MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU 321[07]

MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI 321[07]/T-4, SP-2, SP-1/MEiN/2006. MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU 321[07] Zatwierdzam Minister Edukacji i Nauki Warszawa 2006

Autorzy: dr inż. Władysława Maria Francuz dr inż. Barbara Zin mgr inż. Anna Kusina Recenzenci: mgr inż. Jakub Krzemkowski mgr inż. Tadeusz Popowicz Opracowanie redakcyjne: Joanna Fundowicz 1

Spis treści Wprowadzenie 4 Założenia programowo-organizacyjne kształcenia I. w zawodzie 6 1. Opis pracy w zawodzie 6 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego 8 II. Plany nauczania 18 III. Moduły kształcenia w zawodzie 21 1. Obiekty architektury krajobrazu 21 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 26 Określanie stanu i zasobów środowiska 30 Rozpoznawanie obiektów architektury krajobrazu 33 Klasyfikowanie materiałów budowlanych i gruntów 36 Prowadzenie prac mierniczych 39 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 42 2. Podstawy projektowania architektury krajobrazu 45 Kształtowanie architektury krajobrazu 48 Stosowanie technik plastycznych w projektowaniu architektury krajobrazu 52 Sporządzanie dokumentacji inwentaryzacyjnej terenu 55 Wykonywanie projektów architektury krajobrazu 58 3. Technologia produkcji i uprawy roślin stosowanych w kształtowaniu krajobrazu 62 Uprawianie gleby 65 Stosowanie roślin ozdobnych w kształtowaniu krajobrazu 68 Zwalczanie chwastów, szkodników oraz chorób roślin ozdobnych 71 Wykonywanie dekoracji roślinnych 74 4. Mechanizacja prac związanych z kształtowaniem krajobrazu 77 Eksploatowanie maszyn, instalacji i urządzeń technicznych 80 Obsługiwanie i prowadzenie ciągnika rolniczego 83 5. Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni 88 Organizowanie procesu inwestycji 91 Wykonywanie i konserwacja elementów architektury krajobrazu 95 Kosztorysowanie robót 98 6. Praktyka zawodowa 101 Wykonywanie robót budowlanych i ogrodniczych na 103 terenach zieleni 2

Wykonywanie robót konserwatorskich i pielęgnacyjnych na 106 terenach zieleni Wykonywanie prac z zakresu produkcji roślin ozdobnych 109 7. Tereny zieleni w obrębie obiektów zabytkowych 112 Określanie stanu i zasobów regionalnych dóbr kultury 115 Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni w obrębie obiektów zabytkowych 118 3

Wprowadzenie Modułowy program nauczania dla zawodu Technik architektury krajobrazu 321[07] jest przeznaczony do realizacji w technikum dla młodzieży i dla dorosłych oraz w szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej. Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta do skutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarki rynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowej wiedzy i umiejętności oraz prezentowania właściwych postaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny własnych możliwości. Realizacja programu nauczania o modułowym układzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń. Kształcenie zawodowe z wykorzystaniem podejścia modułowego, poprzez powiązanie celów i materiału nauczania z procesem pracy i zadaniami zawodowymi umożliwia: - przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań zawodowych na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone zakresy umiejętności, wiedzy i postaw zawodowych, - integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy, - stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia, pozwalającej na indywidualizację procesu nauczania. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że: - preferowane są aktywizujące metody nauczania, które z jednej strony wyzwalają aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny uczącego się, z drugiej zaś zmieniają rolę nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta, organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego, - proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na osiąganie konkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanych umiejętności intelektualnych i praktycznych, które umożliwiają wykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie, - wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzy i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej, - program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące się w nim moduły i jednostki można aktualizować (modyfikować, uzupełniać lub wymieniać) nie burząc konstrukcji programu, po to, aby dostosowywać treści do zmieniających się potrzeb rynku pracy, rozwoju nauki i technologii oraz predyspozycji uczących się. 4

Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. W strukturze programu wyróżnia się: - założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, - plany nauczania, - programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych oraz wykaz literatury. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki oraz propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanie procesu dydaktycznego. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych, który zawiera następujące elementy: - symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, - symbol literowy, oznaczający grupę modułów: O dla modułu ogólnozawodowego, Z dla modułów zawodowych, S dla modułu specjalizacyjnego. - cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. Przykładowy zapis kodowania modułu: 321[07].O1 321[07] symbol cyfrowy zawodu: technik architektury krajobrazu O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Obiekty architektury krajobrazu, Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 321[07].O1.01 321[07] symbol cyfrowy zawodu: technik architektury krajobrazu O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Obiekty architektury krajobrazu, 01 pierwsza jednostka modułowa w module 01: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 5

I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik architektury krajobrazu może podejmować pracę w: przedsiębiorstwach prowadzących działalność w zakresie projektowania, zakładania i pielęgnowania obiektów architektury krajobrazu, przedsiębiorstwach i instytucjach innych branż, w których znajdują się obiekty architektury krajobrazu, Absolwent może również samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Zadania zawodowe urządzanie i pielęgnowanie terenów zieleni i zadrzewień, projektowanie elementów architektury krajobrazu z zachowaniem wymogów estetycznych i ekologicznych, pielęgnowanie i konserwowanie istniejących i nowo projektowanych elementów architektury krajobrazu, prowadzenie uproszczonej rachunkowości, sporządzanie kosztorysów oraz stosowanie zasad marketingu w działalności związanej z architekturą krajobrazu. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: charakteryzować prawne, ekonomiczne i społeczne aspekty kształtowania krajobrazu, rozpoznawać kierunki historycznych i współczesnych rozwiązań w zakresie architektury krajobrazu, wykonywać i interpretować rysunki techniczne elementów architektury krajobrazu, posługiwać się dokumentacją techniczną, określać właściwości materiałów budowlanych i dobierać je do projektowanych elementów, rozpoznawać i charakteryzować podstawowe obiekty architektury krajobrazu, tereny zieleni i zadrzewienia, klasyfikować rośliny stosowane w kształtowaniu krajobrazu ze względu na właściwości biologiczne, wymagania środowiskowe i wartości użytkowe, określać zasady projektowania i kształtowania zadrzewień, 6

oceniać walory dekoracyjne roślin stosowanych w kształtowaniu krajobrazu, określać zasady kształtowania krajobrazu obszarów zurbanizowanych i niezurbanizowanych, wykonywać i konserwować elementy małej architektury ogrodowej z zachowaniem wymogów estetycznych i ekologicznych, projektować i wykonywać dekoracje roślinne do wystroju wnętrz, planować i wykonywać prace związane z urządzaniem, pielęgnowaniem oraz konserwacją terenów zieleni i zadrzewień, użytkować maszyny i urządzenia stosowane w urządzaniu i pielęgnowaniu terenów zieleni i zadrzewień, prowadzić i obsługiwać ciągnik rolniczy w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii T, wykorzystywać specjalistyczne programy komputerowe, stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej, prowadzić uproszczoną rachunkowość, rozwiązywać problemy, podejmować decyzje, komunikować się z uczestnikami procesu pracy, stosować przepisy kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy, posługiwać się wybranym językiem obcym w zakresie wspomagającym wykonywanie zadań zawodowych, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej, prowadzić działalność gospodarczą, stosować przepisy prawa dotyczące wykonywanych zadań zawodowych, udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy, kierować zespołem pracowników, korzystać z różnych źródeł informacji. 7

2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno- -wychowawczego Proces kształcenia zawodowego według modułowego programu nauczania dla zawodu technik architektury krajobrazu może być realizowany w technikum dla młodzieży i dla dorosłych oraz w szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej. Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe, zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe umożliwia uczniowi zdobycie umiejętności podstawowych w zawodzie technik architektury krajobrazu, a kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Kształcenie specjalizacyjne ma na celu dostosowanie kwalifikacji absolwenta do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Program składa się z jednego modułu ogólnozawodowego: Obiekty architektury krajobrazu, pięciu modułów zawodowych: Podstawy projektowania architektury krajobrazu, Technologia produkcji i uprawy roślin stosowanych w kształtowaniu krajobrazu, Mechanizacja prac związanych z kształtowaniem krajobrazu, Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni, Praktyka zawodowa oraz jednego modułu specjalizacyjnego: Tereny zieleni w obrębie obiektów zabytkowych. Moduły uwzględniające zadania zawodowe są podzielone na jednostki modułowe. Każda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące wyodrębnioną całość. Realizacja celów kształcenia poszczególnych modułów i jednostek modułowych umożliwia opanowanie umiejętności pozwalających na wykonanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń określonych w poszczególnych jednostkach modułowych. Moduł 321[07].O1 Obiekty architektury krajobrazu składa się z sześciu jednostek modułowych wspólnych dla grupy zawodów przyporządkowanych do profilu Kształtowanie środowiska, które zamieszczone są w programach nauczania dla zawodu: technik budownictwa 311[04], technik ochrony środowiska 311[24], technik inżynierii środowiska i melioracji 311[19] i technik architektury krajobrazu 321[07]. Programy poszczególnych jednostek modułowych obejmują ogólnozawodowe treści kształcenia. W wyniku realizacji programu, uczeń powinien stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska oraz prawa budowlanego, zapobiegać zagrożeniom w środowisku pracy, udzielać pierwszej pomocy w stanach zagrożenia 8

zdrowia i życia, posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu ekologii, ochrony środowiska i budownictwa, określać zmiany zachodzące w środowisku na skutek działalności człowieka, racjonalnie gospodarować zasobami przyrody, rozróżniać style architektoniczne budowli, klasyfikować obiekty budowlane w środowisku, rozróżniać podstawowe materiały budowlane oraz badać ich właściwości, magazynować, składować i transportować materiały oraz sprzęt budowlany, analizować wpływ inwestycji budowlanych na środowisko, posługiwać się dokumentacją techniczną, wykonywać pomiary geodezyjne w terenie. Moduł 321[07].Z1 Podstawy projektowania architektury krajobrazu składa się z czterech jednostek modułowych stanowiących podbudowę kształcenia dla kolejnych modułów. Programy poszczególnych jednostek obejmują treści dotyczące zasad kształtowania krajobrazu, zasad sporządzania projektów architektury krajobrazu, w szczególności wykorzystania różnych technik rysunkowych: kreślarskich, malarskich komputerowych oraz zasad komponowania rysunków i przestrzeni, sporządzania inwentaryzacji terenu z uwzględnieniem wykonywania niezbędnych pomiarów geodezyjnych, zastosowania materiałów budowlanych do budowy obiektów architektury krajobrazu, wykonywania projektów terenów zieleni również z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych. Moduł 321[07].Z2 Technologia produkcji i uprawy roślin stosowanych w kształtowaniu krajobrazu składa się z czterech jednostek modułowych. Programy poszczególnych jednostek obejmują treści związane z produkcją i uprawą roślin stosowanych w kształtowaniu krajobrazu, uprawą gleb, stosowaniem zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych roślin, a także wykonywaniem kompozycji roślinnych. Moduł 321[07].Z3 Mechanizacja prac związanych z kształtowaniem krajobrazu składa się z dwóch jednostek modułowych których programy dotyczą użytkowania różnego typu maszyn oraz instalacji i urządzeń technicznych stosowanych podczas urządzania terenów zieleni oraz produkcji roślin, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. Program kolejnej jednostki dotyczy stosowania przepisów o ruchu drogowym, a także nauki obsługiwania i prowadzenia ciągnika rolniczego. Moduł 321[07].Z4 Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni składa się z trzech jednostek modułowych. Programy jednostek obejmują zagadnienia związane z organizowaniem procesu inwestycji oraz kosztorysowaniem prac związanych z urządzaniem terenów zieleni. Program modułu pozwoli na opanowanie umiejętności związanych z zabezpieczeniem terenu budowy, wykonywaniem robót ziemnych, 9

wykonywaniem i konserwacją elementów architektury krajobrazu, uprawą i pielęgnacją drzew, krzewów, trawników, kwietników i rabat. Moduł 321[07].Z5 Praktyka zawodowa składa się z trzech jednostek modułowych. Treści zawarte w programach jednostek umożliwiają uczniom nabycie umiejętności organizowania i wykonywania robót budowlanych, ogrodniczych i konserwatorskich na terenach zieleni oraz wykonywania prac z zakresu produkcji roślin ozdobnych. Praktyka powinna być realizowana w wybranych przedsiębiorstwach prowadzących działalność w zakresie projektowania, zakładania i pielęgnowania obiektów architektury krajobrazu, a także w szkółkach produkujących materiał roślinny do urządzania terenów zieleni lub w centrach kształcenia praktycznego. Przy wyborze miejsca odbywania praktyk należy zwrócić uwagę na odpowiednią bazę szkoleniową, przygotowanie i kwalifikacje pracowników oraz na warunki socjalne. Program modułu specjalizacyjnego 321[07].S1 Tereny zieleni w obrębie obiektów zabytkowych, składa się z dwóch jednostek modułowych, których programy obejmują zagadnienia związane z urządzaniem terenów zieleni w obrębie istniejących obiektów zabytkowych w nawiązaniu do ich walorów historycznych oraz tradycji miejscowych. Pozwala uczniom zdobyć dodatkowe umiejętności zwiększające atrakcyjność wykonywanej pracy. W związku z dużą liczbą reliktów architektonicznych, których otoczenie wymaga rewaloryzacji, będzie rosło zapotrzebowanie rynku pracy na specjalistów w tym zakresie. W szkole policealnej na podbudowie liceum profilowanego o profilu kształtowanie środowiska, kształcenie należy rozpocząć od modułu 321[07].Z1. Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli. 10

Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol Wykaz modułów jednostki i jednostek modułowych modułowej Moduł 321[07].O1 Obiekty architektury krajobrazu Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny 321[07].O1.01 pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację 321[07].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska 80 321[07].O1.03 Rozpoznawanie obiektów architektury krajobrazu 50 321[07].O1.04 Klasyfikowanie materiałów budowlanych i gruntów 120 321[07].O1.05 Prowadzenie prac mierniczych 50 321[07].O1.06 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 100 Moduł 311[07].Z1 Podstawy projektowania architektury krajobrazu 360 321[07].Z1.01 Kształtowanie architektury krajobrazu 65 Stosowanie technik plastycznych w projektowaniu 321[07].Z1.02 architektury krajobrazu 60 321[07].Z1.03 Sporządzanie dokumentacji inwentaryzacyjnej terenu 100 321[07].Z1.04 Wykonywanie projektów architektury krajobrazu 135 Moduł 311[07].Z2 Technologia produkcji i uprawy roślin stosowanych 288 w kształtowaniu krajobrazu 321[07].Z2.01 Uprawianie gleby 53 321[07].Z2.02 Stosowanie roślin ozdobnych w kształtowaniu krajobrazu 80 Zwalczanie chwastów, szkodników oraz chorób roślin 321[07].Z2.03 ozdobnych 75 321[07].Z2.04 Wykonywanie dekoracji roślinnych 80 Moduł 321[07].Z3 Mechanizacja prac związanych z kształtowaniem 168 krajobrazu Eksploatowanie maszyn, instalacji i urządzeń 321[07].Z3.01 technicznych 90 321[07].Z3.02 Obsługiwanie i prowadzenie ciągnika rolniczego 78 Moduł 321[07].Z4 Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni 288 321[07].Z4.01 Organizowanie procesu inwestycji 48 Wykonywanie i konserwacja elementów architektury 175 321[07].Z4.02 krajobrazu 321[07].Z4.03 Kosztorysowanie robót 65 Moduł 321[07].Z5 Praktyka zawodowa 160 Wykonywanie robót budowlanych i ogrodniczych 321[07].Z5.01 na terenach zieleni 60 468 68 11

Wykonywanie robót konserwatorskich 321[07].Z5.02 i pielęgnacyjnych na terenach zieleni 50 Wykonywanie prac z zakresu produkcji roślin 321[07].Z5.03 ozdobnych 50 Moduł 321[07].S1 Tereny zieleni w obrębie obiektów zabytkowych 48 321[07].S1.01 Określanie stanu i zasobów regionalnych dóbr kultury 20 Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni w obrębie 321[07].S1.02 obiektów zabytkowych 28 Razem: 1780 Orientacyjna liczba godzin na realizację programu dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Na podstawie wykazu modułów oraz schematów układu jednostek modułowych w poszczególnych modułach sporządzono dydaktyczną mapę programu. 12

Dydaktyczna mapa programu 321[07].O1 Obiekty architektury krajobrazu 321[07].O1.01 321[07].O1.02 321[07].O1.03 321[07].O1.04 321[07].O1.05 321[07].O1.06 321[07].Z1 Podstawy projektowania architektury krajobrazu 321[07].Z1.01 321[07].Z1.02 321[07].Z1.03 321[07].Z1.04 13

321[07].Z2 Technologia produkcji i uprawy roślin stosowanych w kształtowaniu krajobrazu 321[07].Z2.01 321[07].Z2.02 321[07].Z3 Mechanizacja prac związanych z kształtowaniem krajobrazu 321[07].Z3.01 321[07].Z3.02 321[07].Z2.03 321[07].Z2.04 321[07].Z4 Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni 321[07].Z4.01 321[07].Z4.02 321[07].Z4.03 321[07].Z5 Praktyka zawodowa 321[07].Z5.01 321[07].Z5.03 321[07].Z5.02 321[07].S1 Tereny zieleni w obrębie obiektów zabytkowych 14

321[07].S1.01 321[07].S1.02 Nauczyciele realizujący modułowy program nauczania powinni posiadać przygotowanie w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciel kierujący procesem kształcenia powinien udzielać pomocy uczniom w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać na możliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Należy również kształtować postawy uczniów, takie jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, porządek na stanowisku pracy, poszanowanie pracy innych osób, racjonalne gospodarowanie materiałami i surowcami oraz dbałość o stan środowiska. Nauczyciel powinien uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno- -dydaktycznej oraz ewaluacji programów nauczania, dostosowując je do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. Wskazane jest opracowywanie przez nauczycieli pakietów edukacyjnych, wspomagających realizację programu nauczania. Pakiety edukacyjne stanowiące obudowę dydaktyczną programu powinny być opracowane zgodnie z metodologią kształcenia modułowego. Wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek do historycznych i współczesnych parków krajobrazowych i ogrodów, na tereny zieleni otaczające obiekty różnego typu, na targi roślin ozdobnych oraz do szkółek produkujących materiał roślinny. W realizacji treści kształcenia należy uwzględniać aktualne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Podczas realizacji procesu dydaktycznego należy zwrócić szczególną uwagę na samokształcenie z wykorzystaniem różnorodnych materiałów źródłowych, takich jak: literatura zawodowa normy, instrukcje, poradniki, elektroniczne źródła informacji. Wskazane jest, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami: ćwiczeń praktycznych, tekstu przewodniego, projektów, samokształcenia kierowanego oraz metodą sytuacyjną. Prowadzenie zajęć aktywizującymi metodami nauczania wymaga przygotowania materiałów metodycznych takich jak: teksty przewodnie, instrukcje do metody projektów, karty instrukcyjne do samokształcenia 15

kierowanego, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Środki dydaktyczne niezbędne w procesie kształcenia modułowego stanowią: pomoce i materiały dydaktyczne, techniczne środki kształcenia, dydaktyczne środki pracy. Pracownie powinny być wyposażone w środki dydaktyczne, które zostały określone w jednostkach modułowych. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osiągnięć ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Badania diagnostyczne mają na celu uzyskanie informacji o poziomie wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. Badania kształtujące powinny być prowadzone w trakcie zajęć dydaktycznych i dostarczać bieżących informacji o efektywności nauczania i uczenia się. Informacje uzyskane w wyniku badań pozwalają na dokonanie niezbędnych korekt w procesie nauczania. Badania sumatywne prowadzone są po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Sprawdzanie i ocenianie edukacyjnych osiągnięć uczniów wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów, dostosowanych do przyjętego wewnątrzszkolnego systemu oceniania. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu, za pomocą sprawdzianów ustnych i pisemnych, obserwacji czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz przez stosowanie sprawdzianów praktycznych. Podana w tabelach wykazu jednostek modułowych orientacyjna liczba godzin przewidziana na realizację programu może ulegać zmianie w zależności od stosowanych przez nauczyciela metod i środków dydaktycznych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być dostosowane do treści i metod kształcenia. Zaleca się, aby zajęcia były prowadzone w grupie do 15 osób. Proponowane formy organizacyjne prowadzenia zajęć to: praca w 2-3 osobowych zespołach oraz praca indywidualna. Szkoła podejmująca kształcenie systemem modułowym powinna posiadać odpowiednie pracownie wraz z wyposażeniem. Szkoły realizujące kształcenie w zawodzie technik architektury krajobrazu powinny posiadać następujące pracownie: 16

pracownie techniczną, pracownię przyrodniczą, pracownię kształtowania krajobrazu, pracownię ekonomiczną. Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na odpowiednio wyposażonych ćwiczeniowych stanowiskach symulacyjnych, w pracowniach ćwiczeń praktycznych oraz na stanowiskach roboczych w terenie. Ćwiczeniowe stanowisko pracy ucznia powinno stanowić wydzieloną część pracowni, warsztatów lub hali. Korzystając ze zgromadzonych materiałów, narzędzi i sprzętu, uczeń będzie mógł wykonywać określone zadania zawodowe. 17

II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: Technik architektury krajobrazu 321[07] Podbudowa programowa: gimnazjum Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania nauczania nauczania Semestry I VIII Klasy I IV Forma stacjonarna Forma zaoczna 1 Obiekty architektury krajobrazu 13 9 164 2 Podstawy projektowania architektury krajobrazu 10 7 126 3 Technologia produkcji i uprawy roślin stosowanych w kształtowaniu 8 6 100 krajobrazu 4 Mechanizacja prac związanych z kształtowaniem krajobrazu 5 3 63 5 Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni 12 8 151 6 Tereny zieleni w obrębie obiektów zabytkowych 2 2 26 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym 20 godz. 1 uczeń/słuchacz 18

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: Technik architektury krajobrazu 321[07] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania nauczania nauczania Semestry I IV semestry I IV Forma stacjonarna Forma zaoczna 1 Obiekty architektury krajobrazu 13 9 177 2 Podstawy projektowania architektury krajobrazu 10 8 136 3 Technologia produkcji i uprawy roślin stosowanych w kształtowaniu 8 6 110 krajobrazu 4 Mechanizacja prac związanych z kształtowaniem krajobrazu 5 3 68 5 Urządzanie i pielęgnacja terenów zieleni 12 9 163 6 Tereny zieleni w obrębie obiektów zabytkowych 2 2 28 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym 20 godz. dla 1 ucznia/słuchacza 19

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: Technik architektury krajobrazu 321[07] Podbudowa: liceum profilowane o profilu kształtowanie środowiska Dla młodzieży Dla dorosłych Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie Liczba godzin tygodniowo w rocznym okresie Liczba godzin w rocznym okresie nauczania nauczania nauczania Semestry I II semestry I II Forma stacjonarna Forma zaoczna 1 Podstawy projektowania architektury 9 7 122 krajobrazu 2 Technologia produkcji i uprawy roślin 6 5 80 stosowanych w kształtowaniu krajobrazu 3 Mechanizacja prac związanych 5 3 68 z kształtowaniem krajobrazu 4 Urządzanie i pielęgnacja terenów 10 7 135 zieleni 5 Tereny zieleni w obrębie obiektów 2 2 27 zabytkowych Razem 32 24 432 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie Nauka jazdy ciągnikiem rolniczym 20 godz. dla 1 ucznia/słuchacza

III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 321[07].O1 Obiekty architektury krajobrazu 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: - posługiwać się pojęciami z zakresu ekologii, ochrony środowiska i budownictwa, - analizować elementy środowiska, - badać podstawowe elementy środowiska, - określać aktualny stan środowiska, - określać zmiany zachodzące w środowisku na skutek działalności człowieka, - określać stan zasobów środowiska przyrodniczego, - określać podstawy racjonalnego gospodarowania zasobami środowiska, - określać wpływ inwestycji budowlanych na środowisko, - określać zależności zachodzące pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska, - określać wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze, - stosować zasady ochrony środowiska, - rozróżniać style architektoniczne budowli, - klasyfikować obiekty budowlane w środowisku, - rozpoznawać elementy i układy konstrukcyjne budynku, - określać właściwości materiałów budowlanych, - określać zasady składowania, przechowywania i transportowania materiałów budowlanych, - klasyfikować grunty, - określać właściwości gruntów i ich przydatność do celów budowlanych, - charakteryzować rodzaje robót ziemnych, - korzystać z map i planów sytuacyjno-wysokościowych, - wykonywać pomiary geodezyjne w terenie, - charakteryzować elementy dokumentacji technicznej, - posługiwać się dokumentacją techniczną, - wykonywać szkice i rysunki robocze, - sporządzać rysunki techniczne, - zapobiegać zagrożeniom w środowisku pracy, - dobrać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej do określonych prac budowlanych i terenowych, 21

- stosować zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania maszyn i obsługiwania urządzeń, - udzielać pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, - przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska, - przestrzegać przepisów prawa budowlanego, - korzystać z literatury zawodowej i innych źródeł informacji. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki Nazwa jednostki modułowej modułowej 321[07].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację 68 321[07].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska 80 321[07].O1.03 Rozpoznawanie obiektów architektury krajobrazu 50 321[07].O1.04 Klasyfikowanie materiałow budowlanych i gruntów 120 321[07].O1.05 Prowadzenie prac mierniczych 50 321[07].O1.06 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 100 Razem 468 22

Schemat układu jednostek modułowych 321[07].O1 Obiekty architektury krajobrazu 321[07].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 321[07].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska 321[07].O1.03 Rozpoznawanie obiektów architektury krajobrazu 321[07]O1.04 Klasyfikowanie materiałow budowlanych i gruntów 321[07]O1.05 Prowadzenie prac mierniczych 321[07].O1.06 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 23

Realizację programu rozpoczyna się od jednostki modułowej 321[07].01.01Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, która ma na celu zapoznanie uczniów z podstawowymi zagrożeniami występującymi na stanowiskach pracy, a także z zasadami organizacji bezpiecznej pracy. Pozostałe jednostki modułowe należy realizować kolejno. 4. Literatura Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa pożarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997 Bogdanowski J.: Polskie ogrody ozdobne. Arkady, Warszawa 2000 Francuz W.M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. KWP Bud-Ergon OW PZiTB, Warszawa 1998 Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 Karaczun Zb., Indeka.: Ochrona środowiska. Aries, Warszawa 1999 Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997 Kozak D., Chmiel B., Nieko J.: Ochrona środowiska. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001 Kuczyński A., Lenkiewicz W.: Zarys budownictwa ogólnego. WSiP, Warszawa 1994 Lenkiewicz Wł., Michnowski Z.: O materiałach budowlanych. WSiP, Warszawa 2002 Łopata K., Rudnik E.: Tajemnice gleby-chroń swoje środowisko. WSiP, Warszawa 1997 Maciak F.: Ochrona i rekultywacja środowiska. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2003 Miłaszewski R.: Interdyscyplinarne podstawy ochrony środowiska przyrodniczego. Ossolineum, Wrocław 1993 Mirski J.: Budownictwo z technologią. Część III. WSiP, Warszawa 2003 Pawelczyk-Szpilowa Ekologia.: Biologia i Ekologia. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej 1999 Pokorski J., Siwiec A.: Kształtowanie terenów zieleni. WSiP, Warszawa 1998 Pylka-Gutowska E.:Ekologia z ochroną środowiska. Wydawnictwo Oświatowe, Warszawa1999 Różańska A., Krogulec T., Rylce J.: Ogrody. Historia architektury i sztuki ogrodowej, Wyd. SGGW, Warszawa 2002 Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 2003 Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. Część l. WSiP, Warszawa 2003 Umiński T.: Ekologia. Środowisko. Przyroda. WSiP, Warszawa 1995 24

Wasilewski Z.: BHP na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989 Wiśniewski H., Kowalewski G.: Ekologia z ochroną i kształtowaniem Środowiska. AGHEN, Warszawa 2000 Wojciechowski L.: Materiały budowlane w budownictwie indywidualnym Arkady, Warszawa 1998 Wojewoda K.: Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów budowlanych. REA, Warszawa 1999 Wróbel J.: Ochrona przyrody w Polsce. Wydawnictwo Ministerstwa Środowiska, Warszawa 2000 Zwolińska K.: Mała historia sztuki. WSiP, Warszawa 1995 Zwoździak J., Zwożdziak A., Szczurek A.: Meteorologia w ochronie atmosfery. Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1998 Żarska B.: Ochrona krajobrazu. Wyd. SGGW, Warszawa, 2002 Kodeks Pracy Ustawa Prawo budowlane Ustawa Prawo ochrony środowiska Ustawa o ochronie dóbr kultury Ustawa o ochronie gruntów leśnych i rolnych Czasopisma specjalistyczne: Przyroda Polska, Aura, Murator, Atlas Budowlany, Forum Budowlane, Materiały Budowlane, Architektura, Ogród. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 25

Jednostka modułowa 321[07].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: - zinterpretować podstawowe akty prawne dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, - zastosować odpowiednie zabezpieczenia terenu robót, - podjąć działania w wypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową, - zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej, - zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania maszyn i obsługiwania urządzeń, - zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas transportowania oraz magazynowania materiałów, - zastosować zasady ochrony środowiska, - dobrać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej do określonych prac budowlanych i terenowych, - określić zagrożenia związane z wykonywaną pracą, - przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia pracowników, - zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia. 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy oraz bezpieczeństwa przeciwpożarowego związane z budową i pielęgnacją terenów zieleni. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Zabezpieczenie urządzeń napędowych. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń mechanicznych i elektrycznych. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń pod ciśnieniem. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Zasady ochrony przeciwpożarowej. 26

Zasady eksploatacji maszyn i urządzeń do robót budowlanych, ziemnych do urządzania, pielęgnowania oraz konserwacji terenów zieleni i zadrzewień. Zasady bezpieczeństwa podczas transportu, magazynowania materiałów i wyrobów budowlanych oraz elementów zieleni. Procedury udzielania pierwszej pomocy. 3. Ćwiczenia Dobieranie środków ochrony osobistej do rodzaju pracy. Udzielanie pierwszej pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej w wypadku. Wykonywanie sztucznego oddychania na fantomie, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Dobieranie sposobu zabezpieczenia terenu robót. Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych do rodzaju gaszonego pożaru. 4. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie do ćwiczeń. Kodeks Pracy. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie. Polskie Normy i akty prawne dotyczące ergonomii. Foliogramy, ilustracje i fotografie przedstawiające zagrożenia na stanowiskach pracy. Środki do nauki udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia. Typowy sprzęt gaśniczy. Odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi urządzeń stwarzających zagrożenia. Filmy dydaktyczne na temat procedury postępowania w razie wypadków przy pracy, udzielania pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, ochrony środowiska na stanowiskach pracy, zagrożenia pożarowego, zachowania pracowników w przypadku powstania pożaru i w sytuacjach awarii technologicznych. Tablice poglądowe. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót związanych z kształtowaniem terenów zieleni. 27

Podczas realizacji programu należy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz bezpieczeństwa na stanowisku pracy, znaczenia ochrony zdrowia w pracy zawodowej, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska oraz nieprawidłowości i zagrożeń, które mogą wystąpić w procesie pracy. Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować aktywizujące metody nauczania, w szczególności dyskusję dydaktyczną, metodę inscenizacji, przypadków, tekstu przewodniego oraz ćwiczenia praktyczne i gry symulacyjne z zastosowaniem środków ochrony osobistej i sprzętu gaśniczego. Zajęcia powinny odbywać się w grupie do 15 osób, podzielonych na zespoły 2 3 osobowe. Podczas wykonywania ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności rozpoznawania zagrożeń zdrowia i życia oraz wykonywania określonych czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy. Konieczne jest uświadomienie uczniom, że ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się na bieżąco podczas realizacji programu jednostki modułowej oraz po jej zakończeniu, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Do sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów proponuje się stosować: sprawdziany ustne i pisemne, sprawdziany praktyczne, testy osiągnięć szkolnych oraz obserwację pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Proces oceniania powinien obejmować: diagnozę stanu wiedzy i umiejętności uczniów pod kątem założonych celów kształcenia, identyfikowanie postępów uczniów podczas realizacji programu jednostki modułowej oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia, sprawdzanie wiedzy i umiejętności ucznia po zrealizowaniu programu jednostki modułowej. W procesie oceniania należy zwracać uwagę na: - wykonywanie zadań zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, - prawidłowe udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, - stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych. 28

Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Podczas kontroli i oceny osiągnięć uczniów należy sprawdzać umiejętność operowania zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania. Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy przeprowadzić sprawdzian teoretyczny oraz sprawdzian umiejętności praktycznych. W ocenie końcowej osiągnięć uczniów należy uwzględnić wyniki sprawdzianów oraz poziom wykonania ćwiczeń. 29

Jednostka modułowa 321[07].O1.02 Określanie stanu i zasobów środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń/słuchacz powinien umieć: posłużyć się pojęciami z zakresu ekologii i ochrony środowiska, scharakteryzować elementy środowiska, określić zależności zachodzące pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska, scharakteryzować strukturę i funkcjonowanie ekosystemów, ocenić wpływ czynników środowiska na organizmy żywe, określić zmiany w środowisku spowodowane działalnością człowieka, określić wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze, scharakteryzować procesy samooczyszczania zachodzące w środowisku, określić aktualny stan środowiska przyrodniczego, scharakteryzować stan zasobów przyrody, zastosować zasady racjonalnej gospodarki zasobami przyrody, zaplanować wykorzystanie zasobów przyrody do celów związanych z kształtowaniem architektury krajobrazu, zaplanować działania związane z ochroną zasobów przyrody, określić wpływ odpadów na środowisko, określić działania związane z oczyszczaniem ścieków, scharakteryzować przyczyny degradacji i dewastacji gleb, wskazać działania związane z rekultywacją gleb, zastosować przepisy prawa obowiązujące w ochronie środowiska i ochronie przyrody. 2. Materiał nauczania Pojęcia ekologiczne. Elementy i zasoby środowiska przyrodniczego. Cykle biogeochemiczne i ich znaczenie dla środowiska. Ekosystemy i ich funkcjonowanie. Źródła i rodzaje zanieczyszczeń środowiska. Wpływ zanieczyszczeń środowiska na organizmy żywe. Samooczyszczanie środowiska. Zasoby środowiska przyrodniczego. 30

Racjonalna gospodarka zasobami środowiska. Ochrona środowiska przyrodniczego. Gospodarka wodno-ściekowa i gospodarka odpadami. Degradacja, dewastacja i rekultywacja gleb. Podstawy prawne ochrony i kształtowania środowiska (Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska, Ustawa o ochronie gruntów leśnych i rolnych). 3. Ćwiczenia Analizowanie zależności zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska. Ocenianie wpływu czynników środowiska na organizmy żywe. Analizowanie zmian w środowisku spowodowanych działalnością człowieka. Określanie wpływu zanieczyszczeń na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze. Planowanie wykorzystania zasobów przyrody do celów związanych z kształtowaniem architektury krajobrazu. Charakteryzowanie wpływu odpadów na środowisko. Ocenianie przydatności lokalnych zasobów naturalnych do celów budowlanych. Planowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenach zieleni. Analizowanie przepisów prawa obowiązujących w ochronie środowiska i ochronie przyrody. 4. Środki dydaktyczne Makiety, plansze, foliogramy ze schematami i wykresami łańcuchów pokarmowych, obiegu materii w przyrodzie, piramid ekologicznych. Filmy dydaktyczne ilustrujące stan środowiska przyrodniczego. Instrukcje i teksty przewodnie do ćwiczeń. Poradniki, słowniki ekologiczne, artykuły prasowe, akty prawne: ustawy i przepisy wykonawcze z zakresu ochrony środowiska. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treści programowe jednostki dotyczą zagadnień związanych z poznawaniem i analizowaniem procesów zachodzących w środowisku naturalnym, gospodarowaniem zasobami przyrody, określaniem wpływu zanieczyszczeń na zdrowie człowieka i środowisko przyrodnicze oraz planowaniem działań związanych z ochroną i kształtowaniem 31

środowiska. W czasie realizacji programu jednostki modułowej, należy korzystać z wiedzy ucznia zdobytej podczas nauki: biologii, geografii, chemii, fizyki oraz ochrony i kształtowania środowiska. Wskazane jest, aby uczniowie prawidłowo posługiwali się pojęciami ekologicznymi oraz rozróżniali i poprawnie interpretowali zależności zachodzące między elementami środowiska. Program należy realizować metodami aktywizującymi, w grupie do 15 osób. Ćwiczenia, wykonywane w zespołach kilkuosobowych umożliwią kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, takich jak: komunikacja interpersonalna praca w grupie, dostrzeganie i rozwiązywanie problemów, podejmowanie decyzji, organizowanie i ocenianie własnej pracy. Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni wyposażonej w komputery z licencyjnym oprogramowaniem i dostępem do Internetu oraz w środki dydaktyczne, takie jak: filmy dydaktyczne, teksty przewodnie, roczniki statystyczne, literatura specjalistyczna. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie, przez cały czas realizacji programu jednostki, na podstawie wcześniej ustalonych kryteriów oceniania i wymagań programowych. Sprawdzanie osiągnięć powinno dostarczać informacji nauczycielowi i uczniowi o zakresie i poziomie opanowania umiejętności określonych w celach kształcenia. Do sprawdzania i oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów można stosować następujące metody: sprawdziany pisemne i ustne, sprawdziany praktyczne oraz testy osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne należy oceniać poprzez obserwację czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Oceniając osiągnięcia uczniów należy zwrócić uwagę na: - posługiwanie się pojęciami z zakresu ekologii i ochrony środowiska, - analizowanie procesów zachodzących w środowisku, - dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych zachodzących w przyrodzie, - przestrzeganie zasad ochrony i racjonalnego korzystania z dóbr przyrody. W końcowej ocenie należy uwzględnić wyniki sprawdzianów, testów dydaktycznych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 32

Jednostka modułowa 321[07].O1.03 Rozpoznawanie obiektów architektury krajobrazu 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć: - posłużyć się pojęciami z zakresu budownictwa, - rozpoznać i scharakteryzować obiekty budowlane, - rozpoznać budynki i obiekty inżynierskie powstałe w różnych epokach, - rozróżnić style architektoniczne i ogrodowe, - rozpoznać elementy budowli charakterystyczne dla każdego stylu, - scharakteryzować elementy budynku, - rozpoznać technologie wykonania budynków, - określić lokalizację, układy przestrzenne i charakterystykę pomieszczeń w budynkach, - ocenić wpływ obiektów budowlanych i inżynierskich na środowisko, - ocenić zależność funkcji, konstrukcji i formy obiektów budowlanych od charakteru środowiska, - sklasyfikować tereny w mieście, - rozpoznać typy i formy krajobrazu, - dokonać analizy form osadnictwa, - dokonać analizy planu ogólnego miasta, - dokonać analizy zagrożeń związanych z procesami urbanistycznymi. 2. Materiał nauczania Podstawowe pojęcia budowlane. Obiekty budowlane. Obiekty inżynierii lądowej i wodnej. Style architektoniczne i ogrodowe. Wpływ obiektów budowlanych i inżynierskich na środowisko. Procesy urbanizacyjne. Rodzaje terenów w mieście. Typy i formy architektury krajobrazu. 3. Ćwiczenia Rozróżnianie obiektów budowlanych w terenie. Określanie stylu architektonicznego budynku na podstawie jego charakterystycznych cech. Klasyfikowanie budowli i budynków w zależności od ich przeznaczenia. Rozpoznawanie elementów budynku w terenie. Rozpoznawanie w terenie typów i form krajobrazu. 33

Rozpoznawanie rodzajów terenów w mieście. Analizowanie przykładowego planu ogólnego miasta. 4. Środki dydaktyczne Plansze poglądowe i foliogramy przedstawiające budynki o różnym przeznaczeniu. Filmy dydaktyczne prezentujące obiekty budowlane powstałe w różnych epokach, rozwój osadnictwa w aspekcie historycznym, podział terenów w mieście oraz typy architektury krajobrazu. Filmy dydaktyczne prezentujące wpływ obiektów budowlanych i inżynierskich na środowisko. Eksponaty detali architektonicznych. Modele budynków i ich elementów. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące zagadnień związanych z rozpoznawaniem budowli wznoszonych w środowisku. W trakcie zajęć uczniowie będą poznawali najbardziej charakterystyczne cechy budownictwa różnych epok, ciągłość myśli architektoniczno-budowlanej, wpływ niektórych obiektów na środowisko oraz rolę procesów urbanizacyjnych w kształtowaniu środowiska człowieka. Istotne jest opanowanie przez ucznia umiejętności operowania podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, geodezji, ochrony i kształtowania środowiska. Zaleca się, aby w trakcie realizacji programu nauczania rozszerzać w miarę potrzeb te zagadnienia, które dotyczą bezpośrednio zawodu. W pracy nauczyciela powinny znaleźć zastosowanie metody: wykładu, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Zajęcia należy prowadzić w pracowni wyposażonej w środki dydaktyczne, w grupie do 15 osób. W czasie zajęć uczniowie powinni mieć możliwość korzystania z literatury zawodowej oraz innych źródeł informacji, takich jak: akty prawne, normy, instrukcje, poradniki, atesty, materiały informacyjne producentów. Dla ułatwienia zrozumienia realizowanych treści, wskazane jest prezentowanie filmów dydaktycznych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych, których celem będzie poznanie różnego typu obiektów budowlanych, zabytków architektury, rodzajów i form kształtowania krajobrazu oraz wpływu obiektów budowlanych i inżynierskich na środowisko. 34

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie ustalonych kryteriów, zgodnie z obowiązującym systemem oceniania. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się systematycznie podczas realizacji programu nauczania, na podstawie: - ustnych sprawdzianów, - pisemnych sprawdzianów, - obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania zadań. Oceniając osiągnięcia ucznia należy zwrócić uwagę na: - rozpoznawanie budynków i obiektów inżynierskich powstałych w różnych epokach oraz ich elementów, - rozróżnianie stylów architektonicznych w różnych epokach, - rozpoznawanie rodzajów terenu, - rozpoznawanie elementów architektury krajobrazu, - ocenianie wpływu obiektów budowlanych i inżynierskich na środowisko, - przewidywanie zmian w środowisku pod wpływem procesów urbanistycznych. W ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki sprawdzianów, testów dydaktycznych oraz poziom wykonania ćwiczeń. 35