Książka Podstawy rachunkowości - od teorii do praktyki adresowana jest do wszystkich, którzy chcą poznać tajniki systemu rachunkowości lub je sobie przypomnieć. Zgodnie z tytułem w każdym rozdziale prezentowane są niezbędne treści teoretyczne poparte praktycznymi przykładami i zadaniami. Do każdego zadania podane jest rozwiązanie. Dzięki tej książce Czytelnik zdobędzie nie tylko wiedzę, ale także praktyczne umiejętności przydatne przede wszystkim w życiu zawodowym, a mianowicie: rozróżnianie przepisów prawa i standardów wpływających na system rachunkowości w Polsce; interpretowanie terminologii księgowej; rozróżnianie i klasyfikowanie składników majątku i źródeł finansowania majątku jednostek gospodarczych; rozróżnianie i klasyfikowanie przychodów, kosztów i pojęć bliskoznacznych; ewidencjonowanie operacji gospodarczych; określenie wpływu operacji gospodarczych na bilans i rachunek zysków i strat; ustalanie wyniku finansowego; przeprowadzanie wyceny w systemie rachunkowości, w tym naliczanie wynagrodzeń wraz z pochodnymi, ustalanie kosztów podróży służbowych itd.; sporządzanie sprawozdania finansowego; rozróżnianie i klasyfikowanie podatków oraz parapodatków. Autorzy Bronisław Bryl - główny księgowy i prokurent samodzielny Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej w Koninie S.A. Jest biegłym rewidentem, członkiem Zarządu Oddziału Terenowego w Koninie Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Wykładowca na certyfikowanych kursach zawodowych organizowanych przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce dla samodzielnych i głównych księgowych. Współpracuje z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Koninie. Kontakt: ab.bryl@neostrada.pl Małgorzata Cieciura - dr inż., pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół zagadnień dotyczących systemu rachunkowości finansowej i sprawozdawczości finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów behawioralnych. Jest członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce oraz sygnatariuszem Kodeksu Zawodowej Etyki w rachunkowości. W praktyce gospodarczej prowadzi szkolenia z zakresu rachunkowości finansowej i sprawozdawczości. Jest cenionym dydaktykiem z wieloletnim stażem. Kontakt: m.cieciura@wp.pl Hanna Czaja-Cieszyńska - doktor, pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Od początku pracy konsekwentnie buduje swój dorobek naukowy, jest autorką lub współautorką blisko 40 pozycji literaturowych oraz wieloletnim członkiem Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Specjalizuje się w zakresie rachunkowości finansowej, ze szczególnym uwzględnieniem rachunkowości małych i średnich przedsiębiorstw. Kontakt: hanna.czaja@wzieu.pl
Emilia Fladrowska - doktor, kierownik Zakładu Finansów i Rachunkowości Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy. Jest członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce i była przez kilka kadencji członkiem Rady Naukowej przy Zarządzie Głównym SKwP w Komisji Rachunkowości Zarządczej/Controllingu. Posiada uprawnienia do zasiadania w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa, potwierdzone egzaminem państwowym. Wykłada rachunkowość finansową, rachunkowość zarządczą oraz wdrażanie systemów informatycznych rachunkowości w zarządzaniu przedsiębiorstwami. Kontakt: fladrowska@utp.edu.pl Remigiusz Gołdysiak - absolwent Politechniki Koszalińskiej, doktorant na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego w Katedrze Rachunkowości i Controllingu pod kierownictwem dr. hab. prof. nadzw. US Piotra Szczypy. W praktyce gospodarczej zajmuj się administrowaniem dokumentacją handlową i audytem wewnętrznym. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu controllingu i efektywności w przedsiębiorstwach handlowych. Kontakt: remigiusz.goldysiak@gmail.com Konrad Kochański - doktor nauk ekonomicznych, pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Członek zwyczajny Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Trener z zakresu controllingu i rachunkowości. Autor około 30 publikacji, głównie z obszaru rachunkowości zarządczej. W praktyce zajmuje się controllingiem w małym przedsiębiorstwie oraz księgami rachunkowymi fundacji. Kontakt: konradkochanski@wp.pl Adam Lulek - doktor nauk ekonomicznych, pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego na stanowisku asystenta. W praktyce zajmuje się inwestowaniem na GPW. Jego zainteresowania wiążą się z pracą naukową, ponieważ prowadzi badania z zakresu sprawozdawczości finansowej i rynku kapitałowego. Kontakt: adam-lulek@wp.pl Teresa Mądrzak - magister, wieloletni wykładowca w Instytucie Ekonomii i Zarządzania w Wyższej Szkole Gospodarki w Bydgoszczy. Posiada doświadczenie zawodowe dotyczące podatków, finansów, procedur postępowania administracyjnego i podatkowego. Pełniła przez kilkanaście lat kierownicze stanowiska w organach podatkowych. Autor około 20 publikacji, w tym wielu recenzowanych. Prowadzi wykłady i szkolenia związane z finansami i podatkami. Kontakt: teresa.madrzak@wp.pl Beata Sadowska - doktor, asystent w Katedrze Rachunkowości i Controllingu na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Jest członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce oraz członkiem ICV - Międzynarodowego Stowarzyszenia Controllerów. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości i controllingu w logistyce przedsiębiorstw, w gospodarce leśnej oraz w działalności jednostek gospodarczych sektora finansów publicznych ze szczególnym uwzględnieniem rachunkowości budżetowej. Jest praktykiem z wieloletnim stażem pracy w sektorze przedsiębiorstw oraz w sektorze finansów publicznych. Przemysław Pietrzak - doktor, pracownik Katedry Rachunkowości i Controllingu na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Jest pracownikiem naukowym z długoletnim stażem w teorii i praktyce rachunkowości. Od 1996 roku prowadzi działalność gospodarczą w formie biura rachunkowego pod firmą Kancelaria Rachunkowa P&P Tax And Finance
Przemysław Pietrzak. Posiada szerokie doświadczenie w prowadzeniu ewidencji i rozliczeń podatkowych różnorodnych przedsiębiorstw. Doświadczenie i wiedzę praktyczną wykorzystuje prowadząc różnorodne kursy i szkolenia. Jest autorem wielu publikacji z zakresu rachunkowości, rachunkowości zarządczej oraz wyceny przedsiębiorstw. W praktyce gospodarczej specjalizuje się w analizie finansowej, zarządzaniu finansami, controllingu oraz optymalizacji podatkowej przedsiębiorstw. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości i controllingu przedsiębiorstw oraz teorii zarządzania przedsiębiorstwami świadczącymi usługi finansowo-księgowe. Kontakt: pprzemek4@interia.pl Piotr Szczypa - dr hab. prof. nadzw. Uniwersytetu Szczecińskiego, kierownik Katedry Rachunkowości i Controllingu na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług tegoż Uniwersytetu. Jest dyplomowanym księgowym, członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce i sygnatariuszem Kodeksu zawodowego etyki w rachunkowości. W praktyce gospodarczej zajmuje się wdrożeniem, dostosowaniem zakładowego planu kont do potrzeb jednostek gospodarczych oraz szkoleniami z zakresu rachunkowości i controllingu. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu rachunkowości i controllingu w logistyce przedsiębiorstw, w gospodarce leśnej oraz w działalności proekologicznej jednostek gospodarczych. Jest autorem ponad 100 publikacji naukowych z zakresu rachunkowości i controllingu. Kontakt: piotr.szczypa@wp.pl Agnieszka Szewczyk - mgr ekonomii, pracownik działu księgowości Nadleśnictwa Gryfino, student studiów doktoranckich w Katedrze Rachunkowości i Controllingu pod kierownictwem dr hab. prof. nadzw. Piotra Szczypy na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Jest certyfikowanym księgowym, członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Kontakt: agnieszka.szewczyk_rewizor@wp.pl Dominika Zielińska - absolwentka Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego. Wieloletni praktyk w księgowości, od 2010 roku pełni funkcję Głównego Księgowego. Posiada certyfikat księgowy wydany przez Ministerstwo Finansów, uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Aktywnie poszerza swoją wiedzę uczestnicząc w kierunkowych studiach podyplomowych, kursach i szkoleniach. W pracy naukowej prowadzi badania z zakresu systemu rachunkowości w działalności przedsiębiorstw. Kontakt: d_zielinska@tlen.pl Spis treści Wprowadzenie 11 Plan kont stosowany w książce 13 Rozdział 1 Wprowadzenie do rachunkowości przedsiębiorstw - Piotr Szczypa 17 1.1. Definicja i typologia rachunkowości 17 1.2. Zakres podmiotowy rachunkowości według prawa bilansowego 23 1.3. Przedmiot rachunkowości 26 1.4. Dlaczego warto poznać rachunkowość 28
1.5. Zadania 32 1.6. Rozwiązania zadań 34 Literatura 34 Rozdział 2 Regulacje prawne i standardy rachunkowości - Małgorzata Cieciura 35 2.1. Rachunkowość według polskiego prawa bilansowego i krajowych standardów rachunkowości 35 2.2. Rachunkowość w świetle dyrektyw Unii Europejskiej i międzynarodowych standardów rachunkowości 40 2.3. Akty prawne pośrednio wpływające na system rachunkowości 45 2.4. Zadania 46 2.5. Rozwiązania zadań 48 Literatura 49 Rozdział 3 Funkcje, zasady rachunkowości i księgowa terminologia - Remigiusz Gołdysiak, Agnieszka Szewczyk 51 3.1. Funkcje rachunkowości 51 3.2. Zasady rachunkowości 53 3.3. Terminologia fachowa i potoczna z zakresu rachunkowości 55 3.4. Zadania 59 3.5. Rozwiązania zadań 61 Literatura 62 Rozdział 4 Charakterystyka bilansu - Adam Lulek, Beata Sadowska 63 4.1. Definicja i układ bilansu 63 4.2. Majątek (aktywa) przedsiębiorstwa 66 4.3. Charakterystyka aktywów trwałych 68 4.4. Charakterystyka aktywów obrotowych 74 4.5. Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa (pasywa) 78 4.6. Charakterystyka kapitałów (funduszy) własnych 79 4.7. Charakterystyka zobowiązań i rezerw na zobowiązania 81 4.8. Zadania 84 4.9. Rozwiązania zadań 89 Literatura 92 Rozdział 5 Charakterystyka rachunku zysków i strat - Piotr Szczypa 93 5.1. Definicja i układ rachunku zysków i strat 93 5.2. Przychody i wpływ środków pieniężnych 96 5.3. Koszty i pojęcia bliskoznaczne 98 5.4. Podstawowe klasyfikacje kosztów w systemie rachunkowości 103 5.5. Przychody i koszty zasadniczej działalności operacyjnej 106 5.6. Przychody i koszty pozostałej działalności operacyjnej 114
5.7. Przychody i koszty działalności finansowej 116 5.8. Pozostałe elementy rachunku zysków i strat 117 5.9. Zadania 117 5.10. Rozwiązania zadań 132 Literatura 136 Rozdział 6 Wpływ operacji gospodarczych na bilans i rachunek zysków i strat - Piotr Szczypa 137 6.1. Zdarzenia i operacje gospodarcze 137 6.2. Rodzaje operacji gospodarczych 138 6.3. Bilansowe operacje gospodarcze 141 6.4. Wynikowe operacje gospodarcze 145 6.5. Zadania 148 6.6. Rozwiązania zadań 154 Rozdział 7 Dokumentacja operacji gospodarczych - Beata Sadowska 157 7.1. Dokument a dowód księgowy 157 7.2. Cechy dowodów księgowych 158 7.3. Rodzaje dowodów księgowych 161 7.4. Opracowanie, obieg i archiwizacja dowodów księgowych 165 7.5. Zadania 168 7.6. Rozwiązania zadań 170 Literatura 171 Rozdział 8 Ewidencja operacji gospodarczych na kontach księgowych - Konrad Kochański 173 8.1. Konto księgowe wczoraj i dziś 173 8.2. Klasyfikacja kont księgowych 176 8.3. Zasady funkcjonowania kont aktywnych 177 8.4. Zasady funkcjonowania kont pasywnych 179 8.5. Zasady funkcjonowania kont aktywno-pasywnych 181 8.6. Zasady funkcjonowania kont wynikowych 183 8.7. Dzielenie i łączenie kont księgowych 187 8.8. Zasady księgowania na kontach syntetycznych 189 8.9. Zasady księgowania na kontach analitycznych 191 8.10. Poprawianie błędów na kontach księgowych 192 8.11. Zadania 195 8.12. Rozwiązania zadań 200 Literatura 202 Rozdział 9 Organizacja rachunkowości - Dominika Zielińska 203 9.1. Definicja i zakres organizacji rachunkowości 203 9.2. Dowody księgowe tradycyjne i elektroniczne 204
9.3. Zakładowy plan kont 206 9.4. Forma i technika prowadzenia rachunkowości 209 9.5. Inwentaryzacja i kontrola finansowo-księgowa 213 9.6. Sprawozdawczość 218 9.7. Księgi rachunkowe 222 9.8. Zadania 226 9.9. Rozwiązania zadań 231 Literatura 232 Rozdział 10 Podatki, opłaty i parapodatki w systemie rachunkowości - Teresa Mądrzak, Przemysław Pietrzak 235 10.1. Definicja i klasyfikacja podatków oraz innych obciążeń o charakterze publicznoprawnym 235 10.2. Podatek od towarów i usług (VAT) 246 10.3. Podatek dochodowy 247 10.4. Ubezpieczenia społeczne i pozostałe ubezpieczenia ZUS 250 10.5. Podatki i opłaty lokalne 253 10.6. Zadania 255 10.7. Rozwiązania zadań 256 Literatura 257 Rozdział 11 Operacje bilansowe i wynikowe - Małgorzata Cieciura 259 11.1. Ewidencja operacji bilansowych 259 11.2. Ewidencja kosztów bieżącej działalności 262 11.3. Ewidencja przychodów i kosztów związanych z ich osiągnięciem 268 11.4. Zadania 275 11.5. Rozwiązania zadań 286 Literatura 295 Rozdział 12 Wynik finansowy i jego rozliczenie - Hanna Czaja-Cieszyńska 297 12.1. Istota i elementy kształtujące wynik finansowy 297 12.2. Ewidencyjne ustalanie wyniku finansowego 301 12.3. Podział i rozliczenie wyniku finansowego 308 12.4. Zadania 311 12.5. Rozwiązania zadań 320 Literatura 328 Rozdział 13 Wycena w systemie rachunkowości - wybrane zagadnienia - Bronisław Bryl, Emilia Fladrowska 331 13.1. Istota i metody wyceny w systemie rachunkowości 331 13.2. Zużycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych 333 13.3. Wycena zapasów 343 13.4. Wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń 350 13.5. Krajowe i zagraniczne podróże służbowe 358
13.6. Zadania 362 13.7. Rozwiązanie zadań 365 Literatura 367 Rozdział 14 Transformacje majątkowo-wynikowe w systemie informacyjnym rachunkowości - Piotr Szczypa 369 14.1. Typologia przedsiębiorstw a uwarunkowania rachunkowości 369 14.2. Istota przemian majątkowo-wynikowych w przedsiębiorstwie 373 14.3. Proces przemian majątkowo-wynikowych w przedsiębiorstwach w zależności od rodzaju prowadzonej działalności 376 14.4. Zadania 381 14.5. Rozwiązania zadań 383 Literatura 386 Rozdział 15 Sprawozdawczość finansowa - Hanna Czaja-Cieszyńska 387 15.1. Zakres i odbiorcy sprawozdania finansowego 387 15.2. Bilans 394 15.3. Rachunek zysków i strat 399 15.4. Informacja dodatkowa 405 15.5. Rachunek przepływów pieniężnych 407 15.6. Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym 415 15.7. Zadania 418 15.8. Rozwiązania zadań 440 Literatura 453 Rozdział 16 Zadania całościowe z zakresu podstaw rachunkowości - Hanna Czaja-Cieszyńska, Emilia Fladrowska, Konrad Kochański, Adam Lulek, Beata Sadowska 455 16.1. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem aktywów trwałych 455 16.2. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem rozrachunków 458 16.3. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem zapasów 462 16.4. Zadania ze szczególnym uwzględnieniem inwestycji 464 16.5. Zadania typu od bilansu do bilansu" - przedsiębiorstwo produkcyjne, handlowe, usługowe 469 16.6. Rozwiązania zadań 476 O autorach 501