Sprawozdanie z realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Hrubieszowskiego w 2008 roku przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie



Podobne dokumenty
Załącznik do Uchwały Nr XXIV/215/2009 Rady Powiatu w Hrubieszowie z dnia 26 marca 2009 r.

ul. Szkolna Środa Wlkp. Tel./fax: SPRAWOZDANIE

Załącznik nr 1 do uchwały Nr XXXIII/285/2010 Rady Powiatu w Hrubieszowie z dnia 25 marca 2010r.

Uchwała nr XIX/123/2008 Rady Powiatu Sztumskiego z dnia 27 marca 2008 roku

PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna. PFRON, osoba niepełnosprawna

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

MATRYCA LOGICZNA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ W POWIECIE ŻARSKIM

Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Jasieniec na lata

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA

Sprawozdanie z realizacji Powiatowego Programu Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Powiatu Limanowskiego na lata:

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych,

UCHWAŁA NR XXXVIII/ 318 /2017 Rady Gminy Kobylnica z dnia 16 marca 2017 roku

Sprawozdanie z realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Hrubieszowskiego za 2009 rok

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W WOŁOMINIE ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE

ZADANIA WŁASNE GMINY Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ (OBLIGATORYJNE)

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z ZAKRESU REHABILITACJI SPOŁECZNEJ, ZAWODOWEJ I ZATRUDNIANIA ORAZ

2. Plan zadań do realizacji na lata , zawierający cele i kierunki działania

UCHWAŁA NR X/56/2015 Rady Gminy Kobylnica z dnia 19 marca 2015 roku

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY NA LATA

Załącznik do Uchwały Nr XXXV/244/13 Rady Gminy Wilczyn z dnia 26 marca 2013 r. PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE WILCZYN NA LATA

Lp. CEL/DZIAŁANIE TERMIN JEDNOSTKI ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ I. WSPIERANIE OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH, CHORYCH, STARSZYCH I ICH RODZIN

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W GRYFINIE. Rozdział I. Postanowienia ogólne

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Uchwała Nr 42/87/07 Zarządu Powiatu w Lwówku Śląskim z dnia 10 lipca 2007 roku

MPiPS - 03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

Ministerstwo Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W ZAKRESIE REHABILITACJI SPOŁECZNEJ, ZAWODOWEJ I ZATRUDNIANIA ORAZ

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych w naturze i usługach

Zmiany w Regulaminie Organizacyjnym Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Gryfinie

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa. MPiPS-03

Powiatowy program. rozwoju pieczy zastępczej dla powiatu opolskiego. na lata

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI GMINNEGO ZA ROK 2014

1.2.Rozwój środowiskowych form pomocy 2.1.Przeciwdziałanie i profilaktyka uzależnień i współuzależnień

Sprawozdanie dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Hrubieszowie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej w 2014 roku

STATUT Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Łowiczu

UCHWAŁA NR LIII/439/2018 Rady Gminy Kobylnica z dnia 29 marca 2018 roku

Uchwała Nr XLI/307/2014 Rady Powiatu Mławskiego z dnia 23 września 2014 roku

UCHWAŁA NR XXXVI RADY GMINY IZBICKO z dnia 27 listopada 2017 r.

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY. na terenie miasta Legionowo na lata

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

Powiatowy Program Opieki nad Dzieckiem i Rodziną Powiatu Limanowskiego na lata:

Uchwała Nr VIII/55/2015 Rady Miasta Nowego Sącza z dnia 24 lutego 2015 r.

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach. za I-XII 2008 r.

Uchwała Nr V/26/15 Rady Powiatu w Piszu z dnia 26 marca 2015 r.

Pomoc społeczna w Polsce w roku Tabela 1. pracownicy pomocy społecznej w roku 2003 Wyszczególnienie

Harmonogram realizacji zadań programu do celu operacyjnego I: PROFILAKTYKA I OŚWIATA ZDROWOTNA

DZIENNIK URZĘDOWY. Kielce, dnia 4 czerwca 2012 r. Poz UCHWAŁA NR XXV/21/12 RADY POWIATU W STASZOWIE. z dnia 9 maja 2012 r.

U C H W A Ł A Nr. Rady Gminy Sieradz z dnia...

Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata

Uchwała Nr IV/21/15 Rady Powiatu Opolskiego z dnia 12 lutego 2015 r.

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

UCHWAŁA NR XXXVII/379/2014 RADY POWIATU W ŚWIDNICY. z dnia 6 maja 2014 r.

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych w naturze i usługach

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa. MPiPS-03

UCHWAŁA Nr XVI/99/2012 Rady Gminy Żukowice z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie: przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny na lata

SPRAWOZDANIE z działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tomaszowie Mazowieckim w 2016 r.

Zarządu Powiatu Lubańskiego uchwala, co następuje:

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH. na lata /PROJEKT/

Pomoc społeczna w Polsce w roku Tabela 1. pracownicy pomocy społecznej w roku 2001 Wyszczególnienie

Uchwała nr XXV/174/13 Rady Powiatu Opolskiego z dnia 22 marca 2013 r.

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE ZA ROK 2011 ORAZ OCENA ZASOBÓW POMOCY SPOŁECZNEJ POWIATU ŚREDZKIEGO

Łomża, r. RADY MIEJSKIEJ ŁOMŻY

Warszawa, dnia 4 lipca 2017 r. Poz. 5815

UCHWAŁA NR XXV/21/12 RADY POWIATU W STASZOWIE. z dnia 9 maja 2012 r.

Zakres działania: Główne cele pomocy społecznej:

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa. MPiPS-03

Uchwała Nr 543/2006 Zarządu Powiatu w Ostrołęce z dnia 14 czerwca 2006roku

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH. na lata

Regulamin Organizacyjny Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Rzeszowie

POWIATOWY PROGRAM NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA

MPiPS-03. Adresat MGOPS Nowe. Sprawozdanie półroczne i roczne. WPS Woj. Kujawsko - Pomorskie ul. Plac Św. Rocha 5, NOWE

Kielce, dnia 14 lutego 2013 r. Poz. 899 UCHWAŁA NR XXIV/268/2012 RADY MIASTA SANDOMIERZA. z dnia 19 grudnia 2012 r.

Ministerstwo Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa

S T A T U T POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W KĘTRZYNIE

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych w naturze i usługach

Uchwała Nr XVI/109/12 Rady Powiatu Opolskiego z dnia 29 marca 2012 r.

Sprawozdanie z realizacji. Miejskiego Programu Wspierania Rodziny na lata za okres I -XII 2017r.

POWIATOWA STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH DLA POWIATU BYDGOSKIEGO NA LATA

Cel strategiczny 1. Wspieranie rodzin oraz zapewnienie opieki dzieciom imłodzieży.

XVI. SPRAWOZDANIE Z ZADAŃ REALIZOWANYCH W 2017 ROKU W RAMACH POWIATOWEGO PROGRAMU DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W POWIECIE ŚWIDNICKIM

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych,

I. Stan i struktura bezrobocia na dzień roku.

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

Lp. Cel operacyjny Nazwa zadania Sposób realizacji Realizatorzy i współwykonawcy

Sprawozdanie z efektów pracy organizatora rodzinnej pieczy zastępczej za rok 2015

KURSY I SZKOLENIA DLA MAM

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych w naturze i usługach

MPiPS-03. MINISTERSTWO POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa

MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa. MPiPS-03

Sprawozdanie z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny w Gminie Kozienice w 2014 roku i przedstawienie potrzeb związanych z realizacją zadania.

Program aktywizacji społecznej w powiecie rzeszowskim

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

MINISTERSTWO POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa. MPiPS-03

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, Warszawa

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

Transkrypt:

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXIV /216/2009 Rady Powiatu w Hrubieszowie z dnia 26 marca 2009 r. Sprawozdanie z realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Hrubieszowskiego w 2008 roku przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Cel wiodący I Stworzenie osobom i rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej warunków do harmonijnego rozwoju i funkcjonowania w społeczeństwie. Cel operacyjny 1.1 Zapobieganie kryzysom rodziny oraz wspieranie osób i rodzin doświadczających kryzysów i przemocy w rodzinie. W zakresie celu operacyjnego dot. m.in. zapobiegania kryzysom rodzin w 2008 roku realizowany był program Poradnictwo i doradztwo dla osób i rodzin doświadczających kryzysów w rodzinie w Punkcie Interwencji Kryzysowej przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie zamieszczony w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Hrubieszowskiego. Celem powyższego programu było w 2008 roku umożliwienie rodzinie poradzenia sobie z przejściowym brakiem równowagi spowodowanej pewnym krytycznym wydarzeniem takim jak np. alkoholizm, utrata pracy, stosowanie przemocy przez jednego z członków rodziny, w tym zarówno przemocy fizycznej, jak i psychicznej, W 2008 r. działający przy tut. Centrum Punkt Interwencji Kryzysowej otrzymał 43 zgłoszenia z policji o przypadkach przemocy mających miejsce w rodzinach oraz 1 zgłoszenie o osobie chorej psychicznie, która przerwała leczenie. Do wszystkich tych osób wystosowano zaproszenie do skorzystania z pomocy Punktu, ale jedynie 3 osoby z tego skorzystały. Otrzymaliśmy ponadto 9 wniosków z Policji o udostępnienie danych osobowych. Do Punktu zgłosiło się w 2008 r. 41 osób szukających różnego rodzaju pomocy w sytuacjach kryzysowych, z czego 7 osób kontaktowało się telefonicznie. Wszystkim osobom, które zgłosiły się do Punktu została udzielona pomoc w formie udzielenia informacji i wsparcia, a w razie potrzeby motywowanie do podjęcia pracy nad problemem oraz skorzystania z pomocy innych specjalistów. Osoby zgłaszające się do PIK to głównie kobiety, a najczęstsze sprawy dotyczą: - alimentów i rozwodów, - uzależnienia od alkoholu, - przemocy fizycznej i psychicznej, - konfliktów rodzinnych, - ograniczenia praw rodzicielskich, - świadczeń z pomocy społecznej, - działalności policji, - wsparcia ofiar przestępstw, - różnego typu porady prawne. Ponadto w okresie od czerwca do listopada 2008 r. prowadzone były w Punkcie Interwencji Kryzysowej dyżury popołudniowe prawnika oraz pedagoga w oparciu o umowę-zlecenia z tymi osobami. Pedagog odbył 33 godziny dyżurów udzielając porad młodzieży i rodzicom mającym problemy opiekuńczo-wychowawcze. Prawnik odbył 92 godziny dyżurów popołudniowych (wtorki i czwartki), z porad skorzystało 28 osób (w tym 2 porady telefoniczne). Były to w większości jednorazowe porady prawne, 1

w 3 przypadkach pomoc była udzielana kilkakrotnie. Większość spraw to sprawy rodzinne (4), sprawy rozwodowe (4) i sprawy dotyczące przemocy w rodzinie (4). Cel operacyjny 1.2 Zapewnienie opieki i wychowania dzieciom i młodzieży pozbawionym odpowiedniej opieki. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, które wykonuje zadania powiatu z zakresu m.in. pomocy społecznej zrealizowało od stycznia do grudnia 2008 r. 10 orzeczeń sądowych zarządzających umieszczenie 16 dzieci w rodzinach zastępczych oraz 9 orzeczeń dotyczących umieszczenia 11 dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Na dzień 31 grudnia 2008 r. tut. Centrum obejmowało pomocą pieniężną 84 rodziny zastępcze, w których umieszczonych było 117 dzieci. Funkcjonowały 74 rodziny spokrewnione z dzieckiem, w których opiekę sprawowali dziadkowie, wujostwo, starsze rodzeństwo dziecka, oraz 10 rodzin niespokrewnionych, w których wychowywało się 13 dzieci. W szkołach ponadgimnazjalnych, pomaturalnych oraz na wyższych uczelniach w roku ubiegłym kontynuowało naukę 51 wychowanków zarówno z rodzin zastępczych, jak i z placówek opiekuńczowychowawczych i na ich rzecz PCPR wypłaciło w 2008 r. ogólną kwotę 191 434,00 zł w tym dla 2 osób wypłacono pomoc na usamodzielnienie w kwocie 11 529,00 zł. Osoby te zamieszkują zarówno na terenie powiatu hrubieszowskiego jak i na terenie innych powiatów. Na rzecz wyżej wymienionych dzieci, młodzieży i dorosłych wychowanków w ogólnej liczbie 168 osób tut. Centrum wypłaciło w 2008r. - 1 046 167,00 zł, W 2008 r. skierowano do placówek opiekuńczo-wychowawczych na wniosek Sądu 11 dzieci, natomiast placówki opuściło 12 wychowanków, z czego 5 powróciło do rodziny naturalnej, 3 zostało skierowanych do placówki resocjalizacyjnej, natomiast 4 opuściło placówkę jako pełnoletni wychowankowie z możliwością kontynuowania nauki. Na dzień 31 grudnia 2008 r. w 7 różnych placówkach opiekuńczowychowawczych znajdujących się na terenie innych powiatów przebywało ogółem 24 wychowanków z terenu naszego powiatu. Od 2006 r. na terenie powiatu hrubieszowskiego istnieje zawodowa rodzina zastępcza o charakterze pogotowia rodzinnego, która w 2008 r. miała pod opieką 4 dzieci. Obecnie w pogotowiu przebywa 4-ro dzieci, w tym trzyosobowe rodzeństwo oraz jeden chłopiec, który jest w trakcie procedury adopcyjnej. Należy zwrócić uwagę, że w pogotowiu rodzinnym powinno przebywać w tym samym czasie maksymalnie 3 dzieci, stąd konieczność utworzenia kolejnej rodziny tego typu. Warto też zauważyć, że jak dotychczas żadne z dzieci, które przebywały w pogotowiu rodzinnym po okresie maksymalnie piętnastomiesięcznego tam pobytu nie trafiło do placówki wszystkie przeszły do niespokrewnionych rodzin zastępczych lub mają szansę trafić do adopcji. Od stycznia 2009 r. została zawiązana zawodowa niespokrewniona z dzieckiem wielodzietna rodzina zastępcza, która przejęła pod opiekę 3 dzieci opuszczających pogotowie rodzinne. Biorąc pod uwagę fakt, że na terenie powiatu hrubieszowskiego nie istnieją placówki opiekuńczo-wychowawcze tut. Centrum stara się o pozyskanie kolejnych kandydatów na rodziców zastępczych. Rodzina zastępcza dla dziecka pozbawionego opieki rodziców jest najlepszą formą zaspokojenia potrzeby opieki i wychowania, a biorąc pod aspekt finansowy koszty pobytu dzieci w rodzinach zastępczych są znacznie niższe od kosztów, jakie 2

powiat ponosi za pobyt dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Przeciętna wysokość świadczenia na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w spokrewnionej rodzinie zastępczej wyniosła w 2008 r. - 560,60 zł miesięcznie. W rodzinach niespokrewnionych przeciętny koszt tych świadczeń jest wyższy 858,10 zł miesięcznie, gdyż rodziny te otrzymują dodatkowo 10 % kwoty podstawy z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (164,70 zł). Przeciętne wynagrodzenie osoby za pełnienie zadań pogotowia rodzinnego wyniosło w 2008 r. - 3 535,40 zł miesięcznie (kwota brutto wraz z pochodnymi). Koszt utrzymania dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczowychowawczych w 2008 r. wynosił miesięcznie od 2 000 zł w Wiosce Dziecięcej SOS w Biłgoraju do 4 509 zł w Pogotowiu Opiekuńczym w Zamościu. Ogólny koszt poniesiony przez powiat w 2008 r. wyniósł 716 216,41 zł, zakładając zatem, że w placówkach przebywa średnio 24 dzieci z naszego powiatu stanowi to przeciętnie 2 486,86 zł miesięcznie na dziecko. Chcąc zaznaczyć obecność rodzin zastępczych na terenie powiatu hrubieszowskiego jak również chcąc zainteresować społeczeństwo ideą rodzicielstwa zastępczego, w 2008 r. tut. Centrum ponownie zorganizowało uroczyste obchody Dnia Rodzicielstwa Zastępczego. W dniu 30 maja w obecności władz powiatu, miasta oraz gmin rodziny zastępcze zasadziły w parku Solidarności dąb symbolizujący siłę rodzi zastępczych, a następnie 40 osób z rodzin zastępczych pojechało na całodniową wycieczkę do Krasnobrodu. W trakcie integracyjnego wyjazdu zarówno rodzice zastępczy jak i dzieci mogły wzajemnie się poznać oraz wymienić doświadczeniami. Obecnie rodziny oczekują kolejnego spotkania z okazji ich święta. 3

Cel operacyjny 1.3 Poprawienie efektywności działań pomocy społecznej i zmniejszenie liczby rodzin pokoleniowo korzystających z pomocy społecznej Poprawienie efektywności działań pomocy społecznej ujęte w celu operacyjnym 1.3 może być widoczne wówczas, gdy zostanie znacznie zmniejszona liczba osób korzystających z pomocy ośrodków pomocy społecznej a także wtedy, gdy zostaną w wyniku pracy socjalnej usamodzielnione grupy osób długotrwale korzystających ze świadczeń. Dotyczy to także uwzględnionych w celu operacyjnym 1.4 grup szczególnego ryzyka takich jak np. bezrobotni, rodziny dotknięte alkoholizmem, narkomanią, osoby bezdomne, opuszczające zakłady karne itp. Dokonanie porównania liczb w zakresie np. powodów przyznawania przez ośrodki pomocy społecznej w 2008 roku różnych świadczeń (m.in. grupom osób i rodzin zagrożonych dezintegracją społeczną i zawodową), może świadczyć o wzroście lub spadku rozmiarów poszczególnych negatywnych zjawisk społecznych. Powody przyznawania pomocy przez MOPS / GOPS w latach 2007 i 2008 (liczba rodzin ogółem w powiecie hrubieszowskim). Rok 2007 Rok 2008 1. Ubóstwo 1 977 1 556 2. Sieroctwo 2 2 3. Bezdomność 21 23 4. Potrzeba ochrony 224 313 macierzyństwa 5. Bezrobocie 1 717 1 696 6. Niepełnosprawność 690 681 4

Cel operacyjny 1.4 Wspieranie grup szczególnego ryzyka zagrożonych dezintegracją społeczną i zawodową. 7. Długotrwała choroba 883 900 8. Bezradność w sprawach 678 527 opiekuńczo-wychowawczych 9. Rodziny niepełne 275 246 10. Rodziny wielodzietne 561 455 11. Alkoholizm 368 353 12. Narkomania 6 3 13. Przemoc w rodzinie 40 7 14. Zdarzenia losowe 11 30 15. Trudności w przystosowaniu 13 9 do życia po opuszczeniu zakładu karnego 16. Klęska żywiołowa 4 1 lub ekologiczna RAZEM: 7 470 6 802 5

Cel operacyjny 1.5 Stworzenie sprawnego systemu wsparcia osób starszych. Osoby starsze samotne, które ze względu na wiek i chorobę wymagają opieki i pielęgnacji objęte są w powiecie hrubieszowskim usługami świadczonymi przez Zarząd Rejonowy PCK w Hrubieszowie, jak i przez ośrodki pomocy społecznej. Z przekazanych przez ośrodki pomocy społecznej i Zarząd Rejonowy PCK w Hrubieszowie danych dot. korzystania przez mieszkańców powiatu z usług opiekuńczych wynika, że w 2008 roku z powyższych usług opiekuńczych skorzystało ogółem 210 osób z całego powiatu, w tym z usług specjalistycznych na terenie miasta Hrubieszowa skorzystało 17 osób natomiast na terenie gminy Hrubieszów, Werbkowice i Dołhobyczów z tej formy pomocy skorzystało 12 osób. Oprócz pomocy usługowej osoby starsze, które są chore i niepełnosprawne otrzymują z GOPS-u i PCPR-u różne formy świadczeń finansowych i rehabilitacyjnych (np.: zasiłki celowe na leczenie, czy też dofinansowanie ze środków PFRON). W powiecie hrubieszowskim na dzień 31.12.2008 roku istnieją 3 Kluby Seniora w gminie Horodło (25 uczestników), Dołhobyczów (20 uczestników) i w mieście Hrubieszowie (30 uczestników). W działaniach klubów uczestniczy łącznie około 75 osób starszych. Powyższe Kluby Seniora zapewniają integrację i zagospodarowanie czasu wolnego dla aktywnych i sprawnych osób starszych. Cel operacyjny 1.6 Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i środowisk wiejskich. Z danych pozyskanych z Wydziału Edukacji Starostwa Powiatowego wynika, że w roku szkolnym 2007/2008 stypendia unijne nie były przyznawane, natomiast stypendia popegerowskie otrzymało 16 uczniów. Wydano 9 skierowań do Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych, a także wydano 42 skierowania do szkół specjalnych( w tym 34 do SOSW w Hrubieszowie 34) Cel wiodący II Zapewnienie osobom niepełnosprawnym warunków do samodzielnego i pełnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Cel operacyjny 2.1 Zwiększenie efektywności rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych. W dniu 26 lutego 2007 roku został uchwalony Harmonogram Działań w ramach zamieszczonego w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Hrubieszowskiego Programu działań na rzecz wyrównywania szans i integracji osób niepełnosprawnych na terenie powiatu hrubieszowskiego na lata 2007-2012, który zawiera konkretne działania i przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez różne podmioty z terenu powiatu. Z zebranych przez Wydział Spraw Społecznych danych dot. zaplanowanych w harmonogramie działań wynika, że w 2008 roku zostały zrealizowane następujące zadania: Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie, który na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 roku realizuje zadania z zakresu rehabilitacji zawodowej finansowane w całości 6

lub w części ze środków PFRON oraz z Funduszu Pracy i Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizowane są projekty i programy skierowane do osób bezrobotnych z powiatu hrubieszowskiego w ramach zadania Wspieranie inicjatywy dotyczącej zatrudniania osób niepełnosprawnych : -projekt systemowy Z bierności do zatrudnienia- program aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych z powiatu hrubieszowskiego -projekt Teraz Praca przygotowanie zawodowe obejmowało aktywizację osób niepełnosprawnych (10 osób bezrobotnych). projekt Aktywizujemy hrubieszowszczyznę w ramach dodatkowych środków z rezerwy Ministra na realizację programów na rzecz promocji, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej skierowany do 288 osób przewidywał aktywizację także osób niepełnosprawnych ( 40 osób ) poprzez szkolenia zawodowe, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy jak również staże, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, roboty publiczne i prace interwencyjne. W ramach zadania Rekrutacja osób niepełnosprawnych na refundowane przez Starostę miejsca pracy i wydawanie stosownych skierowań PUP realizował formy aktywizacyjne: staż 1osoba; przygotowanie zawodowe w miejscu pracy -7 osób; jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej 1 osoba; zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy 6 osób; zwrot wynagrodzenia i składek na ubezpieczenie społeczne 1 osoba; szkolenia 12 osób; zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej zwrotu dokonano na 5 stanowisk pracy oraz umorzono spłatę pozostałej części rat pożyczki 1 osobie. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Hrubieszowie zwiększenie dostępności do świadczeń medycznych i rehabilitacyjnych poprzez rozbudowę Ośrodka Rehabilitacji Dziennej na bazie pomieszczeń Rejestru Usług Medycznych, rozszerzenie zakresu świadczonych usług rehabilitacyjnych o rehabilitację neurologiczną wydzielenie 6 łóżek w Oddziale Rehabilitacyjnym na pododdział wczesnej rehabilitacji neurologicznej, rozbudowa oddziału na bazie pomieszczeń oddziału dziecięcego. Wydzielenie ubikacji dla odwiedzających w budynku głównym szpitala przystosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych. Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Hrubieszowie zakupiono WTZ Oszczów w 2008 roku pracownicy WTZ w Oszczowie spotykali się z osobami odpowiedzialnymi za zatrudnienie w instytucjach Gminy Dołhobyczów przedstawiając im możliwości zatrudniania osób niepełnosprawnych i sondując ich oczekiwania w stosunku do ON. W szkoleniu Bukieciarstwo zorganizowanym przez PUP w Hrubieszowie brało udział dwunastu uczestników WTZ w Oszczowie. W 2008r. przygotowano indywidualne programy rehabilitacji dla uczestników rokujących możliwość zatrudnienia na otwartym rynku pracy oraz przeszkolono z zakresu obsługi i zasad b.h.p. sprzętu, jakim będą się posługiwać. GOPS w Werbkowicach szkolenia zawodowe dla bezrobotnych osób niepełnosprawnych GOPS w Mirczu - jedna osoba uczestniczyła w projekcie w ramach 7

priorytetu VII promocja Integracji Społecznej Nie stój zrób coś dla siebie i ukończyła kurs na prawo jazdy kat. B. Cel operacyjny 2.2 Rozwój form wsparcia dla osób i rodzin z osobą niepełnosprawną. W Gminie Dołhobyczów utworzono 3 mieszkania socjalne umożliwiające dzieciom i osobom niepełnosprawnym włączenia się do czynnego życia. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Hrubieszowie - kształtowanie u rodziców dziecka niepełnosprawnego umiejętności niezbędnych przy wychowywaniu poprzez: wyposażenie biblioteki szkolnej w fachową literaturę, organizowanie spotkań rodziców z psychologiem, pedagogiem, lekarzem, organizowanie osobom niepełnosprawnym imprez kulturalnych, konkursów z nagrodami, plenerów malarskich. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Hrubieszowie zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych realizuje zadania skierowane do osób niepełnosprawnych między innymi poprzez działania zmierzające do ograniczania skutków niepełnosprawności oraz ich łagodzenia mieszczące się w ramach rehabilitacji społecznej. Zakres i formy pomocy w znacznym stopniu koncentrują się na zadaniach dofinansowanych lub refundowanych ze środków finansowych Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W 2008 roku realizowane były przez PCPR następujące zadania: Dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych. Celem turnusu rehabilitacyjnego jest umożliwienie osobie niepełnosprawnej zaspokojenia głównie potrzeb społecznych, w mniejszej mierze zdrowotnych. Osoba niepełnosprawna ma znacznie ograniczone kontakty społeczne oraz możliwości uczestnictwa w życiu kulturalnym i lokalnym. Wyjazd na turnus rehabilitacyjny poprzez oddziaływanie nowego środowiska, osób o podobnych schorzeniach oraz rehabilitację zdrowotną łagodzi objawy izolacji oraz pobudza funkcje biologiczne, fizyczne i psychiczne u osoby niepełnosprawnej. W powiecie hrubieszowskim w 2008 roku z tej formy pomocy skorzystało 326 osób, na ogólną kwotę 236 203,00 zł. Zarówno liczba osób oraz kwota wykorzystana na ten cel wskazują na duże zainteresowanie tą formą rehabilitacji dlatego też osoby dorosłe mogą skorzystać z dofinansowania do turnusu raz na dwa lata, natomiast dzieci i młodzież ucząca się raz w roku. Warsztaty Terapii Zajęciowej. WTZ są formą rehabilitacji społecznej, zdrowotnej i zawodowej osób, które ukończyły 16 lat i zostały przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności zakwalifikowane do uczestnictwa w WTZ. Warsztaty realizują zadania zmierzające do ogólnego rozwoju i poprawy sprawności każdego uczestnika oraz w miarę niezależnego, samodzielnego i aktywnego funkcjonowania w środowisku. W powiecie hrubieszowskim działają trzy Warsztaty Terapii Zajęciowej w Hrubieszowie, Oszczowie i Turkowicach. Istniejące WTZ zaspakajają potrzeby na tego typu placówki. Jednak istnieje potrzeba dalszego rozwoju 8

zawodowego osób niepełnosprawnych. W związku z tym są plany utworzenia w najbliższych latach Zakładu Aktywizacji Zawodowej, gdzie rehabilitacja zawodowa tej grupy ludzi mogłaby być kontynuowana. Obecnie liczba uczestników w trzech WTZ wynosi 111 osób. W roku 2008 na funkcjonowanie WTZ wydatkowane zostały środki finansowe PFRON w wysokości 1 488 954,00 zł oraz środki samorządu powiatowego w kwocie 165 439,34 zł. Przekazane środki finansowe zostały wykorzystane przez Warsztaty w pełnej wysokości. Dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych. Program ten ma na celu dostosowanie najbliższego otoczenia osoby niepełnosprawnej przede wszystkim z dysfunkcją narządu ruchu, w tym poruszającej się przy pomocy wózka inwalidzkiego, do jej indywidualnych potrzeb. Z tej formy pomocy skorzystało 17 osób na kwotę 243 772,00 zł. Zainteresowanie tą formą pomocy jest ogromne, potrzeby finansowe w tym zakresie są duże natomiast możliwości niewystarczające. W 2008 roku 35 osób złożyło wnioski na kwotę 678 500,00 zł. O tą formę pomocy osoby niepełnosprawne ubiegać się mogą raz w roku. W ramach kapitalnego remontu Szkoły w Dołhobyczowie wymieniono w 2008r. drzwi i przystosowano 2 łazienki na parterze dla potrzeb dzieci niepełnosprawnych. Dofinansowanie likwidacji barier w komunikowaniu się. Celem tego programu jest likwidacja barier, które utrudniają osobie niepełnosprawnej swobodne porozumiewanie się i przekazywanie informacji. W roku 2008 zainteresowanie tym programem było duże zostało złożonych 51 wniosków na kwotę 86 763,00 zł. Dofinansowanie otrzymało 38 osób na kwotę 69 324,00 zł. Z tej formy pomocy osoby niepełnosprawne mogą skorzystać raz na trzy lata. Dofinansowanie likwidacji barier technicznych. Bariery techniczne to przeszkody wynikające z braku zastosowania lub niedostosowania urządzeń lub przedmiotów codziennego użytku do indywidualnych potrzeb osoby niepełnosprawnej. W roku 2008 złożone zostały 52 wnioski na kwotę 89738,20 zł z czego 35 osób otrzymało dofinansowanie w kwocie 53 107,00 zł. Z tej formy dofinansowania osoby mogą skorzystać raz na trzy lata. Dofinansowanie zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Celem tego programu jest zmniejszenie i łagodzenie skutków niepełnosprawności poprzez umożliwienie osobom wymagającym rehabilitacji korzystanie ze sprzętu rehabilitacyjnego, ortopedycznego 9

i środków pomocniczych. W 2008 roku z tej formy pomocy skorzystało 415 osób na kwotę 371 518,00 zł. Zaplanowane w 2008 roku na ten cel środki okazały się nie wystarczające co wskazuje na duże potrzeby w tym zakresie. Dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych. Wartościowym uzupełnieniem wyżej wymienionych form rehabilitacji jest udział osób niepełnosprawnych w lokalnym życiu kulturalnym i sportowym. W 2008 roku 10 podmiotów skorzystało ze środków przeznaczonych na ten cel w kwocie 14 652,00 zł. W imprezach udział wzięły osoby niepełnosprawne zrzeszone w tych organizacjach. Ogółem z różnych form pomocy finansowanej ze środków PFRON skorzystały 942 osoby na ogólną kwotę 2 477 530,00 zł. W stosunku do lat poprzednich widoczny jest wzrost zainteresowania i liczby osób korzystających z pomocy. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Hrubieszowie niezależnie od realizowanych ze środków PFRON zadań w zakresie rehabilitacji społecznej, realizuje także inne zadania skierowane bezpośrednio lub pośrednio na rzecz pomocy osobom niepełnosprawnym. Jednym z takich działań jest kierowanie niepełnosprawnych dzieci do domów dziecka i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Innym zadaniem należącym do zakresu działania PCPR jest organizacja opieki w rodzinach zastępczych, udzielanie pomocy pieniężnej na pokrycie kosztów utrzymania umieszczonych w nich dzieci, a także przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienia oraz pokrycie wydatków związanych z kontynuowaniem nauki. Z tego rodzaju pomocy skorzystało w 2008 roku 10 dzieci niepełnosprawnych na kwotę 110 699,16 zł. Cel operacyjny 2.3 Integracja osób niepełnosprawnych w środowisku lokalnym. Warsztaty Terapii Zajęciowej w Oszczowie w 2008 roku zrealizowały następujące działania: - udział w trzech sportowych imprezach krajowych i jednej międzynarodowej - 20 spotkań integracyjno sportowych (ogniska, wieczornice, dożynki gminne, i.t.p.) - dzieci niepełnosprawne ze Szkoły Podstawowej w Dołhobyczowie są włączane do udziału w imprezach kulturalnych typu: zabawa choinkowa, Mikołajki, Dzień Dziecka oraz biorą udział w konkursach plastycznych Gmina Dołhobyczów realizuje program Uczeń na wsi. W 2008 roku 4 nauczycieli rozpoczęło zdobywanie nowych kwalifikacji do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi. Stworzono możliwość edukacji dzieciom niepełnosprawnym uczącym się w szkole masowej, zapewniono dodatkowe zajęcia rewalidacyjne. W bibliotece Szkoły Podstawowej zgromadzono podręczniki, ćwiczenia i udostępniono je dzieciom niepełnosprawnym. Sala do gimnastyki korekcyjnej w szkole jest doposażona sukcesywnie w specjalistyczny sprzęt. GOPS w Dołhobyczowie udzielił pomocy finansowej dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, zorganizował wyjazd dzieci na trzydniową wycieczkę do Trójmiasta. W ramach współpracy Urzędu Gminy ze Stowarzyszeniem Pogranicze oraz GOPS i szkołami 10

został zorganizowany pięciodniowy wypoczynek dla 120 dzieci i młodzieży w postaci rajdu pieszego szlakiem cerkiewnym, dwudniowej wycieczki w Bieszczady, jednodniowej wycieczki po Roztoczu oraz wyjazdów na basen. GOPS w Dołhobyczowie i WTZ w Oszczowie kontynuują prace związane z tworzeniem bazy danych osób niepełnosprawnych zamieszkujących na terenie Gminy Dołhobyczów. GOPS w Werbkowicach organizowano imprezy integracyjne o charakterze sportowym z udziałem osób niepełnosprawnych. GOPS w Hrubieszowie zorganizowano akcję Wakacje 2008 Zachowaj Trzeźwy Umysł. W akcji w okresie V IX brało udział 945 dzieci z terenu Gminy Hrubieszów. W ramach akcji dzieci uczestniczyły w różnego rodzaju zawodach sportowych, zwiedzały ciekawe zakątki naszego regionu, brały udział w spotkaniach z ciekawymi ludźmi, w ramach profilaktyki uzależnień zaproszeni byli psycholodzy, policjanci, Straż Graniczna. W organizacji wypoczynku pomagali wolontariusze, którzy w szczególny sposób opiekowali się osobami niepełnosprawnymi. GOPS w Uchaniach spotkanie uczniów z policjantami w celu zapoznania z obowiązującymi przepisami oraz uświadomienie zagrożeń wynikających z łamania przepisów ruchu drogowego, oznaczenie i zabezpieczenie przejść dla pieszych oraz terenów przyszkolnych w Gminie Uchanie ( Uchanie, Jarosławiec, Teratyn ). GOPS w Mirczu- udzielano poradnictwa i wsparcia psychologicznego w punkcie konsultacyjnym w Mirczu. Cel operacyjny 2.4 Zmiana nastawienia mieszkańców do osób niepełnosprawnych. Polski Związek Niewidomych Koło Powiatowe w Hrubieszowie organizowano imprezy kulturalne, integracyjne i informacyjne: Opłatek 2008, Wielkanoc 2008, Dzień Białej Laski oraz wyjazdy turystyczno krajoznawcze, wycieczki i pielgrzymki: Powiat Hrubieszowski, Warszawa Licheń. WTZ w Oszczowie organizowano imprezy wewnątrz-warsztatowe promujące zdrowy tryb życia w formie konkursów z nagrodami i udziałem osób spoza WTZ. GOPS w Werbkowicach wypoczynek dla dzieci niepełnosprawnych razem z dziećmi pełnosprawnymi. GOPS, GOK i GKRPA w Trzeszczanach organizacja wypoczynku dla dzieci niepełnosprawnych razem z dziećmi pełnosprawnymi. GOPS w Mirczu zapewniono dostęp do informacji i poradnictwa związanego z niepełnosprawnością poprzez broszury i pracę socjalną w środowisku lokalnym. Cel wiodący III Zaktywizowanie i integracja społeczności lokalnych. Cel operacyjny 3.1 Sekcja Prewencji KPP w Hrubieszowie współpracując z samorządami gminnymi, miejskim, powiatowym, Stowarzyszeniem Bezpieczny Powiat Hrubieszowski oraz innymi instytucjami zainteresowanymi poprawą stanu 11

Rozwijanie współpracy między organizacjami pozarządowymi, władzami lokalnymi i administracją publiczną. bezpieczeństwa prowadzi działania profilaktyczne, poprzez realizację następujących programów prewencyjnych: 1. Bezpiecznie w szkole i poza szkołą działania profilaktyczne realizowane są przez Powiatową Bibliotekę Publiczną w Hrubieszowie, Komendę Powiatową Policji w Hrubieszowie. Patronat nad akcją objął Starosta Hrubieszowski i Stowarzyszenie Bezpieczny Powiat Hrubieszowski. Zadaniem tego przedsięwzięcie jest przeciwstawianie się patologiom społecznym (przestępczość, alkoholizm, narkomania, lekomania, autodestrukcja, samouszkodzenia, załamania nerwowe, zagrożenia zdrowia i życia w środowiskach wiejskich) występujących wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. VIII edycja realizowana była w miesiącach styczeń marzec 2008r. i skierowana była do uczniów I klas gimnazjum na terenie powiatu hrubieszowskiego. Pomoc w realizacji udzielili partnerzy: Rejonowy Zakład Energetyczny w Hrubieszowie, Straż Miejska, Placówka Terenowa K.R.U.S w Hrubieszowie, Biblioteki Gminne, Gimnazja z terenu powiatu oraz samorządy miasta i gmin. W ramach przedsięwzięcia udział wzięło ok. 1100 uczniów, wśród których przeprowadzono konkurs. 2. Świadomie i bezpiecznie realizatorzy: Powiatowa Biblioteka Publiczna w Hrubieszowie i Komenda Powiatowa Policji w Hrubieszowie. Patronatem jest Starosta Hrubieszowski i Stowarzyszenie Bezpieczny Powiat Hrubieszowski. Realizacja odbyła się w miesiącach kwiecień maj 2008r., Program skierowany był do uczniów klas II szkół średnich. Ogółem w spotkaniach wzięło udział 900 uczniów. W ramach przedsięwzięcia przeprowadzono w szkołach spotkania z przedstawicielami: Straży Granicznej, Miejskiej, psychologa z Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Hrubieszowie, psychologa ze Środowiskowego Domu Samopomocy w Hrubieszowie. Program zakończono konkursem. 3. Jestem bezpieczny realizacja przebiegała w miesiącach październik listopad 2008r., objęto programem uczniów IV klas podstawowych powiatu hrubieszowskiego. W spotkaniach wzięło udział 1200 uczniów. Do realizacji zaproszono pracowników KRUS, funkcjonariuszy Straży Miejskiej, Rejonowy Zakład Energetyczny, Biblioteki Gminne i Szkół Podstawowych. Program zakończono konkursem w etapach: szkolny, gminny, powiatowy.. 12

Powyższe działania są realizowane w oparciu o główny program prewencyjny Bezpieczna Szkoła Bezpieczny Powiat Hrubieszowski organizowany przez Powiatową Bibliotekę Publiczną w Hrubieszowie oraz Komendę Powiatową Policji w Hrubieszowie pod patronatem Starosty Hrubieszowskiego i Stowarzyszenia Bezpieczny Powiat Hrubieszowski. Cel operacyjny 3.2 Koordynowanie i integracja działań instytucji pomocowych. Koordynacja i integracja działań instytucji pomocowych w zakresie m.in. pomocy społecznej i rehabilitacji społecznej w powiecie hrubieszowskim dokonywana jest na bieżąco poprzez m.in. wspólne z ośrodkami pomocy społecznej oraz PUP, WTZ, ŚDS narady i szkolenia organizowane co najmniej 2 razy w roku, ale także poprzez przepływ danych i informacji. Cel operacyjny 3.3 Aktywizowanie mieszkańców na rzecz rozwiązywania problemów społecznych. W zakresie celu operacyjnego 3.3 i 3.4 realizowane są w 7-miu gminach powiatu hrubieszowskiego strategie rozwiązywania problemów społecznych o zasięgu gminnym, zawierające m.in. programy aktywizujące mieszkańców na rzecz rozwiązywania problemów społecznych i rozwoju działalności wolontariackiej. W powiecie hrubieszowskim wszystkie gminy (oprócz miasta Hrubieszowa) posiadają takie strategie. W naszym powiecie działają także reaktywowane w wielu gminach Koła Gospodyń Wiejskich. Szczególnie aktywne są koła w gminie Hrubieszów (498 osób) i Werbkowice (300 osób). Natomiast na terenie pozostałych gminy takich jak: Uchanie istnieje 20 Kół Gospodyń Wiejskich (130 osób), Horodło istnieją 4 Koła Gospodyń Wiejskich (51 osób), Dołhobyczów istnieją 4 Koła Gospodyń Wiejskich (77 osób). Łącznie w powiecie hrubieszowskim działa około 30 Kół Gospodyń Wiejskich gdzie około 1056 osób jest jej uczestnikami. Cel operacyjny 3.4 Rozwijanie działalności wolontariackiej. Aktualnie na terenie powiatu działają dwie silne grupy opierające się na działaniach wolontariuszy: Wolontariat Uczniowski w Zespole Szkół Nr 1, Gminne Centrum Wolontariatu przy GOPS Hrubieszów. W 2007 roku w/w grupy zorganizowały wspólną akcję Wokół Wielkanocnej Nadziei, dzięki której około 80 rodzin z terenu powiatu hrubieszowskiego otrzymało świąteczne paczki żywnościowe. 13

SPRAWOZDANIE ROCZNE Z REALIZACJI CELÓW Programu promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy powiatu hrubieszowskiego na lata 2006 2013 według stanu na 31 grudnia 2008 roku Nazwa podmiotu/instytucji Powiatowy Urząd Pracy składającej sprawozdanie: w Hrubieszowie Symbol celu zgodnie Programem: 3.1. Pośrednictwo pracy Zwięzła charakterystyka realizowanych w ciągu roku działań: Utrzymywanie i nawiązywanie kontaktów z pracodawcami związanych z pozyskiwaniem ofert pracy i ich aktualizacja. Zbieranie informacji związanych z zatrudnieniem w regionie, przewidzianymi zwolnieniami oraz możliwościami rozwoju, w celu opracowania aktualnej informacji na lokalnym rynku pracy. Udzielanie pomocy w doborze osób bezrobotnych na wolne stanowiska pracy poprzez organizację spotkań oraz kierowanie zainteresowanych na indywidualne rozmowy kwalifikacyjne. Współdziałanie powiatowych urzędów pracy w zakresie wymiany informacji o możliwościach uzyskania zatrudnienia i szkolenia na terenie ich działania. Pomoc osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w doborze ofert pracy między innymi poprzez współpracę z doradcą zawodowym celem rozpoznania ich możliwości i oczekiwań. Informowanie osób zainteresowanych o wolnych ofertach pracy w kraju i za granicą. Dobór odpowiednich kandydatów na subsydiowane miejsca pracy, również w ramach realizowanych programów współfinansowanych z EFS oraz wydawanie stosownych skierowań kandydatom na badania lekarskie i do podjęcia pracy. Informowanie o możliwościach podjęcia zatrudnienia za granicą w ramach sieci EURES oraz pomoc w wypełnieniu odpowiednich dokumentów niezbędnych celem wyjazdu do pracy za granicę. Organizacja spotkań z bezrobotnymi, na których udzielana jest informacja na temat warunków życia i pracy za granicą oraz sytuacji na rynkach pracy z uwzględnieniem występujących tam zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Informowanie wojewódzkiego asystenta EURES o osobach spełniających kryteria poszczególnych ofert pracy w celu ich kontaktu z pracodawcą. Upowszechnianie informacji o aktualnych ofertach pracy na terenie powiatu hrubieszowskiego i w ramach sieci EURES za pośrednictwem prasy, lokalnych mediów oraz Jednostek Samorządu Terytorialnego jak również na tablicach informacyjnych i stronie internetowej tut. Urzędu. Opracowywanie półrocznych raportów diagnostycznych oraz rocznych raportów diagnostyczno prognostycznych na podstawie danych statystycznych. Przekazywanie do szkół i innych instytucji zajmujących się kształceniem zawodowym bieżącej informacji o liczbie absolwentów pozostających w ewidencji tut. Urzędu. Przygotowanie informacji o rynku pracy dla potrzeb statystyki, ewidencjonowanie i bieżąca aktualizacja zbieranych informacji, tworzenie banków danych o pracodawcach i ofertach pracy, prowadzenie teczek rzeczowych i rejestrów. 14

Źródło finansowania: Ocena zgodności realizacji zadania Programu w roku 2007: Uzyskane efekty w ujęciu ilościowym i jakościowym: Środki własne Urzędu, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny. Działania w ramach tego celu były zgodne z Programem promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy powiatu hrubieszowskiego na lata 2006 2013. W ramach pośrednictwa pracy w 2008 roku prowadzono następujące działania: 1. Ilość indywidualnych kontaktów z pracodawcami wyniosła - 476 2. Ilość spotkań z pracodawcami na terenie Urzędu celem pozyskania pracowników 6 spotkań dla 143 osób. 3. Ilość miejsc pracy finansowanych ze środków własnych pracodawców wyniosła 487. 4. Ilość wydanych skierowań do lekarza przed podjęciem stażu, przygotowania zawodowego oraz prac społecznie użytecznych 865. 5. Ilość skierowań osób na subsydiowane miejsca pracy w tym: staże 793 osoby, przygotowanie zawodowe 536 osób, prace społecznie użyteczne 85 osób, roboty publiczne 445 osób. prace interwencyjne - 250 osób. 6. Ilość przekazywanych informacji o aktualnych ofertach pracy do mediów i innych instytucji 1081. 7. Promocja usług EURES w 2008 roku: kontakty indywidualne z osobami bezrobotnymi i poszukującymi pracy 93, ilość spotkań grupowych z bezrobotnymi i poszukującymi pracy 18, ilość osób uczestniczących w spotkaniach grupowych 156, ilość przekazywanych informacji o aktualnych ofertach pracy w ramach sieci EURES do mediów i innych instytucji - 547. Nazwa podmiotu/instytucji składającej sprawozdanie: Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie Symbol celu zgodnie z Programem: 3.2. Poradnictwo zawodowe Zwięzła charakterystyka realizowanych w ciągu roku działań: 8. Udzielanie pomocy osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w wyborze odpowiedniego zawodu oraz miejsca zatrudnienia, ewentualnego kierunku szkolenia czy przekwalifikowania, przekazywanie szczegółowych informacji o poszczególnych zawodach i sytuacji na lokalnym rynku pracy, jak również prowadzenie rozmów mających na celu ukierunkowanie osób zainteresowanych na odpowiednie miejsce pracy oraz rozwiązywanie podstawowych problemów dotyczących wejścia, powrotu lub utrzymania się na rynku pracy; 15

9. Działania poradnictwa zawodowego polegające na udzielaniu porad grupowych i indywidualnych, a także informacji zawodowej grupowej i indywidualnej poprzez przedstawienie możliwości i sposobów szukania pracy, redagowanie dokumentów aplikacyjnych, określanie predyspozycji psychofizycznych niezbędnych przy wyborze zawodu, informacje o możliwościach szkolenia bądź przekwalifikowania, 10. Gromadzenie dokumentacji oraz prowadzenie rejestrów i teczek rzeczowych. Źródło finansowania: Ocena zgodności realizacji zadania Programu w roku 2007: Uzyskane efekty w ujęciu ilościowym i jakościowym: Środki własne Urzędu Europejski Fundusz Społeczny Działania w ramach tego celu były zgodne z Programem promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy powiatu hrubieszowskiego na lata 2006 2013. Z usług poradnictwa zawodowego w 2008 roku skorzystało 1861 osób. W ramach informacji zawodowej z porad indywidualnych skorzystało 1681 osób, a 180 osób uczestniczyło w spotkaniach grupowych. Nazwa podmiotu/instytucji składającej sprawozdanie: Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie Symbol celu zgodnie z Programem: 3.3. Aktywizacja osób bezrobotnych do 25 roku życia oraz do 27 roku życia, które ukończyły szkołę wyższą Zwięzła charakterystyka realizowanych w ciągu roku działań: Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie w ramach realizacji Celu 3.3 udzielał możliwie pełnego wsparcia młodzieży do 25 roku życia, w tym absolwentom wszystkich typów szkół oraz osobom do 27 roku życia, które ukończyły szkołę wyższą tak, aby nie stawali się, bądź nie pozostawali bezrobotnymi poprzez zadania wynikające bezpośrednio z ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jak również następujące programy i projekty: Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego: Projekt systemowy Z bierności do zatrudnienia program aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych z powiatu hrubieszowskiego w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki realizowany jest w okresie od 1.01.2008 r. do 31.12.2013 r., jednakże wnioski są składane i realizowane w okresie rocznym, obecny od 01.01.2008 r. do 31.12.2008 r. Projekt jest skierowany dla wszystkich osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Hrubieszowie, jednakże pierwszeństwo przy rekrutacji otrzymują osoby spełniające kryteria art. 49 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Łączne środki wykorzystane na realizację projektu w 2008 r to 4 129 389,35 zł, z czego kwota dofinansowania to 3 999 999,35 zł. W ramach projektu objęto wsparciem 803 osoby (w tym 428 osób do 25 roku życia i 86 osób do 27 roku życia). Programy finansowane ze środków Funduszu Pracy pochodzących z rezerwy ministra właściwego ds. pracy: Rzeki III aktywizacja osób bezrobotnych o niskich kwalifikacjach zawodowych realizowany w okresie 12.05.2008 25.10.2008, w porozumieniu z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Lublinie. Organizatorem robót publicznych polegających 16

na oczyszczaniu rzek i rowów melioracyjnych były gminy wiejskie i miejska powiatu hrubieszowskiego. Robotami publicznymi objęto 51 bezrobotnych w ramach uzyskanej kwoty 309 922,43 zł. Eko-Drogi realizowany w okresie 12.05.2008 4.10.2008 objął aktywizacją w ramach robót publicznych 38 osób bezrobotnych. Organizatorem robót publicznych polegających na porządkowaniu traw i roślinności znajdującej się w pasie drogowym, usuwaniu zanieczyszczeń z obszarów przydrożnych, porządkowaniu przystanków oraz konserwacji elementów wyposażenia terenów zielonych, jak również pielęgnacji drzew i krzewów z terenów pasa drogowego były Urzędy Gmin powiatu hrubieszowskiego. Całkowita kwota wydatkowana na realizację projektu to 173 672,10 zł. Teraz PRACA finansowany z rezerwy ministra właściwego ds. pracy realizowany w okresie 1.07.2008 31.12.2008 zakładał objęcie wsparciem 331 osób bezrobotnych, ze szczególnym uwzględnieniem zamieszkujących tereny wiejskie powiatu hrubieszowskiego. Założeniem była poprawa kwalifikacji, zdolności komunikacyjnych i motywacji do poszukiwania pracy, skutkujące wzrostem możliwości zatrudnienia. W dniu 30 czerwca 2008 r. została przyznana kwota 2 000 000 zł z przeznaczeniem na aktywizację osób bezrobotnych poprzez szkolenia, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, wyposażenie bądź doposażenie stanowiska pracy, staże, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, roboty publiczne, prace interwencyjne. Aktywizujemy hrubieszowszczyznę finansowany z rezerwy ministra właściwego ds. pracy realizowany w okresie 1.07.2008 31.12.2008 zakładał objęcie wsparciem 288 osób bezrobotnych ze szczególnym uwzględnieniem osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Podstawowym zadaniem projektu było pobudzenie osób bezrobotnych do mobilnego i systematycznego poszukiwania pracy, poprawa ich samooceny i motywacji do pracy, a co za tym idzie zmniejszenie liczby bezrobotnych zarejestrowanych w tut. Urzędzie Pracy. 30 czerwca 2008 r. została przyznana na ten cel kwota 1 800 000 zł. Źródło finansowania: Ocena zgodności realizacji zadania Programu w roku 2007: Uzyskane efekty w ujęciu ilościowym i jakościowym: Europejski Fundusz Społeczny Fundusz Pracy Środki Prywatne Środki JST Działania w ramach tego celu były zgodne z Programem promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy powiatu hrubieszowskiego na lata 2006 2013. Ogółem w ramach Celu 3.3. wsparciem objęto 1 240 osób 932 osoby do 25 roku życia oraz 308 bezrobotnych do 27 lat, w tym: 137 poprzez szkolenia, 700 w ramach staży, 189 przygotowanie zawodowe, 72 zostało zatrudnionych w ramach robót publicznych, 95 poprzez prace interwencyjne, 7 prace społecznie użyteczne, 23 wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, a 17 jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. 17

Nazwa podmiotu / instytucji składającej sprawozdanie: Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie Symbol celu zgodnie z Programem: 3.4. Aktywizacja długotrwale bezrobotnych, ze szczególnym uwzględnieniem osób pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy Zwięzła charakterystyka realizowanych w ciągu roku działań: Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie w ramach realizacji Celu 3.4 udzielał możliwie pełnego wsparcia osobom długotrwale bezrobotnym, tak, aby ograniczyć oraz zapobiec zjawisku długotrwałego bezrobocia poprzez zadania wynikające bezpośrednio z ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jak również w ramach następujących projektów i programów: Projekt systemowy Z bierności do zatrudnienia program aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych z powiatu hrubieszowskiego w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki realizowany jest w okresie od 1.01.2008 r. do 31.12.2013 r., jednakże wnioski są składane i realizowane w okresie rocznym, obecny od 01.01.2008 r. do 31.12.2008 r. Celem projektu jest poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie aktywności zawodowej osób bezrobotnych, a co za tym idzie spadek poziomu bezrobocia w powiecie hrubieszowskim, zwłaszcza wśród grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, jak również podniesienie kwalifikacji i umiejętności zawodowych oraz zdobycie bądź poszerzenie posiadanego doświadczenia zawodowego, prowadzące do zatrudnienia. Łączne środki wykorzystane na realizację projektu w 2008 r to 4 129 389,35 zł, z czego kwota dofinansowania to 3 999 999,35 zł. W ramach projektu objęto wsparciem 803 osoby, w tym 175 osób długotrwale bezrobotnych powyżej 24 m-cy. Prace społecznie użyteczne organizowane przez gminy: Hrubieszów (67 osób), Trzeszczany (5 osób) i Uchanie(11 osób) dla osób bezrobotnych, nieposiadających już prawa do zasiłku. Część środków poniesionych na aktywizację ww. poniósł poprzez refundację PUP Hrubieszów. Programy finansowane ze środków Funduszu Pracy pochodzących z rezerwy ministra właściwego ds. pracy: Rzeki III aktywizacja osób bezrobotnych o niskich kwalifikacjach zawodowych realizowany w okresie 12.05.2008 25.10.2008, w porozumieniu z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Lublinie. Organizatorem robót publicznych polegających na oczyszczaniu rzek i rowów melioracyjnych były gminy wiejskie i miejska powiatu hrubieszowskiego. Robotami publicznymi objęto 51 bezrobotnych w ramach uzyskanej kwoty 309 922,43 zł. Eko-Drogi realizowany w okresie 12.05.2008 4.10.2008 objął aktywizacją w ramach robót publicznych 38 osób bezrobotnych. Organizatorem robót publicznych polegających na porządkowaniu traw i roślinności znajdującej się w pasie drogowym, usuwaniu zanieczyszczeń z obszarów przydrożnych, porządkowaniu przystanków oraz konserwacji elementów wyposażenia terenów zielonych, jak również pielęgnacji drzew i krzewów z terenów pasa drogowego były Urzędy Gmin powiatu hrubieszowskiego. Całkowita kwota wydatkowana na realizację projektu to 173 672,10 zł. Teraz PRACA finansowany z rezerwy ministra właściwego ds. pracy realizowany w okresie 1.07.2008 31.12.2008 zakładał objęcie wsparciem 331 osób bezrobotnych, ze szczególnym uwzględnieniem zamieszkujących tereny wiejskie powiatu hrubieszowskiego. Założeniem była poprawa kwalifikacji, zdolności komunikacyjnych i motywacji do poszukiwania pracy, skutkujące wzrostem możliwości zatrudnienia. 18

W dniu 30 czerwca 2008 r. została przyznana kwota 2 000 000 zł z przeznaczeniem na aktywizację osób bezrobotnych poprzez szkolenia, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, wyposażenie bądź doposażenie stanowiska pracy, staże, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, roboty publiczne, prace interwencyjne. Aktywizujemy hrubieszowszczyznę finansowany z rezerwy ministra właściwego ds. pracy realizowany w okresie 1.07.2008 31.12.2008 zakładał objęcie wsparciem 288 osób bezrobotnych ze szczególnym uwzględnieniem osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Podstawowym zadaniem projektu było pobudzenie osób bezrobotnych do mobilnego i systematycznego poszukiwania pracy, poprawa ich samooceny i motywacji do pracy, a co za tym idzie zmniejszenie liczby bezrobotnych zarejestrowanych w tut. Urzędzie Pracy. 30 czerwca 2008 r. została przyznana na ten cel kwota 1 800 000 zł. Źródło finansowania: Ocena zgodności realizacji zadania Programu w roku 2007: Uzyskane efekty w ujęciu ilościowym i jakościowym: Europejski Fundusz Społeczny Fundusz Pracy Środki Prywatne Środki JST Działania w ramach tego celu były zgodne z Programem promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy powiatu hrubieszowskiego na lata 2006 2013. Ogółem w ramach Celu 3.4 wsparciem objęto 551 osób długotrwale bezrobotnych powyżej 24 miesięcy, w tym poprzez: szkolenia 117, staże 55 osób, przygotowanie w miejscu pracy 198 bezrobotnych, roboty publiczne 69 osób, prace interwencyjne 42 bezrobotnych, prace społecznie użyteczne 41 osób, jak również wyposażenie bądź doposażenie stanowiska pracy 12 osób i jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej 17 osób. Nazwa podmiotu/instytucji składającej sprawozdanie: Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie Symbol celu zgodnie z Programem: 3.5. Aktywizacja bezrobotnych osób powyżej 50 tego roku życia Zwięzła charakterystyka realizowanych w ciągu roku działań: Realizując Cel 3.5 Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie podejmował działania aktywizacyjne osób bezrobotnych powyżej 50 tego roku życia, tak aby podnieść wskaźnik zatrudnienia wśród tej grupy bezrobotnych, poprzez zadania wynikające bezpośrednio z Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także następujące programy i projekty: Programy finansowane ze środków Funduszu Pracy pochodzących z rezerwy ministra właściwego ds. pracy: Rzeki III aktywizacja osób bezrobotnych o niskich kwalifikacjach zawodowych realizowany w okresie 12.05.2008 25.10.2008, w porozumieniu z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Lublinie. Organizatorem robót publicznych polegających na oczyszczaniu rzek i rowów melioracyjnych były gminy wiejskie i miejska powiatu hrubieszowskiego. Robotami publicznymi objęto 51 bezrobotnych w ramach uzyskanej kwoty 309 922,43 zł. 19

Eko-Drogi realizowany w okresie 12.05.2008 4.10.2008 objął aktywizacją w ramach robót publicznych 38 osób bezrobotnych. Organizatorem robót publicznych polegających na porządkowaniu traw i roślinności znajdującej się w pasie drogowym, usuwaniu zanieczyszczeń z obszarów przydrożnych, porządkowaniu przystanków oraz konserwacji elementów wyposażenia terenów zielonych, jak również pielęgnacji drzew i krzewów z terenów pasa drogowego były Urzędy Gmin powiatu hrubieszowskiego. Całkowita kwota wydatkowana na realizację projektu to 173 672,10 zł. Teraz PRACA finansowany z rezerwy ministra właściwego ds. pracy realizowany w okresie 1.07.2008 31.12.2008 zakładał objęcie wsparciem 331 osób bezrobotnych, także tych po 50-tym roku życia. Założeniem była poprawa kwalifikacji, zdolności komunikacyjnych i motywacji do poszukiwania pracy, skutkujące wzrostem możliwości zatrudnienia. W dniu 30 czerwca 2008 r. została przyznana kwota 2 000 000 zł z przeznaczeniem na aktywizację osób bezrobotnych poprzez szkolenia, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, wyposażenie bądź doposażenie stanowiska pracy, staże, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, roboty publiczne, prace interwencyjne. Aktywizujemy hrubieszowszczyznę finansowany z rezerwy ministra właściwego ds. pracy realizowany w okresie 1.07.2008 31.12.2008 zakładał objęcie wsparciem 288 osób bezrobotnych ze szczególnym uwzględnieniem osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy, czyli także osób 50+. Podstawowym zadaniem projektu było pobudzenie osób bezrobotnych do mobilnego i systematycznego poszukiwania pracy, poprawa ich samooceny i motywacji do pracy, a co za tym idzie zmniejszenie liczby bezrobotnych zarejestrowanych w tut. Urzędzie Pracy. 30 czerwca 2008 r. została przyznana na ten cel kwota 1 800 000 zł. Projekt systemowy Z bierności do zatrudnienia program aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych z powiatu hrubieszowskiego w ramach Poddziałania 6.1.3 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki realizowany jest w okresie od 1.01.2008 r. do 31.12.2013 r., jednakże wnioski są składane i realizowane w okresie rocznym, obecny od 01.01.2008 r. do 31.12.2008 r. Projekt zakłada także aktywizację osób po 50 tym roku życia poprzez wszystkie możliwe do zrealizowania formy aktywizacyjne. Łączne środki wykorzystane na realizację projektu w 2008 r. to 4 129 389,35 zł, z czego kwota dofinansowania to 3 999 999,35 zł. W ramach projektu objęto wsparciem 803 osoby (w tym 37 osób powyżej 50 roku życia). Źródło finansowania: Fundusz Pracy Europejski Fundusz Społeczny Ocena zgodności realizacji zadania Programu w roku 2007: Uzyskane efekty w ujęciu ilościowym i jakościowym: Działania w ramach tego celu były zgodne z Programem promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy powiatu hrubieszowskiego na lata 2006 2013. Przez rok 2008 w ramach Celu 3.5 Powiatowy Urząd Pracy w Hrubieszowie objął wsparciem 212 osób bezrobotnych 50+, w tym: 15 osób szkolenia, 48 osób poprzez przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, 105 osób w ramach robót publicznych, 24 prace interwencyjne i 11 osób poprzez prace społecznie użyteczne oraz 4 bezrobotnych poprzez wyposażenie /doposażenie stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego i 5 osób jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. 20