Jak utrwalać efekty realizacji projektu GMINA TURAWA jako przykład obszaru NATURA 2000 Urz Urząd Gminy miny Turawa Urząd Gminy Turawa Czerwiec 2015r.
GMINA TURAWA Mapa Gminy Turawa Gmina Turawa jest gminą wiejską, położoną w centralnej części województwa opolskiego, bezpośrednio sąsiadując z miastem Opole. Zajmuje powierzchnię 171 km2. Terytorium gminy stanowi obszar 11 sołectw. Gminę zamieszkuje 9400 mieszkańców. Cechą charakterystyczną Gminy Turawa są Jeziora Turawskie, a przede wszystkim największe z nich Jezioro Duże (powszechnie znane jako Jezioro Turawskie), będące sztucznym zbiornikiem wodnym na rzece Mała Panew.
ZASOBY PRZYRODNICZE GMINY TURAWA Rozległe obszary wód oraz połacie otaczających je lasów, sprawiają że Gmina Turawa może poszczycić się bogatym środowiskiem przyrodniczym. Największym walorem gminy jest jej położenie w kompleksie zasobów leśnych i zbiorników wodnych. Rozległe lasy wchodzą w Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy Stobrawsko-Turawskie. Najbardziej cenne przyrodniczo są Jeziora Turawskie: Jezioro Duże (Jezioro Turawskie, Zbiornik Turawa) obszar NATURA 2000, Jezioro Średnie, Jezioro Małe, Jezioro Srebrne. Głównym ciekiem powierzchniowym gminy jest przepływająca z południowego wschodu na zachód rzeka Mała Panew. Jest to prawobrzeżny dopływ Odry z wieloma ciekawymi zespołami przyrodniczo- krajobrazowymi.
WALORY PRZYRODNICZE JEZIORA DUŻEGO Piękna przyroda Ostoja ptaków Słynne łowisko sandacza
Gmina Turawa na tle ochrony przyrody i krajobrazu w regionie Spośród form ochrony przyrody wyszczególnionych w ustawie o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. Nr 92 poz. 880 ze zmianami) na terenie Gminy Turawa występują: - Obszar Specjalnej Ochrony Zbiornik Turawski PLB160004, - Obszar Chronionego Krajobrazu, - użytki ekologiczne, pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej oraz ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.
JEZIORO TURAWSKIE NATURĄ 2000 Obszar NATURA 2000 dla Zbiornika Turawa został utworzony w 2008r. ze względu na miejsce ostoi i żerowiska dla przelotnych ptaków wodno-blotnych. Obrzeża zbiornika przy wlocie Małej Panwi są również miejscem gniazdowania wielu gatunków ptaków. Gatunki ptaków będące przedmiotami ochrony dla obszaru Natura 2000 Zbiornik Turawa: 3 gatunki lęgowe: 4 gatunki przelotne: - Płaskonos - Krzyżówka - Rybitwa białowąsa - Gęś zbożowa - Zausznik - Biegus malutki - Rybitwa czarna zausznik rybitwa czarna
JEZIORO TURAWSKIE NATURĄ 2000 Tereny wokół Jeziora Turawskiego stanowią doskonałe warunki do organizacji obozów ornitologicznych Gmina Turawa współpracowała z Kołem Ornitologów
JEZIORO TURAWSKIE NATURĄ 2000 Zbiornik Turawa jest: - sztucznym zbiornikiem retencyjnym, wielozadaniowym Właścicielem jest Skarb Państwa w imieniu, którego zarządcą jest RZGW we Wrocławiu. Podstawowym zadaniem zbiornika jest ochrona przeciwpowodziowa oraz zaspokajanie potrzeb wodnych innych użytkowników m.in..: Elektrowni Opole, żeglugi na Odrze, PZW. Zbiornik od początku powstania wykorzystywany był turystycznie.
JEZIORO TURAWSKIE NATURĄ 2000 Dla Zbiornika Turawa ustanowiony jest plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 zatwierdzony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Opolu przyjęty w grudniu 2014r. Gospodarowanie wodą w zbiorniku za gospodarkę wodną odpowiada RZGW we Wrocławiu w oparciu o pozwolenie wodnoprawne. Gmina Turawa w trakcie opracowywania w/w dokumentów zgłaszała wnioski w celu zagwarantowania odpowiedniego poziomu wody w sezonie turystycznym w Jeziorze Dużym - do 70 mln m³ aby pogodzić funkcję turystyczną, przeciwpowodziową i NATURY2000.
ROLA JEZIORA TURAWSKIEGO DLA GMINY TURAWA Potencjał turystyczny i rekreacyjny Gmina Turawa realizuje zasadę zrównoważonego rozwoju - inwestycje turystyczne oparte na koncepcji ekorozwoju, harmonijnie wpisanego w struktury przyrodnicze, gospodarcze oraz społeczne regionu Jezioro Turawskie, nierozłącznie związane z Gminą Turawa spełnia ważną rolę rekreacyjną dla Gminy Turawa oraz odwiedzających jeziora turystów z województwa opolskiego, śląskiego, dolnośląskiego oraz turystów zagranicznych. Duża atrakcyjność turystyczna gminy oraz walory krajobrazowo-przyrodnicze w połączeniu z bliskością miasta wojewódzkiego Opola daje możliwość stworzenia kompleksowej bazy turystycznej dla powiatu opolskiego, całego województwa opolskiego oraz województw ościennych. Na trenach rekreacyjnych Jezior Turawskich funkcjonuje około 30 ośrodków wypoczynkowych i około 900 domków letniskowych. Jeziora Turawskie oferują wspaniałe warunki do wypoczynku nad wodą i na wodzie: - kąpiele, żeglarstwo, sporty wodne, zabawa i wypoczynek, wędkarstwo, turystyka rowerowa, wędrówki piesze, obserwacja przyrody. Jezioro Turawskie
Pierwszy ośrodek nad jeziorami -1939r. Zbiornik Turawa był budowany w latach 1933-1939
Jezioro Turawskie stwarza doskonałe warunki do uprawiania żeglarstwa i innych sportów wodnych
DLACZEGO GMINA TURAWA WALCZY O JEZIORA? Gmina Turawa realizuje zadanie: Ochrona Jezior Turawskich ze szczególnym uwzględnieniem dążenia do rewitalizacji Średniego i Jeziora Dużego Jeziora - Gmina Turawa doprowadziła do oczyszczania Jeziora Średniego od 2009r. na zbiorniku pracuje aerator pulweryzacyjny z napędem wietrznym wyposażonym w system inaktywacji - Wójt Gminy Turawa od wielu lat zabiega o doprowadzenie do rewitalizacji Jeziora Dużego, odpowiedniego piętrzenia wody przez RZGW w zbiorniku i odbudowy zbiornika wstępnego w Jedlicach, Jezioro Duże jest silnie zanieczyszczone osadami dennymi co przy niskim piętrzeniu wody powodowało coroczne silne zakwity sinic - Skanalizowaliśmy cały teren gminy w tym obrzeża Jezior Turawskich w celu nie dopuszczania do przenikania zanieczyszczeń do wód.
Ochrona Jeziora Średniego Gmina Turawa doprowadziła do oczyszczania Jeziora Średniego - od 2009r. na zbiorniku pracuje aerator pulweryzacyjny z napędem wietrznym wyposażonym w system inaktywacji Aerator pulweryzacyjny na Jeziorze Średnim Widok na plaże Jeziora Średniego
DZIAŁANIA BIOMANIPULACYJNE W ramach szerokiego procesu oczyszczania Jeziora Średniego od 2009r. Gmina Turawa współpracuje z Okręgiem PZW Opole. Współpraca ma na celu uporządkowanie gospodarki rybackiej, co w naturalny sposób ma pomóc w oczyszczaniu zbiornika zwiększenie ilości zooplanktonu, zmniejszenie fitoplanktonu. Gatunki ryb, którymi zarybiono zbiornik: narybek szczupaka, narybek sandacza,narybek węgorza (ryby drapieżne), karpia kroczka. Zarybianie narybkiem szczupaka
EFEKT- CZYSTA WODA W JEZIORZE ŚREDNIM Widok na kąpielisko nad Jeziorem Średnim w Turawie
OCHRONA JEZIORA DUŻEGO Gmina Turawa od wielu lat zabiega o: doprowadzenie do rewitalizacji Jeziora Dużego, odpowiedniego piętrzenia wody przez RZGW w zbiorniku, odbudowy zbiornika wstępnego w Jedlicach. Jezioro Duże jest silnie zanieczyszczone osadami dennymi coroczne zakwity sinic uniemożliwiają turystyczne wykorzystanie zbiornika Tak było w trakcie sezonu turystycznego w 2013r.
TAK BYŁO
STAN JEZIORA DUŻEGO - NATURA 2000 W OSTATNICH LATACH ZAKWIT 2013 R.
STAN RZEKI MAŁA PANEW ZA ZBIORNIKIEM TURAWA-2013 r
DZIAŁANIA GMINY TURAWA W SPRAWIE PIĘTRZENIA WODY W JEZIORZE DUŻYM Wielokrotne wystąpienia do: Marszałka Województwa Opolskiego Wystąpienia do: RDOŚ w Opolu, GDOŚ w Warszawie Ministerstwa Środowiska Przewodniczącej Krajowej Rady Gospodarki Wodnej Odwołanie (06.02.2014r.) od decyzji pozwolenia wodnoprawnego do Prezesa KZGW w Warszawie Zbiornik Turawa jesienią 2013r.
EFEKTY NISKIEGO PIĘTRZENIA WODY W ZBIORNIKU TURAWA - jesień 2013r. W kwietniu 2013r. RDOŚ w Opolu wydał postanowienie w oparciu, o które zostało wydane nowe pozwolenie wodnoprawne na rzecz RZGW we Wrocławiu przez Urząd Marszałkowski w Opolu Zapisy postanowienia RDOŚ w Opolu uwzględniały tylko i wyłącznie NATURĘ 2000 ochronę ptaków migrujących Zbiornik Turawa po spuszczeniu wody jesienią 2013r.
Skutki niskiego piętrzenia wody szybkie nagrzewanie wody - intensywny zakwit sinic, śnięte ryby, straty w narybku, brak gniazdowania chronionych ptaków, degradacja fauny i flory zamieranie ekosystemu wodnego, katastrofa ekologiczna, smród odstraszający turystów, masowy odpływ turystów, upadek turystyki i działalności gospodarczej, a tym samym obniżenie się dochodów Gminy Turawa, niski stan wody w Jeziorze Średnim oraz Jeziorze Małym, zagrożenie trwałości efektu ekologicznego wykonanych inwestycji dofinansowanych ze środków zewnętrznych
Działania Gminy Turawa w sprawie piętrzenia w Jeziorze Dużym Gmina Turawa składając odwołanie do Prezesa KZGW od decyzji Marszałka Województwa Opolskiego wnosiła o racjonalne podejście do rozwiązania problemów związanych z pogodzeniem różnych funkcji zbiornika. Przy składaniu odwołania od pozwolenia wodnoprawnego Gminę Turawa wsparł Okręg PZW Opole, za co serdecznie dziękujemy. Zapewnienie przez RZGW we Wrocławiu poziomu piętrzenia o rzędnej około 175 m n.p.m. przy pojemności 65-70 mln m³ umożliwia zachowanie następujących funkcji zbiornika: rybackiej, turystyczno-rekreacyjnej, ochrony przyrody. Aktualnie w nowym pozwoleniu wodnoprawnym wzięto pod uwagę wypracowane w trakcie sporządzania Planu Zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Zbiornik Turawa rzędne piętrzenia wody, tj.: w okresie od kwietnia do drugiej dekady sierpnia, w normalnych warunkach użytkowania zbiornika, należy dążyć do utrzymania piętrzenia na poziomie 175,00 m n.p.m. (dopuszczalne są wahania poziomu wody ±30 cm).
Tak będzie przez najbliższe 20 lat Stan wody według nowego pozwolenia wodnoprawnego ok. 72,67 mln m³ - powyżej 175,00 m n.p.m. Aktualnie w nowym pozwoleniu wodnoprawnym na najbliższe 20 lat przyjęte zostały zapisy uwzględniające rzędne piętrzenia wody, które satysfakcjonują wszystkie strony zainteresowane użytkowaniem zbiornika
BUDOWA KANALIZACJI SANITARNEJ NA TERENACH JEZIOR TURAWSKICH Poprawa gospodarki ściekowej na obrzeżach Jezior Turawskich ogółem wybudowana długość sieci nad Jeziorami 37,035 km
Działania mające na celu utrwalanie efektu realizacji projektu Wykorzystanie materiałów edukacyjnych pozyskane w trakcie realizacji projektu (konferencji, warsztatów) - część materiałów została przekazana placówkom oświatowym, Promocja istniejących obszarów prawnie chronionych: Jezioro Duże - obszar Natura 2000 oraz Lasów Stobrawsko -Turawskich poprzez podkreślanie walorów przyrodniczych tych obszarów foldery, materiały promocyjne, broszury, Działania na rzecz zrównoważonego rozwoju na terenie Gminy Turawa w celu pogodzenia funkcji turystycznej z funkcją środowiskową obszaru NATURA 2000, Organizacja akcji: Sprzątanie Świata z udziałem szkół, osadzonych w Zakładzie Karnym, Domu Dziecka w Turawie, Działania mające na celu bieżące przekazywanie informacji w celu wzrostu wiedzy i świadomości ekologicznej, Spotkania z lokalnymi przedsiębiorcami w celu wymiany informacji, Organizowanie imprez turystycznych skierowanych do różnych użytkowników Jeziora Turawskiego
Dotychczasowe działania Gminy Turawa wpisujące się w ogólne cele projektu Czynny udział Gminy Turawa w postępowaniu dotyczącym wydania przez Marszałka Województwa Opolskiego pozwolenia wodnoprawnego na piętrzenie wody w Zbiorniku Turawa zgłaszanie uwag, wniosków, odwołanie od decyzji co spowodowało ponowne rozpatrzenie sprawy i wydanie nowego pozwolenia z uwzględnieniem piętrzenia wody, które jest korzystne dla ptaków oraz turystyki, Czynny udział Gminy Turawa w procedurze opracowywania przez RDOŚ w Opolu Planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Zbiornik Turawa PLB160004, - składanie wniosków, - zachęcanie podmiotów gospodarczych i społeczeństwa do zgłaszania wniosków, - współpraca PZW w Opolu, Spotkania z podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą nad Jeziorami Turawskimi w celu składania swoich uwag i wniosków, Udział w Konferencji : Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi w Katowicach, realizowanej w ramach strategicznego projektu badawczego (Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego) zespoły specjalistów naukowych udowodniły że jest możliwe racjonalne podejście do rozwiązania problemów związanych z pogodzeniem różnych funkcji zbiorników retencyjnych.
Działania mające na celu utrwalanie efektu realizacji projektu Działania, które warto podjąć: Organizowanie działań edukacyjnych ukierunkowanych na ochronę obszaru Natura 2000 dla: - dzieci i młodzieży oraz nauczycieli, - przedsiębiorców, - mieszkańców. Aktywizacja lokalnej społeczności w celu podwyższenia świadomości ekologicznej, Działania na rzecz zainteresowania społeczności lokalnej w sprawach racjonalnego i zintegrowanego podejścia do Natury 2000,
Inwestycje Gminy Turawa z uwzględnieniem obszaru Natura 2000 Budowa kanalizacji sanitarnej i wodociągu - wartość inwestycji nad jeziorami ok. 20 000 000,00 zł brutto - wartość ogółem projektu 46 283 991,00 zł brutto dofinansowanie z UE Rewitalizcja Jeziora Średniego - ponad 300 000, zł brutto dofinansowanie z WFOŚiGW w Opolu I UMWO Budowa infrastruktury turystycznej ścieżka turystyczna, boisko wielofunkcyjne, plac zabaw, siłownia napowietrzna,toaleta - ponad 1 500 000,00 zł brutto dofinansowanie z LGR Opolszczyzna LGD Kraina Dinozaurów
WÓJT GMINY TURAWA ZAPRASZA DO TURAWY DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Źródło danych: Urząd Gminy Turawa materiały własne WiK Turawa Sp. zo.o. Fotografie: Urząd Gminy Turawa WiK Turawa Sp. zo.o. Opracował: Referat Gospodarki Nieruchomościami, Ochrony Środowiska i Rolnictwa Turawa, czerwiec 2015r.