PROGRAM KOŁA PRZYRODNICZEGO DLA UCZNIÓW KL. V W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. JANA PAWŁA II W ZABAWIE WSTĘP Program ten jest przeznaczony dla uczniów chcących poszerzać swoje zainteresowania przyrodnicze i proekologiczne. Jego treści pozwalają na dokładniejsze rozszerzenie wiadomości, które nie będą realizowane na lekcjach przyrody ze względu na ograniczenia czasowe. Pozwala on zwrócić uwagę uczniów na otaczający świat, zainteresowanie jego pięknem i ochroną jego zasobów. Pobudza również aktywność dzieci i ich twórcze myślenie. Uczy współdziałania w zespole, kształtuje właściwe postawy i charakter młodego człowieka. CEL GŁÓWNY: rozwój zainteresowań przyrodniczych i postaw proekologicznych. CELE EDUKACYJNE: - rozwijanie zainteresowania przyrodą, - rozumienie zjawisk i przemian zachodzących w przyrodzie, - dochodzenie do wiedzy drogą obserwacji i pomiaru, - uczenie się wnioskowania i uogólniania, - interpretowanie zjawisk przyrodniczych, - dostrzeganie związków przyczynowo skutkowych, - rozumienie konieczności zachowania równowagi w środowisku zakłócanej działalnością człowieka, - rozwijanie wrażliwości ekologicznej uczniów, - kształtowanie właściwych postaw i świadome kierowanie własnym rozwojem,
- analizowanie różnych źródeł i dokonywanie wyboru informacji najbardziej istotnych, - posługiwanie się, interpretowanie informacji zawartych w zestawieniach, tabelach, mapach tematycznych, wykresach, wzorach, schematach, - promowanie pracy zespołowej, uaktywnianie uczniów. PROGRAM OPRACOWANO W SIEDMIU MODUŁACH: Wybrane zagadnienia z botaniki rośliny wokół nas. Wybrane zagadnienia z zoologii zwierzęta i ich naturalne środowiska. Higiena środowiska a zdrowie człowieka. Wybrane zagadnienia z ochrony środowiska dla gminy Radłów. Polska krajem słowiańskim. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW: Aby osiągnąć założone cele nauczyciel będzie: - organizował uczniom ciekawe zajęcia rozwijające zdolności i zainteresowania, - angażował wszystkich uczniów do aktywnego uczestniczenia w zajęciach, - traktował uczniów indywidualnie, - wprowadzał dużo ciekawych metod w prowadzeniu zajęć, - kształtował dociekliwość, zdrowy krytycyzm i chęć działania. 2. Pomiar osiągnięć i kontrolowanie uczniów nastąpi poprzez: - obserwację pracy poszczególnych uczniów, - uczestniczenie w konkursach przyrodniczych i ekologicznych, - rozwiązywanie krzyżówek i testów wielostopniowych, - ankietę ewaluacyjną.
METODY PRACY: - pogadanki, prelekcje, - zajęcia terenowe, wycieczki i spacery, - obserwacje, doświadczenia i eksperymenty, - drama, inscenizacje, gry dydaktyczne, - pokazy filmów, prezentacji i programów multimedialnych, - metody aktywizujące: drama, burza mózgów, meta plan, drzewo decyzyjne, - praca z mapą o różnej treści, - analiza danych statystycznych i wykorzystanie ich przy tworzeniu wykresów, - wykonywanie zadań i testów wielostopniowych, rozwiązywanie krzyżówek, - karty pracy, - praca z różnymi źródłami informacji. FORMY PRACY: - praca indywidualna, - praca grupowa, - praca zespołowa, - praca w pracowni informatycznej. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: - mikroskop, preparaty mikroskopowe, - plansze przyrodnicze, - skala porostowa, - kalendarz ekologiczny, - mapy ścienne o różnej treści, - kompas, gnomon, zegar ścienny,
- atlas, globus - mapy topograficzne, turystyczne, samochodowe, - ogródek meteorologiczny, - okazy skał i skamieniałości, - filmy wideo i programy multimedialne. TREŚCI NAUCZANIA MODUŁ 1: Wybrane zagadnienia z botaniki rośliny wokół nas. Nr zajęć Temat zajęć Treści nauczania, czynności ucznia: 1 Rośliny i ich środowisko życia. - omawia elementy budowy niektórych roślin, ich cech charakterystycznych oraz warunków rozwoju, 2 Las i jego roślinność. - wymienia piętra lasu oraz wybranych gatunków roślin w lesie, - dostrzega zależności między organizmami żyjącymi w lesie, - przedstawia gospodarcze i rekreacyjne wykorzystanie lasu, - propaguje stroiki świąteczne zamiast wycinania w dużych ilościach drzew iglastych, - wyjaśnia przyczyny ratowania drzew, 3 Ochrona lasu. - przedstawia na podstawie tabel: zasoby drzewne, - stan uszkodzenia lasów, - pożary lasów, - zagrożenia lasów przez owady, - zagrożenia przez grzybowe choroby infekcyjne, - szkody powodowane przez zwierzynę. 4 5 Użytkowanie lasu. Czytanie i kreślenie diagramów słupkowych i kołowych - lasy w liczbach. - podaje przyczyny i przykłady pozyskiwania drewna według kategorii cięć, - wyjaśnia wpływ człowieka na szatę leśną, - wymienia walory turystyczne i przedsięwzięcia związane z turystyką leśną, -analizuje i ocenia wybrane wskaźniki : powierzchnia lasów, struktura gatunkowa i wiekowa, zasoby drzewne, udział lasów ochronnych, rozmiar zalesień,
rozmiar odnowień, - ogólnie charakteryzuje na podstawie mapy w atlasie: leśne kompleksy promocyjne w Polsce, 6 Wycieczka do lasu rozpoznanie roślin i zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu. 7 Spotkanie z przedstawicielem Nadleśnictwa Lasów Państwowych - podaje przykłady roślin i zwierząt, - wymienia funkcje lasu m.in. wypoczynek i leczenie w środowisku leśnym, - poznaje techniki ochrony lasów przed szkodnikami, - wykorzystuje potrzebę ochrony lasów, uczy się ekologicznego zachowania w lesie, MODUŁ 2: Wybrane zagadnienia z zoologii zwierzęta i ich naturalne środowiska. Nr. Temat zajęć zajęć 1 Zwierzęta wodne i ich cechy charakterystyczne. 2 Zwierzęta lądowe i ich naturalne środowiska. 3 Zwierzęta chronione w Polsce. Treści nauczania, czynności ucznia: - opisuje budowę niektórych gatunków zwierząt wodnych i ich warunków życia w wodzie, - wyjaśnia zależności między organizmami, - przedstawia łańcuch pokarmowy w środowisku wodnym, - omawia wpływ promieniowania słonecznego na zwierzęta wodne, -opisuje budowę niektórych zwierząt lądowych i ich naturalnych środowisk, - wskazuje warunki niezbędne do życia na Ziemi, - omawia wpływ światła i ciepła na aktywność zwierząt, - wymienia zwierzęta aktywne w dzień i w nocy, - podaje powody objęcia ochroną gatunkową niektórych zwierząt, - dostrzega zależności miedzy organizmami w przyrodzie, - korzysta z różnych źródeł wiedzy: Polska Czerwona Księga Zwierząt, - poznaje za pomocą atlasu niektóre gatunki zwierząt, a w szczególności zwierząt podlegających prawnej ochronie, 4 Ssaki różnych środowisk. - wymienia ssaki wodne i lądowe, zasiedlające różne ekosystemy: morskie, oceaniczne, leśne, łąkowe, górskie, w Polsce i w różnych rejonach świata,
MODUŁ 3: Higiena środowiska a zdrowie człowieka. Nr. Temat zajęć zajęć 1 Znaczenie powietrza dla życia człowieka. 2 Skład powietrza atmosferycznego. 3 Raport o stanie środowiska w woj. małopolskim. 4 Wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka. 5 Feralna ósemka aerozole biologiczne. Treści nauczania, czynności ucznia: - podaje elementy środowiska przyrodniczego istotne dla zdrowia człowieka, - wymienia czynniki meteorologiczne mające wpływ na skład powietrza, - wskazuje zanieczyszczenia i ich źródła charakterystyczne dla woj. mazowieckiego, -określa procentowy skład powietrza, - dokonuje klasyfikacji grup zanieczyszczeń: pyłowe, gazowe, ciekłe, aerozole biologiczne, - wymienia gazy szlachetne i składniki o zmienionej zawartości w powietrzu, - przedstawia współczesne źródła zagrożeń powietrza, - odczytuje dane z tabel (zanieczyszczenie atmosfery, wód), przedstawia wnioski z analizy danych zawartych w tabelach, - sporządza diagramy na podstawie danych w raporcie dotyczące zanieczyszczenia atmosfery i wód, - analizuje przyczyny i skutki wpływu zanieczyszczeń na organizm człowieka, wymienia niektóre choroby (zapalenie oczu, gardła, płuc) i podaje sposoby ich zapobiegania, - określa negatywne skutki wpływu działalności człowieka na zanieczyszczenie powietrza, gleby, wody, MODUŁ 4: Wybrane zagadnienia z ochrony środowiska dla gminy Radłów. Nr. zajęć Temat zajęć Treści nauczania, czynności ucznia: 1 Opisujemy naszą miejscowość. - opisuje położenie gminy na mapie Polski, - charakteryzuje cechy krajobrazu naszej okolicy, 2 Poznajemy walory przyrodnicze naszej okolicy. - wskazuje i omawia wpływ człowieka na kształtowanie krajobrazu, - charakteryzuje naturalne elementy krajobrazu występujące w okolicy, 3 Ogólna charakterystyka gminy. -obrazuje ekosystemy charakterystyczne dla gminy, - podaje liczbę mieszkańców, sołectw, - dokonuje analizy podstawowych danych o gminie Radłó na tle powiatu tarnowskiego, 4 Historia, zabytki, atrakcje turystyczne gminy Radłów. - zna główne zabytki gminy, - wymienia obiekty objęte ochroną konserwatorską, -opisuje obszary sprzyjające rozwojowi turystyki i wypoczynku,
5 Stan środowiska przyrodniczego w gminie Radłów. 6 Obszary prawnie chronione na terenie gminy. 7 Formy ochrony przyrody na terenie gminy. 8 Główne zagrożenia środowiska w gminie Radłów. 9 Niestraszna szkołarozwiązywanie krzyżówek i rebusów o tematyce przyrodniczej. -ogólnie charakteryzuje: ukształtowanie terenu, warunki klimatyczne, powietrze, wody podziemne, wody powierzchniowe, budowę geologiczną -ocenia środowisko naturalne: powierzchnię lasów, typy siedlisk, zróżnicowany drzewostan, - wymienia formy ochrony przyrody: pomniki przyrody: kasztan biały, lipa drobnolistna, dąb, szypułkowy - podkreśla ochronę gatunkową roślin i zwierząt, -przedstawia największe źródła hałasu, - wykorzystuje dane i charakteryzuje: gospodarkę odpadami, zagrożenia wód podziemnych i powierzchniowych, emisję zanieczyszczeń wód powierzchniowych, zagrożenia dla powietrza, zagrożenia związane z transportem i poważne awarie, -poszerza i utrwala wiedzę przyrodniczą, korzysta z różnych źródeł informacji, - odpowiada za wykonanie powierzonych mu zadań, 10 Porosty organizmy pionierskie. - poznaje skalę porostową, - wskazuje rolę porostów w tworzeniu gleby, wykazuje znaczenie porostów w życiu i gospodarce człowieka, MODUŁ 5: Polska - krajem słowiańskim. Nr. Temat zajęć Treści nauczania, czynności ucznia: zajęcia 1 Położenie, obszar, granice i naród Polski. - określa położenie matematyczno geograficzne i polityczne Polski w Europie i na świecie, 2 Zróżnicowanie środowiska geograficznego Polski. - wykazuje zróżnicowanie geograficzne Polski, - wskazuje na mapie hipsometrycznej krainy geograficzne, 3 Surowce mineralne Polski. - przedstawia, korzystając z mapy tematycznej, rozmieszczenie surowców mineralnych w Polsce, 4 Czynniki kształtujące klimat Polski. - opisuje na podstawie map klimatycznych czynniki kształtujące klimat w Polsce, 5 Cechy klimatu Polski. - odczytuje i opisuje cechy klimatu na podstawie diagramów klimatycznych, - dokonuje syntezy cech klimatu Polski, - opisuje klimat najbliższego regionu, 6 Wody Polski. - wykazuje wpływ rzeźby terenu, rozwoju geologicznego
7 Największe i najgłębsze jeziora naturalne w Polsce. w czwartorzędzie i warunków klimatycznych na sieć rzeczną i rozmieszczenie jezior, - wskazuje na mapie największe i najgłębsze jeziora, odczytuje dane statystyczne z tablic geograficznych oraz zaznacza je na mapie konturowej Polski, - wskazuje na mapie największe jeziora zaporowe w Polsce, 8 Największe jeziora zaporowe w Polsce. 9 Morze Bałtyckie. - określa położenie i typ Morza Bałtyckiego, - opisuje wybrane cechy fizyczno geograficzne, - odczytuje nazwy państw, zatok, wysp leżących nad morzem, 10 Gleby w Polsce. - rozpoznaje profile typowych gleb w Polsce, - wymienia czynniki degradujące i niszczące gleby, - opisuje wykorzystanie gleb w najbliższej okolicy, 11 Szata roślinna i świat zwierzęcy w Polsce. - wykazuje na przykładach zróżnicowanie naturalnej roślinności, 12 Krainy geograficzne Polski. - wskazuje na mapie hipsometrycznej granice pasów rzeźby, - wydziela w obrębie pasów krainy geograficzne, - wskazuje własny region oraz określa ich położenie geograficzne, 13 Podział administracyjny Polski. - podaje jednostki podziału administracyjnego w Polsce, - wskazuje na mapie jednostki podziału administracyjnego oraz przedstawia mapie konturowej wybrane województwa, 14 Największe miasta Polski. - wskazuje na mapie fizycznej największe miasta pod względem liczby ludności i powierzchni, - zaznacza na mapie konturowej miasta o największej liczbie ludności, - wyjaśnia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności, 15 Zróżnicowanie etnograficzne i etniczne ludności Polski. - odczytuje i wymienia na podstawie mapy w atlasie grupy etnograficzne, - opisuje na podstawie mapy aktualne rozmieszczenie grup etnicznych, 16 Surowce mineralne Polski. - wskazuje na mapie Polski miejsca występowania: węgla kamiennego i brunatnego, rud cynku i ołowiu, rud miedzi, siarki, soli kamiennej, ropy naftowej i gazu ziemnego, - odczytuje treść mapy: surowce mineralne, 17 Wody płynące rzeki i kanały Polski. 18 Walory turystyczne i wypoczynkowe Polski. - wskazuje znaczenie wody w środowisku przyrodniczym oraz możliwości jej gospodarczego wykorzystania, - wskazuje i nazywa najważniejsze rzeki i kanały, - na mapie konturowej Polski zaznacza największe rzeki, - opisuje wybitne walory turystyczne w pasach krajobrazowych, - ocenia atrakcyjność turystyczną psów krajobrazowych, - wskazuje konieczność ochrony walorów turystycznych,
19 Test wielostopniowy geografia Polski. - przedstawia korzyści dla gospodarki narodowej z rozwoju turystyki, - mierzenie osiągnięć ucznia uwzględniając kategorie celu nauczania, - dąży do poszerzania wiedzy przyrodniczej, 20 Mapa źródłem wiedzy. - wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawieniu różnych informacji przyrodniczych na mapie, 21 Skala mapy - zadania - oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą i odległość na mapie, oblicza odległość rzeczywistą znając skalę, - posługuje się wszystkimi rodzajami skali: liczbową, mianowaną oraz podziałką liniową, 22 Metody prezentacji zjawisk danych na mapie. 23 Żywioły przyrody film dydaktyczny. - charakteryzuje wybrane metody prezentacji zjawisk na mapach, - dobiera właściwą metodę do przedstawienia wybranego zjawiska na mapie. - poznaje działanie takich żywiołów jak: trzęsienia ziemi, wybuchów wulkanów, lawin śnieżnych i błotnych na środowisko i działalność człowieka, - ocenia i kształci poglądy na temat odpowiedzialności człowieka wobec przyrody, EWALUACJA PROGRAMU: ewaluacja niniejszego programu odbywać się będzie poprzez obserwację zaangażowania dzieci podczas zajęć, pozytywną zmianę ich postaw oraz analizę prac dzieci, ankiet, testów badających przyrost wiedzy.