AUTOREFERAT 1. Imię i nazwisko: Hanna Romanowicz 2. Posiadane dyplomy stopnie naukowe/artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytuł rozprawy doktorskiej 1977 r. 1982 r studia na Wydziale Lekarskim Łódzkiej Akademii Medycznej. 1988 r. - specjalizacja I st. z dziedziny patomorfologii 1994 r. - praca doktorska pt: Rola gastryny w rozwoju raka gruczołowego jelita grubego 1996 r.- specjalizacja II st. z dziedziny patomorfologii 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/artystycznych 8 grudzień 1982 r. - 30 wrzesień 1983 r. Praca w Szpitalu Miejskim w Głownie, na stanowisku młodszego asystenta na Oddziale Internistycznym, równolegle staż podyplomowy. 1 październik 1983 r. - 31 grudzień 1985 r. Praca w Pracowni Hemostazy i Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Łódzkiej Akademii Medycznej i jednocześnie w Klinice Chorób Przewodu Pokarmowego i Przemiany Materii w Szpitalu Klinicznym nr 1 w Łodzi 1 styczeń 1986 r. 30 wrzesień 1994 r. Praca w Zakładzie Patomorfologii Katedry Patologii, Łódzkiej Akademii Medycznej 30 wrzesień 1994 r.- 1 październik 1994 r. Praca w Zakładzie Patomorfologii Akademii Medycznej w Łodzi 1 październik 1994 maj 2012 r. Praca w Zakładzie Patomorfologii Szpitala Pomnika Centrum Zdrowia Matki Polki, na stanowisku starszego asystenta oraz adiunkta maj 2012 r. luty 2013 r p/o kierownika Zakładu Patomorfologii Klinicznej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. 2013 r.-2014 r. - Praca w Wyższej Szkole Gospodarki Krajowej w Kutnie na stanowisku wykładowcy Od 1 marca 2015 r. p/o kierownika Zakładu Patomorfologii Klinicznej ICZMP. 1
4. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): a) tytuł osiągnięcia naukowo/artystycznego Moje osiągnięcie naukowe wynikające z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) stanowi cykl 4 publikacji naukowych dotyczących badań wybranych mechanizmów transformacji nowotworowej piersi u kobiet. Powyższe prace zostały opublikowane w czasopismach zagranicznych o łącznym współczynniku Impact Factor (IF) wynoszącym 6,375. Przedstawione przeze mnie prace powstały po uzyskaniu stopnia doktora nauk medycznych. a) autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa 1. Romanowicz H, Strapagiel D, Słomka M, Sobalska-Kwapis M, Kępka E, Siewierska-Górska A, Zadrożny M, Bieńkiewicz J, Smolarz B. New single nucleotide polymorphisms (SNPs) in homologous recombination repair genes detected by microarray analysis in Polish breast cancer patients. Clin Exp Med, 2016, pp 1-6, DOI: 10.1007/s10238-016-0441-2 2. Romanowicz H, Pyziak Ł, Jabłoński F, Bryś M, Forma E, Smolarz B. Analysis of DNA Repair Genes Polymorphisms in Breast Cancer. Pathol Oncol Res. 2017 Jan;23(1):117-123. doi: 10.1007/s12253-016-0110-5. 3. Romanowicz H, Smolarz B. An association between single nucleotide polymorphisms (SNPs) of -4719A/T (rs2619679) and -4601A/G (rs5030789) RAD51 gene and breast cancer. Int J Clin Exp Pathol 2016;9(8):8669-8674 4. Romanowicz H, Bieńkiewicz J, Zadrożny M, Szaflik T, Smolarz B. hmsh2 Gly322Asp (rs4987188) Single nucleotide polymorphism and the risk of breast cancer in the Polish women International Journal of Environmental & Agriculture Research (IJOEAR) ISSN:[2454-1850] [Vol-2, Issue-8, August- 2016] 2
b) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Począwszy od 1997 r, kiedy rozpoczęłam wspólne badania naukowe z Katedrą Cytobiochemii i Katedrą Genetyki Molekularnej Uniwersytetu Łódzkiego moja działalność badawcza skupiała się przede wszystkim na poszukiwaniu markerów genetycznych raka piersi i nowotworów narządu rodnego kobiet. W ciągu tych wielu lat intensywnej pracy badawczej udokumentowanej licznymi publikacjami głównym tematem moich zainteresowań naukowych stała się rola mechanizmów molekularnych w procesie transformacji nowotworowej piersi. Szczególnie zainteresował mnie temat podłoża molekularnego raka piersi w kontekście mechanizmów naprawy DNA, które stanowią główną barierę ochronną przeciwko zmianom mutacyjnym prowadzącym do raka. Moje badania naukowe, które konsekwentnie prowadzę od wielu lat opierają się o najnowsze techniki biologii molekularnej umożliwiającej analizy zmian genetycznych wpływających na rozwój nowotworów piersi. Uzyskane przeze mnie wyniki badań są nowatorskie w skali polskiej a także międzynarodowej. O ich wartości świadczy fakt, że chętnie były przyjmowane do publikacji zarówno w czasopismach krajowych jak i zagranicznych. Jako lekarz patomorfolog z problemem nowotworów piersi borykam się na co dzień w praktyce lekarskiej. Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym wśród kobiet, zarówno na świecie jak i w Polsce, stanowiącym niemal ¼ wszystkich zachorowań na choroby nowotworowe. Jednocześnie jest on jedną z najczęstszych przyczyn zgonów wśród kobiet chorych na nowotwory złośliwe. Co roku na raka piersi w Polsce zapada prawie 16 tys. kobiet, spośród których ponad 5 tys. umiera. Szacuje się, że w 2020 roku, zachorowalność ta wzrośnie do poziomu ponad 20 tysięcy. Według najnowszych danych Eurocare-5, pięcioletnie przeżycie uzyskuje się w naszym kraju u 71,6 % pacjentek, podczas gdy średnia europejska to około 82 %. Odsetek 5-letnich wyleczeń raka piersi w Polsce jest o 10% niższy od średniej Unii Europejskiej. Niedoskonałości profilaktyki nowotworów wynikają między innymi z: wykrywania patologii na etapie zmian morfologicznych a nie molekularnych, możliwości popełniania błędów technicznych i diagnostycznych, konieczności częstego powtarzania badania, niemożności prognozowania rozwoju patologii. 3
Na obecnym etapie wiedzy medycznej jesteśmy w stanie poradzić sobie właściwie niemal z każdym rodzajem nowotworu jeżeli zostanie on odpowiednio wcześnie wykryty. Wiele czynników odgrywa istotną rolę w zapoczątkowaniu rozwoju nowotworu gruczołu piersiowego, a wśród nich ważne miejsce zajmują czynniki genetyczne. Rak piersi charakteryzuje się występowaniem różnorodnych zmian genetycznych w różnych genach. Na pytanie, czy zmiany te należą do przyczyn, czy też skutków choroby, często nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jeżeli należą do przyczyn, to uzasadnione jest badanie, czy zmienność genetyczna obserwowana w wielu populacjach i określana jako polimorfizm genowy może się przyczyniać do indukcji i/lub rozwoju nowotworów złośliwych, w tym raka piersi. Naprawa DNA należy do barier ochron przeciwko mutacjom powodującym raka. Jak wskazują badania u podłoża chorób nowotworowych leży zmniejszona zdolność naprawy DNA. Dlatego też zestaw alleli genów kodujących białka naprawcze może w dużym stopniu określać indywidualne zdolności usuwania uszkodzeń DNA i podatność na rozwój nowotworów. Istotne jest więc poznanie wariantów polimorficznych genów związanych z naprawą DNA a także ich rozkładu w populacji. Polimorfizmy pojedynczych nukleotydów (single nucleotide polymorphisms, SNPs) mogą wywierać wpływ na zmianę ryzyka zachorowania na nowotwór. SNPs mogą być zatem traktowane jako potencjalne markery nowotworzenia. Odkrycie podłoża genetycznego związanego z rakiem jest wyjątkowo trudnym wyzwaniem, ponieważ w większości przypadków przyczyna leży we wspólnym działaniu kilku czynników. Rak piersi to choroba o znaczącym komponencie genetycznym, a przy wczesnej diagnozie charakteryzujące się wysoką wyleczalnością. Dlatego też częste badania profilaktyczne osób z grupy wysokiego ryzyka genetycznego ułatwiłyby wczesne wykrywanie i ostatecznie doprowadziły do niższej śmiertelności. W moich badaniach skupiłam się na ocenie znaczenia polimorfizmów pojedynczych nukleotydów genów naprawy DNA w patogenezie raka piersi oraz w prognozowaniu przebiegu tego nowotworu. Celem mojej pracy było wytypowanie SNPs asocjujących z ryzykiem zachorowania na raka piersi wśród kobiet populacji polskiej oraz oszacowanie ryzyka związanego z ich nosicielstwem. Uzyskane przeze mnie wyniki mogą przyczynić się do lepszego poznania molekularnych podstaw powstawania tej choroby oraz do oceny prawdopodobieństwa jej wystąpienia, u konkretnych osób w populacji. Moje cztery prace, które stanowią monotematyczny cykl dotyczą polimorfizmów genetycznych w genach kodujących białka głównych systemów naprawy DNA jak: 4
1] wycinanie zasad azotowych, (base excision repair, BER) BER służy głównie usuwaniu nieskomplikowanych, lecz niebezpiecznych w skutkach uszkodzeń DNA, jakimi są utlenione i N-alkilowane zasady azotowe (np. glikol tyminy, 8-oksoguanina, 7-metyloguanina, 3-metyloadenina), uracyl i miejsca AP. 2] wycinanie nukleotydów, (nucleotide excision repair, NER) NER umożliwia usuwanie wielu rodzajów uszkodzeń, w tym bardziej złożonych niż usuwane przez BER, między innymi fotoproduktów takich jak dimery pirymidynowe, wewnątrzniciowych wiązań, dużych adduktów powstałych w wyniku ekspozycji na aflatoksynę, benzo[a]piren, psoraleny czy policykliczne węglowodory aromatyczne. 3] naprawa błędnie sparowanych zasad azotowych, (mismatch repair, MMR) MMR usuwa głównie błędy powstałe w trakcie replikacji DNA i niewłaściwe pary zasad tworzące się w wyniku rekombinacji DNA oraz spontanicznej lub indukowanej deaminacji, utleniania bądź metylacji zasad azotowych. Mechanizm ten naprawia więc niektóre błędne sparowania zasad azotowych zmodyfikowanych przez czynniki chemiczne, np. O6-metyloguaniny, adduktów epoksydowej pochodnej benzo[a]pirenu i 8-oksoguaniny. MMR odgrywa ważną rolę w utrzymywaniu stabilności genomu, stąd jego defekty prowadzą do poważnych schorzeń, np. dziedzicznego niepolipowatego raka jelita grubego i innych nowotworów. 4] naprawa przez rekombinację Naprawa przez rekombinację umożliwia usuwanie szeregu poważnych uszkodzeń DNA, przede wszystkim pęknięć dwuniciowych. Pęknięcia te mogą powodować utratę części chromosomów oraz translokację materiału genetycznego między nimi. Ponadto są one silnymi induktorami programowanej śmierci komórki. U eukariontów istnieją dwa główne szlaki naprawy pęknięć dwuniciowych: rekombinacja homologiczna (homologous recombination, HR) oraz rekombinacja niehomologiczna (non-homologous end-joining, NHEJ), ponadto wyróżnić można jeszcze system łączący cechy HRR i NHEJ dopasowanie pojedynczych nici DNA (single-strand annealing, SSA). Moje prace wpisują się w nurt badań opartych na ogólnie przyjętej i aktualnej koncepcji, która przyjmuje, że predyspozycja do nowotworów, w tym do raka piersi, może mieć charakter wielogenowy i uczestniczy w niej stosunkowo duża liczba genów o niskiej penetracji. W moich pracach grupy badane były etnicznie jednorodne; pacjentki były pochodzenia polskiego z regionu województwa łódzkiego. 5
W celu analizy polimorfizmów SNPs w badaniach zastosowałam najnowocześniejsze techniki biologii molekularnej jak - Real-time HRM czyli wysoko rozdzielcze topnienie matrycy (ang. High Resolution Melting) oraz technikę mikromacierzy DNA. Ocena genów technikami molekularnymi jest niezwykle istotna pod kątem indywidualizacji terapii, a tym samym poprawy jej skuteczności, zwłaszcza w chorobach nowotworowych. W pierwszej pracy z cyklu opublikowanej w International Journal of Environmental & Agriculture Research (IJOEAR) pt: hmsh2 Gly322Asp (rs4987188) single nucleotide polymorphism and the risk of breast cancer in the Polish women skupiłam się na analizie związku pomiędzy polimorfizmem Gly322Asp genu hmsh2 a rakiem piersi. Gen ten wybrałam ze względu na jego udokumentowany udział w patogenezie nowotworów. Jak wskazują dane ze światowego piśmiennictwa polimorfizm Gly322Asp genu hmsh2 może podwyższać ryzyko wystąpienia raka jelita grubego, żołądka, chłoniaków i białaczek oraz raka piersi. Próbki krwi do badań pobrano od 225 kobiet z rakiem piersi leczonych w Klinice Chirurgii Onkologicznej i Chorób Piersi Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Grupę kontrolną stanowiło 220 kobiet, u których nie stwierdzono choroby nowotworowej. W badaniu allel Asp polimorfizmu Gly322Asp był silnie powiązany z rakiem piersi. Homozygota Asp/Asp zwiększała ośmiokrotnie ryzyko raka (OR 8.41). Polimorfizm Gly322Asp miał wpływ na stopień zaawansowania choroby (grade), wielkość guza (tumor size) i obecność przerzutów do węzłów chłonnych (lymph node status). W kolejnych badaniach opublikowanych w Pathology Oncology Res pt: Analysis of DNA repair genes polymorphisms in breast cancer przebadałam 200 chorych na raka piersi i 200 zdrowych kobiet pod kątem polimorfizmów genów należących do: -systemu BER gen hogg1 polimorfizm C/G (Ser326Cys, rs1052133), -systemu NER gen ERCC1 polimorfizm A/C (IVS5 +33, rs3212961), gen XPC polimorfizm A/C (Lys939Gln, rs2228001), -systemu naprawy przez rekombinację homologiczną gen XRCC3 polimorfizm C/T (Thr241Met, rs861539), gen WRN polimorfizm G/T (Leu787Leu, rs1800392) i -systemu naprawy przez rekombinację niehomologiczną gen XRCC4 polimorfizm G/T (Ser307Ser, rs1056503). 6
Prezentowane badania wykazały, że genotypy hogg1 - GG, ERCC1-CC oraz XPC- CC są silnie związane ze zwiększonym ryzykiem raka piersi. Poza tym allele hogg1-g, ERCC1 -C oraz XPC-C są silnie powiązane z tym nowotworem. Ponadto wykazałam, że polimorficzna forma genu WRN ma wpływ na zwiększone ryzyko raka piersi. Nie stwierdziłam korelacji pomiędzy badanymi wariantami polimorficznymi genów naprawy a stopniem zaawansowania choroby (grade), wielkością guza (tumor size) i obecnością przerzutów do węzłów chłonnych (lymph node status). Ponadto nie wykazałam związku analizowanych polimorfizmów z wiekiem pacjentek, liczbą porodów, datą pierwszej miesiączki (menarche) czy rodzinnym obciążeniem chorobami nowotworowymi. Ponieważ dane literaturowe wskazują, że uszkodzenia DNA są bardzo istotne w patogenezie raka piersi, szczególnie te, które wymagają naprawy przez rekombinację homologiczną dlatego tez kontynuacją moich badań była analiza kolejnych polimorfizmów w genie kodującym białko biorące udział w naprawie przez rekombinację homologiczną RAD51. Swoje wyniki opublikowałam w Int J Clin Exp Pathol, w pracy pt: An association between single nucleotide polymorphisms (SNPs) of -4719A/T (rs2619679) and -4601A/G (rs5030789) RAD51 gene and breast cancer gdzie wykazałam możliwy związek polimorfizmów -4719A/T (rs2619679) i -4601A/G (rs5030789) genu naprawy RAD51 z rakiem piersi. Warto podkreślić, że jest to pierwsza praca dotycząca polskiej populacji chorych z rakiem piersi obejmująca te właśnie polimorfizmy. Wcześniejsze prace wielu badaczy dotyczące SNPs w RAD51, również mojego autorstwa, skupiały się głównie na polimorfizmach G135C oraz G172T w regionie 5 nie podlegającym translacji. Ponieważ RAD51 uczestniczy w naprawie DNA a ponadto oddziałuje z białkami BRCA, których mutacje są często spotykane w raku piersi, powyższe polimorfizmy mogą być powiązane z większym ryzykiem rozwoju tego nowotworu. Stwierdzono, między innymi, że wariant 135C może zwiększać ryzyko rozwoju raka piersi u nosicielek mutacji w genach BRCA1 i BRCA2, nie stwierdzono natomiast jego wpływu na zachorowalność u kobiet bez tych mutacji. Polimorfizm G135C może powodować zmianę sposobu składania mrna, co z kolei wpływa na funkcjonowanie białka bądź efektywność translacji. Pomimo obfitości wyników nadal brak jest jednak jednoznacznego wyjaśnienia roli RAD51 w powstawaniu raka. Moim założeniem było, że inna zmienność genetyczna może działać addytywnie lub niezależnie od powyższych polimorfizmów w regionie 5'UTR, co może wyjaśnić znaczenie RAD51 w rozwoju nowotworu piersi. Moja praca została ukierunkowana na słabiej zbadane SNPs w obrębie promotora RAD51: -4719A / T (rs2619679) i -4601A / G (rs5030789). 7
W pracy pt: An association between single nucleotide polymorphisms (SNPs) of - 4719A/T (rs2619679) and -4601A/G (rs5030789) RAD51 gene and breast cancer w grupie 600 pacjentek z rakiem piersi wykazałam, ze genotyp TT polimorfizmu -4719A/T oraz GG polimorfizmu-4601a/g genu RAD51 jest silnie powiązany z rakiem piersi. Ponadto heterozygota AG polimorfizmu -4601A/G RAD51 była częstsza w pierwszym I stopniu zaawansowania (wg Scarf-Bloom-Richardson) niż w pozostalych II i III stopniu. Żaden z badanych polimorfizmów nie był powiązany z wielkością guza (tumor size) i obecnością przerzutów do węzłów chłonnych (lymph node status). W powyższych zaprezentowanych pracach skupiałam swoją uwagę na polimorfizmach już istniejących w bazach danych o potwierdzonym znaczeniu w karcynogenezie a w większości dotychczas nie badanych w przypadku chorych na raka piersi. Swoje badania postanowiłam jednak poszerzyć o poszukiwanie nowych nie znanych wariantów polimorficznych mogących mieć związek z rakiem piersi. W tym celu razem we współpracy z Pracownią Biobank w Katedrze Biofizyki Molekularnej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego zastosowaliśmy technikę mikromacierzy DNA. W pracy pt: New single nucleotide polymorphisms (SNPs) in homologous recombination repair genes detected by microarray analysis in Polish breast cancer patients dokonaliśmy identyfikacji podatności wybranych sześciu (XRCC2, XRCC3, RAD51, RAD52, BRCA1 i BRCA2) genów naprawy DNA przez rekombinację homologiczną na wystąpienie raka piersi. Geny te wchodzą w skład kompleksu rekombinacyjnego podczas naprawy przez rekombinację homologiczną. System naprawy przez rekombinację homologiczną naprawia podwójne pęknięcia DNA (double-strand break - DSB), które są najbardziej śmiertelne dla komórki spośród wszystkich uszkodzeń DNA. Nienaprawiane DSB powodują utratę fragmentów chromosomów i śmierć komórki. Gromadzone DSB powodują destabilizację genomu i jego przearanżowanie. Zaburzenia w genomowym DNA gromadzą się z wiekiem organizmów powodując rozregulowanie procesu transkrypcji a co za tym idzie rozwój nowotworów. Geny kodujące białka naprawy podwójnych pęknięć DNA są wysoce polimorficzne i ze względu na istotne znaczenie defektów w naprawie tego systemu dla rozwoju raka istotne wydaje się poznanie roli polimorfizmów w raku piersi. Do badań został wykorzystany materiał w postaci krwi uzyskanej od 94 pacjentek. Pacjentki były rekrutowane do badań w Klinice Chirurgii Onkologicznej i Chorób Piersi ICZMP w Łodzi. Grupa kontrolna zdrowych kobiet (n=500) pochodziła z Pracowni Biobank w Katedrze Biofizyki Molekularnej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. 8
W pracy wykryto statystycznie istotne powiązania pomiędzy nowymi, nie opisanymi wcześniej w literaturze, 3 polimorfizmami typu SNPs w genach BRCA1 (rs4986852 i rs1799950) i BRCA2 (rs59004709) a rakiem piersi. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy badanymi SNPs a stopniem zaawansowania choroby (grade), wielkością guza (tumor size) i obecnością przerzutów do węzłów chłonnych (lymph node status). Ponadto nie wykazano związku analizowanych polimorfizmów ze statusem receptorów estrogenowych (ER), progesteronowych (PR) i HER2. WNIOSKI Wnioski jakie wyciągnęłam z moich czterech prac są następujące: 1. Wykazałam istotny związek pomiędzy polimorfizmem pojedynczych nukleotydów genu hmsh2 (rs4987188) uczestniczącego w naprawie DNA przez naprawę błędnie sparowanych zasad (MMR) a zwiększonym ryzykiem rozwoju raka piersi. 2. Wykazałam istotny związek pomiędzy polimorfizmami pojedynczych nukleotydów genów ERCC1 (rs3212961) i XPC (rs2228001) uczestniczących w naprawie DNA przez wycinanie nukleotydów (NER) a zwiększonym ryzykiem rozwoju raka piersi. 3. Wykazałam istotny związek pomiędzy polimorfizmem pojedynczych nukleotydów genu hogg1 (rs1052133) uczestniczącego w naprawie DNA przez wycinanie zasad azotowych (BER) a zwiększonym ryzykiem rozwoju raka piersi. 4. Wykazałam istotną zależność pomiędzy polimorfizmami pojedynczych nukleotydów genów naprawy podwójnych pęknięć DNA przez rekombinację homologiczną (HRR) RAD51 (rs2619679, rs5030789), WRN (rs1800392), BRCA1/2 (rs4986852, rs1799950/ rs59004709) a rozwojem raka piersi. 5. Polimorfizmy pojedynczych nukleotydów w obrębie przebadanych genów systemu naprawy DNA mogą wzbogacić repertuar nowych czynników ryzyka rozwoju raka piersi u kobiet w Polsce. Podsumowując powyższe badania moje prace przyczyniają się do poznania podłoża molekularnego raka piersi. Uzyskane przeze mnie wyniki wskazują geny naprawy uszkodzeń DNA i ich polimorfizmy, które mogą brać udział w powstawaniu raka piersi u polskich kobiet. Mogą one zostać zastosowane w celu poprawy wcześniejszego rozpoznawania raka a w efekcie wydłużenia czasu przeżycia kobiet chorych na nowotwór piersi. 9
5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo/badawczych 5.1. Przebieg działalności naukowej W trakcie studiów na Wydziale Lekarskim Łódzkiej Akademii Medycznej począwszy od trzeciego roku aż do ich końca aktywnie uczestniczyłam w pracy badawczej studenckiego koła naukowego w zakresie położnictwa i ginekologii, któremu patronował dr n. med. Jan Wilczyński. W 1992 r. nawiązałam współpracę naukową z Kliniką Chirurgii Ogólnej i Kolorektalnej, (kierownik prof. dr hab. n. med. Adam Dziki), dotyczącą problemów chorób przewlekłych oraz nowotworowych jelita grubego. Efektem współpracy była moja praca doktorska pt. Rola gastryny w rozwoju raka gruczołowego jelita grubego, którą obroniłam w czerwcu 1994 r pracując jeszcze w Zakładzie Patomorfologii Akademii Medycznej w Łodzi. Jej promotorem był dr hab. n. med. Wielisław Papież. W czasie 11 lat pracy w uczelni prowadziłam działalność dydaktyczną, najpierw w Pracowni Hemostazy i Zaburzeń Krzepnięcia Krwi a następnie w Zakładzie Patomorfologii, dla studentów trzeciego i czwartego roku Wydziału Lekarskiego. W krótkim czasie po przeniesieniu się do Zakładu Patomorfologii Centrum Zdrowia Matki Polki rozpoczęłam współpracę naukową z Katedrą Cytobiochemii Uniwersytetu Łódzkiego kierowaną przez Panią Prof. Wandę M. Krajewską. Główny nurt naszych wspólnych badań dotyczył podłoża genetycznego transformacji nowotworowej piersi. Jednak współpraca obejmowała również molekularne podstawy zmian w obrębie żeńskiego narządu rodnego. Wyniki naszych badań były wielokrotnie publikowane, głównie w czasopismach zagranicznych ale także krajowych oraz przedstawiane na licznych zjazdach zagranicznych i krajowych. Współpraca z Katedrą Cytobiochemii podjęta ponad 15 lat temu trwa do dziś. Szczególnie intensywnym celem naszych wspólnych badań stało się zagadnienie receptora androgenowego (AR), który pełni kluczową rolę zarówno w różnicowaniu płciowym w okresie płodowym, jak i w dojrzewaniu oraz podjęciu funkcji rozrodczych w wieku dorosłym. Ponadto AR bierze udział w patogenezie nowotworów. W związku z tym odkrycia w zakresie budowy genu AR i jego mutacji mogą przyczynić się do poprawy diagnostyki, profilaktyki i leczenia chorób zależnych od funkcji AR. Wyniki, które uzyskałyśmy w trakcie badań stały się m. in. tematem kilku prac doktorskich i jednej rozprawy habilitacyjnej. W 2004 r. razem z Panią Prof. Wandą M. Krajewską i jej zespołem współuczestniczyłam w przygotowaniu, a następnie realizacji grantu Urzędu Miasta Łodzi pt: 10
Zastosowanie nowej metody genetyki molekularnej (PCR-SSCP), w badaniach zmian złośliwych i łagodnych u pacjentek w wieku okołomenopauzalnym, którego wyniki zostały wyróżnione spośród innych projektów. Rok wcześniej, w 2003 r. zostałam kierownikiem dużego projektu badawczego KBN pt "Znaczenie polimorfizmu i utraty heterozygotyczności genów kodujących białka naprawy DNA (RAD52, RAD54, RAD54B) w kontekście mutacji genów BRCA1 i BRCA2 w raku sutka u kobiet", którego realizacja odbywała się także we współpracy z zespołem Pani prof. Wandy M. Krajewskiej. W projekcie zostały zastosowane najnowocześniejsze w tamtym czasie metody biologii molekularnej co stanowiło o dużej wartości wyników, które bez problemu zostały opublikowane zarówno w pismach krajowych jak i zagranicznych. Wyniki zostały zaprezentowane na międzynarodowych sympozjach takich jak: 12th World Congress on Human Reproduction w Wenecji w 2005 r., Familial Cancer, w Madrycie w 2004 r., 11th World Congress on The Menopause, w Buenos Aires w 2005 r. oraz XVIII FIGO World Congress of Gynecology and Obstetrics, w Kuala Lumpur w 2006 r. W 1999 r. rozpoczęłam wspólne badania naukowe z Katedrą Genetyki Molekularnej Uniwersytetu Łódzkiego kierowanej przez prof. dr hab. Janusza Błasiaka. Działalność badawcza skupiała się przede wszystkim na poszukiwaniu markerów genetycznych raka piersi i nowotworów narządu rodnego kobiet. W ramach współpracy z Katedrą Genetyki Molekularnej, w 2000 r. powstały też dwa projekty naukowe finansowane przez KBN, w których byłam głównym wykonawcą. Kierownikiem pierwszego pt Znaczenie prognostyczne i diagnostyczne telomeraz i białek układu aktywacji plazminogenu oraz polimorfizmów kodujących je genów w nowotworach złośliwych endometrium był prof. dr hab. n. med. Tomasz Pertyński kierownik Kliniki Ginekologii i Chorób Menopauzy ICZMP. Natomiast kierownikiem drugiego pt: Znaczenie związków pomiędzy angiogenezą, funkcjonowaniem białek układu aktywacji plazminogenu i polimorfizmem kodujących je genów dla progresji raka jelita grubego był prof. dr hab. n. med. Andrzej Kulig ówczesny kierownik Zakładu Patomorfologii Klinicznej ICZMP. Wyniki uzyskane w tych projektach opublikowano w prestiżowych czasopismach zagranicznych i krajowych. Były one także przedmiotem wykładów i prezentacji na zjazdach krajowych i zagranicznych. Zwłaszcza dużym zainteresowaniem cieszyły się prace zawierające wyniki dotyczące telomerazy, jednego z czołowych tematów pojawiających się wówczas w światowej prasie naukowej. 11
W związku z tym, że tematyka transformacji nowotworowej piersi oraz narządu rodnego kobiet od wielu lat jest mi bardzo bliska zostałam jednym z głównych wykonawców dwóch następnych projektów badawczych KBN pt "Znaczenie diagnostyczne i prognostyczne apoptozy i czynników genetycznych regulujących ten proces dla rozwoju raka piersi", którego kierownikiem była dr n. biol. Beata Smolarz oraz Ocena ryzyka występowania raka błony śluzowej jamy macicy w kontekście wpływu polimorfizmów genów CYP11a, CYP17, CYP19, CYP21B, COMT na poziomy hormonów estrogenowych i progesteronowego, którego kierownikiem był dr hab. n. med. Krzysztof Szyłło. Oba projekty zakończone zostały licznymi publikacjami w czasopismach krajowych i zagranicznych, a wyniki naszych wspólnych badań prezentowane były również na kongresach ginekologicznych. W toku mojej działalności naukowej odnowiłam także współpracę z Kliniką Chirurgii Ogólnej i Kolorektalnej, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Współpraca zaowocowała uzyskaniem w 2004 r. grantu Urzędu Miasta Łodzi pt Analiza niestabilności sekwencji mikrosatelitarnych w genach hmlh1 i hmsh2 u osób z dziedziczną predyspozycją do raka jelita grubego. W ramach tego projektu powstała praca doktorska pt. Analiza mutacji i ekspresji genu hmsh2 u pacjentów ze sporadycznym rakiem jelita grubego pani dr Ewy Langner, pracującej w Klinice Chirurgii Ogólnej i Kolorektalnej. Przedstawiona powyżej działalność naukowa byłaby w dużym stopniu ograniczona gdybym w 2000 r. nie przyczyniła się do powstania Pracowni Biologii Molekularnej na terenie Zakładu Patomorfologii Klinicznej ICZMP. Pracownia została wyposażona w bardzo nowoczesny wówczas sprzęt do analiz genetycznych uzyskany ze środków projektów badawczych KBN, których byłam głównym wykonawcą lub kierownikiem. Część wyposażenia uzyskano także dzięki zawarciu współpracy naukowej z I Kliniką Pediatrii ICZMP pod kierownictwem Pani prof. dr hab. n. med. Izabeli Płanety-Małeckiej. Wraz z zespołem I Kliniki Pediatrii w latach 2001-2003 zajmowaliśmy się tematyką analizy genotypów szczepów Helicobacter pylori izolowanych od dzieci regionu łódzkiego. Prace te zaowocowały publikacjami w pismach krajowych oraz prezentacją wyników na World Congress of Gastroenterology w Bangkoku w 2002 r. W latach 2000-2003 brałam udział w badaniach prowadzonych w ramach grantu amerykańskiego koordynowanego w kraju przez Panią Profesor Neonilę Szeszenię- Dąbrowską kierownika Zakładu Epidemiologii Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi. Badania epidemiologiczne obejmowały raka piersi, jajnika i trzonu macicy. Były one prowadzone we 12
współpracy z renomowanymi ośrodkami ze Stanów Zjednoczonych m.in. National Cancer Institute, National Institutes of Health, DHHS, Bethesda. Przez blisko 5 lat (w latach 1995-2000 r.) prowadziłam na terenie Zakładu Patomorfologii Klinicznej ICZMP, spotkania naukowo-konsultacyjne, pod patronatem prof. dr hab. n. med. Pawła P. Liberskiego, z zespołem Kliniki Neurochirurgii ICZMP. Od 2002 r. uczestniczyłam aktywnie w warsztatach organizowanych przez Regionalny Punkt Kontaktowy Piątego Programu Ramowego Badań, Rozwoju Technicznego i Prezentacji Unii Europejskiej przy Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości w Łodzi. Zakres tematyczny warsztatów obejmował zasady planowania europejskiego projektu badawczego, praktyczne uwagi dotyczące przygotowania wniosku, zasady finansowania projektów oraz ochronę własności intelektualnej. W wyniku odbytych zajęć uzyskałam certyfikat o uczestnictwie i zapoznaniu się z normami i zasadami wnioskowania o grant europejski wystawiony przez Prezesa Zarządu Fundacji Rozwoju i Przedsiębiorczości w Łodzi dr Ewę Sadowską- Kowalską. W latach 2003-2005 r. odbyłam szkolenia w Międzynarodowym Centrum Nowotworów Dziedzicznych w Szczecinie kierowanym przez prof. dr hab. n. med. Jana Lubińskiego. Podczas szkoleń zapoznałam się ze szczegółową organizacją Onkologicznych Poradni Genetycznych prowadzonych przez zespół prof. Jana Lubińskiego. Szkolenia te umożliwiły mi otwarcie i poprowadzenie, w latach 2004-2007, Onkologicznej Poradni Genetycznej na terenie Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, która cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem ze strony pacjentek i lekarzy. Od wielu lat utrzymuję również ścisłą współpracę naukową z trzema klinikami na terenie ICZMP: z Kliniką Ginekologii Operacyjnej i Endoskopowej kierowaną przez prof. dr hab. n. med. Andrzeja Malinowskiego, Kliniką Ginekologii Operacyjnej i Ginekologii Onkologicznej kierowaną przez prof. dr hab. n. med Krzysztofa Szyłłę oraz Kliniką Chirurgii Onkologicznej i Chorób Piersi dr hab. n. med. Marka Zadrożnego. Wynikiem wspólnych badań są opublikowane liczne prace naukowe dotyczące transformacji nowotworowej piersi i narządu rodnego kobiet. Moja współpraca naukowa nie ograniczała się jednak tylko do tematyki nowotworów narządów rodnych i piersi. W 2001 r. rozpoczęłam wspólną działalność badawczą z Kliniką Gastrologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, kierowanej przez prof. dr hab. n. med. Ewę Małecką-Panas. Badania dotyczyły głównie poszukiwania markerów raka żołądka i trzustki. W wyniku tej współpracy, powstały liczne publikacje, 6 prac doktorskich i jedna habilitacyjna. 13
W 2010 r. nawiązałam współpracę z Pracownią Biobank Katedry Biofizyki Molekularnej Uniwersytetu Łódzkiego, w ramach której zostałam koordynatorem projektu współfinansowanego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego pt: Zmienność genetyczna populacji polskiej w obrębie genów kodujących transportery błonowe, należące do nadrodziny białek ABC. Powyższy temat badawczy był częścią realizowanego większego projektu zatytułowanego Rola transporterów oporności wielolekowej w farmakokinetyce i toksykologii testy in vitro w praktyce farmaceutycznej i klinicznej POIG.01.01.02-10-005/08, którego kierownikiem był prof. dr hab. Grzegorz Bartosz. Jako koordynator byłam odpowiedzialna za część projektu prowadzoną na terenie Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki oraz w Klinice Chemioterapii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Współpraca z Pracownią Biobank Uniwersytetu Łódzkiego jest kontynuowana do dzisiaj i owocuje wspólnymi projektami wysyłanymi do Narodowego Centrum Nauki oraz publikacjami. W latach 2011-2012 razem z zespołem prof. Marka Zadrożnego brałam udział we wdrażaniu nowoczesnej metody OSNA (One-step nucleic acid amplification (OSNA)) wykrywającej mrna CK19 w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Metoda ta jest stosowana do molekularnej metody szybkiej śródoperacyjnej diagnostyki przerzutów do węzłów chłonnych u chorych na raka piersi. Przeprowadzone badania genetyczne mrna CK19 podsumowaliśmy publikując prace w czasopismach Pol J Pathol. 2013;64(2):104-8 oraz Arch Med Sci. 2016;12(6):1239-1246 i prezentując uzyskane wyniki na kongresach ginekologicznych. W marcu 2015 r. byłam członkiem międzynarodowego zespołu przygotowującego projekt badawczy TRANSCAN (ERA-NET: Aligning national/regional translational cancer research programmes and activities). Miał on dotyczyć poszukiwania prognostycznych i predykcyjnych biomarkerów w raku piersi. Niestety projekt nie został zakwalifikowany do realizacji. We wrześniu 2015 r. nawiązałam współpracę z Profesorem Renato Seracchioli, który jest dyrektorem U.O. Gynecology and Reproductive Pathophysiology of the Policlinico S. Orsola-Malpighi w Bolonii. Jest także dyrektorem Centrum Endometriozy i Przewlekłego Bólu Miednicy (Centro di Endometriosi e dolore Pelvico Cronico). Jest to największe Centrum badania endometriozy we Włoszech i jedno z największych w Europie. Profesor Seracchioli jest światowej sławy autorytetem w dziedzinie endometriozy. Jest autorem ponad 14
160 publikacji, w tym ponad 94 prac naukowych opublikowanych w recenzowanych czasopismach w bazie MEDLINE (dotyczących głównie endometriozy). Wspólnie ze stroną włoską przygotowałam i byłam kierownikiem projektu pt. Identyfikacja genów podatności na endometriozę za pomocą badań asocjacyjnych całego genomu (GWAS), wysłanego w 2016 r. do Narodowego Centrum Nauki w ramach konkursu HARMONIA. Niestety projekt nie został zakwalifikowany do realizacji. W dniach 12-13 października 2015 r. brałam udział w szkoleniu Diagnostic Immunohistochemistry for Pathologists w Krakowie. Zostało ono zorganizowane przez organizację NordiQC przy współudziale Norweskiego Towarzystwa Patologii i Polskiego Towarzystwa Patologów. Szkolenie umożliwiło mi poszerzenie wiadomości z zakresu markerów immunohistochemicznych, przydatnych przeciwciał, optymalnych klonów i paneli przeciwciał stosowanych w diagnostyce patologicznej. W dniach 4/5 grudnia 2015 r. uczestniczyłam w spotkaniu edukacyjnym Poznanie biologii guza podstawą optymalizacji postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w Warszawie. Jako patologa szczególnie interesował mnie aspekt oceny statusu receptora HER2. W przypadkach o stanie granicznym receptora HER2 zalecana jest ocena metodą hybrydyzacji in situ (np. FISH, CISH). Metodę CISH wprowadziłam w Zakładzie Patomorfologii Klinicznej ICZMP dlatego też powyższe spotkanie było dla mnie cenną wymianą doświadczeń w ocenie HER2 z innymi ośrodkami. W styczniu 2016 r. uczestniczyłam w tworzeniu projektu pod nazwą Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB). Projekt ten miał na celu stworzenie w Polsce wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej jednostek naukowych, które będą realizować oryginalne programy badawczo-rozwojowe we współpracy z renomowanymi ośrodkami naukowymi z zagranicy. Projekt został oceniony przez Panel Naukowo- Gospodarczy jednak nie uzyskał wystarczającej ilości punktów aby przejść do etapu realizacji. W 2016 r. nawiązałam współpracę z Katedrą i Zakładem Histologii i Embriologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu (kierownik prof. dr hab. Piotr Dzięgiel). W ramach współpracy został przygotowany i wysłany w ramach konkursu TEAM projekt (edycja 2/2016). Wniosek przeszedł pomyślnie I etap oceny merytorycznej niestety ostateczna ocena jaką uzyskał podczas obrad Panelu Naukowo-Gospodarczego, nie była wystarczająca by przekazać go do kolejnego etapu. W maju 2016 r. zostałam zaproszona do wygłoszenia wykładu pt. Association of polymorphism of Lys939Gln ERCC1 gene with the risk of endometrial cancer in the Polish 15
population na kongresie BIT'S 9th Annual World Cancer Congress w Szanghaju (Chiny). Wykład spotkał się z dużym zainteresowaniem i zaowocował nawiązaniem współpracy z prof. Pavlem Vodicką i prof. Ludmiłą Vodickovą z Instytutu Medycyny Eksperymentalnej, czeskiej Akademii Nauk w Pradze. Czescy partnerzy byli uczestnikami w opisanym przeze mnie wcześniej projekcie TEAM. W dniu 8 czerwca 2016 r. uczestniczyłam w konferencji Biobanki: wyzwanie w czasach Big Data w Warszawie. Była to międzynarodowa konferencja, która dotyczyła zagadnień Biobanków jako innowacyjnego narzędzia dla rozwoju biomedycyny. Dzięki udziałowi w konferencji poszerzyłam swoja wiedzę z zakresu prawnych regulacji dotyczących wykorzystywania danych przez biobanki oraz zaleceń i rekomendacji dotyczących wykorzystywania danych przez biobanki. Nawiązałam także współpracę z przedstawicielami biobanków działających na terenie naszego kraju m. in z Panem dr Łukaszem Kozerą, kierującym biobankiem we Wrocławiu. W toku mojej pracy badawczej pełniłam także rolę opiekuna naukowego czterech prac doktorskich. Promotorem trzech z nich był prof. Marek Zadrożny z Kliniki Chirurgii Onkologicznej i Chorób Piersi Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, promotorem jednego prof. Janusz Wendorff z Kliniki Neurologii Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki. W chwili obecnej jestem promotorem pomocniczym pracy doktorskiej lek. med. Bartosza Cieślika-Wolskiego pt: Znaczenie polimorfizmu pojedynczych nukleotydów Arg399Gln genu XRCC1 w raku płuc. Promotorem pracy jest prof. dr hab. n. med. Józef Kozak, kierownik Oddziału Chirurgii Klatki Piersiowej, Nowotworów i Rehabilitacji Oddechowej Oddziału Kliniczny Chirurgii Klatki Piersiowej i Rehabilitacji Oddechowej Szpitala im. Kopernika w Łodzi. 6. Osiągnięcia naukowe Mój dorobek naukowy obejmuje 104 oryginalne prace naukowe w prestiżowych czasopismach polskich i zagranicznych w tym: 1. Oryginalne pełnotekstowe prace naukowe (bez streszczeń zjazdowych konferencyjnych, prac w suplementach czasopism, listów do redakcji oraz udziału autora wymienionego w dodatku (appendix) jako uczestnika badań wieloośrodkowych) a) w piśmiennictwie posiadającym impact factor 61 b) w czasopismach bez impact factor 43 16
2. Prace poglądowe w czasopismach z impact factor 2 3. Prace poglądowe w czasopismach bez impact factor 8 Sumaryczny IF moich publikacji wynosi 84.128 i osiąga wartość 1239 punktów w punktacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, liczba cytowań wynosi 591 (wg Web of Science), a indeks Hirscha 14. 7. Kierowanie międzynarodowymi i krajowymi projektami badawczymi oraz udział w takich projektach 1. Znaczenie polimorfizmu i utraty heterozygotyczności genów kodujących białka naprawy DNA (RAD52, RAD54, RAD54B) w kontekście mutacji genów BRCA1 i BRCA2 w raku sutka u kobiet. ( projekt trzyletni 6.05.2003-5.05.2006) KBN 3P05E 071 24. Kierownik projektu 2. Znaczenie diagnostyczne i prognostyczne apoptozy i czynników genetycznych regulujących ten proces dla rozwoju raka piersi. ( projekt trzyletni 17.03.2003-16.09.2006) KBN 3P05C 066 24. Główny wykonawca 3. Ocena ryzyka występowania raka błony śluzowej jamy macicy w kontekście wpływu polimorfizmów genów CYP11a, CYP17, CYP19, CYP21B, COMT na poziomy hormonów estrogenowych i progesteronowego. ( projekt trzyletni 21.10.2003-20.10.2006) KBN 3P05E05325. Główny wykonawca 4. Znaczenie prognostyczne i diagnostyczne telomeraz i białek układu aktywacji plazminogenu oraz polimorfizmów kodujących je genów w nowotworach złośliwych endometrium. ( projekt trzyletni 1.08.1999-31.07.2002) KBN P05E 111 17. Główny wykonawca 5. Znaczenie związków pomiędzy angiogenezą, funkcjonowaniem białek układu aktywacji plazminogenu i polimorfizmem kodujących je genów dla progresji raka jelita grubego. KBN P05B 013 17. (projekt trzyletni 1.09.1999-31.08.2002) Główny wykonawca 17
6. Zmienność genetyczna populacji polskiej w obrębie genów kodujących transportery błonowe, należące do nadrodziny białek ABC. (2010 2013) Powyższy temat badawczy jest częścią realizowanego większego projektu zatytułowanego Rola transporterów oporności wielolekowej w farmakokinetyce i toksykologii testy in vitro w praktyce farmaceutycznej i klinicznej POIG.01.01.02-10-005/08. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Koordynator w projekcie. 7. Zastosowanie nowej metody genetyki molekularnej (PCR-SSCP), w badaniach zmian złośliwych i łagodnych u pacjentek w wieku okołomenopauzalnym z Poradni Profilaktyki i Chorób Sutka Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. (2004) Granty Urzędu Miasta Łodzi. Wykonawca. 8. Analiza niestabilności sekwencji mikrosatelitarnych w genach hmlh1 i hmsh2 u osób z dziedziczną predyspozycją do raka jelita grubego. (2004) Granty Urzędu Miasta Łodzi. Wykonawca. 8. Aktywny udział w międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych 1. Sławomir Jędrzejczyk, Tomasz Pertyński, Andrzej Kunert, Grzegorz Stachowiak, Hanna Romanowicz-Makowska. 1998. Usefulness of color Doppler sonography in the evaluation of pathological changes of the endometrium in the postmenopausal period. 13th Congress of the European Association of Gynaecologists and Obstetricians (EAGO). Jerusalem, Israel. 2. Krzysztof Szyłło, Magdalena Bryś, Hanna Romanowicz-Makowska, Zbigniew Dobrowolski, Izabela Masłowska, Wanda Krajewska. 1999. Estimation of expression of steroid receptors genes in endometrium, myometrium and vagina of postmenopausal patiens treated with estriol vaginal application. II Sympozjum "Nauki Podstawowe w Ginekologii", Lublin-Puławy. 3. Beata Smolarz, Janusz Błasiak, Adam Dziki, Andrzej Kulig, Joanna Ulańska, Beata Pander, Hanna Romanowicz-Makowska. 1999. Poziom antygenów inhibitora aktywatorów plazminogenu typu 1 (PAI-1) oraz polimorfizm 4G/5G regionu 18
promotorowego jego genu u chorych na raka jelita grubego. Trzecia Konferencja Naukowa poświęcona Profesorowi Antoniemu Dmochowskiemu: Aktualne kierunki badań w biochemii i biotechnologii w ochronie środowiska i życiu człowieka. Łódź. 4. Beata Smolarz, Janusz Błasiak, Adam Dziki, Andrzej Kulig, J. Ulańska, Beata Pander, Hanna Romanowicz-Makowska. 1999. Poziom antygenów inhibitora aktywatorów plazminogenu typu - 1 (PAI-1) oraz polimorfizm 4G/5G regionu promotorowego jego genu u pacjentów z rakiem jelita grubego. INTER-HEMOSTAZA, Molekularne i kliniczne aspekty zaburzeń hemostazy, Łódź. 5. Beata Smolarz, Janusz Błasiak, Hanna Romanowicz-Makowska, Andrzej Kulig, Beata Pander, Joanna Ulańska, Adam Dziki, Marek Zadrożny, Jacek Pytel. 2000. Łódź Poziom inhibitora aktywatorów plazminogenu typu 1 (PAI-1) oraz polimorfizmy regionu promotorowego jego genu u chorych na raka sutka i jelita grubego. INTER- HEMOSTAZA. Molekularne i kliniczne aspekty zaburzeń hemostazy, Łódź. 6. Beata Smolarz, Katarzyna Smolarczyk, Janusz Błasiak, Hanna Romanowicz- Makowska, Tomasz Pertyński. 2000. Polimorfizmy regionu promotorowego genu inhibitora aktywatorów plazminogenu typu 1 (PAI-1) u chorych na raka trzonu macicy. INTER-HEMOSTAZA Molekularne i kliniczne aspekty zaburzeń hemostazy, Łódź. 7. Beata Smolarz, Janusz Błasiak, Hanna Romanowicz-Makowska, Marek Zadrożny, Andrzej Kulig, Beata Pander, Joanna Ulańska, Adam Dziki, Jacek Pytel. 2000. 4G/5G polymorphism in the promoter of the plasminogen activator inhibitor 1 (PAI-1) gene in patients with breast and colorectal cancer Tytuł całości: W: 18th International Congress of Biochemistry and Molecular Biology Birmingham, UK 8. Beata Smolarz, Janusz Błasiak, Hanna Romanowicz-Makowska, Andrzej Kulig, Beata Pander, Joanna Ułańska, Adam Dziki. 2000. Polimorfizmy 4G/5G i G/A regionu promotorowego genu inhibitora aktywatorów plazminogenu typu 1 (PAI-1) u chorych na raka jelita grubego XXXVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Biochemicznego. Poznań. 19
9. Beata Smolarz, Hanna Romanowicz-Makowska, Tomasz Pertyński. 2001. G/A polymorphism in the promoter of the plasminogen inhibitor 1 (PAI-1) gene in subjects with breast cancer Tytuł całości: W: 1st Congress of the World Society for Breast Health and VIth National Congress of the Turkish Senologic Society Istanbul, Turkey 10. Beata Smolarz, Hanna Romanowicz-Makowska, Andrzej Kulig. 2001. Polimorfizm 1334G/A genu inhibitora aktywatorów plazminogenu typu 1 (PAI- 1) u chorych na raka jelita grubego Tytuł całości: W: XXXVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Toruń 11. Janusz Błasiak, Karolina Przybyłowska, Katarzyna Smolarczyk, Beata Smolarz, Andrzej Kulig, Hanna Romanowicz-Makowska, Adam Dziki, Joanna Ulańska, Beata Pander. 2001. Znaczenie polimorfizmu C/T genu urokinazowego aktywatora plazminogenu (upa) dla występowania progresji w nowotworach jelita grubego Tytuł całości: W: XXXVII Zjazd Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Toruń 12. Karolina Przybyłowska, Katarzyna Smolarczyk, Andrzej Kulig, Hanna Romanowicz- Makowska, Adam Dziki, Joanna Ulańska, Beata Pander, Janusz Błasiak. 2001. Urokinazowy aktywator plazminogenu (UPA) oraz polimorfizmy jego genu w nowotworach jelita grubego. INTER-HEMOSTAZA, Molekularne i kliniczne aspekty zaburzeń hemostazy, Łódź 13. Leokadia Bąk-Romaniszyn, Izabela Płaneta Małecka, Hanna Romanowicz- Makowska, Beata Smolarz, Elżbieta Kozłowska, Andrzej Kulig. 2002. Effect of the infection with Helicobacter pylori CagA-positive strains on intensificartion of gastric mucosa histological changes. World Congress of Gastroenterology, Bangkok, Tajlandia. 14. Janusz Błasiak, Joanna Kowalik, Hanna Romanowicz-Makowska, Tomasz Pertyński. 2002: Inhibition of telomerase activity in cancer cells by a platinum-based drug. Genetyka w medycynie : III Zjazd Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka Poznań 20
15. Leokadia Bąk-Romaniszyn, Izabela Płaneta-Małecka, Beata Smolarz, Elżbieta Kozłowska, Hanna Romanowicz-Makowska, Andrzej Kulig. 2002 Ocena genotypu szczepów Helicobacter pylori izolowanych od dzieci regionu łódzkiego Tytuł całości: W: II Kongres Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Bydgoszcz. 16. Krzysztof Szyłło, Hanna Romanowicz-Makowska, Beata Smolarz, Andrzej Kulig. 2003. Analysis 5A/6A promotor polymorphism of matrix metalloproteinase 3 (MMP- 3) In women with ovarian cancer. XXVIII Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Bydgoszcz. 17. Hanna Romanowicz-Makowska, Beata Smolarz, Marek Zadrożny, Andrzej Kulig, Tomasz Stetkiewivcz, Tomasz Pertyński. 2003. Amplification of HER2/neu (c-erbb- 2) gene In women with breast cancer. 2nd Congress of the World Society of Breast Health. Budapeszt, Węgry. 18. Beata Smolarz, Hanna Romanowicz-Makowska, Tomasz Stetkiewicz, Elżbieta Kozłowska, Tomasz Pertyński. 2003. Analysis of apoptosis in breast cancer genetics studies. 2nd Congress of the World Society of Breast Health.Budapest, Węgry. 19. Krzysztof Szyłło, Beata Smolarz, Hanna Romanowicz-Makowska, Bartosz Kulig, Jarosław Lewy, Tomasz Pertyński, Andrzej Kulig. 2006. CYP17 and CYP19 gene polymorphism in endometrial cancer patients Tytuł całości: W: XVIII FIGO World Congerss of Gynecology and Obstetrics, Kuala Lumpur Malaysia 20. Beata Smolarz, Hanna Romanowicz-Makowska, Renata Wojnarowska, Ewa Małecka Panas. Andrzej Kulig. 2007. The significance of polymorphism of interleukin 1 (IL-1) and interleukin 6 (IL-6) gene in colorectal cancer. European Society of Surgery 11th Annual Conference, Kraków. 21