PREZYDENT MIASTA PRZEMYŚLA PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA PRZEMYŚLA na lata 2010-2013, z perspektywą do 2017r. (P R O J E K T) Przemyśl, 2010r.
SPIS TREŚCI: SPIS TABEL:...4 SPIS MAP:...4 WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW:...5 1. WPROWADZENIE....6 1.1. INFORMACJE WSTĘPNE... 6 1.2. PODSTAWY PRAWNE OPRACOWANIA... 6 1.3. CEL OPRACOWANIA.... 9 1.4. STRUKTURA PLANU... 9 1.5. METODYKA OPRACOWANIA.... 11 2. ZAŁOŻENIA I UWARUNKOWANIA REALIZACJI PLANU....12 2.1. ZMIANA UWARUNKOWAŃ PRAWNYCH.... 12 2.2. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA.... 12 2.3. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z KRAJOWEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI... 14 2.5. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO.... 16 2.6. ZAŁOŻENIA WYNIKAJĄCE ZE SPRAWOZDANIA Z REALIZACJI PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA MIASTA PRZEMYŚLA.... 18 2.7. OCENA REALIZACJI OBOWIĄZUJĄCEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI... 18 2.8. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA MIASTA PRZEMYŚLA... 19 2.9. WPŁYW UWARUNKOWAŃ PRZYRODNICZO-GOSPODARCZYCH NA GOSPODARKĘ ODPADAMI.... 25 3. AKTUALNY STAN GOSPODARKI ODPADAMI...26 3.1. RODZAJ, ILOŚĆ I ŹRÓDŁA POWSTAWANIA ODPADÓW... 26 3.2. RODZAJ I ILOŚĆ ODPADÓW PODDAWANYCH POSZCZEGÓLNYM PROCESOM ODZYSKU.... 29 3.3. RODZAJ I ILOŚĆ ODPADÓW PODDAWANYCH POSZCZEGÓLNYM PROCESOM UNIESZKODLIWIANIA... 30 3.4. ISTNIEJĄCE SYSTEMY ZBIERANIA ODPADÓW.... 31 3.5. RODZAJ, ROZMIESZCZENIE ORAZ MOC PRZEROBOWA INSTALACJI DO ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW.... 48 3.6. WYKAZ PODMIOTÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZBIERANIA, ODZYSKU ORAZ UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW.... 48 4. PROGNOZOWANE ZMIANY W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI, W TYM RÓWNIEŻ WYNIKAJĄCE ZE ZMIAN DEMOGRAFICZNYCH I GOSPODARCZYCH...51 4.1. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA.... 51 4.2. PROGNOZA GOSPODARCZA... 51 4.3. PROGNOZOWANE ZMIANY W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI. 51 5. CELE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI Z PODANIEM TERMINÓW ICH OSIĄGANIA 52 6. DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO POPRAWY SYTUACJI W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI....53 6.1. DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO ZAPOBIEGANIA POWSTAWANIU ODPADÓW, OGRANICZENIA ILOŚCI ODPADÓW I ICH NEGATYWNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO.... 53 6.2. DZIAŁANIA WSPOMAGAJĄCE PRAWIDŁOWE POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI W ZAKRESIE ZBIERANIA, TRANSPORTU, ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW... 53 6.3. DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO REDUKCJI ILOŚCI ODPADÓW KOMUNALNYCH ULEGAJĄCYCH BIODEGRADACJI, KIEROWANYCH NA SKŁADOWISKA ODPADÓW... 55 7. PROJEKTOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI....55 8. RODZAJ I HARMONOGRAM REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ ORAZ INSTYTUCJE ODPOWIEDZIALNE ZA ICH REALIZACJĘ....62 9. SPOSOBY FINANSOWANIA, W TYM INSTRUMENTY FINANSOWE SŁUŻĄCE REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW, Z UWZGLĘDNIENIEM HARMONOGRAMU URUCHAMIANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH I ICH ŹRÓDEŁ...65 2
10. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW POZWALAJĄCY NA OKREŚLENIE SPOSOBU ORAZ STOPNIA REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ ZDEFINIOWANYCH W PLANIE GOSPODARKI ODPADAMI, Z UWZGLĘDNIENIEM ICH JAKOŚCI I ILOŚCI....68 11. WNIOSKI Z PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA ŚRODOWISKO....70 12. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM....71 13. BIBLIOGRAFIA...77 14. AUTORZY OPRACOWANIA...77 3
SPIS TABEL: Tabela 2.8.-1. Ludność Miasta Przemyśla w latach 2006-2008. Tabela 2.8.-2. Pracujący w 2008r. (stan na dzień 31.12.2008r.). Tabela 2.8.-3. Znaczące firmy produkcyjne w Przemyślu. Tabela 2.8.-4. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w 2008r. Tabela 2.8.-5. Bezrobotni zarejestrowani według wieku w 2008r. Tabela 3.1.-1. Ilość odpadów składowanych na składowisku w Przemyślu w latach 2006-2008. Tabela 3.1.-2. Odebrane odpady komunalne w latach 2007 i 2008. Tabela 3.1.-3. Zróżnicowanie wskaźników ilości składowanych odpadów na 1-go mieszkańca na terenie Miasta Przemyśla w latach 2006-2008. Tabela 3.1.-4. Ilość odpadów ulegających biodegradacji zebranych w latach 2006-2008r. Tabela 3.1.-5. Ilość odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych. Tabela 3.2.-6. Rodzaje odpadów składowanych na składowisku poddanych procesom odzysku. Tabela 3.3.-7. Rodzaje odpadów składowanych na składowisku poddanych procesom unieszkodliwiania. Tabela 3.3.-8. Zestawienie zebranych odpadów w akcji Gratowóz. Tabela 3.4.-9. Karta składowiska odpadów eksploatowanego - stan na dzień 31 grudnia 2008r. Tabela 3.4.-10. Karta składowiska odpadów zamkniętego - stan na dzień 31 grudnia 2008r. Tabela 4.1.-1. Prognoza ludności w Mieście Przemyślu. Tabela 4.3.-1. Prognozowana ilość odpadów komunalnych w latach 2010-2017. Tabela 7.-1. Masa wytworzonych odpadów komunalnych na obszarach objętych obsługą przez ZZO Młyny-Jarosław-Przemyśl. Tabela 7.-2. Bilans masy odpadów ulegających biodegradacji dla ZZO Młyny-Jarosław -Przemyśl. Tabela 7.-3. Bilans masy odpadów niebezpiecznych typu komunalnego dla ZZO Młyny -Jarosław-Przemyśl. Tabela 7.-4. Sumaryczne moce przerobowe sortowni (dla odpadów zmieszanych i z selektywnego zbierania). Tabela 7.-5. Sumaryczne moce przerobowe instalacji zagospodarowania odpadów ulegających biodegradacji. Tabela 7.-6. Szacowana liczba stacji przeładunkowych w obszarach obsługiwanych przez ZZO Młyny-Jarosław-Przemyśl. Tabela 7.-7. Sumaryczne zapotrzebowanie na pojemność składowisk odpadów komunalnych w obszarze działania ZZO Młyny-Jarosław-Przemyśl. Tabela 8.-1. Szacunkowy koszt zadań z zakresu gospodarki odpadami w latach 2010-2017. Tabela 10.-1. Wskaźniki monitorowania Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Przemyśla. Tabela 12.-1. Szacunkowe koszty realizacji zadań z zakresu gospodarki odpadami. SPIS MAP: Mapa nr 1 - Mapa nr 2 - Mapa nr 3 - Stan istniejący i uwarunkowania gospodarki odpadami. Kierunki rozwoju gospodarki odpadami. Schemat systemu realizowany przez ZZO Młyny-Jarosław-Przemyśl. 4
WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW: koszty admin. - koszty administracyjne b/d - brak danych GUS - Główny Urząd Statystyczny GFOŚiGO - Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej KP-7 - typ kontenera na odpady (poj. 7 m 3 ) KPGO - krajowy plan gospodarki odpadami (KPGO 2010) Kg/M/rok - masa odpadów w Kg, w przeliczeniu na mieszkańca w ciągu roku Mg - mega gram (dawniej: tona) Mg/M/rok - masa odpadów w Mg, w przeliczeniu na mieszkańca w ciągu roku Mg/rok - masa odpadów w Mg, na rok Mg s.m. - mega gram odpadów suchej masy MPZOP mobilny punkt zbierania odpadów niebezpiecznych NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej N/d - nie dotyczy PCB - polichlorowane bifenyle PET - opakowanie z politereftalanu etylenu PFOŚiGO - Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PGO - plan gospodarki odpadami POŚ - program ochrony środowiska PGK - Przemyska Gospodarka Komunalna SITA Sp. z o.o. PGM - Przedsiębiorstwo Gospodarki Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Przemyślu PPGO - Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu przemyskiego PZON - Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych SWE - pojazdy wycofane z eksploatacji tys. - tysiąc UE - Unia Europejska UM - Urząd Miejski w Przemyślu US - Urząd Statystyczny w Rzeszowie UMPW - Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie PGOWP - Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego WSO - Wojewódzki System Odpadowy (baza danych prowadzona przez Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego) ZSEiE - zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny ZUK - Zakład Usług Komunalnych w Przemyślu ZZO - Zakład Zagospodarowania Odpadów 5
1. WPROWADZENIE. 1.1. Informacje wstępne. Plany Gospodarki Odpadami (PGO) sporządza się na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym. Obowiązek przygotowywania planów gospodarki odpadami wynika z przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2010r. Nr 185, poz. 1243) i zgodnie z tą ustawą podlegają one aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata. Poprzedni Plan Gospodarki Odpadami obejmował lata 2004-2007 z perspektywą do 2015. Został on uchwalony Uchwałą Nr 208/2004 z dnia 28 października 2004r. Rady Miejskiej w Przemyślu wraz z Programem Ochrony Środowiska dla Miasta Przemyśla. Plan Gospodarki Odpadami stanowił Załącznik Nr 3 do uchwały (został opublikowany w Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego Nr 124 poz. 1448 z dnia 6 listopada 2004r.). 1.2. Podstawy prawne opracowania. Podstawowymi dokumentami regulującymi gospodarowanie odpadami w Polsce są: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150, Nr 111, poz. 708, Nr 138, poz. 865, Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1277 i Nr 223, poz. 1464); Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (tekst jednolity Dz. U. z 2010r. Nr 185, poz. 1243). Aktami prawnymi, które należy traktować jako uzupełniające w tym zakresie należą: Ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 1996r. Nr 132, poz. 622 z późn. zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001r., Nr 63, poz. 638 z późn. zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2001r. Nr 63, poz. 639 z późn. zm.), Ustawa z dnia 30 lipca 2004r. o międzynarodowym obrocie odpadami (Dz. U. z 2004r. Nr 191, poz. 1956) Ustawa z dnia 29 czerwca 2007r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. 2007 Nr 176, poz. 1236), Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495). Ustawa o odpadach określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Fundamentalną zasadę postępowania z odpadami, przejętą z prawa wspólnotowego, tzw. triadę postępowania z odpadami określa art. 5 ustawy o odpadach: po pierwsze, nie dopuścić do powstania odpadów (zapobieganie), po drugie, zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów, 6
po trzecie, zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi. W rozdziale drugim ustawy o odpadach sformułowano dwie zasady: Zasadę bliskości - odpady powinny być najpierw poddawane odzyskowi lub unieszkodliwieniu w miejscu ich powstawania a jeżeli nie jest to możliwe, to uwzględniając najlepszą dostępną technikę lub technologię powinny być przekazane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą zostać poddane odzyskowi lub unieszkodliwieniu. Zasadę rozszerzonej odpowiedzialności producenta - producent jest nie tylko odpowiedzialny za powstające w procesie produkcyjnym odpady, ale również za odpady powstające w trakcie użytkowania, jak i po zużyciu wytworzonych przez niego produktów. Zgodnie z ustawą o odpadach, zarządzanie gospodarką odpadami powinno być prowadzone w oparciu o plan gospodarki odpadami, wyszczególniający wszystkie rodzaje odpadów. Istotne z punktu widzenia gospodarki odpadami zasady wprowadzone przez Prawo ochrony środowiska to: Zasada zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska jako całości: ochrona jednego lub kilku elementów przyrody powinna być realizowana z uwzględnieniem ochrony pozostałych elementów. Zasada zapobiegania: ten, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu. Zasada przezorności: kto podejmuje działalność, której negatywne oddziaływanie na środowisko nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze. Zasada zanieczyszczający płaci : kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia; kto może spowodować ponadnormatywne zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu Zasada dostępu obywateli do informacji o środowisku i jego ochronie. Zasada uwzględniania wymagań ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przy opracowywaniu polityk, strategii, planów i programów. Każdy obywatel w przypadkach określonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego. Zasada, że decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska jest nieważna. Zasady gospodarowania odpadami Zgodnie z art. 5. ustawy o odpadach, każdy kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby: zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania, zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu, zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi. 7
Odpady powinny być w poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania. Odpady, które nie mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, powinny być, z uwzględnieniem najlepszej dostępnej techniki lub technologii, o której mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska, przekazywane do najbliżej położonych miejsc, w których mogą być poddane odzyskowi lub unieszkodliwione (art. 9). Składowane powinny być tylko te odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych. Zgodnie z art. 10. ustawy odpady powinny być zbierane w sposób selektywny. W artykule 11. ustawy o odpadach określono postępowanie z odpadami niebezpiecznymi: Zakazuje się mieszania odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, z zastrzeżeniem: - dopuszcza się mieszanie odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszanie odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne, w celu poprawy bezpieczeństwa procesów odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych po zmieszaniu, jeżeli w wyniku prowadzenia tych procesów nie nastąpi wzrost zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska. Jeżeli odpady niebezpieczne uległy zmieszaniu z innymi odpadami, substancjami lub przedmiotami, to powinny być one rozdzielone, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące warunki: - w procesie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powstałych po rozdzieleniu nastąpi ograniczenie zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub środowiska, - jest to technicznie możliwe i ekonomicznie uzasadnione. Transport odpadów niebezpiecznych z miejsc ich powstawania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów odbywa się z zachowaniem przepisów obowiązujących przy transporcie towarów niebezpiecznych. Obowiązki samorządów Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach (art. 16a.) do obowiązkowych zadań własnych gmin w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi należy: zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych, zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe: - ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych, - osiągnięcie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, zapewnianie budowy, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych z innymi gminami lub przedsiębiorcami instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych albo zapewnienie warunków do budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych przez przedsiębiorców, zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania: - do dnia 31 grudnia 2010r. - do nie więcej niż 75% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - do dnia 31 grudnia 2013r. - do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, - do dnia 31 grudnia 2020r. - do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, 8
w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995r. inicjowanie i ułatwianie tworzenia punktów zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, wskazywanie lokalizacji, w których mogą być prowadzone akcje odbierania zużytego sprzętu od mieszkańców gminy oraz podejmowanie działań informacyjnych i edukacyjnych w tym zakresie. Regulamin utrzymania czystości porządku w gminie określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie gminy dotyczące m.in. (art. 4. 2. ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach): wymagań w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących: prowadzenie we wskazanym zakresie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym powstających w gospodarstwach domowych, odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych i odpadów z remontów, maksymalnego poziomu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji dopuszczonych do składowania na składowiskach odpadów, zgodnie z art. 6 rada gminy ustalając, w drodze uchwały, górne stawki opłat, ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za odbiór od nich odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych stosuje niższe stawki, jeżeli odpady komunalne są zbierane i transportowane w sposób selektywny. Obecnie również rada gminy określając te stawki może je różnicować w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odległości od miejsca unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Niniejszy PGO dla miasta Przemyśla na lata 2010-2013 z perspektywą do 2017 r. stanowi aktualizację dokumentu przyjętego w 2004r. z uwzględnieniem analiz i wniosków zawartych w Sprawozdaniach z realizacji dotychczasowego PGO, opracowanych w latach 2006 i 2009. 1.3. Cel opracowania. Celem Planu Gospodarki Odpadami jest przedstawienie działań zmierzających do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami poprzez usprawnienie działań organizacyjnych i inwestycyjnych. Zawarte w planie informacje o: aktualnym stanie gospodarki odpadami, prognozowanych zmianach w zakresie gospodarki odpadami (wynikających ze zmian demograficznych i gospodarczych), projektowanym systemie gospodarki odpadami, przyczynią się do właściwego, zgodnego z wymogami ochrony środowiska, zagospodarowania powstających odpadów. 1.4. Struktura planu. Struktura Planu oparta jest głównie o zapisy czterech dokumentów, są to: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska Zgodnie z ustawą (art. 14, ust. 1), plany gospodarki odpadami tworzone są w celu osiągnięcia celów założonych w polityce ekologicznej państwa oraz realizacji zasad, o których mowa w art. 5, a także stworzenia zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 9
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami Zakres planu gospodarki odpadami określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620 z późn. zm.). Zgodnie z zapisami 4, Gminny plan gospodarki odpadami, obejmujący wszystkie rodzaje odpadów komunalnych, w szczególności odpady komunalne ulegające biodegradacji, odpady opakowaniowe oraz odpady niebezpieczne zawarte w odpadach komunalnych, określa: 1) aktualny stan gospodarki odpadami, w tym: a) rodzaj, ilość i źródła powstawania odpadów, b) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku, c) rodzaj i ilość odpadów poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania, d) istniejące systemy zbierania odpadów, e) rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobową instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, f) wykaz podmiotów prowadzących działalność w zakresie odbierania, zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, g) identyfikację problemów w zakresie gospodarowania odpadami, uwzględniające podstawowe informacje charakteryzujące z punktu widzenia gospodarki odpadami obszar, dla którego jest sporządzany plan gospodarki odpadami, a w szczególności położenie geograficzne, sytuację demograficzną, sytuację gospodarczą oraz warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogące mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami; 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym również wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych; 3) projektowany system gospodarki odpadami; 4) cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osiągania; 5) działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym: a) działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów, b) działania zmierzające do ograniczenia ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, c) działania wspomagające prawidłowe postępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, d) działania zmierzające do redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów; e) rodzaj i harmonogram realizacji przedsięwzięć oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizację; 6) sposoby finansowania, w tym instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów, z uwzględnieniem harmonogramu uruchamiania środków finansowych i ich źródeł; 7) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów pozwalający na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zadań zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzględnieniem ich jakości i ilości. Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, dostosowana do wymagań ustawy Prawo ochrony środowiska. W dziedzinie gospodarki odpadami Unia Europejska wydała aż dziewięć dyrektyw, które powinny być wprowadzone do polskiego prawodawstwa i wdrożone do praktyki. 10
Są to dyrektywy w sprawach: - gospodarki odpadami (dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r. w sprawie odpadów), - gospodarki odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego (dyrektywa 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006r. w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz zmieniająca dyrektywę 2004/35/WE), - odpadów niebezpiecznych (dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991r. w sprawie odpadów niebezpiecznych), - składowania odpadów (dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999r. w sprawie składowania odpadów), - spalania odpadów (dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów), - opakowań i odpadów opakowaniowych (dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych), - zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (dyrektywa 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003r. w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego), - baterii i akumulatorów (dyrektywa 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów oraz uchylająca dyrektywę 91/157/EWG), - pojazdów wycofanych z eksploatacji (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 września 2000r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji). Z dyrektyw tych wynikają liczne zobowiązania dla RP, z których najważniejsze to: - osiągnięcie w 2014r. odzysku min. 60% i recyklingu 55% odpadów opakowaniowych, - osiągnięcie w 2010r. odzysku co najmniej 25% odpadów biodegradowalnych tak, aby nie trafiły na składowiska, a w 2013r. odzysku 50% tych odpadów, - zebranie w 2012r. 25% zużytych baterii i akumulatorów, a w 2016r. 45% tych odpadów. Poza tym w Traktacie Akcesyjnym RP została zobowiązana do zamknięcia do 2012r. wszystkich wysypisk, które nie spełniają wymagań dyrektywy 99/31/WE. Realizacja wszystkich tych zadań powinna doprowadzić do radykalnej poprawy gospodarowania odpadami w Polsce, jednak konieczne są tu szybkie zmiany prawne, edukacyjne, organizacyjne i technologiczne oraz ścisłe współdziałanie Rządu RP z administracją samorządową. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego na lata 2008-2011, z uwzględnieniem lat 2012-2019. Dokumentem nadrzędnym określającym zasady gospodarki odpadami na terenie województwa jest Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego (PGOWP). 1.5. Metodyka opracowania. Przy opracowaniu Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Przemyśla wykorzystane zostały następujące źródła informacji: 1. Wojewódzki System Odpadowy (Urząd Marszałkowski, lata 2006-2008). 2. Dane GUS (za lata 2006-2008). 3. Dane Urzędu Statystycznego w Rzeszowie (za lata 2006-2008). 4. Dane Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska (za lata 2006-2008). 11
5. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (M. P. z 2006r. Nr 90, poz.946). 6. Sprawozdanie z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Przemyśla za okres 2004-2006 (Stan na dzień 31 grudnia 2006r.). 7. Sprawozdanie z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Przemyśla za okres 2007-2008 (Stan na dzień 31 grudnia 2008r.). 8. Akty prawne z zakresu gospodarowania odpadami. 9. Inne opracowania z zakresu gospodarki odpadami. Głównym źródłem informacji o gospodarce odpadami w Mieście Przemyślu były dane z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego (WSO), które odnoszą się do gospodarowania odpadami na terenie miasta, niezależnie od tego gdzie one powstały. WSO zawiera szczegółowe informacje o rodzajach odpadów oraz jakim procesom odzysku/unieszkodliwiania zostały poddane na terenie miasta. Jako uzupełniające zostały uwzględnione dane zgromadzone przez GUS, US i WIOŚ, które zostały wykorzystane przy analizie stanu aktualnego gospodarowania odpadami. Dane statystyczne informują o sposobach gospodarowania odpadami wytworzonymi w mieście niezależnie od tego czy odzysk/unieszkodliwianie prowadzony był na terenie miasta czy poza nim. Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów określono zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). 2. ZAŁOŻENIA I UWARUNKOWANIA REALIZACJI PLANU. 2.1. Zmiana uwarunkowań prawnych. Od czasu sporządzenia Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Przemyśla na lata 2004-2006 weszły w życie nowe akty prawne, strategie oraz ich aktualizacje zmieniające zasady gospodarki odpadami. Zmiana uwarunkowań prawnych jest wynikiem dostosowania wielu krajowych przepisów prawnych i struktur organizacyjnych do przepisów i struktur Unii Europejskiej, zwłaszcza w dziedzinie ochrony przyrody. Na szczeblu krajowym zostały wprowadzone nowe ustawy wraz z rozporządzeniami wykonawczymi do ustanowionych przepisów. Zmiany prawne zostały uwzględnione w niniejszym opracowaniu. 2.2. Uwarunkowania wynikające z Polityki ekologicznej państwa. Analiza obecnego stanu gospodarki odpadami w Polsce, pokazuje niezadowalające i powolne postępy w racjonalizacji gospodarki odpadami. W gospodarce odpadami komunalnymi nadal brakuje skutecznego mechanizmu dla segregacji i odzysku większości tych odpadów, dlatego ok. 91% ich ilości trafia na składowiska. W 2006r. zebranych zostało 9,9 mln ton odpadów komunalnych, w tym 9,5 mln ton stanowiły odpady zmieszane. Zaledwie 0,4 mln ton zostało posegregowanych w gospodarstwach domowych. Z zebranych odpadów zaledwie 0,35 mln ton wyselekcjonowanych zostało w zakładach mechaniczno-biologicznego ich przetwarzania, a pozostała ilość (9 mln ton) została złożona na składowiskach. Dane te ukazują całkowitą nieskuteczność dotychczasowych metod organizacyjnych i technicznych w zbieraniu i odzysku odpadów komunalnych. Nieco większe postępy odnotowano w gospodarce odpadami przemysłowymi. W latach 1990-2006 o 15% zmniejszyła się masa odpadów wytworzonych przez zakłady przemysłowe przy znacznym wzroście ich potencjału produkcyjnego. W 1990r. 46% tych odpadów deponowano na składowiskach, a w 2006r. odsetek ten zmalał do 23,6%. Szczegółową kontrolą w grupie odpadów przemysłowych 12
objęte są odpady niebezpieczne dla środowiska, powstające w procesach chemicznych, hutniczych (metale ciężkie) oraz w przemyśle naftowym. W 2006r. wytworzonych zostało 1,7 mln ton odpadów niebezpiecznych, z czego na składowiska zakładowe trafiło 20%. Do odpadów niebezpiecznych zalicza się także: azbest, zużyte baterie, akumulatory, transformatory i kondensatory, a także zużyte oleje silnikowe, które nie powinny trafiać na składowiska komunalne. Z dyrektyw unijnych wynikają liczne zobowiązania dla Polski, z których najważniejsze to: osiągnięcie w 2014r. odzysku min. 60% i recyklingu 55% odpadów opakowaniowych, osiągnięcie w 2010r. odzysku co najmniej 25% odpadów biodegradowalnych tak, aby nie trafiły na składowiska, a w 2013r. odzysku 50% tych odpadów, zebranie w 2012r. 25% zużytych baterii i akumulatorów, a w 2016r. 45% tych odpadów. Poza tym w Polska została zobowiązana do zamknięcia do 2012r. wszystkich składowisk, nie spełniających wymagań dyrektywy 99/31/WE. Cele średniookresowe (do 2016r.) sformułowane w polityce ekologicznej państwa w zakresie gospodarki odpadami: utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, mniej opakowań, dłuższe okresy życia produktów itp.), znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisko odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko, eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji, takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych. Kierunki działań w latach 2009-2012: zorganizowanie banku danych o odpadach (do końca 2009r.), reforma obecnego systemu zbierania i odzysku odpadów komunalnych w gminach, dająca władzom samorządowym znacznie większe uprawnienia w zarządzaniu i kontrolowaniu systemu (do końca 2009r.), zwiększenie stawek opłat za składowanie odpadów zmieszanych biodegradowalnych oraz odpadów, które można poddać procesom odzysku, finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne inwestycji dotyczących odzysku i recyklingu odpadów, a także wspieranie wdrożeń nowych technologii w tym zakresie, dostosowanie składowisk odpadów do standardów UE (do końca2009r.), wprowadzenie rozwiązań poprawiających skuteczność systemu recyklingu wyeksploatowanych pojazdów, 13
finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne modernizacji technologii prowadzących do zmniejszania ilości odpadów na jednostkę produkcji (technologie małoodpadowe), realizacja projektów dotyczących redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych i zwiększenia udziału odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi i unieszkodliwieniu wspieranych dotacjami Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację powstawania odpadów (np. opakowań, toreb foliowych) i ich preselekcję w gospodarstwach domowych, wzmocnienie przez Inspekcję Ochrony Środowiska kontroli podmiotów odbierających odpady od wytwórców oraz podmiotów posiadających instalacje do odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów, dokończenie akcji likwidacji mogilników, zawierających przeterminowane środki ochrony roślin i inne odpady niebezpieczne oraz akcji eliminacji PCB z transformatorów i kondensatorów (do końca 2010r.). 2.3. Uwarunkowania wynikające z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa w KPGO przyjęto następujące cele główne: utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB, zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, zamknięcie do końca 2009r. wszystkich krajowych składowisk, niespełniających przepisów prawa, wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, stworzenie kompleksowej bazy danych o wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce. Cele dla gospodarki odpadami komunalnymi: objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych 100% mieszkańców najpóźniej do końca 2007r., zapewnienie objęcia wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do końca 2007r., zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych, - w 2010r. więcej niż 75%, - w 2013r. nie więcej niż 50%, - w 2020r. nie więcej niż 35%, masy tych odpadów wytworzonych w 1995r. zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 85% wytworzonych odpadów do końca 2014r., zredukowanie liczby składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których są składowane odpady, do max. 200 do końca 2014r. Odzysk i unieszkodliwianie (poza składowaniem) prowadzone będzie głównie metodami kompostowania i fermentacji beztlenowej. Preferuje sie kojarzenie gospodarki odpadami komunalnymi ulegającymi biodegradacji z gospodarką komunalnymi osadami ściekowymi i budowie wspólnych zakładów odzysku i unieszkodliwiania. Należy również uwzględnić budowę odpowiednich linii technologicznych demontażu i sortowania zebranych odpadów 14
wielkogabarytowych i budowlanych, a także budowie gminnych punktów zbiórki odpadów niebezpiecznych przed ich transportem do instalacji unieszkodliwiania. Cele dla gospodarki odpadami niebezpiecznymi: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 w części dotyczącej celów gospodarki odpadami dla odpadów niebezpiecznych wskazuje konieczność: całkowitego zniszczenia i wyeliminowania PCB ze środowiska do 2010r. poprzez kontrolowane unieszkodliwienie PCB oraz dekontaminacje lub unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB, odzysku i recyklingu olejów odpadowych do roku 2007 zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 69, poz. 719), w latach 2007-2018 sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym przez RM w 2002r. Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, likwidacji do 2010r. mogilników zawierających przeterminowane środki ochrony roślin, zapewnienia w latach 2007-2018 dla określonych rodzajów sprzętu odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych oraz od 01.01.2008r. osiągnięcie odzysku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego z gospodarstw domowych w ilości 4 kg/m/rok, zapewnienia odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji do 2018r., - od 01.01.2006r. min. 75% odzysku i 70% recyklingu masy pojazdów wyprodukowanych przed 01.01.80r. i 85% i 80% dla pozostałych - od 01.01.2015r. odpowiednio 95% i 85% nieżalenie od wieku pojazdu, minimalizacji ilości powstawania specyficznych odpadów medycznych wymagających szczególnych metod unieszkodliwiania na drodze termicznego przekształcania, poprzez zastosowanie segregacji odpadów u źródła ich powstawania, w latach 2010-2018 osiągniecie poziomów odzysku i recyklingu baterii i akumulatorów określonych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy 2006/66/WE. 2.4. Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. W dniu 14 lipca 2009r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pt. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. Program jest kontynuacją i aktualizacją celów oraz działań ustalonych w Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, przyjętym przez Radę Ministrów 14 maja 2002r. Główne cele Programu.. to: 1. usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest; 2. minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju; 3. likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Szacuje się, że na terenie kraju w 2008r. znajdowało się ok. 14,5 mln ton wyrobów zawierających azbest (w latach 2003-2008 usunięto ok. 1 mln ton). Przyjmuje się, iż następujące ilości odpadów zawierających azbest zostaną wycofane z użytkowania w kolejnych latach: w latach 2009-2012 około 28% odpadów (4 mln ton), 15
w latach 2013-2022 około 35% odpadów (5,1 mln ton), w latach 2023-2032 około 37% odpadów (5,4 mln ton). Cele Programu będą realizowane sukcesywnie aż do 2032r., w którym zakładane jest oczyszczenie kraju z azbestu. 2.5. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego. Celem dokumentu jest określenie systemu gospodarki odpadami w województwie podkarpackim uwzględniającego wymagania przyrodnicze, ekonomiczne i społeczne. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego przedstawia wizję nowoczesnego i efektywnego systemu gospodarowania odpadami, zgodnego z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami i Polityką Ekologiczną Państwa i przepisami prawa. Dla realizacji postawionych celów plan wyznacza następujące kierunki działań: Gospodarowanie odpadami komunalnymi: 1. Intensyfikacja działań edukacyjno-informacyjnych promujących właściwe postępowanie z odpadami. 2. Zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami. 3. Kontrolowanie przez gminy stanu zawieranych umów przez właścicieli nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych. 4. Kontrolowanie przez gminy zgodności ustaleń zawartych w wydanych zezwoleniach podmiotom prowadzącym działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. 5. Prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych. 6. Ograniczenie składowania odpadów ulegających biodegradacji poprzez promowanie kompostowania przydomowego oraz budowę linii technologicznych do przetwarzaniach tych odpadów. 7. Gospodarka odpadami w województwie opierać się powinna o zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO) o przepustowości wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego minimum przez ok. 150 tys. mieszkańców. 8. Odpady zbierane w formie zmieszanej lub pozostałość po ich sortowaniu powinny być poddane procesom, w których frakcja biodegradowalna zostanie przetworzona na kompost i/lub biogaz albo unieszkodliwiona metodami innymi niż składowanie (spalanie, procesy mechaniczno-biologiczne). 9. Stosowane w ZZO technologie oraz wyposażenie muszą gwarantować realizację zakładanych dla województwa podkarpackiego celów zakresie gospodarowania odpadami. 10. Budowa instalacji do odzysku/unieszkodliwiania odpadów również poza ZZO, które wspierać będą system gospodarowania odpadami komunalnymi w województwie. 11. Stosowanie technologii spełniających kryteria BAT. Gospodarowanie odpadami powstającymi w przemyśle: 1. Wspieranie działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami. 2. Wzmacnianie kontroli prawidłowego postępowania z odpadami. 3. Minimalizacja wytwarzanych odpadów poddawanych procesom unieszkodliwiania poprzez składowanie. 4. Organizacja nowych i rozwój istniejących systemów zbierania odpadów, w tym w szczególności odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych (małe i średnie przedsiębiorstwa), z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych (gospodarstwa domowe). 5. Budowa proekologicznych i efektywnych instalacji do odzysku/unieszkodliwiania 16
odpadów spełniających kryteria BAT. Proponowany system gospodarowania odpadami. Gospodarka odpadami komunalnymi w województwie podkarpackim opierać się będzie na 7 Zakładach Zagospodarowania Odpadów (ZZO). Do podstawowych elementów zakładów należeć będą: sortownie odpadów, instalacje przetwarzania odpadów ulegających biodegradacji (kompostownie, instalacje fermentacji, instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów), stacje demontażu obiektów wielkogabarytowych, stacjonarne lub mobilne punkty zbierania odpadów niebezpiecznych, funkcjonujące placówki handlowe, apteki, zakłady serwisowe oraz punkty zbierania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych. Odpady zbierane w formie zmieszanej lub pozostałość po ich sortowaniu powinny być poddane procesom, w których frakcja biodegradowalna zostanie przetworzona na kompost i/lub biogaz albo unieszkodliwiona metodami innymi niż składowanie. Składowiska będą rozbudowywane lub budowane nowe tylko i wyłącznie jako elementy zakładów zagospodarowania odpadów, przy czym preferuje się obiekty obsługujące obszar zamieszkały co najmniej przez 150 tys. mieszkańców. Zaproponowany system gospodarki odpadami polega na podziale województwa na Regiony Gospodarki Odpadami Komunalnymi (północny, zachodni, wschodni i centralny), w ramach których będą realizowane przedsięwzięcia związane z zagospodarowaniem wytwarzanych odpadów. W pierwszej kolejności uznano, iż koniecznym jest: zintensyfikowanie selektywnego zbierania odpadów, objęcie wszystkich mieszkańców systemem odbierania odpadów komunalnych. Zebrane odpady powinny trafiać do sortowni odpadów oraz zakładów produkcji paliwa alternatywnego, które będą dzieliły strumień odpadów na kolejne frakcje: ulegającą biodegradacji (kierowaną następnie do zagospodarowania w instalacjach obróbki biologicznej ze wskazaniem na fermentację), inertną (balast kierowany na składowisko), surowcową (nadającą się do odzysku materiałowego) oraz na paliwo alternatywne (kierowane do termicznego przekształcenia - odzysku energetycznego - w cementowni, elektrowniach bądź w ciepłowniach komunalnych). Dokument wprowadził rekomendacje dla pozostałości po procesie przerobu odpadów, tj. kryteria jakościowe dla paliwa alternatywnego oraz dla pozostałości po procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów. W kwestii zagospodarowania odpadów niebezpiecznych planuje się takie działania, jak m.in.: wprowadzenie selektywnego zbierania odpadów niebezpiecznych, monitoring przepływu strumieni odpadów, nadzór nad spełnianiem wymogów ochrony środowiska przez instalacje odzysku bądź unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Według PGOWP Miasto Przemyśl położone jest w zasięgu działania Zakładu Zagospodarowania Odpadów Młyny-Jarosław-Przemyśl. 17
2.6. Założenia wynikające ze Sprawozdania z realizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta Przemyśla. Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami 2007-2008 wskazuje na konieczność uwzględnienia kwestii: Nowe zadania dla gmin wynikające ze Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010, który został uchwalony Uchwalą Rady Ministrów Nr 233 z dnia 28 grudnia 2006r., powinny być uwzględnione w aktualizacji PGO dla Miasta Przemyśla. Z uwagi, że Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podkarpackiego, został zatwierdzony Uchwałą Nr XXII/379/08 Sejmiku Województwa Podkarpackiego w dniu 26 maja 2008r. - należy uwzględnić przy aktualizacji PGO dla Miasta Przemyśla zadania i działania wynikające z PGOWP. Prognozowana masa odpadów komunalnych powinna być uaktualniona w aspekcie prognozowanych niekorzystnych zmian demograficznych dla Miasta Przemyśla. Ewentualne zmiany PGO dotyczyłyby zaktualizowania harmonogramu zadań i ich realizacji oraz sprecyzowania wydatków, jakie będą musiały być poniesione w najbliższych latach. W tym m.in. na: - budowę sortowni odpadów przy składowisku, - budowę kompostowni i większe wykorzystywanie odpadów ulegających biodegradacji, - budowę PZON, - inwentaryzację i zbiórkę odpadów zawierających azbest. Należy wykazać ekonomiczne, społeczne i środowiskowe korzyści przystąpienia Gminy Miejskiej Przemyśl do związku międzygminnego, w związku z koniecznością budowy ZZO Młyny-Jarosław-Przemyśl (wyznaczonym po taką nazwą w zaktualizowanym PGOWP). Należy podjąć prace związane z inwentaryzacją azbestu na terenie Miasta Przemyśla oraz należy opracować plan usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Miejskiej Przemyśl. W aktualizacji PGO proponuje się wykreślić zadania nie będące w kompetencji Gminy Miejskiej Przemyśl (np. modernizacje spalarni odpadów medycznych). 2.7. Ocena realizacji obowiązującego Planu Gospodarki Odpadami. Zasady gospodarki odpadami na terenie Gminy Miejskiej Przemyśl reguluje uchwała Nr 3/2006 Rady Miejskiej w Przemyślu z dnia 26 stycznia 2006r. w sprawie uchwalenia Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Miejskiej Przemyśl, zmieniona następnie uchwałą Nr 236/2008 z dnia 30 października 2008r. i uchwałą nr 3/2009 z dnia 22 stycznia 2009 roku oraz uchwałą Nr 186/2009 z dnia 22 października 2009r. Obowiązujący Plan Gospodarki Odpadami dla Miasta Przemyśla został uchwalony w dniu 28 października 2004r. (Uchwała Nr 208/2004 Rady Miejskiej w Przemyślu). Sprawozdanie z jego realizacji zostało opracowane w 2009r. Jednym z założeń PGO było utworzenie związku międzygminnego, który jednak nie został utworzony. Jak się okazało realizacja części zadań wynikających z planów gospodarki odpadami wyższego szczebla (planu krajowego i wojewódzkiego), przekraczają możliwości finansowe Gminy Miejskiej Przemyśl, zwłaszcza w aspekcie powołania ZZO Młyny -Jarosław-Przemyśl. Na terenie Miasta Przemyśla został utrzymany dotychczasowy system zbierania odpadów, polegający na przede wszystkim na składowaniu odpadów na istniejącym składowisku odpadów przy ul. Piastowskiej i zastosowaniu selektywnej zbiórki odpadów. 18
W PGO założono 21 zadań, głównie z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi i odpadami niebezpiecznymi. Z czego częściowo zrealizowano zadania z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi: Na rozbudowę i modernizację składowiska odpadów przy ul. Piastowskiej w latach 2007-2008r. poniesiono koszty w kwocie 2 807 630,16 zł. Na selektywną zbiórkę odpadów poniesiono koszty w latach 2007-2008r. w kwocie 60 000 zł. Na organizację mobilnego punktu zbiórki sprzętu i zbiórkę zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego poniesiono koszty w latach 2007-2008r. w kwocie 17 245 zł. Na rekultywację i monitoring składowiska zamkniętego przy ul. Fabrycznej w latach 2007-2008r. poniesiono koszty w kwocie 45 000 zł. Na organizację szkoleń i konferencji dotyczących gospodarki odpadami oraz prowadzenie edukacji w szkołach na temat segregacji odpadów poniesiono koszty w latach 2007-2008r. w kwocie 17 245 zł. Na opracowanie Raportu z realizacji POŚ za okres 2004-2006 i Sprawozdania z realizacji PGO za okres 2004-2006, poniesiono koszty w 2007r. w kwocie 13 104 zł. W PGO zakładano koszty na realizację wszystkich zadań w latach 2007-2008 w kwocie 4 453 250,00 zł. Z czego na wykonanie zadań poniesiono koszty w kwocie 2 882 979,16 zł. Niektóre zadania przewidziane do realizacji w PGO w okresie sprawozdawczym, czyli w latach 2007-2008 - nie były realizowane. Natomiast znaczne koszty i główne działania skierowano na modernizację i rozbudowę składowiska odpadów w Przemyślu. Analiza finansowa realizacji zadań PGO w latach 2007-2008, wykazuje znaczne różnice miedzy kosztami przewidzianymi a kosztami rzeczywiście poniesionymi na realizacje zadań. Wynika to przede wszystkim z: - mało dokładnego oszacowania kosztów realizacji zadań w PGO, - nie wyznaczania zadań w zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi i gospodarczymi, - wpisania w PGO zadań, które nie leżą w kompetencji gminy i niemożliwe jest określenie rzeczywistych kosztów poniesionych na ich realizacje. 2.8. Charakterystyka ogólna Miasta Przemyśla. Miasto Przemyśl - obecnie regionalny ośrodek rozwoju, należy do miast, które swoją historię i rozwój zawdzięczają położeniu geograficznemu. Decyduje to o wiodących funkcjach Przemyśla: jako centrum handlowego, ważnego węzła komunikacyjnego i ośrodka kulturalno-turystycznego o znacznym nasyceniu obiektami i zespołami zabytkowymi. Położenie geograficzne. Miasto Przemyśl położone jest we wschodniej części województwa podkarpackiego, w odległości ok. 78 km na południowy wschód do Rzeszowa i 12 km na zachód od granicy państwowej z Ukrainą. Przemyśl jest miastem na prawach powiatu grodzkiego, jest też stolicą i siedzibą władz powiatu ziemskiego (jego jedynym miastem), w skład którego wchodzi 10 gmin: Bircza, Fredropol, Dubiecko, Krasiczyn, Krzywcza, Medyka, Orły, Przemyśl, Stubno i Żurawica. Miasto Przemyśl graniczy od wschodu i zachodu z Gminą Przemyśl, od południowego zachodu z gminą Krasiczyn, od północy z gminą Żurawica i od północnego wschodu z gminą Medyka. Wg J. Kondrackiego miasto leży w obrębie 2 podprowincji morfologicznych: Kotliny Sandomierskiej i Karpat Zewnętrznych. 19
W Kotlinie Sandomierskiej leży wschodnia część miasta. W jej obrębie występują fragmenty dwu mezoregionów morfologicznych: Pradolina Podkarpacka - stanowiąca rozległą formę o szerokości 8 km, nabudowaną aluwiami Sanu, który z wytworzył w jej obrębie terasy nadzalewową i zalewową oraz starorzecza. Podgórze Rzeszowskie - stanowiące fragment rozległego płaskowyżu porozcinanego głęboko wciętymi dolinami płaskodennymi, w górnych odcinkach przechodzącymi we wciosowe i nieckowate. Miasto Przemyśl swoją historię i rozwój zawdzięcza dogodnemu położeniu geograficznemu i walorom krajobrazowo-przyrodniczym. Obecnie stanowi jeden z najatrakcyjniejszych turystycznie i gospodarczo ośrodków w południowo-wschodniej Polsce. Położenie przygraniczne (w pobliżu granicy polsko-ukraińskiej) i u wrót Bieszczadów, dostępność komunikacyjna oraz walory krajobrazowo-przyrodnicze historyczne i klimatyczne decydują o roli Przemyśla jako centrum handlowego, ważnego węzła komunikacyjnego i ośrodka turystycznego. Przemyśl z licznymi zabytkami stanowi interesującą atrakcję turystyczną. Jest również doskonałą bazą wypadową do bliższych i dalszych podróży (w Bieszczady, do krajów Europy Wschodniej i na Bałkany). Na obszarze miasta występują 2 florystyczne rezerwaty przyrody: Winna Góra o powierzchni 0,1 ha, utworzony w 1954r., w celu ochrony wisienki stepowej - reliktu z okresu holocenskiego, Jamy o powierzchni 2,01 ha, utworzony w 1995r., w celu ochrony jedynego w Polsce stanowiska lnu austriackiego. Ponadto w bezpośrednim sąsiedztwie granicy miasta od strony wschodniej występuje rezerwat przyrody Szachownica w Krównikach, którego ochroną objęta jest rzadka roślina - szachownica kostkowata. Sieć Natura 2000 na terenie miasta tworzy: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Rzeka San, kod PLH 180007, zatwierdzony przez Komisję Europejska w dniu 12.12.2008 r, jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty. Obejmuje odcinek środkowego Sanu, położony pomiędzy Sanokiem i Jarosławiem. Na terenie miasta jest to odcinek o powierzchni ok. 62,1 ha. Jest to ważna ostoja wielu gatunków ryb cennych z ochroniarskiego i gospodarczego punktu widzenia. W wyniku zmiany administracyjnych granic miasta (1 stycznia 2010r.), teren miasta znalazł się częściowo w zasięgu następujących obszarów chronionych: Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego - utworzony rozporządzeniem Wojewody Podkarpackiego Nr 73/05 z dnia 31 października 2005r. w sprawie Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego (Dz. Urz. Woj. Podkarpackiego Nr 137, poz. 2089). Celem utworzenia Parku było wprowadzenie ochrony terenów posiadających walory krajobrazowe przed ich zniszczeniem bądź utratą, zachowanie walorów krajobrazowych decydujących o środowisku przyrodniczym oraz stworzenie właściwego powiązania funkcji przyrodniczo-krajobrazowych z zagospodarowaniem obszaru. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Pogórze Przemyskie, kod PLB 180001, powołany rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, z późn. zm.). Obszar ten stanowi ostoję chronionych gatunków ptaków i miejsce lęgowe bociana czarnego, trzmielojada, orlika krzykliwego, derkacza (są to gatunki zagrożone w Europie). Granica Obszaru pokrywa się częściowo z przebiegiem granicy Parku Krajobrazowego. 20