Organ prowadzący postępowanie, strona, podmiot na prawach strony
Organ prowadzący postępowanie i jego pracownicy
Organ prowadzący postępowanie Organ ma wyjaśnić i załatwić sprawę będącą przedmiotem postępowania. Musi to zrobić w sposób obiektywny, ustanowiono więc przepisy przewidujące wyłączenie pracownika organu lub całego organu od udziału w postępowaniu.
Pracownik podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu z mocy prawa w sprawie: w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki; swego małżonka (także po ustaniu małżeństwa) oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia; osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli (także po ustaniu tych stanów); w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jeden z jego w/w bliskich w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji; z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne; w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
Wyłączenie na żądanie Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych wyżej, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika.
Wyłączenie organu Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych: jego kierownika lub jego bliskich; osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub jej bliskich.
Konsekwencje wyłączenia pracownika lub organu Wyłączony pracownik lub organ powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. W przypadku wyłączenia pracownika, jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. W przypadku wyłączenia organu, organ wyższego stopnia wyznacza inny organ do załatwienia sprawy (Prezes Rady Ministrów, jeżeli wyłączenie organu związane jest z osobą ministra lub prezes samorządowego kolegium odwoławczego). Udział pracownika podlegającego wyłączeniu w postępowaniu jest przesłanką wznowienia tego postępowania.
Strona, przedstawiciele, pełnomocnicy
Strona Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Gdy żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Służy na nie zażalenie.
Zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, przedstawiciel strony Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego. Zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Nabywa się ją wraz z urodzeniem, a traci wraz ze śmiercią. Zdolność do czynności prawnych to zdolność do samodzielnego nabywania praw i obowiązków. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych nabywa się wraz z ukończeniem 13. roku życia, a pełną 18. Możliwe jest też ubezwłasnowolnienie. Osoby fizyczne nieposiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli (np. dzieci przez rodziców lub innych opiekunów).
Pełnomocnictwo Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych (nawet ograniczoną). Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub zgłoszone do protokołu. W sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.
Podmioty na prawach strony Organizacje społeczne, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich
Organizacja społeczna Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem wszczęcia postępowania albo dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli: jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. O wszczęciu postępowania lub dopuszczeniu organizacji społecznej do udziału w toczącym się już postępowaniu orzeka organ administracji publicznej właściwy w sprawie. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony. Nie jest więc stroną, ale np. może żądać dostępu do akt, składać wnioski dowodowe lub odwołać się od decyzji.
Prokurator Prokuratorowi służy prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem oraz prawo udziału w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy było zgodne z prawem. Prokuratorowi służą wówczas prawa strony, a ponadto ma on prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę.
Rzecznik Prawo Obywatelskich Może żądać wszczęcia postępowania administracyjnego i w nim uczestniczyć na prawach przysługujących prokuratorowi, jeżeli poweźmie wiadomość wskazującą na naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela.