INSTYTUT OGRODNICTWA ZAKŁAD UPRAWY I NAWOŻENIA ROŚLIN OGRODNICZYCH Pracownia Uprawy i Nawożenia Roślin Warzywnych 96-100 Sierniewice, ul. Rybiciego 15/17 tel./fax: 46 84666 e-mail: Jace.Dyso@inhort.pl Zalecenia nawozowe dla pomidora w uprawie na podłożach inertnych Autor: dr Jace Dyśo Opracowanie przygotowane w ramach zadania.2: Rozwój zrównoważonego nawożenia roślin ogrodniczych i zapobieganie degradacji gleby i sażenia wód gruntowych Programu wieloletniego Działania na rzecz poprawy onurencyjności i innowacyjności setora ogrodniczego z uwzględnieniem jaości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowisa naturalnego, finansowanego przez inisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Sierniewice 2017 Instytut Ogrod nict wa, Sierniewice S t r o n a 1 z 5
Pomidor uprawiany hydroponicznie w szlarniach dla prawidłowego wzrostu i rozwoju wymaga 16 niezbędnych sładniów, tóre pobiera z powietrza, wody i nawozów. Są to: węgiel (C), wodór (H), tlen (O), fosfor (P), potas (K), azot (N), siara (S), wapń (Ca), magnez (g), żelazo (Fe), bor (B), mangan (n), miedź (Cu), cyn (Zn), molibden (o) i chlor (Cl). Pierwiastiem pożytecznym (ale nieoniecznym) w uprawach pomidora jest rzem (Si), tóry w niewielich ilościach wpływa na poprawę wzrostu roślin. Dysusyjnym sładniiem jest sód (Na), tóry pod względem właściwości chemicznych jest bardzo podobny do potasu, dlatego w pewnych funcjach w roślinie może zastąpić potas. W uprawie hydroponicznej pomidora zastępstwo potasu sodem jest możliwe tylo w bardzo małym stopniu. Jeżeli brauje tóregoś z niezbędnych sładniów lub występuje on w niewystarczającej lub nadmiernej ilości, powstają załócenia w metabolizmie roślin. Zaburzenia te wywołują widoczne objawy taie ja żółnięcie, powstawanie jasnych plam, zasychanie brzegów liści lub między nerwami, co prowadzi do zasychania liści, a w onsewencji do zamierania całych roślin lub obniżi plonu. Węgiel, wodór i tlen wchodzą w sład wszystich związów organicznych i pobierane są przez rośliny (z nielicznymi wyjątami) w formach niejonowych, jao CO 2, H 2 O i O 2. Pozostałe sładnii pobierane są w postaci jonowej: anionów (jonów o ładunu ujemnym) i ationów (jonów o ładunu dodatnim). W uprawach hydroponicznych bardzo duże znaczenie ma jaość wody. Zawartość maro i miroelementów w wodzie używanej do sporządzania pożywe nie może przeraczać stężenia hydroponicznego, czyli dopuszczalnej zawartości sładniów poarmowych wyorzystywanych do nawożenia pomidorów. W pożywach do upraw bezglebowych należy uwzględnić zawartość sładniów poarmowych w wodzie oraz fazę rozwojową rośliny, a taże indywidualne wymagania odmiany (tabela 1). Wieloowocowe, mięsiste odmiany pomidorów mają więsze wymagania poarmowe niż odmiany średnio czy drobnoowocowe i wymagają wyższej oncentracji sładniów poarmowych w pożywce. Pożywa powinna być dostarczana roślinom z odpowiednią ilością i częstotliwością. Jednorazowa dawa zależy od warunów pogodowych i od fazy rozwojowej rośliny i wynosi zwyle 80 150 ml/ roślinę. asymalne zużycie pożywi latem wynosi ooło,5 l roztworu na dzień. asymalna ilość wód drenarsich (nazywanych zwyczajowo przelewem) powinna wynosić od 10% do 40% ilości dozowanej pożywi. Instytut Ogrod nict wa, Sierniewice S t r o n a 2 z 5
Tabela 1. Pożywa nawozowa dla odmian mięsistych, wieloowocowych, uprawianych na wełnie mineralnej. Producja rozsady Zalewanie mat Kosti na matach obo otworów Do witnienia I grona Od witnienia I grona do witnienia grona Od do 5 grona Pełnia plonowania Po ogłowieniu Powinno być w macie EC 2,5-,0,0,5-4,0,,2,2 2,8-,0,0,5-4,5 ph 5,5 5, 5,5 5,5 5,5 5,5 5,5 5,5 5,7-6,2 NO 200 220 220 220 210 220 20-250 200 00 NH 4 5 5 10 10 10 10 10-20 5 5 P 60 60 60 60 60 60 60 60 80 K 20 250 50 0 0 50 60-400 0 50 Ca 210 20 220 210 220 220 220-20 220 60 g 70 80 80 70 80 80 80 70 90 SO 4 80 140 140 10 140 140 150 140 150 Cl 10 10 10 10 0 40 60 10 do 100 Fe 2,0 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,0 n 0,6 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 1,0 Cu 0,10 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,2 Zn 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0,50 B 0,25 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0,50 o 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 Doładna ilość wód drenarsich zależy głównie od jaości wody, a taże od właściwości podłoża, warunów uprawowych i sładu pożywi. Znając stężenie waśnych węglanów w wodzie można w przybliżeniu obliczyć ilość wasów (, H PO 4, HCl) potrzebną do obniżenia ph wody do 5,5 stosując wzór (przyład z najczęściej używanym wasem azotowym): V V - objętość wasu na 1000 l wody, mhco m HCO 50 x HCO C% - zawartość HCO - w wodzie w mg/l, 50 przy tej zawartości węglanów odczyn wody wynosi 5,5, HCO - - masa cząsteczowa HCO -, tóra wynosi 61, - masa cząsteczowa, tóra wynosi 6, C % - stężenie procentowe wasu azotowego, d - gęstość wasu azotowego. d Instytut Ogrod nict wa, Sierniewice S t r o n a z 5
Przy odwaszaniu wody, wraz z wasami wprowadzamy do pożywi również sładnii (w zależności od wasu azot, fosfor lub chlor), tórych zawartość można obliczyć orzystając z następujących wzorów: (1) m C% d V m masa wasu d gęstość wasu V objętość wasu użyta do regulacji odczynu (2) Zawartość N w ( mg / l) m % N 10 1000 () % N : N 100 %N procentowa zawartość azotu w wasie azotowym N masa atomowa azotu = 14 masa cząsteczowa = 6 Uwzględniając sładnii zawarte w wodzie, a taże w wasach użytych do orety odczynu, możemy obliczyć ilość nawozów potrzebnych do sporządzenia pożywi (w g na 1000 l wody) wg wzoru: Braująca ilość nawozu (g) = Braująca ilość sładniów w mg/l x objętość wody % zawartość sładnia w nawozie x 10 W zaleceniach zagranicznych często sład pożywe podawany jest w mmol/l lub mol/l, a taże w ppm. 1 mmol sładnia = masa atomowa danego pierwiasta () wyrażona w mg, np. 1 mmol NaCl zawiera 2 mg Na i 5,5 mg Cl, 1 mmol = 1000 μmol 1 ppm = 1mg/l = 1μg/ml Przeliczenie stężenia molowego sładniów występujących w pożywach przedstawiono w tabeli 2. Instytut Ogrod nict wa, Sierniewice S t r o n a 4 z 5
Tabela 2. Zamiana mmoli na masę (mg) sładnia. 1 mmol N = 14 mg N 1 mmol P = 1 mg P 1 mmol K = 9,1 mg K 1 mmol g = 24,9 mg g 1 mmol Ca = 40,1mg Ca 1 mmol Na = 2 mg Na 1 mmol S/SO 4 = 2 mg S / 96 mg SO 4 1 mmol Cl - = 5,5 mg Cl - - 1 mmol HCO - = 61 mg HCO 1 mmol Fe = 55,9 mg Fe 1 mmol n = 55 mg n 1 mmol Cu = 6,5mg Cu 1 mmol Zn = 65,4mg Zn 1 mmol B = 10,8 mg B 1 mmol o = 96 mg o Instytut Ogrod nict wa, Sierniewice S t r o n a 5 z 5