Okiełznać Pingwina.... czyli podstawy systemu GNU/Linux

Transkrypt

1

2 Rozkład jazdy Teoria funkcjonowania systemu GNU/Linux Struktura systemu plików, systemy plików Standard hierarchii systemu plików (FHS) Konsola, terminal, powłoka Używanie konta super użytkownika Instalacja systemu Podstawy systemu Dodawanie i usuwanie użytkowników Uprawnienia do plików Zarządzanie grupami Zmiana właściciela pliku Monitorowanie zasobów systemowych Codzienna praca z systemem, powłoki graficzne, Xorg Shell i polecenia Wprowadzenie do pisania skryptów powłoki Podstawowe komendy

3 Systemy plików Systemy plików wykorzystywanie przez Linuksa: ext2, ext3, reiserfs, xfs, jfs, bfs... Wspierane (zapis/odczyt): FAT16, FAT32, NTFS... Najpopularniejszy system plików dla systemu Linux to ext3 Linuksowe systemy plików nie wymagają defragmentacji! Księgowanie (journaling) tworzenie kroniki operacji dyskowych, zapobiega utracie danych w przypadku nagłego zatrzymania pracy dysku.

4 Struktura katalogów w systemie GNU/Linux /bin pliki binarne /sbin pliki wykonywalne tylko dla superużytkownika /home katalogi domowe użytkowników lokalnych /usr pliki dostępne dla całego systemu (dokumentacja, źródła itp.) /etc ustawienia systemowe /tmp pliki tymczasowe /vat pliki często zmieniające swoją zawartość /lost+found katalog dla wyniku wyszukiwania zagubionych plików /boot jądro systemu, pliki bootloadera (Grub) /proc wirtualny katalog przechowujący informacje o procesach /sys wirtualny katalog służący do komunikacji z modułami /dev zapewnia dostęp do urządzeń

5 Konsola, Terminal, powłoka... Powłoka systemowa program pełniący rolę pośrednika między systemem operacyjnym a użytkownikiem. Terminal (Konsola) emulator powłoki systemowej. Dostarcza pseudo-graficznego środowiska do wykonywania poleceń. Z emulatorów powłoki możemy wymienić: Konsole, Terminal, urxvt, eterm, aterm... Z powłok systemowych Bash, zsh, csh, sh...

6 Ćwiczenie 1. Korzystając z narzędzia mc zapoznać się ze strukturą katalogów w systemie Linux. Pytania pomocnicze: 1. Czy mam dostęp do wszystkich katalogów i plików? 2. Czy potrafię znaleźć swój katalog domowy? 3. Czy wiem gdzie szukać plików konfiguracyjnych systemu?

7 Konto super użytkownika Administrator systemu (root) użytkownik posiadający pełne prawa do systemu. Praca w systemie na koncie root'a uważana jest za niebezpieczną dla systemu. sudo polecenie umożliwiające otrzymanie uprawnień administratora systemu na krótką chwilę. Bezpieczny sposób uzyskania pełni praw. Niebezpieczeństwa w czasie pracy ze zwiększonymi uprawnieniami: pełen dostęp do systemu plików nieopatrzne usunięcie ważnych części systemu uprawnienia do wszystkich urządzeń w tym do kart sieciowych... błędy człowieka niektórych błędów już się nie da naprawić... Do czego używa się uprawnień root'a? Instalacja oprogramowania, zmiany plików konfiguracyjnych systemu, aktualizacje, diagnozowanie problemów i uszkodzeń... Sebastian 'nightwish86' Łuczak, OpenAcademy, listopad 2007.

8 Ćwiczenie 2. Korzystając z nabytej wiedzy wyświetlić (poleceniem cat ) plik /root/tajne_przeslanie Pytania pomocnicze: 1. Czemu mogę mieć odmowę dostępu? Kto może mieć uprawnienia do pliku? 2. Czy wiem jak działa klawisz [TAB] w konsoli? 3. Czy uważam na wielkość liter?

9 Partycjonowanie dysku (instalacja systemu) Reprezentacja urządzenia blokowego (dysku) w Linuksie /dev/hdx lub /dev/sdx Podział na partycje: / - minimalnie 4GB, zalecane 6GB swap 256MB-512MB /home jak najwięcej Przykładowy podział dysku dla systemu Linux + Windows XP: /dev/sda HPFS/NTFS /dev/sda f W95 Ext'd (LBA) /dev/sda Linux /dev/sda6 /dev/sda Linux 82 Linux swap

10 Konta użytkowników Konto użytkownika konto w systemie GNU/Linux z ograniczonymi, z góry nałożonymi uprawnieniami (najczęściej przez administratora systemu). W systemie Linux wielu użytkowników może jednocześnie korzystać z jednej maszyny. Użytkownik posiada swój profil w katalogu /home/{login}. Tworzenie użytkownika: sudo adduser {login} Kasowanie użytkownika: sudo deluser {login}

11 Ćwiczenie 3. Stworzyć nowego użytkownika z loginem w postaci: imię + 1 litera nazwiska (np. Jan Nowak -> jann). Usunąć użytkownika 110studXX.

12 Grupy i uprawnienia Zapis uprawnień pliku (wynik polecenia ls -la) -rwxr--r-- 1 night night :56 CREDITS r = read, odczyt w = write, zapis x = execute, wykonanie Dodanie do grupy: adduser {login} {grupa} Zmiana uprawnień pliku: chmod g-r {plik} chmod u+x {plik} chmod +rwx {plik} chown {login}:{grupa} plik

13 Ćwiczenie 4. Dodać swojego użytkownika do grupy audio. Skopiować plik /root/tajne_przeslanie do swojego katalogu domowego. Nadać mu odpowiednie uprawnienia dla użytkownika do edycji i zmiany, zmienić jego właściciela oraz grupę, w dowolny sposób zmienić plik /home/{login}/tajne_przeslanie

14 Monitorowanie systemu Konsolowe monitory systemowe: top, htop, ps... Logi systemowe: System Linux domyślnie tworzy w /var/log/ zaawansowaną strukturę logów systemowych: syslog komunikaty jądra i systemu dmesg obecne komunikaty jądra Xorg.0.log informacje o serwerze Xorg auth.log logowania użytkowników

15 Ćwiczenie 5. Wyświetlić dowolne logi systemowe.

16 Pokaz 1. Prezentacja dwóch najpopularniejszych nakładek graficznych: KDE oraz Gnome. Ukazanie podstaw konfiguracji obu środowisk, podstawowe programy (przeglądarka internetowa, komunikator, aplikacja biurowa). Prezentacja emulatorów terminali dla obu środowisk. Na koniec alternatywne środowiska graficzne. Fluxbox, fvwm95, fvwm-crystal

17 Ćwiczenie 6. Napisać krótki skrypt, który: a) wyświetli zawartość pliku /etc/sudoers b) skopiuje powyższy plik do naszego katalogu domowego c) nada mu atrybuty +rwx

18 Podstawowe komendy systemu Linux man nazwa-programu -> wyświetla dokumentacje programu. cat -> wyświetla źrodlo pliku np. cat /ect/fstab chmod -> sluży do zmiany uprawnien dostępu dla pliku bądz katalogu. ps lub top -> wyświetla liste aktualnie przeprowadzanych procesow ( nakładka graficzna: htop ). cp -> kopiuje pliki, wyglada to tak: cp /coś/co/chcemy/skopiować /folder/do/którego/ma/się/skopiować. mkdir nowy-katalog -> utworzy na nowy katalog. rm -> sluży do usuwania plikow oraz katalogu z plikami. aby usunac katalog i wszystki pliki w nim napisz: rm -r /katalog/ cd /home/nazwa-użytkownika -> pozwala wejść do folderu,a np cd.. pozwala wejść o jeden katalog wyżej. df -h -T -> pokazuje partycje/miejsce na dyskach itp. ls -l -> wyświetli nam wszystkie pliki i katalogi w naszym dom. folderze - ls odpowiednik dosowskiego dir. free -m -> pokazuje ilość zajętego/wolnego ramu i bufer. w -> pokazuje kto jest zalogowany do systemu. sh nazwa-pliku.sh -> zainstalujemy plik z rozszerzeniem *.sh, a również *.bin

19 Do poczytania: Prowadzony przez redakcję linux.pl mini-portal dla początkujących użytkowników systemu Linux Najczęściej zadawane pytania po instalacji systemu Ubuntu Linux Poradnik Młodego Usera - od zera do bohatera, czyli początki w systemie Linux Jaką dystrybucję mam wybrać? Dodatkowo masa artykułów i newsów I na koniec, IRC@freenode.net: #ubuntu-pl #linux-pl

20 Dziękuję za uwagę Sebastian 'night' Łuczak kontakt: Mail: JID: web: