Sposoby, wymagania techniczne i konstrukcyjne przechowywania płynnych i stałych odchodów zwierzęcych/nawozów naturalnych oraz odcieków z przechowywania materiałów roślinnych ZBIORNIKI, PŁYTY OBORNIKOWE, SILOSY NA KISZONKI Witold Wardal Współpraca: Konrad Rudnik, Andrzej Jucherski
Plan prezentacji Przepisy prawa Usytuowanie budowli rolniczych zbiorników, gnojowni, silosów na kiszonkę Sposoby, wymagania techniczne i konstrukcyjne przechowywania płynnych i stałych nawozów naturalnych oraz kiszonek
Przepisy prawa Wymagania dotyczące magazynowania nawozów naturalnych Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne Dz.U. 2017 poz. 1566. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Dz.U. 2003 nr 4 poz. 44. Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (tekst jednolity) Dz. U. 2007, nr 147, poz. 1033. Usytuowanie zbiorników na gnojowicę i gnojówkę oraz płyt obornikowych (gnojowni) Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie. Dz.U. 1997, nr 132, poz. 877 (tekst jednolity Dz.U. z 2014 r. poz.81)
Przepisy prawa Przepisy dotyczące substratów do biogazowni, w tym odpady poubojowe Rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiające przepisy sanitarne dotyczące produktów pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 181/2006 z dnia 1 lutego 2006 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 1774/2002 w odniesieniu do nawozów organicznych i dodatków do wzbogacania gleby innych niż nawóz naturalny oraz zmieniające to rozporządzenie. Metody badania nawozów na zawartość składników Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu. Dz.U. 2008 nr 119 poz. 765. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 grudnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu. Dz.U. 2009 nr 224 poz. 1804. Rozporządzenie (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. w sprawie nawozów.
Wymagania Nawozy naturalne płynne powinny być przechowywane w szczelnych zbiornikach, a nawozy naturalne stałe na płytach obornikowych (gnojowniach) usytuowanych w odpowiednich odległościach od zabudowań i granic działki zagrodowej. Obornik może być gromadzony również w pomieszczeniu inwentarskim (utrzymanie na głębokiej ściółce). Podłoga pomieszczenia inwentarskiego pod obornikiem oraz płyta obornikowa na zewnątrz budynku powinna być zabezpieczona przed przenikaniem wycieków do gruntu i zaopatrzona w instalację odprowadzającą wycieki do szczelnych zbiorników.
Pojemność (6 mies.) Rodzaj Obornik Gnojówka Gnojowica Pojemność 3,5 m 2 powierzchni płyty/djp 2,5 m 3 zbiornika/djp 10 m 3 zbiornika/djp
ZBIORNIKI MINIMALNE ODLEGŁOŚCI
ZBIORNIKI Głębokość posadowienia -głębokość występowania warstw geotechnicznych -wody gruntowe i przewidywane zmiany ich stanów -występowanie gruntów pęczniejących, zapadowych, wysadzinowych -projektowaną niweletę poziomu terenu w sąsiedztwie fundamentów -głębokość posadowienia sąsiednich budowli -głębokość przemarzania gruntów
ZBIORNIKI Dostosowanie głębokości posadowienia do warunków lokalnych Strefa I II III IV Głębokość przemarzania 0,8 m 1,0 m 1,2 m 1,4 m
ZBIORNIKI ZBIORNIK NA GNOJOWICĘ ŻELBETOWY Z PRZYKRYCIEM NAMIOTOWYM
ZBIORNIKI ZBIORNIK ŻELBETOWY PRZYKRYTY PŁYTY ŻELBETOWĄ
ZBIORNIKI ELEMENTY SKŁADOWE ZBIORNIKA ŻELBETOWEGO
ZBIORNIKI ZBIORNIK Z MONITORINGIEM SZCZELNOŚCI
Zbiornik z elementów prefabrykowanych z kontrolą szczelności
Zbiornik z przykryciem namiotowym
ZBIORNIK studzienka do gromadzenia gnojówki spływającej z płyty
PŁYTY OBORNIKOWE MINIMALNE ODLEGŁOŚCI
PŁYTY OBORNIKOWE PLYTA OBORNIKOWA Z NISKIMI ŚCIANKAMI OPOROWYMI (ok. 30 cm)
PŁYTY OBORNIKOWE PŁYTA OBORNIKOWA Z WYSOKIMI ŚCIANKAMI OPOROWYMI
PŁYTA OBORNIKOWA PŁYTA OBORNIKOWA Z MONITORINGIEM
PŁYTA OBORNIKOWA Z ODWODNIENIEM LINIOWYM
Silosy przejazdowe na kiszonki. Wymagania i zalecenia
Usytuowanie silosów na kiszonki Usytuowanie silosów na pasze w stosunku do innych obiektów określa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie Dz. U. Nr 132 poz. 877, 1997 r.
Odległości silosów od innych budowli Lp. Rodzaj budowli Odległość 1. od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, jednak nie mniej niż 30 m od otworów okiennych i drzwiowych w tych pomieszczeniach 2. od budynków służących przetwórstwu artykułów rolno-spożywczych i magazynów środków spożywczych 3. od budynków magazynowych pasz i ziarna 4. od instalacji służących do otrzymywania biogazu rolniczego 25 m 50 m 8 m 15 m 5. od granicy działki sąsiedniej 5 m
Ilość soków kiszonkowych w zależności od zawartości suchej masy w zakiszanym materiale roślinnym Tabela 1. Minimalna zawartość suchej masy w zakiszanych roślinach pozwalająca uniknąć wycieku soków. Materiał roślinny Określenie % suchej masy Trawy Wstępnie podsuszone 26 Rośliny zbożowe Jęczmień, pszenica, owies itp. 28 Kukurydza 0 10 % skrobi 25 10 20 % skrobi 28 20 30 % skrobi 31
Wymagania dotyczące silosów przejazdowych na kiszonkę Zbiornik kiszonkowy jako magazyn pasz ma za zadanie: - chronić paszę przed dostępem powietrza, - utrzymywać wytworzone stężenie dwutlenku węgla, - chronić paszę przed wodą opadową i przed działaniem promieni słonecznych, - ułatwiać załadunek zielonki oraz wybieranie kiszonki, - zapewniać odprowadzenie nadmiaru soków kiszonkowych do szczelnych zbiorników
Zalecenia odnośnie konstrukcji silosu pojemność Strefa utwardzona : podjazd do silosu tablice ostrzegawcze informujące o maksymalnej wytrzymałości ścian silosu; przestrzeganie tych wymogów zapobiega uszkodzeniom ścian i wypadkom.
Zaplanowanie objętości silosu określenie dziennej dawki kiszonki skarmianej przeciętnie przez 1 krowę, model żywienia (monodieta, czy zróżnicowane żywienie letnie i zimowe), który wpływa na długość okresu żywienia kiszonką, wielkość stada, 1 tona kiszonki z kukurydzy zajmuje objętość około 1,3 m 3, 1 tona sianokiszonki nawet 1,8 m 3 2 m 3. Z 1 ha możemy zabrać 50-60 ton kukurydzy na kiszonkę (poziom strat do 20%).
Wymagania Beton, z którego wykonuje się silos, powinien zapewniać wodoszczelność. Konieczne jest zapewnienie pasa brzegowego o szerokości nie mniej niż 1 metr, aby zapobiec nanoszeniu ziemi do wnętrza silosu. Płytę denną należy wylewać ze spadkiem w kierunku studzienek odpływowych gromadzących wycieki z kiszonki.
Wymagania Przy kiszeniu świeżej masy roślinnej wycieka przeciętnie około 0,2 m 3 soku z 1 tony zakiszanej masy. Soki kiszonkowe powinny być odprowadzone do studzienek zbiorczych stanowiących integralną część składową silosów! Bele sianokiszonki mogą być skłdowane bezpośrednio na ziemi.
Silosy przejazdowe łatwość załadunku i wyładunku, możliwość dobrego ugniecenia kiszonki kołami środków transportowych, głównie ciągnikiem lub ładowarką samobieżną. Ściany powinny być obsypane ziemią od zewnątrz, co pozwala na zabezpieczenie ścian przed wypchnięciem podczas ugniatania masy zielonki oraz przemarzaniem kiszonki w okresie mrozów.
Silosy przejazdowe Silosy przejazdowe mogą być budowane jako naziemne lub częściowo zagłębione. Wysokość ścian bocznych zawiera się w przedziale 1,50-3,00 m (zazwyczaj 1,8-2 m). Wykonuje się je z prefabrykowanych elementów żelbetowych lub jako monolityczne ze żwirobetonu zbrojonego prętami stalowymi. Dno silosu powinno mieć ukształtowany spadek do studzienki zbiorczej, do której będą spływały soki kiszonkowe. Załadunku silosów można dokonać dopiero po całkowitym związaniu betonu, nie wcześniej niż po miesiącu. Z doświadczeń wielu rolników wynika, że dobrze jest zakończyć budowę silosu na ok. 6 tygodni przed zbiorem zielonki z pola. Posadowienie fundamentów poniżej poziomu granicy przemarzania gruntu (na głębokości 0,80-1,20 m poniżej poziomu terenu), natomiast płyta denna powinna się znajdować co najmniej o pół metra wyżej niż poziom wód gruntowych.
Silosy ze ścian prefabrykowanych Części składowe: płyta denna, ściany oporowe z betonowych prefabrykatów, wjazd, studzienka odpływowa o poj. 2-10 m 3. Przykładowe wymiary: długość 18 36 m, szerokość 3 9 m (najczęściej wybierany moduł szerokości to 6 m), wysokość 2 m, grubość ściany oporowej 12-15 cm. Klasa wytrzymałości betonu użytego do budowy ścian silosu to C35/45 wg PN-EN 206-1 (dawna klasa B45), natomiast płyty dennej C20/25 (dawna B25). Zbrojenie płyty dennej Ø 6-100 mm x 100 mm.
Silosy ze ścian prefabrykowanych Zaletami tego systemu są: skrócenie czasu budowy w porównaniu z silosem monolitycznym, zazwyczaj mniejsza liczba osób zaangażowanych w budowę, trwała konstrukcja - silos wytrzymuje znaczne obciążenia pochodzące od pojazdu ugniatającego kiszonkę (nawet 10 t), mrozo- oraz kwasoodporny beton, możliwość dalszej rozbudowy silosu, gdyby okazało się, że dotychczasowa pojemność jest niewystarczająca. Wadą jest konieczność zastosowania dźwigu lub ładowarki do ustawiania gotowych elementów.
Silos przejazdowy z betonu monolitycznego Do budowy konieczne jest przygotowanie szalunków. Poleca się użycie szalunków tzw. systemowych, co pozwala na staranny i szybki montaż. Szacowane koszty wykonania szalunków z desek są wyższe, a czas montażu i demontażu znacznie dłuższy (oraz niebezpieczeństwo braku szczelności). Płyta denna składa się z warstwy podsypki piaskowej 15 cm, betonu podkładowego 5 cm, warstwy właściwej betonu 20 cm z ukształtowanymi spadkami.
Silos z zadaszeniem Głównym atutem tego rodzaju magazynowania jest doskonała ochronę kiszonki przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Wadą natomiast ograniczenie manewrowości maszyn i urządzeń podczas sporządzania i wybierania kiszonki, a także wyższe koszty budowy.
SILOSY NA KISZONKI SILOS PRZEJAZDOWY MONOLITYCZNY
SILOS NA KISZONKI SILOS PRZEJAZDOWY PREFABRYKOWANY
Przykładowy silos przejazdowy
Przykładowy silos przejazdowy
Silos z zadaszeniem
Odprowadzenie wody i odcieku
WDRAŻANIE STANDARDÓW SANITARNYCH W GOSPODARCE NAWOZOWO-ŚCIEKOWEJ NA TERENACH GÓRSKICH UŻYTKOWANYCH ROLNICZO z wykorzystaniem innowacyjnych technologii ITP ZSITW - Górskiego Centrum Badań i Wdrożeń w Tyliczu ZBIORNIKI NA GNOJÓWKĘ PŁYTY GNOJOWE OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW ITP ZSITW GCB w Tyliczu doradza w wyborze koncepcji technologicznych dopasowanych do warunków gospodarstwa wykonuje innowacyjne projekty technologiczne do wniosków zgłoszenia zamiaru budowy wdraża autorskie projekty technologiczne w gospodarstwach rolnych
Płyta gnojowa ze zbiornikiem na gnojówkę
Przykłady budowy płyt gnojowych w terenie górskim (w kolejności od lewej: projekt wykonawczy, płyta gnojownik z konstrukcją do zdejmowanego zadaszenia, płyta gnojowa w górskim gospodarstwie mlecznym 50 DJP - budowa, użytkowanie)
Budowa zbiorników na gnojówkę w trudnym terenie górskim z wykorzystaniem specjalnej formy ślizgowej UMZ-2
Kontakt mgr inż. Konrad Rudnik e-mail: k.rudnik@itp.edu.pl dr hab. inż. Andrzej Jucherski; a.jucherski@itp.edu.pl: http://www.iteptylicz.edu.pl/ dr inż. Witold Wardal w.wardal@itp.edu.pl
Podsumowanie Nie zaleca się budować systemem gospodarskim rzadko się zdarza, aby jakość samodzielnego wykonania silosu dorównywała jakości budowy profesjonalnej, dotyczy to zwłaszcza przygotowania gruntu pod budowę, wypoziomowania terenu, wykonania prawidłowych spadków płyty dennej, czy uzyskania szczelności. Rolnik, który zleca budowę firmie budowlanej powinien żądać gwarancji szczelności.
Dziękuję za uwagę