PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE

I Liceum Ogólnokształcące w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE Opracowany na podstawie na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych oraz Statutu I Liceum Ogólnokształcącego im T Kościuszki w Turku Celem oceniania jest: a) Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych oraz postępach w tym zakresie b) Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju c) Motywowanie ucznia do dalszej pracy d) Dostarczenie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia e) Umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej Ogólne zasady oceniania z wiedzy o społeczeństwie O wymaganiach i sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych informują uczniów nauczyciele przedmiotu w nauczanych przez siebie klasach I Oceny z wiedzy o społeczeństwie wyraża się w stopniach według następującej skali: Stopnie Skrót literowy Oznaczenie cyfrowe Celujący Cel 6 Bardzo dobry Bdb 5 Dobry Db 4 Dostateczny Dst 3 Dopuszczający Dop 5 Niedostateczny Ndst 1 II Oceny wyrażone w stopniach dzielą się na: - bieżące, - śródroczne i roczne III Przy wystawianiu ocen bieżących dopuszcza się stosowanie ocen z dodatkiem plus lub minus Nie stosuje się dodatku plus przy ocenie celującej Oceny śródroczne i roczne wystawiane są w stopniach pełnych Przy ocenach śródrocznych dopuszcza się stosowanie ocen z dodatkiem plus lub minus IV Stopnie śródroczne i roczne określające ogólny poziom wiadomości i umiejętności ucznia przewidzianych w wymaganiach edukacyjnych na dany okres lub rok szkolny nie są ustalane jako średnia arytmetyczna stopni cząstkowych V O przewidywanej dla ucznia śródrocznej lub rocznej ocenie niedostatecznej nauczyciel informuje ucznia i wychowawcę klasy na miesiąc przed zakończeniem zajęć dydaktycznych O przewidywanej dla ucznia śródrocznej lub rocznej ocenie pozytywnej nauczyciel informuje ucznia i wychowawcę klasy na tydzień przed zakończeniem zajęć dydaktycznych

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie VI Zaproponowana przez nauczyciela ocena śródroczna lub roczna może być przez ucznia poprawiona na zasadach ustalonych przez nauczyciela VII Stopień ustalony przez nauczyciela jest ostateczny VIII Ustalona w wyniku klasyfikacji roczna ocena niedostateczna może być zmieniona tylko w wyniku egzaminu poprawkowego na zasadach ustalonych w statucie szkoły IX Uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą zgłosić zastrzeżenia do dyrektora szkoły, jeżeli uznają, że ocena roczna została ustalona niezgodnie z przepisami prawa dotyczącymi trybu ustalania tej oceny Zastrzeżenia mogą być zgłoszone w terminie do 7 dni po zakończeniu zajęć dydaktyczno-wychowawczych FORMY KONTROLI I POMIARU OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW I W celu sprawdzenia i oceny postępów pracy ucznia nauczyciele stosują różnorodne formy kontroli i pomiaru osiągnięć edukacyjnych II Ocenianie bieżące, mające na celu poinformowanie ucznia o poziomie i postępach w opanowaniu przez niego wiadomości i umiejętności w stosunku do wymagań edukacyjnych prowadzi się na podstawie sprawdzania i oceniania następujących form pracy ucznia: a) wypowiedzi ustne, kartkówki, sprawdziany, testy; b) prace domowe typu: wypracowania, referaty, projekty, zadania c) zadania wykonywane podczas zajęć edukacyjnych III Przewidywane formy kontroli: a) zadawanie uczniom pytań w czasie lekcji wprowadzających nowy materiał; b) zadawanie uczniom pytań dotyczących materiału z trzech ostatnich lekcji; c) zadawanie uczniom pytań w czasie lekcji powtórzeniowych przeznaczonych w całości na utrwalenie i kontrolę; d) dawanie uczniom poleceń dotyczących wykonania zadania, które wykonują ustnie lub pisemnie na tablicy, mapce lub w zeszycie przedmiotowym; e) kartkówki i sprawdziany IV Zasady przeprowadzania form kontroli: a) kartkówki sprawdzają wiadomości i umiejętności z trzech ostatnich lekcji i nie muszą być zapowiadane; b) sprawdziany są zapowiadane co najmniej tydzień wcześniej i termin jest wpisywany do dziennika; c) termin zapowiedzianego wcześniej sprawdzianu może być przełożony tylko w uzasadnionych przypadkach; d) sprawdzian jest formą pisemnego sprawdzenia wiadomości i umiejętności uczniów z określonej partii materiału i jest przeprowadzany zgodnie z planem dydaktycznym nauczyciela; e) kartkówki są sprawdzane przez nauczyciela w ciągu tygodnia i oddawane uczniowi do wglądu; f) sprawdziany muszą być poprawione w terminie dwutygodniowym, omówione na lekcji i dane uczniowi do wglądu; 2

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie g) dopuszcza się przeprowadzenie ponownego sprawdzianu, jeżeli pierwotnie ilość ocen niedostatecznych przekroczyła 70 % (nie wpisuje się ich wówczas do dziennika), przy powtórnym podobnym wyniku oceny są wpisywane; h) uczniowie unikający sprawdzianów mogą być nimi objęci w terminie dodatkowym; i) każdy uczeń powinien uzyskać w semestrze przynajmniej trzy oceny, w tym jedną z odpowiedzi ustnej; j) uczeń ma prawo raz w semestrze nie przygotować się do lekcji bez podawania przyczyny, nieprzygotowanie takie uczeń zgłasza nauczycielowi na początku lekcji; k) uczeń ma prawo do nie przygotowania się do lekcji w przypadku dłuższej usprawiedliwionej nieobecności na zajęciach z powodu choroby lub innych przyczyn losowych, nieprzygotowanie uczeń zgłasza nauczycielowi na początku lekcji (dotyczy to także pracy domowej); l) prawo do nie przygotowania się nie dotyczy zapowiadanych wcześniej sprawdzianów; m) szczęśliwy numerek zwalnia z odpowiedzi ustnych i niezapowiedzianych kartkówek; n) poprawienie oceny otrzymanej ze sprawdzianu odbywa się za zgodą nauczyciela i w terminie przez niego ustalonym o) punkty uzyskane z prac pisemnych przelicza się na oceny wg poniższej skali: Procent uzyskanych punktów Stopień 0-39 % Ndst 40 % - 50 % Dop 51 % - 70 % Dst 71 % - 85 % Db 86 % - 95 % Bdb 96% - 100% Cel W przypadku uzyskania przez ucznia maksymalnej liczby punktów na dany stopień stawia się ocenę z plusem 3

I Liceum Ogólnokształcące w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE L P 1 Temat lekcji Człowiek jako istota społeczna Zbiorowości i grupy społeczne Wymagania na poszczególne stopnie DOPUSZCZAJĄCY - definiuje znaczenie pojęć: istota społeczna, socjalizacja, zbiorowość, grupa społeczna, przedstawia przykłady jednostek ludzkich, przedstawia charakterystyczne cechy zbiorowości i grupy społecznej DOSTATECZNY - wymienia czynniki determinujące życie społeczne, ukazuje podstawowe potrzeby ludzkie, rozróżnia klasyfikację grupy społecznej DOBRY - przedstawia proces socjalizacji człowieka, uzasadnia, że człowiek jest istotą społeczną, charakteryzuje więzi społeczne jakie zachodzą między jednostką a grupą, ukazuje proces tworzenia stosunków i zależności w zbiorowościach społecznych BARDZO DOBRY - interpretuje wybrane role społeczne, kształtuje i ocenia normy kulturowe i etyczne, 2 3 Rodzina jako podstawowa grupa społeczna Środowisko lokalne jako mała ojczyzna DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: rodzina, patologia społeczna, małżeństwo konkordat, intercyza, pokrewieństwo, powinowactwo, władza rodzicielska, adopcja, kuratela, interesuje się historią własnej rodziny, nazywa podstawowy dokument regulujący funkcjonowanie rodziny, wymienia podstawowe instytucje, które chronią rodzinę DOSTATECZNY - przedstawia charakterystyczne funkcje rodziny, przedstawia przeszkody w zawarciu związku małżeńskiego DOBRY - charakteryzuje podstawowe problemy zagrażające współczesnej rodzinie, charakteryzuje pochodzenie w aspekcie pokrewieństwa i powinowactwa BARDZO DOBRY - analizuje przyczyny degradacji rodziny we współczesnym świecie, ukazuje i ocenia przyczyny ograniczenia i zawieszenia władzy rodzicielskiej DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: społeczność lokalna, migracja, społeczeństwo masowe i integracja, określa rodzaje społeczności lokalnej DOSTATECZNY - omawia cechy danej społeczności lokalnej, interesuje się historią własnej społeczności lokalnej DOBRY - ukazuje szanse rozwoju społeczności lokalnej BARDZO DOBRY - planuje promocję własnego regionu 4 Naród i tożsamość DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: naród, czynniki narodowotwórcze, świadomość narodowa,

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie 5 6 7 8 narodowa Mniejszości narodowe w Polsce Pojęcie i koncepcja struktury społecznej Mechanizmy regulujące życie społeczne Postawy o istotnym znaczeniu dla życia społecznego Problemy etyczne współczesnego świata patriotyzm, nacjonalizm, kosmopolityzm, ksenofobia, szowinizm, rasizm, mniejszości narodowe, Łemkowie, Romowie, wymienia najważniejsze czynniki narodowotwórcze, wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę DOSTATECZNY - omawia współczesne czynniki budujące poczucie tożsamości narodowej, wskazuje na mapie miejsce występowania mniejszości narodowych w Polsce, wymienia dokumenty gwarantujące zachowanie tożsamości narodowej DOBRY - charakteryzuje przejawy świadomości narodowej, porównuje przyczyny i przejawy patriotyzmu i kosmopolityzmu we współczesnym świecie, charakteryzuje przedstawione prawa mniejszości narodowych BARDZO DOBRY - ocenia przyczyny ksenofobii występującej w Polsce na przestrzeni wieków, dokonuje analizy wybranego fragmentu tekstu źródłowego, ocenia stosunek Polaków do mniejszości narodowych DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: społeczeństwo, struktura społeczna, klasa średnia, - wymienia podstawowe elementy struktury społecznej, DOSTATECZNY - omawia koncepcje struktury społecznej, DOBRY - charakteryzuje elementy struktury społecznej, - określa położenie własnej rodziny w strukturze społeczeństwa polskiego BARDZO DOBRY - porównuje strukturę społeczeństwa polskiego w Polsce Ludowej i III Rzeczypospolitej DOPUSZCZAJĄCY -wymienia rodzaje norm społecznych i podaje ich przykłady DOSTATECZNY wyjaśnia znaczenie pojęć: hedonizm, utylitaryzm, wartości społeczne, normy społeczne - wskazuje płaszczyzny, na których dokonujemy oceny zjawisk i rzeczy DOBRY - charakteryzuje poszczególne normy społeczne BARDZO DOBRY - dostosowuje normy odnoszące się do konkretnej sytuacji społecznej DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: postawa, empatia, solidarność międzyludzka - wymienia rodzaje cech i postaw sprzyjających dobremu funkcjonowaniu jednostki w społeczeństwie, DOSTATECZNY - ilustruje galerię omawianych postaw, DOBRY - charakteryzuje poszczególne postawy związane z życiem społecznym, BARDZO DOBRY - wiąże daną postawę z konkretną sytuacją społeczną DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: sprawiedliwość, etyka, aborcja, eutanazja, prawa człowieka i prawa zwierząt, DOSTATECZNY - odróżnia sprawiedliwość wyrównawczą od rozdzielczej, - wymienia formy sprawiedliwości rozdzielczej DOBRY - charakteryzuje główne problemy moralne współczesnego społeczeństwa, BARDZO DOBRY - ocenia omawiane problemy z etycznego punktu widzenia 5

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie 9 10 11 12 Między ładem a konfliktem społecznym Instytucje społeczne i ich rola w społeczeństwie Ogólna charakterystyka społeczeństwa polskiego Współczesne problemy społeczeństwa polskiego i sposoby ich przezwyciężania DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: ład społeczny, konsensus, negocjacja, mediacja, arbitraż, - wymienia czynniki kształtujące ład społeczny, DOSTATECZNY - podaje przyczyny konfliktów społecznych i rozróżnia ich rodzaje, DOBRY - podaje sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych, BARDZO DOBRY - ocenia, czy stosowanie różnych norm, zwłaszcza moralnych i obyczajowych, jest uzasadnione w zależności od różnych sytuacji, - rozpatruje powyższy problem z punktu widzenia jednostki i społeczeństwa DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęcia instytucja społeczna, - wymienia zadania instytucji w społeczeństwie, DOSTATECZNY - rozróżnia funkcje instytucji społeczeństwa, DOBRY - określa skuteczność instytucji społecznych, - charakteryzuje rodzaje instytucji społecznych, BARDZO DOBRY - ocenia funkcjonowanie instytucji społecznych w naszym regionie DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: struktura demograficzna, zawodowa i warstwowa, DOSTATECZNY - omawia te struktury, DOBRY - wykazuje wpływ zmian demograficznych na zmiany struktury zawodowej, BARDZO DOBRY - analizuje ewolucję struktury polskiego społeczeństwa DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: patologia społeczna, resocjalizacja, profilaktyka, - wymienia najpoważniejsze problemy społeczne współczesnej Polski i sposoby ich przezwyciężania, DOSTATECZNY - omawia współczesne problemy społeczeństwa polskiego i występujące w nim patologie społeczne, wymienia instytucje państwowe i samorządowe zajmujące się zwalczaniem patologii, DOBRY - charakteryzuje zjawiska patologiczne wśród młodzieży, wyjaśnia przyczyny powstawania zjawisk patologicznych, BARDZO DOBRY - analizuje przyczyny powstawania patologii społecznych, ocenia skuteczność przezwyciężania patologii społecznych przez instytucje państwowe i samorządowe, przygotowuje projekt programu wycieczki do sądu dla nieletnich 13 Kultura jako podstawa życia społecznego DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęcia kultura, DOSTATECZNY - nazywa poszczególne typy kultury i krótko je definiuje, DOBRY - wykazuje wpływ kultury na życie społeczne, BARDZO DOBRY - interpretuje stwierdzenie Kultura wyznacznikiem hierarchii i wartości społecznych 14 Przemiany kultury DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: komercjalizacja kultury, subkultura i kontrkultura, 6

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie współczesnej - wymienia typy kultury, zna najbardziej reprezentatywne subkultury młodzieżowe w Polsce, DOSTATECZNY - definiuje pojęcia: globalizacja, neokatechumenat, - omawia poszczególne typy kultury, rozróżnia najbardziej charakterystyczne subkultury i omawia je, DOBRY - wykazuje wpływ postępu naukowo-technicznego na kulturę, charakteryzuje kulturę narodową, ukazuje zagrożenia dla jednostki i społeczeństwa wynikające z działalności subkultur młodzieżowych, BARDZO DOBRY - dowodzi, że kultura polska ma uniwersalistyczny charakter; ocenia, czy proces globalizacji zagraża kulturze narodowej; określa i uzasadnia swoje stanowisko wobec subkultur 15 16 Wspólnota kulturowa narodów Europy, dziedzictwo kulturowe regionu jako część dorobku Polski i Europy Geneza społeczeństwa obywatelskiego DOPUSZCZAJĄCY -wyjaśnia znaczenie pojęć: konglomerat, europocentryzm, dziedzictwo kulturowe, region, regionalizm; nazywa najważniejsze filary kultury europejskiej, DOSTATECZNY - omawia filary kultury europejskiej; wskazuje geograficzne i historyczne położenie regionu, DOBRY - porównuje poszczególne filary kultury europejskiej; wykazuje wpływ i oddziaływanie regionu na kulturę Europy, BARDZO DOBRY - dokonuje syntezy wspólnych korzeni narodów Europy; ocenia szanse rozwoju regionu przy integracji z Europą DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: społeczeństwo obywatelskie, autorytaryzm, - wymienia różne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym, DOSTATECZNY - wyjaśnia genezę społeczeństwa obywatelskiego, DOBRY - charakteryzuje społeczeństwo w państwach totalitarnych, autorytarnych i demokratycznych; omawia czynniki warunkujące funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego, BARDZO DOBRY - wskazuje główne wartości demokratyczne i wykazuje, dlaczego nie jest możliwa ich równoczesna pełna realizacja; uzasadnia, dlaczego aktywność i zdolność do samoorganizacji obywateli jest warunkiem trwałej demokracji DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: interes grupowy, grupa interesu, obywatelskie nieposłuszeństwo, segregacja; wymienia przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa, DOSTATECZNY - wymienia płaszczyzny ścierania się interesów grupowych; omawia przykłady Rola interesów obywatelskiego nieposłuszeństwa, 17 grupowych Prawo DOBRY- charakteryzuje na przykładzie proces ścierania się interesów grup; charakteryzuje problem segregacji obywatelskiego rasowej, nieposłuszeństwa BARDZO DOBRY - interpretuje konieczność ochrony interesów grup i jednostek; podejmuje próbę oceny społeczeństwa obywatelskiego; argumentuje, czy obywatelskie nieposłuszeństwo w społeczeństwie demokratycznym jest uzasadnione 18 Współczesne ideologie i DOPUSZCZAJĄCY -wyjaśnia znaczenie pojęć: ideologia, doktryna polityczna; wymienia podstawowe 7

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie doktryny polityczne ideologie i doktryny polityczne, DOSTATECZNY - ukazuje problem aktualności kryteriów podziału doktryn politycznych według osi lewicaprawica, DOBRY - charakteryzuje poznane ideologie i doktryny polityczne, BARDZO DOBRY - określa i ocenia doktryny polityczne reprezentowane przez ugrupowania zasiadające w obecnym Sejmie 19 20 Geneza demokracji i jej fundamentalne zasady Konflikt wartości w życiu publicznym DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: demokracja, demokracja stanowa, podmiotowość polityczna, pluralizm, równowaga władz, praworządność, suwerenność; - ukazuje historyczny rozwój idei demokracji od starożytności do XXI wieku; - wymienia fundamentalne zasady demokracji, DOSTATECZNY - przedstawia typologię form demokracji; ukazuje tendencje do coraz bardziej powszechnego akceptowania idei demokratycznych, DOBRY - charakteryzuje rozwój demokracji w wybranych państwach Europy; charakteryzuje pozycję idei demokratycznych w Polsce oraz stopień ich akceptacji w społeczeństwie, BARDZO DOBRY - ocenia szanse rozwoju i sukcesu idei demokracji w skali globalnej; dowodzi słuszności lub przeczy tezie, że w społeczeństwie demokratycznym powinny istnieć ograniczenia pluralizmu politycznego DOPUSZCZAJĄCY - wymienia i wyjaśnia podstawowe wartości demokratyczne, DOSTATECZNY - wyjaśnia znaczenie pojęcia konformizm, - omawia przyczyny konfliktów wartości, DOBRY - charakteryzuje przykłady konfliktów między prawem własności, a sprawiedliwością społeczną, BARDZO DOBRY - proponuje sposoby rozstrzygania konfliktów społecznych bez użycia siły DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: veto ludowe, inicjatywa ludowa, referendum, petycja, inicjatywy obywatelskie, Formy - wymienia podstawowe formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym, uczestnictwa DOSTATECZNY - omawia różne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym, 21 obywateli - wyjaśnia, jaka rolę odgrywają stowarzyszenia w społeczeństwie obywatelskim, w życiu DOBRY - charakteryzuje bezpośrednie i pośrednie formy demokracji, publicznym - charakteryzuje bezpośrednie i pośrednie formy wyrażania poparcia i sprzeciwu, BARDZO DOBRY - dowodzi, które z form uczestnictwa obywateli w życiu publicznym zapewniają im największy wpływ na decyzje władz państwowych 22 Obywatel a władza DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: państwo totalitarne, państwo autorytarne, junta, 8

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie w systemach totalitarnych i autorytarnych 23 Prawa i obowiązki obywatela w społeczeństwie demokratycznym Współczesne pojmowanie cnót Obywatelskich - wymienia najczęściej łamane prawa i wolności człowieka w państwie totalitarnym i autorytarnym, DOSTATECZNY - omawia sposoby i formy ograniczania swobód obywatelskich, DOBRY - charakteryzuje system władzy w państwie totalitarnym ze szczególnym uwzględnieniem roli monopartii, - porównuje uprawnienia władzy i obywatela w reżimach totalitarnych i autorytarnych, BARDZO DOBRY - wykazuje fikcyjność procedur demokratycznych i fasadowość konstytucji w państwie totalitarnym DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: prawa człowieka, wolności człowieka, obowiązki obywatelskie, cnoty obywatelskie, dyscyplina wewnętrzna, wolontariat, demagogia, - wymienia podstawowe obowiązki obywatelskie, wymienia cnoty obywatelskie, które składają się na wzór obywatela w społeczeństwie obywatelskim, DOSTATECZNY - wyjaśnia, jaka rolę odgrywa we współczesnym państwie demokratycznym tolerancja i jakie spory mogą budzić, DOBRY - na podstawie tekstu źródłowego rozróżnia dwa rodzaje praw konstytucyjnych, - ilustruje przykładami prawa człowieka i obywatela zapisane w Konstytucji RP, BARDZO DOBRY - ocenia czy prawa człowieka w społeczeństwach demokratycznych są w pełni przestrzegane 24 25 Kultura polityczna społeczeństwa polskiego Geneza oraz pojęcie państwa i władzy państwowej Patologie władzy DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: kultura polityczna, kultura obywatelska, - wymienia rodzaje kultury politycznej, DOSTATECZNY - przedstawia rys historyczny procesu kształtowania się kultury politycznej, DOBRY - charakteryzuje poszczególne typy kultury politycznej, BARDZO DOBRY - wyjaśnia (uzasadnia), jaki typ kultury politycznej dominuje w społeczeństwie polskim DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: państwo, racja stanu, obywatelstwo, władza państwowa, legitymizacja, centralizacja, biurokracja, alienacja, korupcja władzy, partykularyzm,, nepotyzm, klientelizm, inwigilacja, DOSTATECZNY - omawia różne koncepcje genezy państwa i jego cechy; ukazuje rolę państwa w organizacji społeczeństwa, omawia najczęściej spotykane patologie władzy, DOBRY - charakteryzuje różne źródła i formy władzy, podaje przykłady patologii władzy państwowej w Polsce 9

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie i na świecie, BARDZO DOBRY ocenia, czy współcześnie możliwe jest zachowanie pełnej suwerenności państwa, ocenia zjawisko wymuszania posłuszeństwa obywateli przez stosowanie przemocy; uzasadnia pogląd, że władza zawsze powinna być ograniczona 26 27 28 29 Funkcje współczesnego państwa, formy państwa i modele ustrojowe Transformacja ustrojowa w Polsce po 1989 roku Struktura organów władzy RP władza ustawodawcza Struktura organów władzy RP władza wykonawcza DOPUSZCZAJĄCY - wymienia główne i szczegółowe funkcje współczesnego państwa; wyjaśnia znaczenie pojęć: monarchia, republika, państwo policyjne, liberalne, federacyjne i unitarne, DOSTATECZNY - podaje przykłady poszczególnych funkcji państwa; przedstawia na schemacie podział państw ze względu na różne kryteria, DOBRY - klasyfikuje poszczególne funkcje państwa na podstawie materiałów źródłowych; charakteryzuje współczesne formy ustrojowe wybranych państw, klasyfikuje systemy ustrojowe państw członkowskich Unii Europejskiej, BARDZO DOBRY - ocenia wypełnianie obowiązków przez państwo wobec społeczeństwa; DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: transformacja ustrojowa, realny socjalizm, porozumienie okrągłego stołu, opozycja, NSZZ Solidarność, konstytucja, - wymienia systemy parlamentarno-gabinetowe: Wielkiej Brytanii i Niemiec, DOSTATECZNY - przedstawia charakter wydarzeń z lat 1989-1990 rozpoczynających zmiany ustrojowe w Polsce; omawia rys historyczny konstytucji polskich; ukazuje rolę konstytucji jako podstawowego aktu w państwie, DOBRY - charakteryzuje załamanie się systemu realnego socjalizmu w Polsce, omawia przyczyny i przebieg tego procesu, omawia zasady prawa konstytucyjnego w Polsce, BARDZO DOBRY - udowadnia tezę, że żyjemy w przełomowym okresie historii Polski DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: kadencja, mandat, immunitet, droga legislacyjna, expose, absolutorium, zapytania i interpelacje poselskie; wymienia podstawowe funkcje parlamentu polskiego, DOSTATECZNY - przedstawia zasady prawa wyborczego, DOBRY - charakteryzuje organy sejmu i senatu i ich działalność, BARDZO DOBRY - analizuje problem dotyczący ewentualnego ograniczenia immunitetu chroniącego posłów i senatorów DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: kompetencje prezydenta, prerogatywa, kontrasygnata, wotum nieufności, Rada Ministrów, wakat, DOSTATECZNY - przedstawia genezę funkcji prezydenta RP; omawia zadania Rady Ministrów, DOBRY - charakteryzuje kompetencje prezydenta, 10

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie BARDZO DOBRY - analizuje, jaki charakter wzajemnym relacjom prezydenta i rządu nadaje Konstytucja RP DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: kasacja, apelacja, lustracja, niezawisłość sędziowska, rzecznik interesu publicznego, delikt konstytucyjny, Struktura organów 30 DOSTATECZNY - omawia władzę sądowniczą w Polsce, którą sprawują sądy i trybunały, władzy RP władza DOBRY - charakteryzuje polski wymiar sprawiedliwości, sądownicza BARDZO DOBRY - uzasadnia, na czym polega zasada instancyjności w postępowaniu sądowym; analizuje problem sprawowania przez jedną osobę stanowiska Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: egzekutywa, NIK, Prokuratura; wymienia organy kontroli państwowej i ochrony prawa, Organy kontroli 31 DOSTATECZNY - przedstawia zakres działalności organów: NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika państwowej i ochrony Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prokuratury, prawa DOBRY - charakteryzuje działalność Rzecznika Praw Obywatelskich od 1987 roku, BARDZO DOBRY - ocenia działalność KRRiT DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: samorząd terytorialny, referendum gminne, DOSTATECZNY - wyjaśnia, czym jest samorząd terytorialny i podaje, jakie są szczeble samorządu w Polsce; 32 Władze lokalne w Polsce omawia zadania, uprawnienia i sposób podejmowania decyzji, przez samorząd gminny, powiatowy i wojewódzki, DOBRY - charakteryzuje wzajemne relacje rządu i władz samorządowych, BARDZO DOBRY - uzasadnia znaczenie samorządności i potrzebę decentralizacji we współczesnym świecie 33 Relacje pomiędzy państwem a Kościołem oraz innymi organizacjami wyznaniowymi w Polsce DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: konkordat, Kościół katolicki, związek wyznaniowy, DOSTATECZNY - wymienia i omawia najważniejsze kościoły i związki wyznaniowe w Polsce, DOBRY - charakteryzuje relacje między państwem, Kościołem katolickim i związkami wyznaniowymi po II wojnie światowej, BARDZO DOBRY - ocenia przemiany ruchu ekumenicznego w Polsce i na świecie na przełomie XX i XXI wieku 34 Podstawowe pojęcia, DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: prawo, norma prawna, przepis prawny; wylicza funkcje i zadania prawa, DOSTATECZNY - określa prawa i norm prawnych; wyjaśnia czym jest prawo; rozróżnia normę prawną funkcje i zadania prawa spośród innych norm, DOBRY - charakteryzuje główne systemy prawa: prawo stanowione, zwyczajowe i religijne, BARDZO DOBRY - ocenia, na czym polega konflikt między prawem naturalnym a stanowionym 35 Gałęzie i dziedziny DOPUSZCZAJĄCY - wymienia główne gałęzie prawa, 11

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie prawa DOSTATECZNY - rozróżnia poszczególne gałęzie i dziedziny prawa, DOBRY - charakteryzuje różne rodzaje prawa i podaje przykłady z życia, 36 37 38 39 Hierarchia aktów prawnych i sposoby ich publikacji Rzeczpospolita demokratycznym państwem prawnym Sztuka wykazywania swoich racji Pojęcie i geneza praw człowieka, podstawowe dokumenty oraz katalog podstawowych praw człowieka BARDZO DOBRY - uzasadnia znaczenie prawa międzynarodowego publicznego w obecnym czasie DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: akt prawny, dekret, ratyfikacja, akt wykonawczy, akt wewnętrzny, akt normatywny, jurysdykcja, vocatio legis, obwieszczenie, język prawny, DOSTATECZNY - przedstawia hierarchizację aktów prawnych, przedstawia sposoby publikacji norm prawnych, DOBRY - porównuje różne akty prawne w państwie, klasyfikuje akty prawne według rangi, BARDZO DOBRY - uzasadnia, na czym polega szczególna funkcja konstytucji w państwie; analizuje zasadę pacta sunt servanda (umów należy dotrzymywać); analizuje język prawny i prawniczy wykrywa różnice w terminologii DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: praworządność, państwo praworządne, DOSTATECZNY - ukazuje typowe przypadki naruszania praworządności, DOBRY - charakteryzuje praworządność w stosunku do organów państwowych i obywateli państwa; przedstawia prawną gwarancję kontroli władzy państwowej przez obywateli niezależnie od środowiska, BARDZO DOBRY - uzasadnia twierdzenie, że praworządność jest niezbędnym warunkiem funkcjonowania demokratycznego państwa; ocenia, czy Polska jest państwem praworządnym DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: sztuka komunikacji, sztuka wykazywania swoich racji; wymienia najważniejsze zasady wykazywania swoich racji, DOSTATECZNY - wyjaśnia pojęcie kultury dyskusji; przedstawia najważniejsze zasady z zakresu retoryki na przykładzie Cycerona, DOBRY - stosuje zasady powszechnie obowiązujące przy wykazywaniu swoich racji; stosuje w praktyce umiejętność komunikowania się, BARDZO DOBRY - prezentuje elementy dramy wyrażające różne emocje; proponuje współczesny wzór mówcy politycznego DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia pojęcie prawa człowieka i wymienia ich naturalne cechy; wymienia podstawowe dokumenty międzynarodowej ochrony praw człowieka, DOSTATECZNY - rozróżnia trzy generacje praw człowieka i wyjaśnia jakie prawa zawierają; ukazuje główne postanowienia Powszechnej deklaracji praw człowieka z 1948 r, DOBRY - ukazuje historyczny rodowód praw człowieka; przedstawia i charakteryzuje tradycyjny katalog praw człowieka; omawia kodyfikację praw człowieka i poszczególne pakty praw człowieka oraz konwencje; przedstawia katalog podstawowych praw człowieka i charakteryzuje prawa obywatelskie, polityczne, 12

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie 40 41 42 43 Międzynarodowy system ochrony praw człowieka, organizacje pozarządowe ochrony praw człowieka Przyczyny łamania praw człowieka na świecie i skuteczność ich ochrony Gwarancje ochrony praw człowieka w Polsce Procesy integracji Polski z Unią Europejską Polska w innych instytucjach integracji europejskiej gospodarcze, socjalne i kulturalne, BARDZO DOBRY - ocenia Konstytucję 3 Maja pod kątem praw człowieka; dokonuje analizy prawa do życia i ocenia problem eutanazji DOPUSZCZAJĄCY - rozróżnia dwa systemy ochrony praw człowieka; wymienia organizacje pozarządowe ochrony praw człowieka, DOSTATECZNY - wymienia podstawowe organizacje systemu międzyrządowego; omawia działalność Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża i Amnesty International, DOBRY - charakteryzuje działalność organizacji systemu międzyrządowego rozróżniając: europejski, afrykański i amerykański system ochrony praw człowieka, oraz system ochrony praw człowieka w Unii Europejskiej; charakteryzuje działalność organizacji pozarządowych, BARDZO DOBRY - przedstawia argumenty za i przeciw tezie Międzynarodowy system ochrony praw człowieka jest nieskuteczny ; poddaje ocenie karą śmierci, analizuje teksty źródłowe i argumentuje swą opinię DOPUSZCZAJĄCY - wymienia prawa, które łamane są na świecie, DOSTATECZNY - wyjaśnia przyczyny łamania praw człowieka, DOBRY - przedstawia na wybranych przykładach, w jaki sposób i dlaczego we współczesnym świecie są łamane prawa człowieka, BARDZO DOBRY - ocenia skuteczność międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka DOPUSZCZAJĄCY - wymienia instytucje państwowe, powołane do ochrony praw i wolności człowieka oraz organizacje pozarządowe, DOSTATECZNY - wyjaśnia, jaka jest możliwość złożenia petycji lub skargi do Komitetu Praw Człowieka w Genewie i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Sztrasburgu, DOBRY - charakteryzuje działalność organizacji pozarządowych w Polsce, BARDZO DOBRY - ocenia, czy w Polsce są przestrzegane prawa dziecka i ucznia DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: integracja, procesy integracyjne, akredytacja; wymienia główne filary integracji i organy Unii Europejskiej, DOSTATECZNY - omawia genezę integracji europejskiej po II wojnie światowej; wymienia organizacje europejskie i regionalne inicjatywy integracji i współpracy międzynarodowej i omawia ich działalność, DOBRY - przedstawia działalność organów Unii Europejskiej; charakteryzuje drogę Polski do Unii Europejskiej; charakteryzuje działania Polski w ramach OBWE i Rady Europy, BARDZO DOBRY - analizuje korzyści i obawy wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej; analizuje wkład Polski w rozwój inicjatyw regionalnych: Grupa Wyszehradzka, CEFTA, Inicjatywa Środkowoeuropejska, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Trójkąt Weimarski 13

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie 44 45 46 47 48 49 Integracja militarna w ramach NATO Polska w systemie ONZ Wizerunek Polski i Polaków w świecie Zagrożenia ładu międzynarodowego System bezpieczeństwa międzynarodowego Problemy globalne współczesnego świata DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: integracja militarna, NATO, Partnerstwo dla pokoju, KFOR, DOSTATECZNY - wskazuje na mapie państwa wchodzące w skład NATO; podaje lata przystąpienia do NATO poszczególnych państw członkowskich, DOBRY - omawia podstawę prawną NATO i jego strukturę organizacyjną; wyjaśnia genezę i skutki powstania tej organizacji, BARDZO DOBRY - przedstawia i ocenia proces przystąpienia Polski do NATO DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: państwa Osi, terytoria powiernicze; wymienia główne cele ONZ, DOSTATECZNY - omawia genezę i strukturę ONZ; przedstawia zasady obowiązujące państwa członkowskie, DOBRY - charakteryzuje działalność ONZ na różnych płaszczyznach, BARDZO DOBRY - przedstawia polskie inicjatywy w ramach ONZ; analizuje udział Polski w pracach ONZ DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: polskie getto etniczne, Polonia, stereotyp, DOSTATECZNY - wyjaśnia procesy emigracyjne Polaków w XIX wieku i ich charakter, DOBRY - charakteryzuje najliczniejsze Polonie: amerykańską, brytyjską, francuską, brazylijską i z terenów byłego ZSRR, BARDZO DOBRY - poddaje ocenie wizerunek Polski i Polaków na świecie, proponuje w jaki sposób można go poprawić u cudzoziemców DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: ład międzynarodowy, terroryzm, Cosa Nostra, Camorra, zimna wojna, żelazna kurtyna, DOSTATECZNY - omawia dwubiegunowy układ sił politycznych na świecie po II wojnie światowej i zjawisko międzynarodowego terroryzmu, DOBRY - charakteryzuje procesy dezintegracyjne i współczesne konflikty zbrojne, BARDZO DOBRY - określa przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych DOPUSZCZAJĄCY - wymienia instytucje czuwające nad bezpieczeństwem międzynarodowym, DOSTATECZNY - omawia europejski system bezpieczeństwa i system bezpieczeństwa regionalnego, DOBRY - porównuje działalność operacji pokojowych w ramach NATO i ONZ; podaje przykłady działalności systemu bezpieczeństwa regionalnego, BARDZO DOBRY - ocenia skuteczność misji pokojowych ONZ i NATO DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęć: szok przyszłości, technologia informacyjna, dziura ozonowa, efekt cieplarniany, DOSTATECZNY - rozróżnia i omawia najpoważniejsze problemy współczesnego świata, DOBRY - nakreśla sposoby rozwiązywania problemów poprzez postęp naukowo-techniczny, 14

Zespół Szkół Ogólnokształcących w Turku Przedmiotowy system oceniania z wiedzy o społeczeństwie BARDZO DOBRY - przewiduje, jakie zagrożenia może nieść za sobą rozwój genetyki i postępu technicznego 50 Drogi rozwiązywania problemów globalnych DOPUSZCZAJĄCY - wyjaśnia znaczenie pojęcia globalizacja, DOSTATECZNY - wymienia czynniki rozwoju społecznego i omawia je, DOBRY - charakteryzuje procesy integracyjne na świecie, BARDZO DOBRY - ocenia proces globalizacji Na stopień celujący zakres wiedzy i umiejętności wykracza poza wymagania na stopień bardzo dobry 15