Autorzy: mgr inż. Ewa Hartman mgr inż. Andrzej Świderek mgr inż. Marzena Więcek. Recenzenci: mgr inż. Zofia Kijewska mgr inż. Krystyna Osakowicz

Transkrypt

1

2 Autorzy: mgr inż. Ewa Hartman mgr inż. Andrzej Świderek mgr inż. Marzena Więcek Recenzenci: mgr inż. Zofia Kijewska mgr inż. Krystyna Osakowicz Opracowanie redakcyjne: dr inż. Zbigniew Kramek dr Bożena Zając Korekta merytoryczna: mgr inż. Krystyna Elżbieta Hejłasz mgr Małgorzata Cencelewicz Korekta techniczna: mgr Piotr Bartosiak

3 Spis treści Wprowadzenie 4. I Założenia programowo-organizacyjne kształcenia 7 w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie 7 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno- wychowawczego 9 I. Plany nauczania 19 I. Moduły kształcenia w zawodzie Podstawy budownictwa 21 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 24 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 28 Rozpoznawanie i wykonywanie obiektów budowlanych 32 Wykonywanie robót ziemnych Sieci komunalne 40 Wykonywanie i eksploatacja sieci wodociągowych i kanalizacyjnych 43 Wykonywanie i eksploatacja sieci ciepłowniczych 50 Wykonywanie i eksploatacja sieci gazowych Instalacje sanitarne 60 Stosowanie technik instalacyjnych 64 Wykonywanie i eksploatacja instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 69 Wykonywanie i eksploatacja instalacji centralnego ogrzewania oraz ciepłej wody użytkowej 75 Wykonywanie i eksploatacja instalacji gazowych 81 Wykonywanie i eksploatacja instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych Podstawy projektowania sieci komunalnych i instalacji sanitarnych 91 Projektowanie sieci komunalnych 94 Projektowanie instalacji sanitarnych Rynek pracy 105 Funkcjonowanie przedsiębiorstwa instalacyjnego 109 Posługiwanie się językiem obcym Praktyka zawodowa 120 Organizowanie procesu produkcyjnego 122 Wykonywanie robót instalacyjnych 125 2

4 7. Niekonwencjonalne źródła ciepła 129 Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii 131 Projektowanie i wykonywanie instalacji podłogowych z zastosowaniem niekonwencjonalnych źródeł ciepła 134 3

5 Wprowadzenie Celem kształcenia w zawodzie technik urządzeń sanitarnych jest przygotowanie aktywnego, mobilnego i skutecznie działającego pracownika gospodarki. Efektywne funkcjonowanie na rynku wymaga dobrego przygotowania ogólnego, opanowania podstawowych umiejętności zawodowych oraz kształcenia ustawicznego. Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzować się otwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością oceny swoich możliwości. Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych ułatwi osiągnięcie tych celów. Kształcenie modułowe, w którym cele i materiał nauczania powiązane są z procesem pracy i zadaniami zawodowymi, umożliwia: przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu, głównie poprzez realizację zadań zbliżonych do tych, które są wykonywane na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone zakresy umiejętności, wiedzy i postaw zawodowych, korelację i integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy, stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia, pozwalającej na indywidualizację procesu nauczania. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że: proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, preferowane są aktywizujące metody nauczania, które z jednej strony wyzwalają aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny uczącego się, z drugiej zaś zmieniają rolę nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta, organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego, proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na osiąganie konkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanych umiejętności intelektualnych i praktycznych, które umożliwiają wykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie, wykorzystuje się w szerokim zakresie zasadę transferu wiedzy i umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku nauki formalnej, nieformalnej oraz incydentalnej, program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące się w nim moduły i jednostki można wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy. 4

6 Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie. Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiających zdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie, obejmujący logiczny możliwy do wykonania wycinek pracy o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega zwykle dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. W strukturze programu wyróżnia się: założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plany nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych i literaturę. Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki oraz propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie, przedstawia schemat powiązań (korelacji) między modułami i odpowiadającymi im jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanie procesu dydaktycznego. W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek modułowych, który zawiera następujące elementy: symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy, oznaczający grupę modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, S dla modułów specjalizacji. cyfrę arabską dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki modułowej. 5

7 Przykładowy zapis kodowania modułu: 311[39].O1 311[39] symbol cyfrowy dla zawodu: technik urządzeń sanitarnych, O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy budownictwa. Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 311[39]. O [39] symbol cyfrowy dla zawodu: technik urządzeń sanitarnych, O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy: Podstawy budownictwa. 01 pierwsza jednostka modułowa wyodrębniona w module O1: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 6

8 I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik urządzeń sanitarnych może podejmować pracę w: przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach prefabrykacji, firmach zajmujących się budową i utrzymywaniem sprawności sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych oraz ciepłowniczych, jednostkach służb inwestycyjnych oraz nadzoru budowlanego, administracjach budynków mieszkalnych, zakładach rzemieślniczych, biurach projektowych. Absolwent może prowadzić działalność gospodarczą. Zadania zawodowe Zadania zawodowe technika urządzeń sanitarnych obejmują: planowanie i organizowanie robót przygotowawczych związanych z montażem przewodów, uzbrojenia i urządzeń instalacji sanitarnych oraz sieci komunalnych, organizowanie i nadzorowanie robót związanych z montażem i demontażem instalacji i urządzeń sanitarnych oraz sieci komunalnych, prowadzenie dokumentacji budowy w zakresie wykonywanych instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, wykonywanie prób szczelności oraz przygotowywanie instalacji sanitarnych i sieci komunalnych do odbioru technicznego, lokalizowanie i usuwanie awarii instalacji i urządzeń sanitarnych oraz sieci komunalnych, prowadzenie konserwacji, napraw oraz modernizacji instalacji sanitarnych i sieci komunalnych. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć: posługiwać się dokumentacją projektową, kosztorysową oraz wykonawczą instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, wykonywać rysunki odręczne i szkice inwentaryzacyjne, wykonywać rysunki techniczne instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, 7

9 projektować proste instalacje wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, centralnego ogrzewania, wentylacyjne i klimatyzacyjne zgodnie z obowiązującymi normami, warunkami technicznymi wykonania i odbioru oraz wymaganiami prawa budowlanego, projektować elementy sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych i cieplnych zgodnie z obowiązującymi normami, wymaganiami technologicznymi oraz wymaganiami prawa budowlanego, wyznaczać trasy prowadzenia przewodów instalacji sanitarnych i sieci komunalnych oraz miejsca montażu uzbrojenia i urządzeń sanitarnych, dobierać materiały, uzbrojenie, przybory i urządzenia do wykonywania instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, dobierać maszyny, narzędzia i sprzęt do montażu instalacji i urządzeń sanitarnych oraz sieci komunalnych w określonych technologiach, obsługiwać urządzenia, aparaty i przyrządy kontrolno-pomiarowe stosowane w technice sanitarnej, opracowywać harmonogramy organizacji robót związanych z wykonywaniem instalacji sanitarnych oraz sieci komunalnych, koordynować i nadzorować wykonywanie robót budowlanych, instalacyjnych i sieciowych, prowadzić dokumentację budowy zgodnie z przepisami, przeprowadzać próby szczelności instalacji sanitarnych oraz sieci komunalnych, kontrolować jakość wykonywania robót instalacyjnych i sieciowych oraz ich zgodność z dokumentacją techniczną i przepisami prawa budowlanego, wykonywać przedmiary i obmiary robót instalacyjnych i sieciowych, przeprowadzać inwentaryzację istniejących instalacji i urządzeń sanitarnych oraz sieci komunalnych, sporządzać kalkulację kosztów robót instalacyjnych i sieciowych oraz opracowywać kosztorysy i oferty przetargowe, lokalizować i usuwać awarie instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, kierować przebiegiem robót konserwacyjnych, naprawczych i rozbiórkowych, stosować przepisy prawa budowlanego i ochrony środowiska podczas wykonywania instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, stosować specjalistyczne programy komputerowe wspomagające wykonywanie określonych zadań zawodowych, korzystać z norm i normatywów technicznych oraz przepisów prawa budowlanego, administracyjnego i cywilnego, 8

10 porozumiewać się w języku obcym w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, przestrzegać przepisów prawa dotyczących działalności gospodarczej, przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych, udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, kierować zespołem pracowników, korzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa specjalistycznego, prowadzić działalność gospodarczą. 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno- -wychowawczego Podstawowym celem kształcenia w zawodzie technik urządzeń sanitarnych jest przygotowanie absolwenta szkoły zawodowej do planowania i organizowania prac związanych z wykonywaniem instalacji i urządzeń sanitarnych w obiektach budowlanych oraz sieci komunalnych, a także wyposażenie w wiedzę i umiejętności niezbędne do kontynuacji kształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych. Proces kształcenia zawodowego według modułowego programu nauczania dla zawodu technik urządzeń sanitarnych może być realizowany w technikum na podbudowie gimnazjum oraz w szkole policealnej na podbudowie szkoły dającej wykształcenie średnie, dla młodzieży i dla dorosłych, w formie stacjonarnej lub zaocznej. Program nauczania obejmuje treści ogólnozawodowe, zawodowe i specjalizacyjne. Kształcenie ogólnozawodowe umożliwia uczniowi zdobycie umiejętności podstawowych w zawodzie technik urządzeń sanitarnych i w zawodach pokrewnych w ramach tego samego obszaru zawodowego, co ułatwia w przyszłości ewentualną zmianę zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe zawarte są w siedmiu modułach: jednym ogólnozawodowym, pięciu zawodowych oraz w jednym specjalizacyjnym. Moduły, wyodrębnione według kryteriów przyjętych dla zawodu, uwzględniają zadania zawodowe i są podzielone na jednostki modułowe. Jednostki modułowe zawierają treści programowe 9

11 stanowiące określone całości. Realizacja celów kształcenia modułów i jednostek modułowych zapewnia opanowanie umiejętności, umożliwiających wykonywanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie ćwiczeń określonych w programach jednostek modułowych. Moduł 311[39].O1 Podstawy budownictwa zawiera cztery jednostki modułowe i obejmuje ogólnozawodowe treści kształcenia dotyczące: stosowania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska i prawa budowlanego, rozpoznawania zagrożeń w środowisku pracy i zapobiegania im, udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, posługiwania się dokumentacją techniczną oraz podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, rozróżniania podstawowych materiałów budowlanych oraz charakteryzowania ich właściwości, magazynowania, składowania i transportowania materiałów oraz sprzętu budowlanego, wykonywania obiektów budowlanych w różnych technologiach, wykonywania robót ziemnych i analizowania wpływu inwestycji budowlanych na środowisko. Moduł 311[39].Z1 Sieci komunalne składa się z trzech jednostek modułowych dotyczących wykonywania i eksploatacji sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, sieci ciepłowniczych oraz sieci gazowych. Każda jednostka tego modułu może być realizowana niezależnie od pozostałych lub mogą być realizowane równolegle. Moduł 311[39].Z2 Instalacje sanitarne składa się z pięciu jednostek modułowych i obejmuje treści dotyczące organizacji stanowiska pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii, prowadzenia racjonalnej gospodarki materiałami, stosowania różnych technik połączeń instalacji sanitarnych, właściwego użytkowania narzędzi i sprzętu oraz wykonywania i eksploatacji instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych, centralnego ogrzewania oraz ciepłej wody użytkowej, gazowych oraz wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Programy modułów: 311[39].Z1 i 311[39].Z2 mogą być realizowane w dowolnej kolejności. Wskazane jest, aby jednostka modułowa: 311[39].Z2.01 poprzedzała pozostałe jednostki w module 311[39].Z2, ponieważ obejmuje ona treści dotyczące różnych technik połączeń instalacji sanitarnych. Moduł 311[39].Z3 Podstawy projektowania sieci komunalnych i instalacji sanitarnych obejmuje dwie jednostki modułowe dotyczące projektowania sieci komunalnych oraz instalacji sanitarnych. Program modułu powinien być realizowany z wykorzystaniem specjalistycznych programów komputerowych. Moduł 311[39].Z4 Rynek pracy składa się z dwóch jednostek modułowych obejmujących treści z zakresu posługiwania się językiem obcym w pracy zawodowej, korzystania z obcojęzycznych źródeł 10

12 informacji, podejmowania działalności zawodowej oraz funkcjonowania przedsiębiorstw instalacyjnych w warunkach gospodarki rynkowej. Moduł 311[39].Z5 Praktyka zawodowa składa się z dwóch jednostek modułowych. Treści zawarte w programie jednostek umożliwiają uczniom poznanie zasad organizacji procesu produkcyjnego oraz wykonywania prac związanych z montażem instalacji i urządzeń sanitarnych oraz budową sieci komunalnych. Program praktyki zawodowej powinien być realizowany w klasie programowo najwyższej, w czterotygodniowym cyklu zajęć edukacyjnych. Praktyka zawodowa powinna być realizowana w wybranych przedsiębiorstwach instalacyjnych zajmujących się wykonywaniem oraz utrzymywaniem w pełnej sprawności instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, w których możliwa będzie realizacja programu modułu. Istotne jest, aby praktyki zawodowe odbywały się w dobrze prosperujących firmach produkcyjnych lub usługowych, stosujących nowoczesne technologie. Zaleca się, aby uczniowie odbywali ją w zakładach pracy stanowiących ich potencjalne miejsca pracy. Przy wyborze miejsca odbywania praktyk należy zwrócić uwagę na odpowiednią bazę szkoleniową, przygotowanie i kwalifikacje pracowników oraz na warunki socjalne. Praktyka zawodowa powinna jednak być tak zorganizowana, aby umożliwić uczniom zastosowanie i pogłębianie zdobytej wiedzy i umiejętności zawodowych w rzeczywistych warunkach pracy. Ze względu na specyfikę zakładu, w którym uczeń odbywa praktykę dopuszcza się zmiany dotyczące realizacji programu praktyki zawodowej. Szkoła powinna udzielić uczniom informacji o zasadach odbywania praktyki, dyscyplinie pracy, wizerunku praktykanta, a także o sposobie prowadzenia dzienniczka praktyk zawodowych. Przed rozpoczęciem praktyki uczeń powinien otrzymać: skierowanie na praktykę do określonego przedsiębiorstwa, dzienniczek praktyk, program praktyki zawodowej oraz regulamin praktyki opracowany przez szkołę. Ostateczną ocenę za praktykę wystawia kierownik szkolenia praktycznego w szkole na podstawie kryteriów określonych w regulaminie praktyk zawodowych. Moduł 311[39].S1 Niekonwencjonalne źródła ciepła składa się z dwóch jednostek i zawiera treści kształcenia dotyczące możliwości wykorzystywania odnawialnych źródeł energii oraz projektowania i wykonywania instalacji podłogowych z zastosowaniem niekonwencjonalnych źródeł ciepła. Każda szkoła w zależności od potrzeb lokalnego rynku pracy może opracować i realizować własny program modułu specjalizacyjnego. 11

13 Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej Zestawienie modułów i jednostek modułowych Orientacyjna liczba godzin na realizację Moduł 311[39].O1 Podstawy budownictwa [39].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz 48 ochrony środowiska 311[39].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [39].O1.03 Rozpoznawanie i wykonywanie obiektów budowlanych [39].O1.04 Wykonywanie robót ziemnych 56 Moduł 311[39].Z1 Sieci komunalne [39].Z1.01 Wykonywanie i eksploatacja sieci wodociągowych i kanalizacyjnych [39].Z1.02 Wykonywanie i eksploatacja sieci ciepłowniczych [39].Z1.03 Wykonywanie i eksploatacja sieci gazowych 60 Moduł 311[39].Z2 Instalacje sanitarne [39].Z2.01 Stosowanie technik instalacyjnych [39].Z2.02 Wykonywanie i eksploatacja instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych [39].Z2.03 Wykonywanie i eksploatacja instalacji centralnego ogrzewania oraz ciepłej wody 140 użytkowej 311[39].Z2.04 Wykonywanie i eksploatacja instalacji gazowych [39].Z2.05 Wykonywanie i eksploatacja instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 100 Moduł 311[39].Z3 Podstawy projektowania sieci komunalnych 240 i instalacji sanitarnych 311[39].Z3.01 Projektowanie sieci komunalnych [39].Z3.02 Projektowanie instalacji sanitarnych 176 Moduł 311[39].Z4 Rynek pracy [39].Z4.01 Funkcjonowanie przedsiębiorstwa instalacyjnego [39].Z4.02 Posługiwanie się językiem obcym 48 Moduł 311[39].Z5 Praktyka zawodowa [39].Z5.01 Organizowanie procesu produkcyjnego [39].Z5.02 Wykonywanie robót instalacyjnych

14 Moduł 311[39].S1 Niekonwencjonalne źródła ciepła [39]. S1.01 Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii [39].S1.02 Projektowanie i wykonywanie instalacji podłogowych z zastosowaniem 24 niekonwencjonalnych źródeł ciepła Razem 1840 Orientacyjna liczba godzin na realizację, podana w tabeli wykazu jednostek modułowych może ulegać zmianie w zależności od stosowanych metod nauczania i środków dydaktycznych. Na podstawie wykazu modułów i jednostek modułowych sporządzono dydaktyczną mapę programu nauczania dla zawodu. 13

15 Dydaktyczna mapa programu nauczania 311[39].O1 311[39].O [39].O [39].O [39].O [39].Z1 311[39].Z2 311[39].Z [39].Z [39].Z [39].Z [39].Z [39].Z [39].Z [39].Z [39].Z3 311[39].Z [39].Z [39].Z4 311[39].Z [39].Z [39].Z5 311[39].Z [39].Z [39].S1 311[39].S [39].S

16 Przed podjęciem decyzji o zmianie kolejności realizacji modułów i jednostek modułowych wskazane jest przeprowadzenie szczegółowej analizy dydaktycznej mapy programu. Nauczyciele realizujący program nauczania powinni być przygotowani w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. Nauczyciel kierujący procesem kształtowania umiejętności powinien udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań, sterować tempem pracy z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów. Ponadto powinien rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać na możliwości dalszego kształcenia, zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Powinien również kształtować pożądane postawy uczniów, jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, o porządek na stanowisku pracy, poszanowanie dla pracy innych osób, dbałość o racjonalne stosowanie materiałów. Nauczyciel powinien uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno- -dydaktycznej oraz ewaluacji programów nauczania. Wskazane jest, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami aktywizującymi, jak: metoda tekstu przewodniego, metoda samokształcenia kierowanego, metoda sytuacyjna oraz metoda projektów i ćwiczeń praktycznych. Dominującą metodą nauczania powinna być metoda projektów oraz ćwiczenia praktyczne. Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi wymaga przygotowania materiałów metodycznych, jak: tekst przewodni, instrukcja do metody projektów, karty instrukcyjne do samokształcenia kierowanego, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Wskazane jest również prezentowanie filmów dydaktycznych, stosowanie specjalistycznych programów komputerowych oraz organizowanie wycieczek na targi i wystawy materiałów, urządzeń i narzędzi instalacyjnych. Podczas realizacji procesu dydaktycznego uczniowie powinni poznać warunki pracy na budowie oraz w zakładach produkcyjnych, zasady zagospodarowania i zabezpieczenia terenu budowy, specyfikę pracy indywidualnej i zespołowej, organizację stanowisk pracy, zasady montażu instalacji sanitarnych w obiektach budowlanych oraz sieci komunalnych w terenie. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych. Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny zakresu oraz poziomu wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. 15

17 Badania kształtujące, prowadzone w trakcie realizacji programu, mają na celu dostarczanie informacji o efektywności nauczania-uczenia się. Informacje uzyskane w wyniku badań pozwalają na dokonanie niezbędnych korekt w procesie nauczania. Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. Ocenianie osiągnięć uczniów powinno być realizowane za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnych i praktycznych, testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceniania, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik urządzeń sanitarnych powinna posiadać następujące pomieszczenia dydaktyczne: pracownię budownictwa ogólnego, pracownię rysunku technicznego i projektowania, pracownię instalacji sanitarnych, pracownię sieci komunalnych, pracownię komputerową, warsztaty szkolne. Środki dydaktyczne, niezbędne w procesie kształcenia modułowego, stanowią: pomoce i materiały dydaktyczne oraz techniczne środki kształcenia. Pracownie powinny być wyposażone w środki dydaktyczne, które zostały określone w programach jednostek modułowych. Wszystkie pomieszczenia dydaktyczne powinny być wyposażone w: środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarka, kopiarka, rzutnik multimedialny, materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe, plansze, tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma zawodowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty. Praktyka zawodowa może być realizowana w Centrach Kształcenia Praktycznego, Centrach Kształcenia Ustawicznego, przedsiębiorstwach instalacyjnych oraz firmach usługowo-remontowych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być dostosowane do treści i metod kształcenia: w pracowniach, na stanowiskach ćwiczeniowych oraz w terenie. Stosowanie metody 16

18 tekstu przewodniego i metody projektów wymaga odpowiedniego wyposażenia pracowni dydaktycznych w sprzęt i urządzenia techniczne, umożliwiające organizację pracy. Zajęcia należy prowadzić w grupach osobowych. Proponowane formy organizacyjne zajęć to praca w zespołach 2 4 osobowych oraz praca indywidualna. Zaleca się, aby zajęcia z zakresu kształcenia ogólnozawodowego umieszczać w szkolnym planie zajęć w blokach 2-3 godzinnych, natomiast z zakresu kształcenia zawodowego w blokach od 2 do6 godzin w zależności od specyfiki jednostki modułowej. Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na odpowiednio wyposażonych ćwiczeniowych stanowiskach symulacyjnych, w pracowniach ćwiczeń praktycznych, warsztatach szkolnych lub na stanowiskach pracy w przedsiębiorstwach instalacyjnych. Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie według modułowego programu nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe oraz wyposażenie techniczne i dydaktyczne. W pracowni, w której realizowany jest proces dydaktyczny, należy zorganizować: stanowiska ćwiczeń praktycznych, wyposażone w niezbędne materiały, narzędzia, sprzęt i urządzenia, stanowiska pracy uczniów, dostosowane do indywidualnej i grupowej formy pracy, stanowiska pracy nauczyciela, wyposażone w sprzęt audiowizualny i multimedialny, bibliotekę, odpowiadającą potrzebom indywidualnego i grupowego uczenia się, magazyn materiałów wyposażenia sanitarnego. Nauczyciel powinien aktywnie uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno - dydaktycznej oraz ewaluacji programów nauczania, szczególnie w okresie dynamicznych zmian w technologii budownictwa oraz instalacji sanitarnych. Wskazane jest, aby uczestnikom kształcenia modułowego umożliwić poznanie rzeczywistych warunków pracy w zakresie: organizacji terenu budowy, magazynowania materiałów, sprzętu, zabezpieczenia budowy pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy, specyfiki pracy indywidualnej i zespołowej oraz organizacji stanowisk pracy. W trosce o wysoką jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania szkoły polegające na: pozyskiwaniu nowych środków kształcenia, opracowywaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania, współpracy z zakładami pracy, przedsiębiorstwami instalacyjnymi, oraz warsztatami rzemieślniczymi w celu dostosowania treści 17

19 programowych do zmian powodowanych postępem technicznotechnologicznych oraz wymaganiami rynku pracy, doskonaleniu nauczycieli w zakresie kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych, uczestnictwie w wystawach oraz targach promujących nowe techniki i technologie stosowane w budownictwie oraz instalacjach sanitarnych. 18

20 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Czteroletnie technikum Zawód: technik urządzeń sanitarnych 311[39] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin tygodniowo w czteroletnim okresie nauczania Liczba godzin w czteroletnim okresie nauczania Semestry I VIII Klasy I IV Forma stacjonarna 1 Podstawy budownictwa Sieci komunalne Instalacje sanitarne Podstawy projektowania sieci komunalnych i instalacji sanitarnych Forma zaoczna Rynek pracy Niekonwencjonalne źródła ciepła Razem Praktyka zawodowa 4 tygodnie 19

21 PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik urządzeń sanitarnych 311[39] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieży Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I IV Klasy I II Forma Forma zaoczna stacjonarna 1 Podstawy budownictwa Sieci komunalne Instalacje sanitarne Podstawy projektowania sieci komunalnych i instalacji sanitarnych Rynek pracy Niekonwencjonalne źródła ciepła Razem Praktyka zawodowa: 4 tygodnie 20

22 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 311[39] O1 Podstawy budownictwa 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywania robót budowlanych i instalacyjnych, interpretować podstawowe akty prawne dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, stosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, stosować odpowiednie zabezpieczenia i oznaczenia terenu budowy, dobierać odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej do określonych robót budowlanych, instalacyjnych i sieciowych, charakteryzować elementy dokumentacji technicznej, stosować oznaczenia graficzne materiałów i elementów budowlanych, instalacji sanitarnych i sieci komunalnych, wykonywać szkice i rysunki robocze elementów budowlanych i instalacyjnych, rysować rzuty oraz rozwinięcia płaskie i aksonometryczne instalacji sanitarnych, sporządzać rysunki inwentaryzacyjne, wykonywać przedmiary robót instalacyjnych i sieciowych, posługiwać się dokumentacją techniczną, normami, normatywami technicznymi oraz przepisami prawa budowlanego, charakteryzować elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynków oraz określać ich funkcje, rozróżniać materiały budowlane oraz określać ich właściwości i zastosowanie, określać zasady składowania, przechowywania i transportowania materiałów budowlanych, rozróżniać rodzaje i konstrukcje rusztowań, określać rodzaje fundamentów i technologie ich wykonania, rozróżniać rodzaje ścian i technologie ich wykonania, charakteryzować rodzaje izolacji budowlanych oraz określać technologie ich wykonywania, charakteryzować metody i techniki wykończania powierzchni elementów budowlanych, 21

23 rozróżniać rodzaje instalacji sanitarnych montowanych w budynkach oraz określać ich funkcje, rozróżniać rodzaje i kategorie gruntów oraz oceniać ich przydatność do celów budowlanych, określać zasady wykonywania robót ziemnych, określać zasady wykonywania prostych pomiarów geodezyjnych, korzystać z map i planów sytuacyjno-wysokościowych, charakteryzować metody wykonywania oraz umacniania skarp wykopów i nasypów, charakteryzować sposoby odwadniania wykopów, wykonywać przedmiary oraz obmiary robót ziemnych, korzystać z literatury zawodowej i innych źródeł informacji. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 311[39].O1.01 Nazwa jednostki modułowej Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację 311[39].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [39].O1.03 Rozpoznawanie i wykonywanie obiektów budowlanych [39].O1.04 Wykonywanie robót ziemnych 56 Razem Schemat układu jednostek modułowych [39].O1 Podstawy budownictwa 311[39].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 311[39].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 311[39].O1.03 Rozpoznawanie i wykonywanie obiektów budowlanych 311[39].O1.04 Wykonywanie robót ziemnych 22

24 4. Literatura Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa pożarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997 Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 1998 Kuczyński A., Lenkiewicz W.: Zarys budownictwa ogólnego, WSiP, Warszawa 1999 Mirski J.Z., Łącki K.: Budownictwo z technologią, cz. 2. WSiP, Warszawa 1998 Mirski J.Z.: Budownictwo z technologią, cz. 3. WSiP, Warszawa 1995 Popek M., Wapińska B.: O instalacjach sanitarnych najkrócej. WSiP, Warszawa 2003 Popek M., Wapińska B.: Rysunek zawodowy. Instalacje sanitarne. WSiP, Warszawa 2003 Praca zbiorowa: Poradnik kierownika budowy. PZiTB, Arkady, Warszawa 1989 Praca zbiorowa: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 1997 Praca zbiorowa: Wewnętrzne instalacje wodociągowe, grzewcze i gazowe z rur miedzianych. Wytyczne stosowania i projektowania. Branżowy Ośrodek Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicznej INSTAL, Warszawa 1996 Samujłło J. i H.: Rysunek techniczny i odręczny w budownictwie. Arkady, Warszawa 1988 Tauszyński K.: Budownictwo z technologią, cz. 1. WSiP, Warszawa 1998 Tauszyński K.: Wstęp do projektowania architektonicznego, seria Dokumentacja cz. 3. WSiP, Warszawa 2003 Wasilewski Z.: Rysunek zawodowy. Instalacje sanitarne i rurociągi przemysłowe. WSiP, Warszawa 1999 Wojciechowski L.: Materiały budowlane w budownictwie indywidualnym, Arkady, Warszawa 1998 Wojciechowski L.: Rysunek budowlany. Seria dokumentacja cz. 1. WSiP, Warszawa 2003 Wojciechowski L.: Zawodowy rysunek budowlany. WSiP, Warszawa Polskie Normy Czasopisma specjalistyczne: Murator, Atlas Budowlany, Materiały Budowlane Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 23

25 Jednostka modułowa 311[39].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zinterpretować podstawowe akty prawne dotyczące praw i obowiązków pracownika, pracodawcy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, wyjaśnić potrzebę wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń pracy, scharakteryzować czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy, określić zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, określić wpływ zmęczenia fizycznego i psychicznego na efektywność pracy, odczytać oznaczenia, znaki i instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, rozpoznać zagrożenia występujące na stanowisku pracy oraz przeciwdziałać im, dobrać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej do określonych robót budowlanych, instalacyjnych i sieciowych, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia, zastosować odpowiednie zabezpieczenia terenu budowy, podjąć działania w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie z instrukcją przeciwpożarową, zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony przeciwpożarowej, zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługiwania urządzeń elektrycznych i urządzeń pod ciśnieniem, dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą, przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia pracowników, obsłużyć maszyny do robót budowlanych i ziemnych zgodnie z zasadami eksploatacji, zastosować zasady ochrony środowiska, zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas transportowania oraz magazynowania materiałów i wyrobów. 24

26 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy oraz bezpieczeństwa przeciwpożarowego w budownictwie. Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń pracy. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesach pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Zasady ochrony przeciwpożarowej. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń pod ciśnieniem. Zabezpieczenie urządzeń napędowych. Bezpieczeństwo pracy podczas obsługiwania urządzeń elektrycznych. Zasady eksploatacji maszyn i urządzeń do robót ziemnych. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy. Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy. Zagrożenia i profilaktyka w miejscu pracy. Zasady bezpieczeństwa podczas transportu oraz magazynowania materiałów i wyrobów budowlanych i instalacyjnych. 3. Ćwiczenia Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy. Udzielanie pierwszej pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych do rodzaju pożaru. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia zarzewia pożaru. 4. Środki dydaktyczne Teksty przewodnie do ćwiczeń. Kodeks Pracy. Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w budownictwie. Polskie Normy i akty prawne dotyczące wymagań ergonomii. Ilustracje i fotografie przedstawiające zagrożenia na stanowiskach pracy. Apteczka pierwszej pomocy. Typowy sprzęt gaśniczy, gaśnice. Odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi maszyn i urządzeń. Foliogramy i przezrocza dotyczące zagrożeń w budownictwie i na stanowiskach pracy. 25

27 Filmy dydaktyczne na temat procedury postępowania w razie wypadków przy pracy, udzielania pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, ochrony środowiska na stanowiskach pracy, zagrożenia pożarowego, zachowania pracowników w przypadku powstania pożaru i w sytuacjach awarii technologicznych. Techniczne środki kształcenia. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych, kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz bezpieczeństwa na stanowisku pracy. Podczas realizacji programu należy zwrócić uwagę na obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej, znaczenie ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska oraz nieprawidłowości, które mogą wystąpić w procesie pracy. Niezwykle ważne jest kształtowanie postawy odpowiedzialności, sumienności i umiejętności współdziałania w grupie. Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować aktywizujące metody nauczania, w szczególności metodę inscenizacji, przypadków, dyskusję dydaktyczną, tekstu przewodniego oraz ćwiczenia praktyczne i gry symulacyjne. Program powinien być realizowany przez nauczyciela specjalistę. Zaleca się prezentowanie filmów dydaktycznych o tematyce bezpieczeństwa i higieny pracy. Zajęcia powinny odbywać się w grupach do 15 osób, podzielonych na zespoły 2 3 osobowe. Podczas wykonywania ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności rozpoznawania i stosowania sprzętu oraz środków gaśniczych, wykonywania określonych czynności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia. Konieczne jest uświadomienie uczniom, że ochrona człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu nauczania, na podstawie określonych kryteriów. Kryteria oceniania powinny uwzględniać poziom opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia w programie jednostki modułowej. Do sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów można zastosować sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz testy osiągnięć szkolnych. 26

28 Umiejętności praktyczne uczniów należy sprawdzać poprzez obserwację wykonywanych ćwiczeń oraz poprzez stosowanie sprawdzianów praktycznych. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny pracy, należy zwrócić uwagę na: wykonywanie zadań zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, dobór środków ochrony indywidualnej, stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych. W ocenie osiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki sprawdzianów ustnych i pisemnych, testu pisemnego, sprawdzianu praktycznego oraz poprawność wykonania ćwiczeń. 27

29 Jednostka modułowa 311[39].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: rozróżnić rodzaje i elementy dokumentacji technicznej, posłużyć się normami i normatywami technicznymi oraz przepisami prawa budowlanego, sporządzić rysunki techniczne w różnych skalach, zwymiarować rysunki techniczne, opisać rysunki pismem technicznym, zastosować zasady geometrii wykreślnej podczas wykonywania rysunków budowlanych i instalacyjnych, zastosować oznaczenia graficzne na rysunkach budowlanych i instalacyjnych, sporządzić rzuty poziome i przekroje budynków, wykonać rzuty aksonometryczne elementów budowlanych i instalacyjnych, określić cel stosowania i rodzaje rysunków schematycznych, wykonać szkice i rysunki odręczne, posłużyć się opisem technicznym projektu budowlanego, wykonać przedmiary i obmiary robót, sporządzić rysunki inwentaryzacyjne, zastosować programy komputerowe do wykonywania rysunków technicznych, zinterpretować przepisy prawa budowlanego, sporządzić wniosek o udzielenie pozwolenia na budowę, określić warunki uzyskania pozwolenia na budowę, posłużyć się opisem technicznym projektu budowlanego, prowadzić dokumentację budowy zgodnie z obowiązującymi przepisami, opracować projekt organizacji budowy, opracować projekty zagospodarowania i likwidacji terenu budowy, posłużyć się dokumentacją techniczną w różnych fazach procesu budowlanego, udokumentować przebieg robót budowlanych i instalacyjnych. 2. Materiał nauczania Rodzaje i elementy dokumentacji technicznej. Normalizacja, jej cele i zadania. Rodzaje norm. Zasady sporządzania, wymiarowania i opisywania rysunków technicznych. 28

30 Podstawy geometrii wykreślnej. Oznaczenia graficzne na rysunkach budowlanych. Pismo techniczne. Zasady wykonywania rzutów prostokątnych. Rzuty aksonometryczne. Zasady rzutowania w dimetrii ukośnej. Zasady wykonywania przekrojów, półwidoków i półprzekrojów. Rysunki schematyczne. Szkice odręczne. Opis techniczny. Zasady wykonywania pomiarów i sporządzania rysunków inwentaryzacyjnych. Zastosowanie programów komputerowych do kreślenia podstawowych figur płaskich oraz figur przestrzennych, kreskowania przekrojów, wymiarowania rysunków. Przepisy prawa budowlanego. Procedury uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę. Dokumentacja budowy: wykonawcza i powykonawcza. Organizacja robót. Dokumentowanie przebiegu robót budowlanych. 3. Ćwiczenia Sporządzanie, wymiarowanie i opisywanie rysunków technicznych. Szkicowanie rozwinięcia fragmentu pionu instalacji centralnego ogrzewania wraz z grzejnikami. Wykonywanie rzutów poziomych i przekrojów budynków z zastosowaniem programów komputerowych. Analizowanie dokumentacji technicznej instalacji sanitarnych. Sporządzanie wykazu dokumentów prawnych niezbędnych do ubiegania się o pozwolenie na budowę. 4. Środki dydaktyczne Plansze i foliogramy dotyczące zasad tworzenia formatów arkuszy rysunkowych, wykonywania i wymiarowania rysunków technicznych, rzutowania prostokątnego i aksonometrycznego. Przestrzenny model rzutni. Modele figur i brył geometrycznych. Materiały i przybory rysunkowe. Polskie Normy. Wzory pisma technicznego. Dokumentacja budowlana. Katalog Nakładów Rzeczowych. 29

31 Teksty przewodnie do ćwiczeń. Specjalistyczne programy komputerowe. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje treści dotyczące wykonywania rysunków technicznych, stosowania zasad geometrii wykreślnej oraz posługiwania się dokumentacją techniczną. Program nauczania należy realizować stosując następujące metody nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, projektów oraz ćwiczeń praktycznych. Szczególnie polecana jest metoda projektów, która pozwala na kształtowanie szeregu umiejętności, jak: planowanie pracy, wyszukiwanie i selekcja informacji, podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów oraz wykorzystywanie w praktyce zdobytej wiedzy. Podczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę należy zwrócić na zasady wykonywania rysunków odręcznych i schematycznych, wykonywanie pomiarów i rysunków inwentaryzacyjnych oraz czytanie i opracowywanie dokumentacji technicznej. Umiejętność posługiwania się dokumentacją techniczną jest warunkiem prawidłowej realizacji procesu budowlanego. Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni rysunku technicznego wyposażonej w stanowiska kreślarskie oraz techniczne środki kształcenia w grupach do 15 osób, na indywidualnych stanowiskach pracy lub w zespołach 2-3-osobowych. Podczas wykonywania rysunków należy zwracać uwagę na prawidłowe rozmieszczenie materiałów i przyborów rysunkowych, oświetlenie i postawę uczniów w czasie pracy. Pracownia powinna być wyposażona w stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu. Umiejętności, które uczeń zdobędzie w trakcie realizacji programu tej jednostki są niezbędne podczas projektowania sieci komunalnych oraz instalacji sanitarnych. W procesie dydaktycznym należy umożliwić uczniom korzystanie z norm, katalogów, literatury zawodowej, przykładowej dokumentacji instalacji sanitarnych i sieci komunalnych oraz specjalistycznych programów komputerowych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji programu nauczania, na podstawie określonych kryteriów przedstawionych na początku zajęć. 30

32 Do sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów można zastosować sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń oraz testy osiągnięć szkolnych. Umiejętności praktyczne uczniów należy oceniać podczas obserwacji wykonywanych ćwiczeń oraz poprzez stosowanie sprawdzianów praktycznych. Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na: posługiwanie się przyrządami pomiarowymi oraz przyborami kreślarskimi podczas wykonywania rysunków, posługiwanie się normami i przepisami prawa budowlanego, wykonywanie, wymiarowanie i opisywanie rysunków technicznych, sporządzanie rysunków odręcznych, schematycznych oraz inwentaryzacyjnych, czytanie dokumentacji technicznej. Oceniając osiągnięcia uczniów należy uwzględnić również: wybór techniki sporządzenia prac projektowych, dokładność wykonywania ćwiczeń, terminowość wykonania prac, estetykę pracy. W ocenie osiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów. 31

33 Jednostka modułowa 311[39].O1.03 Rozpoznawanie i wykonywanie obiektów budowlanych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: posłużyć się terminologią zawodową z zakresu budownictwa, rozróżnić rodzaje obiektów budowlanych i określić ich przeznaczenie, rozpoznać elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne obiektów budowlanych oraz określić ich funkcje, scharakteryzować rodzaje obciążeń działających na poszczególne elementy budynku, określić zasady zabezpieczania budynków przed pożarem, określić właściwości materiałów budowlanych, dobrać materiały budowlane do wykonania określonych elementów budynku, określić warunki magazynowania i składowania materiałów oraz wyrobów budowlanych, określić zasady transportu materiałów i wyrobów budowlanych, dobrać rusztowania i pomosty robocze do prowadzonych robót, sklasyfikować fundamenty i określić ich zadania, scharakteryzować technologie wykonywania fundamentów płytkich i głębokich, zastosować zasady wykonywania robót betoniarskich i zbrojarskich, scharakteryzować rodzaje izolacji budowlanych, scharakteryzować technologie wykonywania ścian, zastosować zasady ocieplania i docieplania budynków, scharakteryzować sposoby przygotowania podłoży pod roboty tynkarskie, dobrać rodzaje tynków w zależności od miejsca ich wykonywania oraz przeznaczenia pomieszczenia, określić rodzaje robót wykończeniowych, wyznaczyć miejsca prowadzenia przewodów instalacyjnych przez elementy konstrukcyjne budynku, rozróżnić rodzaje stropów i stropodachów, rozróżnić rodzaje pokryć dachowych, scharakteryzować posadzki, określić zasady montażu stolarki okiennej i drzwiowej, wykonać roboty budowlane i instalacyjne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. 32

34 2. Materiał nauczania Pojęcia ogólne i rys historyczny. Obiekty budowlane w środowisku. Elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne obiektów budowlanych. Obciążenia działające na budynek. Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie. Podział materiałów budowlanych i ich zastosowanie. Właściwości fizyczne, mechaniczne i chemiczne materiałów budowlanych. Magazynowanie, składowanie i transportowanie materiałów oraz wyrobów budowlanych. Rusztowania i pomosty robocze. Fundamenty, ich zadania. Metody wykonywania fundamentów płytkich i głębokich. Zasady wykonywania robót betoniarskich i zbrojarskich. Przyczyny zawilgocenia przegród budowlanych. Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne. Izolacje termiczne i akustyczne oraz ich charakterystyka. Metody ocieplania i docieplania budynków. Technologie wykonywania ścian. Klasyfikacja tynków i ich właściwości. Rodzaje podłoży i ich przygotowanie do tynkowania. Rodzaje robót wykończeniowych i ich znaczenie. Malowanie i tapetowanie. Zasady prowadzenia przewodów instalacyjnych. Stropy, stropodachy, dachy. Pokrycia dachowe. Rozwiązania konstrukcyjno-technologiczne podłóg. Posadzki. Rodzaje okładzin ściennych i ich zastosowanie. Rodzaje stolarki otworowej, jej funkcje i zasady montażu. Zasady bhp podczas wykonywania robót budowlanych oraz instalacyjnych. 3. Ćwiczenia Rozpoznawanie elementów budynku na podstawie dokumentacji technicznej. Dobieranie materiałów budowlanych do wykonywania ścian konstrukcyjnych i działowych w budynku jednorodzinnym. Dobieranie materiałów do ocieplenia ścian zewnętrznych w budynku jednorodzinnym. Planowanie rozmieszczenia przyborów sanitarnych w łazience. 33