Powiatowy Urząd Pracy W Bolesławcu Ul. Obrońców Helu 10 RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE BOLESŁAWIECKIM W I PÓŁROCZU 2006 ROKU Raport opisowy za I półrocze 2006r. Bolesławiec 2006
Spis treści: 1. Wstęp...3 2. Rozdział I...5 Analiza bezrobocia według...5 3. Rozdział II...11 Analiza ofert pracy według...11 4. Rozdział III...15 Analiza deficytowych i nadwyżkowych...15 5. Wnioski...21 2
Wstęp Analiza dotycząca struktury bezrobocia i ofert pracy według w swoim założeniu jest źródłem informacji dla instytucji i pracodawców mających wpływ na lokalny rynek pracy. Niniejsza analiza poświęcona została diagnozie dopasowania strukturalnego rynku pracy w odniesieniu do populacji bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Bolesławcu. Celem poniższego raportu jest poznanie deficytowych i nadwyżkowych, a więc tych o większym zapotrzebowaniu niż potencjalnych pracowników, jak też takich, na które popyt jest znikomy lub w ogóle nie występuje, tak aby skoordynować kierunki kształcenia i szkolenia bezrobotnych z potrzebami rynku pracy. Raport może być pomocny w : - określaniu odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych przez Urząd Pracy; - ułatwieniu władzom oświatowym w dostosowaniu kierunków kształcenia zawodowego do zmieniających się potrzeb rynku pracy; - przygotowaniu programów w celu aktywizacji zawodowej osób bez kwalifikacji zawodowych, długotrwale bezrobotnych i wykluczonych społecznie w celu powrotu ich na rynek pracy. Głównymi odbiorcami przeprowadzonej analizy dotyczącej deficytowych i nadwyżkowych będą: - powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy, - centra edukacji i kształcenia kadr, - dyrektorzy szkół ponadgimnazjalnych, - instytucje szkoleniowe, - władze oświatowe wszystkich szczebli, - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, - Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Raport Ranking deficytowych i nadwyżkowych w powiecie bolesławieckim w I półroczu 2006 roku składa się z trzech rozdziałów. W pierwszym rozdziale zawarto analizę bezrobotnych według, według wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz sekcji PKD. W rozdziale drugim przeprowadzono analizę ofert pracy według oraz według wskaźnika szansy uzyskania oferty, a także według sekcji PKD. Rozdział trzeci to analiza deficytowych i nadwyżkowych. 3
W raporcie wykorzystano metody opisowe, statystyczne oraz graficzne. Źródłem informacji do przeprowadzonego raportu były dane zgromadzone na koniec I półrocza 2006 roku w oparciu o załącznik 2 i 3 do sprawozdania MPiPS, dotyczące osób bezrobotnych oraz zgłoszonych ofert pracy według i specjalności. 4
Rozdział I Analiza bezrobocia wg W powiecie bolesławieckim na dzień 30.06.2006r. osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy wynosiła 5952, to jest o 1106 osób mniej niż na koniec 2005r. Tabela nr 1: Bezrobotni zarejestrowani bezrobotnych PUP na koniec I półrocza 2006 I półrocze 2006r. Bezrobotni ogółem: 5952 W tym bezrobotnych z zawodem 5302 Bez zawodu i bez stażu pracy 650 W tym ze średnim ogólnokształcącym 409 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych Powiatowego Urzędu Pracy w Bolesławcu Większość bezrobotnych zarejestrowanych posiadało zawód, mimo to grupa bez zawodu była znacząca i stanowiła 10,92 % ogółu bezrobotnych. Grupę bez zawodu w większości - ponad 62 % stanowiły osoby z wykształceniem średnim ogólnokształcącym, oraz osoby posiadające wykształcenie podstawowe i niepełne podstawowe. Tabela nr 2: Bezrobotni zarejestrowani w PUP ze względu na wykształcenie na koniec I półrocza 2006. Wykształcenie I półrocze 2006 Wyższe 222 Policealne i średnie zawodowe 1296 Średnie ogólnokształcące 409 Zasadnicze zawodowe 2090 Gimnazjalne i poniżej 1935 Ogółem 5952 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych Powiatowego Urzędu Pracy w Bolesławcu Pod względem poziomu wykształcenia najliczniejszą grupę stanowili bezrobotni posiadający wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i poniżej. 5
Zawody dominujące wśród bezrobotnych Podobnie jak w poprzednim roku spośród 590 wybrano 25, które posiada największa osób bezrobotnych, tj. 57 % ogółu zarejestrowanych w Urzędzie Pracy. Pozostali (2523 bezrobotnych) posiadali łącznie 565. W badanym półroczu w populacji bezrobotnych zdecydowanie dominowały osoby z zawodem sprzedawcy, wysoką pozycję zajmował zawód asystenta ekonomicznego (zawód szkolny technik ekonomista) oraz zawód ślusarza, a także kucharza, murarza i szwaczki. Tabela nr 3: Ranking dominujących wśród bezrobotnych w I półroczu 2006r. L.p. Kod Nazwa zawodu Bezrobotni W tym W tym zawodu ogółem kobiety absolwenci 1 000000 Bez zawodu (bez stażu pracy) 650 396 36 2 522107 Sprzedawca 476 442 4 3 341902 Asystent ekonomiczny 260 225 7 4 722204 Ślusarz 247 12 0 5 512201 Kucharz 191 164 2 6 712102 Murarz 188 1 0 7 743604 Szwaczka 174 171 0 8 311502 Technik mechanik 153 6 6 9 743304 Krawiec 119 119 0 10 932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle 101 60 0 przetwórczym 11 913207 Sprzątaczka 92 91 0 12 714101 Malarz budowlany 85 10 0 13 311204 Technik budownictwa 75 23 3 14 341501 Handlowiec 70 57 6 15 723190 Pozostali mechanicy pojazdów 60 1 1 samochodowych 16 722304 Tokarz 57 3 0 17 419101 Pracownik biurowy 54 50 0 18 713604 Monter instalacji wodociągowych 53 0 0 19 723105 Mechanik pojazdów samochodowych 51 0 3 20 321208 Technik rolnik 50 35 0 21 723306 Mechanik-operator pojazdów 49 0 0 22 724201 Elektromonter 48 1 0 23 631102 Robotnik leśny 45 20 0 24 832302 Kierowca samochodu ciężarowego 44 0 0 25 916201 Robotnik placowy 37 13 0 26 OGÓŁEM 3429 1900 68 27 Pozostali 2523 1254 52 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-1 Bezrobotni wg w powiecie bolesławieckim stan w końcu I-półrocza 2006 roku 6
Analizując strukturę bezrobotnych wg grup zawodowych należy zauważyć, że nie są ujęte w niej osoby bez zawodu grupa ta stanowi 10,92 % ogółu zarejestrowanych. Wśród 28 dużych grup zawodowych wzięto pod uwagę 18, w których zarejestrowanych było ponad 95% bezrobotnych z zawodem. Największy odsetek wynoszący 15,57 % bezrobotnych posiadających zawód, wystąpił w grupie zawodowej 72 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń. W grupie tej dominowali ślusarze i pokrewni 4,71 %, mechanicy pojazdów samochodowych 2,31 %, oraz mechanicy-monterzy maszyn i urządzeń 2,33 %. Drugą grupą zawodową, w której odsetek wyniósł 10,07 % była grupa zawodowa 71 Górnicy i robotnicy budowlani, przeważali tutaj murarze i pokrewni 3,60 % oraz malarze budowlani i pokrewni 1,77 %. Kolejne pozycje zajęły grupy: 74 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 9,88 % 52 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 9,03 % 34 Pracownicy pozostałych specjalności 8,78 % 31 Średni personel techniczny 7,77 % 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 6,39 % W pozostałych grupach zawodowych bezrobotnych wynosi zdecydowanie poniżej 5 % ogółu bezrobotnych z zawodem. Zawody o największym napływie bezrobotnych Największy napływ bezrobotnych zarejestrowano w grupie bez zawodu. Zawody dominujące wśród rejestrujących się bezrobotnych były porównywalne jak w przypadku populacji bezrobotnych ogółem. Na pierwszym miejscu uplasował się zawód sprzedawcy, którego napływ ukształtował się na poziomie 302. Kolejnym zawodem (podobnie jak w populacji bezrobotnych) o największym napływie był asystent ekonomiczny, a także ślusarz, technik mechanik, murarz, kucharz są to zawody, w których występuje największa bezrobotnych. 7
Tabela nr 4: Ranking o największym napływie bezrobotnych w I półroczu 2006r. L.p. Kod Nazwa zawodu Bezrobotni W tym W tym zawodu ogółem kobiety absolwenci 1 000000 Bez zawodu 555 290 151 2 522107 Sprzedawca 302 266 35 3 341902 Asystent ekonomiczny 194 162 20 4 722204 Ślusarz 159 3 0 5 311502 Technik mechanik 130 2 29 6 712102 Murarz 112 1 1 7 512201 Kucharz 88 65 7 8 743604 Szwaczka 87 85 0 9 341501 Handlowiec 78 61 22 10 311204 Technik budownictwa 61 16 18 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-2 Napływ bezrobotnych wg w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 roku Na 590 największy napływ wystąpił w 22 zawodach, gdzie łącznie napłynęło 2241 osób bezrobotnych, co stanowi ponad 59 % wszystkich nowozarejestrowanych. Analizując strukturę napływu bezrobotnych według 28 dużych grup zawodowych wzięto pod uwagę 18, w których wyniósł on ponad 96 % ogółu bezrobotnych posiadających zawód. Największy napływ wystąpił w grupie zawodowej 72 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń, w której dominowali: ślusarze i pokrewni 7,99 %, mechanicy pojazdów samochodowych 3,28 % oraz mechanicy-monterzy maszyn i urządzeń 2,20 %. Drugą grupą wyróżniającą się pod tym względem była grupa 34 Pracownicy pozostałych specjalności, gdzie napływ ukształtował się na poziomie 11 %. Kolejne pozycje zajęły grupy: 31 Średni personel techniczny 10,38 % 71 Górnicy i robotnicy budowlani 10,01 % 52 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 9,36 % 74 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 8,80 % 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 6,01 % W pozostałych grupach zawodowych napływ bezrobotnych wyniósł poniżej 5 % ogółu bezrobotnych z zawodem. Należy zauważyć malejący odsetek napływu osób bezrobotnych w grupie zawodowej 52 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy, która z I pozycji w roku 2005 spadła na miejsce 5 w I półroczu 2006. 8
Porównując Strukturę bezrobotnych z zawodem wg grup zawodowych oraz Strukturę napływu bezrobotnych z zawodem wg grup zawodowych można zauważyć, że są to te same grupy zawodowe, natomiast ich pozycje rankingowe zmieniają się. Analiza generujących długotrwałe bezrobocie Osoby bezrobotne pozostające w rejestrze ponad 12 miesięcy stanowiły ponad 62 % ogółu bezrobotnych zarejestrowanych na dzień 30.06.2006 roku. Na podstawie wielkości wskaźnika długotrwałego bezrobocia oszacowano liczebność grup zawodowych implikujących długotrwałe bezrobocie. Analiza ta pozwoliła ustalić ranking wg grup generujących długotrwałe bezrobocie. Przy konstruowaniu rankingu wzięto pod uwagę liczbę osób bezrobotnych w danej grupie, mającą wpływ na strukturę bezrobocia w powiecie bolesławieckim. Tabela nr 5: Ranking generujących długotrwałe bezrobocie wg grup w I półroczu 2006 r. L.p. Kod grupy Nazwa grupy długotrwałego bezrobocia 1 91 Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 0,6423 2 93 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, 0,6293 budownictwie i transporcie 3 83 Kierowcy i operatorzy pojazdów 0,6032 4 73 Robotnicy precyzyjnych, ceramicy, wytwórcy 0,4934 wyrobów galanteryjnych, robotnicy poligraficzni i pokrewni 5 74 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 0,4656 6 71 Górnicy i robotnicy budowlani 0,4476 7 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 0,3717 8 72 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 0,3644 9 52 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 0,3549 10 32 Średni personel w zakresie nauk biologicznych i ochrony 0,3242 zdrowia 11 34 Pracownicy pozostałych specjalności 0,2704 12 31 Średni personel techniczny 0,2524 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS Ranking generujących długotrwałe bezrobocie w powiecie bolesławieckim w I półroczu 2006 Analizując materiał z załącznika T-I/P-8 można sklasyfikować osoby długotrwałe bezrobotne w 256 różnych grupach zawodowych. Na podstawie danych skonstruowano 9
ranking według wskaźnika długotrwałego bezrobocia w 4-cyfrowych grupach elementarnych. Tabela nr 6: Ranking generujących długotrwałe bezrobocie w ujęciu grup elementarnych. L.p. Kod grupy Nazwa grupy długotrwałego bezrobocia 1 9321 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 0,6434 2 9132 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne 0,6316 3 7321 Formowacze wyrobów ceramicznych i pokrewni 0,5612 4 8323 Kierowcy samochodów ciężarowych 0,5000 5 7121 Murarze i pokrewni 0,4660 6 7436 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 0,4659 7 7222 Ślusarze i pokrewni 0,4200 8 3212 Technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni 0,3881 9 5122 Kucharze 0,3606 10 5221 Sprzedawcy i demonstratorzy 0,3549 11 3115 Technicy mechanicy 0,2771 12 3419 Pracownicy do spraw finansowych i handlowych, gdzie indziej niesklasyfikowani 0,2566 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS Ranking generujących długotrwałe bezrobocie w powiecie bolesławieckim w I półroczu 2006 długotrwałego bezrobocia równy 1 oznacza, że wszystkie osoby zarejestrowane w tej grupie zawodowej to osoby długotrwale bezrobotne. Analizując dane zawarte w załączniku T-I/P-8 można wyodrębnić 25 o wskaźniku równym 1. niższy od 1 a wyższy od 0,5 oznacza, że osoby o zawodzie z tego przedziału należy zaliczyć do zagrożonych długotrwałym bezrobociem. Zawodów posiadających wskaźnik z przedziału od 0,5 do 1 było 42. Natomiast wskaźnik równy 0,5 oznacza, że zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie elementarnej, pozostającej bez pracy powyżej 12 miesięcy jest o połowę niższa od liczby bezrobotnych ogółem zarejestrowanych w danej grupie elementarnej. Zawodów o takim wskaźniku było 26. iem długotrwałego bezrobocia o wartości poniżej 0,5 charakteryzowało się 83 zawody, natomiast dla 80 wskaźnik ten przybrał wartość równą 0.Oznacza to, że zawody z tej grupy nie są zagrożone długotrwałym bezrobociem. 10
Rozdział II Analiza ofert pracy wg Analiza ofert pracy Do analizy ofert pracy wybrano zawody, w których zgłoszono w I półroczu 2006r. powyżej 20 ofert. Stanowiły one ponad 64 % wszystkich zgłoszonych ofert pracy. Tabela nr 7: Ranking ofert pracy według zgłoszonych w I półroczu 2006r. L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu Ogółem oferty pracy 1 914103 Robotnik gospodarczy 234 2 522107 Sprzedawca 231 3 419101 Pracownik biurowy 188 4 743604 Szwaczka 90 5 832302 Kierowca samochodu ciężarowego 67 6 732406 Zdobnik ceramiki 58 7 515902 Pracownik ochrony mienia i osób 56 8 931301 Robotnik budowlany 45 9 343101 Pracownik administracyjny 42 10 913207 Sprzątaczka 38 11 712102 Murarz 36 12 712204 Zbrojarz 36 13 932190 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 32 14 512201 Kucharz 30 15 721202 Spawacz ręczny gazowy 30 16 722204 Ślusarz 29 17 413103 Magazynier 27 18 712301 Cieśla 27 19 713401 Monter izolacji budowlanych 27 20 421102 Kasjer handlowy 25 21 512302 Kelner 24 22 932109 Pakowacz 23 23 932106 Sortowacz 23 24 OGÓŁEM OFERT 1418 25 Pozostałe oferty 794 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS Oferty pracy wg w powiecie bolesławieckim w I półroczu 2006 roku W badanym okresie osób wyniosła 2212, największą liczbę ofert pracy skierowano do robotników gospodarczych, a także sprzedawców i pracowników biurowych, zajmujących kolejno drugie i trzecie miejsce rankingowe wśród najbardziej 11
poszukiwanych. Czwarte miejsce pod względem liczby zgłoszonych ofert pracy zajął zawód szwaczki. W badanym okresie zgłoszonych było także dużo ofert dla osób o niskich kwalifikacjach zawodowych lub bez zawodu m.in. dla: robotników budowlanych, pomocniczych w przemyśle przetwórczym, pakowaczy i sortowaczy. Analizując strukturę ofert pracy według można zauważyć, że na 28 dużych grup zawodowych w 15 z nich zgłoszono powyżej 93,5 % ogółu wszystkich ofert. Z materiału przedstawionego w załączniku T-I/P-3a widać, że pracodawcy najczęściej poszukiwali osób z grup zawodowych: 91 Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 14,46 % 41 Pracownicy obsługi biurowej 11,30 % 52 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 10,48 % 71 Górnicy i robotnicy budowlani 8,90 % 93 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie 8,09% 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 6,82 % 74 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 6,64 % 72 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 5,74 % W pozostałych grupach odsetek zgłoszonych ofert pracy wyniósł zdecydowanie poniżej 5 %. Analiza struktury bezrobotnych i ofert pracy według sekcji PKD (załącznik T-I/P-9 i T-I/P-9a) wskazuje, że w okresie od stycznia do czerwca 2006 r. pracodawcy reprezentujący 14 różnych sekcji PKD zgłosili do Urzędu Pracy 2212 ofert. Wolne miejsca pracy zgłaszane były przez pracodawców głównie z 4 sekcji klasyfikacji działalności: Przetwórstwo przemysłowe 21,65 % (479 ofert) Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego 16,95 % (375 ofert) Budownictwo 15,00 % (332 oferty) Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 12,97 % ( 287 ofert) Oferty pracy pochodzące z powyższych sekcji stanowiły ponad 66% ogółu wszystkich ofert pracy. W pozostałych sekcjach PKD zgłoszono zdecydowanie poniżej 10 % ofert. Równocześnie w powyższych sekcjach PKD zarejestrowała się największa bezrobotnych: Przetwórstwo przemysłowe 26,12 % (746 osób) Handel hurtowy i detaliczny... 21,14 % (604 osoby) Budownictwo 11,62 % (332 osoby) 12
Nie zgłoszono ofert pracy z sekcji PKD: Rybactwo Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników Organizacje i zespoły eksterytorialne Działalność nie zidentyfikowana. Analiza zgłoszonych w ofertach pracy ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty Analizując materiał z załącznika T-I/P-10 można zauważyć, iż wśród 28 dużych grup zawodowych dwie z nich należą do grup deficytowych (brak możliwości obliczenia wskaźnika z uwagi na brak bezrobotnych w tych zawodach). Spośród pozostałych grup w najlepszej sytuacji pozostają osoby zarejestrowane w grupie 12 Kierownicy dużych i średnich organizacji wskaźnik szansy uzyskania oferty wyniósł 6,0000. Tabela nr 8: Ranking zgłoszonych w ofertach pracy ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty. L.p. Kod grupy Nazwy grupy szansy uzyskania oferty 1 72 Robotnicy obróbki metali i mechanicy maszyn i urządzeń 0,0236 2 34 Pracownicy pozostałych specjalności 0,0349 3 74 Pozostali robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 0,0452 4 71 Górnicy i robotnicy budowlani 0,0556 5 52 Modelki, sprzedawcy i demonstratorzy 0,0755 6 51 Pracownicy usług osobistych i ochrony 0,0761 7 83 Kierowcy i operatorzy pojazdów 0,1319 8 93 Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, 0,1339 budownictwie i transporcie 9 91 Pracownicy przy pracach prostych w handlu i usługach 0,1905 10 41 Pracownicy obsługi biurowej 0,3181 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS Ranking zgłoszonych w ofertach pracy w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 r. ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty Należy zwrócić uwagę, że oferty pracy w grupie 41 Pracownicy obsługi biurowej dotyczą w dużej mierze staży organizowanych dla absolwentów, a nie zatrudnienia w ramach umowy o pracę. 13
Tabela nr 9: Ranking zgłoszonych w ofertach pracy ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty. L.p. Kod grupy Nazwa grupy szansy uzyskania oferty 1 5221 Sprzedawcy i demonstratorzy 0,0755 2 7436 Szwaczki, hafciarki i pokrewni 0,0867 3 9321 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 0,1168 4 7122 Betoniarze 0,1763 5 3431 Pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni 0,2113 6 8323 Kierowcy samochodów ciężarowych 0,2300 7 7212 Spawacze i pokrewni 0,2683 8 4191 Pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej 0,5389 niesklasyfikowani 9 9141 Gospodarze budynków 1,2787 10 5159 Pracownicy obsługi ochrony gdzie indziej 1,4667 niesklasyfikowani Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS Ranking zgłoszonych w ofertach pracy w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 roku ze względu na wskaźnik szansy uzyskania oferty Analizując materiał z załącznika T-I/P-11 należy zauważyć, że dla 12 nie można obliczyć wskaźnika szansy uzyskania oferty z uwagi na brak bezrobotnych w tych zawodach. Spośród pozostałych 244 19 to zawody, dla których wskaźnik przybrał wartość z przedziału 2,1111 0,5000, co oznacza, iż osoby zarejestrowane w tych zawodach są w dobrej sytuacji na rynku pracy, ponieważ im wskaźnik bliższy 0, tym jest to gorsza sytuacja dla bezrobotnych posiadających dany zawód. W najlepszej sytuacji znajdują się osoby z grupy elementarnej 9211 Robotnicy pomocniczy w rolnictwie i pokrewni oraz 4213 Asystenci usług pocztowych i telekomunikacyjnych i 2413 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi, dla których wskaźnik przyjmuje wartości odpowiednio 2,1111 i 2,0000. W 104 zawodach wskaźnik szansy uzyskania oferty przybrał wartość równą 0, oznacza to, że średnia zgłoszonych ofert pracy w danym zawodzie wynosiła 0 lub była w znikomej ilości w stosunku do liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie elementarnej. 14
Rozdział III Analiza deficytowych i nadwyżkowych Analizując dane dotyczące bezrobotnych oraz ofert pracy można zauważyć, iż wiele odznacza się niedopasowaniem popytu i podaży na rynku pracy. W 80 % wystąpiły rejestracje bezrobotnych, natomiast w 39 % zarejestrowano oferty pracy. Spośród 590 zidentyfikowanych wyodrębniono zawody deficytowe, nadwyżkowe i zrównoważone, według wskaźnika intensywności, przyjmującego wartości: W ni k < 0,9 zawody nadwyżkowe, 0,9 W ni k 1,1 zawody zrównoważone, W ni k > 1,1 zawody deficytowe. Wśród 590 415 to zawody nadwyżkowe, 155 to zawody deficytowe a tylko 20 to zawody zrównoważone, nie wpływające na zmiany na rynku pracy. Ze względu na dużą liczbę deficytowych i nadwyżkowych do opracowania przyjęto zawody mające największy wpływ na rynek pracy pod względem liczby bezrobotnych i zgłoszonych ofert pracy. Tabela nr 10: Ranking nadwyżkowych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) równego 0 i średniej miesięcznej liczbie osób zarejestrowanych 5,0000 L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy zarejestrowanych bezrobotnych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 000000 Bez zawodu 0,0000 92,5000 0,0000 2 241102 Ekonomista 0,0000 6,1667 0,0000 3 321402 Technik żywienia i gospodarstwa 0,0000 5,8333 0,0000 domowego 4 721303 Blacharz samochodowy 0,0000 5,1667 0,0000 5 723190 Pozostali mechanicy pojazdów 0,0000 9,5000 0,0000 samochodowych 6 723306 Mechanik-operator pojazdów i 0,0000 5,6667 0,0000 maszyn rolniczych 7 743304 Krawiec 0,0000 8,6667 0,0000 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 Zawody nadwyżkowe stanowiły ponad 70 % ogólnej liczby. Oznacza to, że istnieje mniejsze zapotrzebowanie na pracowników o takich kwalifikacjach niż rzeczywista osób posiadających je. Wśród nich największą grupą zarejestrowanych bezrobotnych była grupa bez zawodu. 15
Tabela nr 11: Ranking nadwyżkowych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) różnego od 0 i średniej miesięcznej liczbie osób zarejestrowanych 5,0000. L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy zarejestrowanych bezrobotnych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 522107 Sprzedawca 38,5000 50,3333 0,7649 2 341902 Asystent ekonomiczny 0,1667 32,3333 0,0052 3 722204 Ślusarz 4,8333 26,5000 0,1824 4 311502 Technik mechanik 0,8333 21,6667 0,0385 5 712102 Murarz 6,0000 18,6667 0,3214 6 512201 Kucharz 5,0000 14,6667 0,3409 7 341501 Handlowiec 0,3333 13,0000 0,0256 8 311204 Technik budownictwa 0,6667 10,1667 0,0656 9 714101 Malarz budowlany 0,3333 7,3333 0,0455 10 713604 Monter instalacji wodociągowych i 0,8333 6,6667 0,1250 kanalizacyjnych 11 723105 Mechanik pojazdów samochodowych 2,6667 6,6667 0,4000 12 741203 Piekarz 2,5000 6,0000 0,4167 13 514102 Fryzjer 2,0000 5,5000 0,3636 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 Tabela nr 12: Ranking nadwyżkowych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) różnego od 0 i średniej miesięcznej liczbie ofert pracy 2,0000 L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy zarejestrowanych bezrobotnych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 522107 Sprzedawca 38,5000 50,3333 0,7649 2 712102 Murarz 6,0000 18,6667 0,3214 3 512201 Kucharz 5,0000 14,6667 0,3409 4 722204 Ślusarz 4,8333 26,5000 0,1824 5 712202 Betoniarz-zbrojarz 3,1667 4,0000 0,7917 6 932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle 2,6667 4,0000 0,6667 przetwórczym 7 741302 Piekarz 2,5000 6,0000 0,4167 8 621201 Ogrodnik terenów zielonych 2,0000 2,6667 0,7500 9 514102 Fryzjer 2,0000 5,5000 0,3636 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 Zawody deficytowe występują na rynku zdecydowanie rzadziej niż zawody nadwyżkowe. Stanowiły one ponad 26 % ogólnej liczby. W rankingu deficytowych czołowe miejsca zajmują zawody, które charakteryzują się brakiem rejestrujących się bezrobotnych lub znikomą ich ilością przy dużym zapotrzebowaniu ze strony pracodawców. 16
Tabela nr 13: Ranking deficytowych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) 3,0000 L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy bezrobotnych zarejestrowanych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 914103 Robotnik gospodarczy 39,0000 1,3333 29,5000 2 932106 Sortowacz 3,8333 0,1667 23,0000 3 931203 Robotnik drogowy 2,6667 0,1667 16,0000 4 414101 Listonosz 2,1667 0,1667 13,0000 5 421102 Kasjer handlowy 4,1667 0,3333 12,5000 6 712204 Zbrojarz 6,0000 0,5000 12,0000 7 932190 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 8 742190 Pozostali robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 9 921190 Pozostali robotnicy pomocniczy w 3,1667 0,3333 9,5000 rolnictwie i pokrewni 10 515902 Pracownicy ochrony mienia i osób 9,3333 1,0000 9,3333 11 232108 Nauczyciel języka obcego 2,8333 0,3333 8,5000 12 419101 Pracownik biurowy 31,3333 4,1667 7,5200 13 723104 Mechanik samochodów ciężarowych 1,1667 0,1667 7,0000 14 341503 Przedstawiciel handlowy 2,0000 0,3333 6,0000 15 421201 Kasjer bankowy 1,0000 0,1667 6,0000 16 515908 Strażnik miejski 1,0000 0,1667 6,0000 17 713401 Monter izolacji budowlanych 4,5000 0,8333 5,4000 18 712901 Konserwator budynków 1,1667 0,3333 3,5000 19 422202 Rejestratorka medyczna 0,5000 0,1667 3,0000 5,3333 0,5000 10,6667 1,6667 0,1667 10,0000 20 214203 Inżynier budownictwa budownictwo 1,0000 0,3333 3,0000 ogólne 21 233201 Nauczyciel przedszkola 1,0000 0,3333 3,0000 22 243101 Archiwista 0,5000 0,1667 3,0000 23 411101 Sekretarka 1,5000 0,5000 3,0000 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 Tabela nr 14: Ranking deficytowych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) i średniej miesięcznej liczbie bezrobotnych 2,0000 L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy bezrobotnych zarejestrowanych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 419101 Pracownik biurowy 31,3333 4,1667 7,5200 2 732406 Zdobnik ceramiki 9,6667 3,5000 2,7619 3 832302 Kierowca samochodu ciężarowego 11,1667 4,1667 2,6800 4 413103 Magazynier 4,5000 2,1667 2,0769 5 712301 Cieśla 4,5000 2,5000 1,8000 6 931301 Robotnik budowlany 7,5000 4,3333 1,7308 7 721202 Spawacz ręczny gazowy 5,0000 3,0000 1,6667 8 343101 Pracownik administracyjny 7,0000 4,3333 1,6154 9 713101 Dekarz 3,1667 2,0000 1,5833 10 913207 Sprzątaczka 6,3333 4,6667 1,3571 11 512302 Kelner 4,0000 3,0000 1,3333 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 17
Tabela nr 15: Ranking deficytowych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) i średniej miesięcznej liczbie ofert pracy 4,0000 L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy bezrobotnych zarejestrowanych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 914103 Robotnik gospodarczy 39,0000 1,3333 29,2500 2 421102 Kasjer handlowy 4,1667 0,3333 12,5000 3 712204 Zbrojarz 6,0000 0,5000 12,0000 4 932190 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 5 419101 Pracownik biurowy 31,3333 4,1667 7,5200 6 713401 Monter izolacji budowlanych 4,5000 0,8333 5,4000 7 732406 Zdobnik ceramiki 9,6667 3,5000 2,7619 8 832302 Kierowca samochodu ciężarowego 11,1667 4,1667 2,6800 9 413103 Magazynier 4,5000 2,1667 2,0769 10 712301 Cieśla 4,5000 2,5000 1,8000 11 931301 Robotnik budowlany 7,5000 4,3333 1,7308 12 721202 Spawacz ręczny gazowy 5,0000 3,0000 1,6667 13 343101 Pracownik administracyjny 7,0000 4,3333 1,6154 14 913207 Sprzątaczka 6,3333 4,6667 1,3571 15 512302 Kelner 4,0000 3,0000 1,3333 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 5,3333 0,5000 10,6667 Należy zwrócić uwagę, że w grupie deficytowych znajdują się: robotnik gospodarczy, sortowacz, sprzątaczka. Są to zawody, dla których zgłoszono najwięcej ofert pracy przy jednoczesnym niskim napływie osób bezrobotnych. Na te miejsca pracy mogą być pokierowane osoby bez zawodu i bez wykształcenia, ponieważ jest to praca, w której nie są wymagane specjalne kwalifikacje zawodowe. Niski napływ osób bezrobotnych w tych zawodach jest spowodowany brakiem szkół, które kształciłyby w zawodzie sprzątaczki czy robotnika gospodarczego. Najczęściej osoby bezrobotne pracujące w tych zawodach to osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, a więc w rzeczywistości bez zawodu. Analizując zawody zrównoważone należy zwrócić uwagę na fakt, że wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) przybiera wartość 0. Dzieje się tak dlatego, iż na ogół ofert pracy zgłaszanych do urzędu jest równa liczbie osób bezrobotnych zarejestrowanych w tych zawodach. 18
Tabela nr 16: Ranking zrównoważonych według wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) równego 1,0000 i średniej miesięcznej liczbie bezrobotnych 0,3333 L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy bezrobotnych zarejestrowanych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 322905 Ratownik medyczny 0,6667 0,6667 1,0000 2 411301 Operator wprowadzania danych 0,3333 0,3333 1,0000 3 711301 Kamieniarz 0,6667 0,6667 1,0000 4 713203 Posadzkarz 0,3333 0,3333 1,0000 5 833104 Kierowca ciągnika rolniczego 1,0000 1,0000 1,0000 6 913204 Pomoc kuchenna 2,3333 2,3333 1,0000 7 913206 Salowa 1,1667 1,1667 1,0000 8 913303 Prasowaczka 0,3333 0,3333 1,0000 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 Przykładem zawodu zrównoważonego o wskaźniku intensywności wynoszącym1,0345 jest 743604 Szwaczka, gdzie ofert pracy i osób bezrobotnych zarejestrowanych była zbliżona. Tabela nr 17: Ranking zrównoważonych o wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) różnym od 1,0000 L.p. Kod zawodu Nazwa zawodu ofert pracy bezrobotnych zarejestrowanych intensywności nadwyżki (deficytu) 1 743604 Szwaczka 15,0000 14,5000 1,0345 Źródło: opracowanie własne na podstawie załącznika MPiPS T-I/P-4 Zawody deficytowe i nadwyżkowe w powiecie bolesławieckim w I-półroczu 2006 Z analizy materiału z powyższych tabel widać, że wśród deficytowych czołowe miejsce zajmują zawody, które charakteryzują się małą ilością zarejestrowanych bezrobotnych. Najbardziej deficytowy charakter ma zawód robotnika gospodarczego, gdzie licznemu (około 39) miesięcznemu napływowi ofert towarzyszy niski napływ bezrobocia, co daje wysoki wskaźnik deficytu. Natomiast najwyższy popyt na pracę charakteryzował osoby bezrobotne bez zawodu. Niektóre z nadwyżkowych łączą się w pokrewne grupy, związane np. z budownictwem (murarz, technik budownictwa, malarz budowlany), ekonomią (ekonomiści, asystenci ekonomiczni), pracownicy związani z produkcją żywności (piekarz, kucharz) itp. Z analizy materiału zawartego w załączniku T-I/P-5 wynika, że na 28 dużych grup 17 to grupy nadwyżkowych, co stanowi 60 % przy czym w dwóch z nich 19
nie wystąpiły oferty pracy. Z kolei 11 grup to zawody deficytowe stanowiące 40 %, w dwóch z nich nie wystąpiły rejestracje osób bezrobotnych. Analizując grupy elementarne (załącznik T-I/P-6) można zauważyć, że w 41 %, czyli w 105 z nich nie wystąpiły oferty pracy, 52 grupy 4-cyfrowe wykazały nadwyżkę podaży siły roboczej w stosunku do ofert pracy, co stanowi 20 %. Zaledwie 19 grup elementarnych (7,5 %) wykazało zrównoważenie popytu i podaży na rynku pracy, natomiast na 80 grup elementarnych, stanowiących 31,5 % wykazujących deficyt aż w 39 nie wystąpiły rejestracje bezrobotnych, co stanowi ponad 48 % pozostających w deficycie. 20
Wnioski Przeprowadzona w oparciu o tabele zawierające dane, analiza deficytowych i nadwyżkowych ujawniła pewne charakterystyczne fragmenty struktury zawodowej osób bezrobotnych. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na liczną grupę osób bez zawodu, powiększaną przez duży napływ do bezrobocia (w tym napływ absolwentów). Są to bez wątpienia potencjalni klienci systemu kształcenia ustawicznego. Przy okazji analizy zawodowej struktury bezrobocia nasuwa się spostrzeżenie odnośnie koniecznych zmian w dotychczasowym systemie edukacyjnym zbyt duży jest napływ absolwentów do, które charakteryzują się wysokim poziomem bezrobocia i napływu do bezrobocia. Wymienić tu należy: sprzedawcę, asystenta ekonomicznego, kucharza, technika mechanika. Najliczniejszą grupą pod względem wykształcenia jest grupa bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym zawodowym, do tej grupy zostało skierowanych najwięcej ofert pracy. Analiza ofert pracy wskazuje, że mimo nadwyżki siły roboczej w znaczącej liczbie, nie wszystkie oferty są w pełni realizowane. Wynika to głównie z braku dopasowania wymogów zgłaszanych ofert pracy do rzeczywistego poziomu i rodzaju kwalifikacji zawodowych posiadanych przez osoby bezrobotne. Część osób bezrobotnych posiada kwalifikacje zdezaktualizowane i nieodpowiadające nowoczesnym standardom pracy. Zmiany, jakie zachodzą w treści powinny być na bieżąco uwzględniane w aktualizowanych programach kształcenia zawodowego. Większość ofert pracy zgłoszonych w zawodach deficytowych skierowana jest do osób, które posiadają wykształcenie zawodowe, jednak na te miejsca pracy mogą być pokierowane osoby bez wykształcenia, ponieważ jest to praca niewymagająca specjalnych kwalifikacji zawodowych. Pomimo utrzymującej się od 2005 roku tendencji spadkowej w wielkości bezrobocia, sytuacja na rynku pracy nadal pozostaje trudna. Trudność ta wynika nie tylko z tempa rozwoju gospodarki i przybywania miejsc pracy, które jest zbyt małe by wchłonąć większą część rejestrowanego bezrobocia, ale również ze struktury zawodowej samych bezrobotnych. Niedopasowanie posiadanego zawodu do potrzeb pracodawców, nieracjonalny system kształcenia, często ukierunkowany na zaspokajanie mody na poszczególne zawody niż na rzeczywiste zapotrzebowanie na rynku pracy, mało zróżnicowana oferta szkoleniowa to tylko niektóre z przyczyn przemawiających za prowadzeniem monitoringu, a aby pewne zawody mogły zostać zdefiniowane jako wyraźnie deficytowe lub nadwyżkowe, musi minąć okres o wiele dłuższy niż dwa lata. 21
22