"Klasyczna" struktura systemu operacyjnego: Użytkownik Powłoka (shell) Programy użytkowe Programy systemowe API Jądro (kernel) Programy obsługi sprzętu (drivers) Sprzęt Funkcje systemu operacyjnego obsługa operacji związanych ze sprzętem - operacje dyskowe - obsługa przerwań sprzętowych - obsługa urządzeń zewnętrznych... zarządzanie procesami - inicjacja procesu - przydział czasu procesora - przydział pamięci operacyjnej - zarządzanie pamięcią wirtualną - szeregowanie zadań... usługi systemowe - przydział pamięci - tworzenie plików, zapis/odczyt plików - obsługa systemu plików - komunikacja między procesami - usługi sieciowe...
System UNIX Pierwsza wersja systemu (Ritchie, Thompson - Bell Labs, 1969) Wydanie szóste (V6, 1976) udostępnione nieodpłatnie dla ośrodków akademickich Początek rozwoju linii BSD Wydanie siódme (V7, 1979) SVR4 (1989) Prawa do systemu przechodzą kolejno do firm: Novell (1992), SCO i HP (1997), Caldera (2000) Wersje handlowe i implementacje: - Sun Microsystems: SunOS, Solaris - Hewlet-Packard: HP-UX - IBM: AIX - Microsoft, SCO: XENIX - SCO: SCO UNIX, OpenDesktop - Novell, SCO: Unixware - DEC: ULTRIX, OSF1, - BSDI: FreeBSD, OpenBSD, NetBSD - Linux Cechy systemu: - wielozadaniowy (multitasking) - wieloużytkowy (multiuser) - przenośny (napisany w języku C)
Użytkownik użytkownik (user). Z każdym użytkownikiem są związane: - nazwa (login name) - hasło (password) - UID (user id) - grupa (group), GID (group id) - katalog prywatny (home directory) - standardowa powłoka (default shell) root, superuser, administrator systemu - użytkownik o największych uprawnieniach w systemie - zakłada/usuwa konta użytkowników - konfiguruje system - instaluje oprogramowanie - archiwizuje system plików - ingeruje w działanie systemu w sytuacjach awaryjnych
Rozpoczęcie pracy: HP-UX version 9.01g login: janek password: x5w17c Welcome to koral you have mail $ Zgłoszenie gotowości terminala Nazwa użykownika Hasło Tekst powitalny, motd i komunikaty prompt (# dla root a) Uwagi: - w systemach UNIX rozróżnia się małe i duże litery alfabetu, dotyczy to także nazwy użytkownika i hasła - nazwy użytkowników i programów systemowych zazwyczaj pisane są małymi literami - użycie dużych liter w nazwie użytkownika może spowodować, że system przyjmie niewłaściwe założenie o rodzaju terminala $ exit lub Zakończenie pracy $ Ctrl-D Komputer jako terminal zdalnego systemu UNIX telnet elektron.elka.pw.edu.pl rlogin elektron.elka.pw.edu.pl -l janek ssh elektron.elka.pw.edu.pl -l janek
System plików Cechy pliku (zwykłego) - nazwa do 255 znaków dowolne znaki ASCII małe i duże litery są rozróżniane plik ukryty ma nazwę zaczynającą się od kropki - właściciel, grupa - prawa dostępu (atrybuty) - rozmiar - daty: utworzenia ostatniej modyfikacji ostatniego dostępu - rozmieszczenie na dysku Prawa dostępu: właściciel (user) grupa (group) inni (others) s g t r w x r w x r w x SUID SGID sticky bit Przykład: $ ls -l -rwxr-x--- 1 janek users 246 Feb 28 1998 skrypt1 -rw-r--r-- 1 janek users 46834 Mar 11 1998 Lista.Maj.94 Wszystkie informacje o pliku (oprócz nazwy) zawarte są w i-węźle.
Katalog - szczególny rodzaj pliku, zawierający inne pliki i katalogi Katalog główny (root directory) / / \ bin dev etc lib. dysk.... nr 1 usr bin X11 lib sbin include sbin / home \ janek marek bin dysk doc nr 2 raporty.93 listy ksiazka.. src.... ewa / tmp \ dysk var / nr 3
W katalogu zawarte są następujące informacje o pliku: - nazwa - wskaźnik do i-węzła Przykłady określenia plików: wrzesien.99 raporty/wrzesien.99 /home/janek/raporty/wrzesien.99 Katalog roboczy: /home/janek/raporty /home/janek (dowolny) Przypadki szczególne:. katalog roboczy.. katalog rodzicielski np../wrzesień.99../doc/list.do.marka../../marek/dane1
Łącznik (inna nazwa pliku) Łącznik twardy (hard link): - ograniczony do tego samego systemu plików - ograniczony do plików (nie można tworzyć twardych łączników do katalogów) Łącznik miękki (soft link): - nie jest ograniczony do jednego systemu plików - pozwala utożsamiać katalogi - poprawność nie jest sprawdzana przez system operacyjny lrwxr-xr-x 1 edek users 19 May 04 08:52 Rap5 -> raports/maj99 -rw-r--r-- 2 edek users 4409 Oct 21 08:51 matlab.coi.txt -rw-r--r-- 2 edek users 4409 Oct 21 08:51 mat.doc drwx------ 2 edek users 1024 Feb 15 1988 raports