnionych w słodowniach, wytwórniach pasz, karty tartakach ćwiczeń. itp., choroby uczuleniowe powodowane przez alergeny pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego, np.: CELE - EDUKACYJNE alergeny roślinne: mąka i otręby, pył zbożowy i paszowy, ziarno rycynowe, zarodniki grzybów, pleśni i OGÓLNE: drożdży, włókna roślinne, W wyniku pył drzewny, zorganizowanego żywice roślinne i olejki procesu aromatyczne, nauczania uczenia pyłki kwiatów się i drzew, alergeny zawarte w truskawkach uczeń i powinien: poziomkach, pył surowego ziarna kawy i kakao, pył herbaty, pył słodowy, zarodniki widłaków, pył tytoniu, alergeny zawarte w szyszkach chmielowych, rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe - alergeny zwierzęce: enzymy proteolityczne zawarte w detergentach, futro, sierść i łupież zwierząt ą ho- w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych dowlanych, laboratoryjnych i łownych, pióra i białko ptasie, włosy ludzkie i łupież, roztocza, insekty, pasożyty przewodu pokarmowego, czynników, jad żmii, pył jedwabiu naturalnego. Narażeni na nie są przeważnie pracownicy hodowli i przetwórstwa potrafić wymienić zwierzęcego, metody pracownicy likwidacji zakładów lub ograniczania zielarskich itp., wpływu choroby pasożytnicze - wywołane tych czynników, przez pierwotniaki i robaki. wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy, Ochrona pracy młodocianych rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie. Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których źródłem zakażenia lub zarażenia SPIS może JEDNOSTEK być chory człowiek lub materiał zakaźny pochodzenia ludzkiego, tj. krew, mocz, kał itp., w tym w szczególności wszelkie prace w szpitalach 1. Czynniki (oddziałach) występujące zakaźnych w środowisku oraz dla nerwowo pracy i psychicznie chorych. TEMATYCZNYCH: Dozwolone jest zatrudnianie 2. Zagrożenia młodocianych od w urządzeń wieku powyżej elektrycznych 16 lat w celu nauki zawodu w placówkach służby zdrowia (z wyjątkiem ą placówek wymienionych powyżej) w wymiarze do 6 godzin na dobę. 3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których występują zagrożenia czynnikami biologicz nymi, przenoszonymi 4. na Drgania człowieka mechaniczne przez kontakt ze wibracje. zwierzętami Hałas lub produktami w środowisku pochodzenia pracy zwierzęcego. 5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat, w celu nauki zawodu rymarza, kaletnika, cholewkarza, obuwnika, kuśnierza, przy ręcznym i maszynowym krojeniu skór w wymiarze do 3 godzin 6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy na dobę. 7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy Wzbronione jest zatrudnianie 8. Ocena młodocianych ryzyka przy zawodowego pracach, przy na których stanowisku występują pracy zagrożenia czynnikami biologicz nymi pochodzenia roślinnego lub mikroorganizmami przenoszonymi przez rośliny. 9. Środki ochrony indywidualnej 88 142

MODUŁ MODUŁ III III Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku od od 1 lat 17 w lat celu w celu nauki nauki zawodu zawodu młynarza młynarza przy LITERATURA: przy ob słudze ob słudze maszyn maszyn czyszczących czyszczących ąi mielących i ących pod warunkiem, pod warunkiem, że stężenia stężenia pyłów nie pyłów przekraczają nie przekraczają 2/3 wartości 2/3 wartości najwyższych najwyższych dopuszczalnych dopuszczalnych stężeń określonych stężeń określonych dla dorosłych. dla dorosłych. 1. B. Rączkowski: BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998. Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w kontakcie z czynnikami zaliczanymi do alergenów, pod 2. Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002. warunkiem uzyskania specjalistycznej opinii lekarskiej o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kontaktu z 3. z alergenami. Uczciwek T.: Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy. COSTiW SEP, Warszawa 2000. 4. Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002. Prace wzbronione kobietom 5. Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.: Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym. Kobietom w ciąży i w okresie karmienia wzbronione są: Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993. prace stwarzające ą ryzyko zakażenia wirusem zapalenia wątroby ą typu B, wirusem ospy wietrznej i półpaśca, 6. Oświetlenie wirusem różyczki, pomieszczeń wirusem i stanowisk HIV, wirusem pracy. cytomegalli, CIOP, Warszawa pałeczką 2002. listeriozy, toksoplazmozą, 7. Zagrożenia prace przy elektromagnetyczne. obsłudze zwierząt ą dotkniętych CIOP, Warszawa chorobami 2002. zakaźnymi i inwazyjnymi. 8. Hałas. CIOP, Warszawa 2002. 9. Profilaktyka Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997. 10. D. Narażenie Koradecka: na Bezpieczeństwo czynniki biologiczne pracy można i ergonomia. stwierdzić CIOP, badając ąwarszawa środowisko 1999. pracy i pracowników. 11. Kodeks Szczególnie pracy i istotne inne akty są: prawne. mikrobiologiczne badania powietrza w celu określenia stopnia ekspozycji na alergeny i niektóre zarazki 12. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002. występujące ą w rolnictwie, przemyśle spożywczym itp., 13. Psychofizjologiczne mikrobiologiczne badania problemy próbek człowieka różnych w płynnych środowisku i stałych pracy. substancji CIOP, Warszawa znajdujących ą2002. się ę w środowisku 14. Zarządzanie pracy w celu bezpieczeństwem określenia stopnia zagrożenia pracy i ryzykiem. drobnoustrojami CIOP, Warszawa wykazującymi ą2002. działanie infekcyjne alergizujące ą lub toksyczne, 15. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000. badanie zwierząt ą i produktów pochodzenia zwierzęcego w kierunku obecności zarazków chorób 16. Środki odzwierzęcych, ochrony indywidualnej. mające ą na celu CIOP, określenie Warszawa, ryzyka 2002. infekcji wśród pracowników hodowli, przetwórstwa zwierzęcego i służby wetery naryjnej. W związku ą z tym służby medyczne powinny każdorazowo formułować wymagania, których spełnienie zapewniałoby ochronę zdrowia pracownika. Niezależnie od tego należy: przestrzegać istniejących ą przepisów higieniczno-sanitarnych, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej. LITERATURA 1. Czynniki Bezpieczeństwo zagrożeń pracy biologicznych i ergonomia. w środowisku Praca zbiorowa pracy. pod CIOP, redakcją Warszawa Danuty 2002. Koradeckiej, 2. Bezpieczeństwo CIOP, Warszawa pracy 1999 i ergonomia. Praca zbiorowa pod redakcją Danuty Koradeckiej, CIOP, Warszawa 1999 2. Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP - PIB, Warszawa 2009. 3. Dutkiewicz J., Śpiewak R., Jabłoński L. (200) Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego. PYTANIA Klasyfikacja, KONTROLNE narażone grupy zawodowe, pomiary, pomiary, profilaktyka. Lublin, ad punctum 1. 4. Podaj Rozporządzenie określenie Ministra czynników Zdrowia biologicznych. z dnia 22 kwietnia 2005 w sprawie szkodliwych czynników 2. Wymień biologicznych główne dla grupy zdrowia czynników w środowisku biologicznych. pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo 3. Wymień narażonych zagrożenie na te czynniki. pracownika DzU nr czynnikami 81, poz. 16 biologicznymi. 4. Które grupy pracownicze są narażone na czynniki biologiczne? 5. Na podstawie, jakich badań można stwierdzić narażenie na czynniki biologiczne? 6. Jakich podstawowych zasad należy przestrzegać, aby uchronić się przed zagrożeniami czynnikami PYTANIA KONTROLNE biologicznymi? 1. Podaj określenie czynników biologicznych. 2. Wymień główne grupy czynników biologicznych. 3. Wymień zagrożenie pracownika czynnikami biologicznymi. 4. Które grupy pracownicze są narażone na czynniki biologiczne? 5. Na podstawie, jakich badań można stwierdzić narażenie na czynniki biologiczne? 6. Jakich podstawowych zasad należy przestrzegać, aby uchronić się przed zagrożeniami czynnikami biologicznymi? 89 143