Zasoby ryb bałtyckich (Podstawowe pojęcia, narzędzia badawcze, stan obecny, prognozy) Jan Horbowy MIR-PIB, Gdynia Konferencja Rybacka RACJONALNE WYKORZYSTANIE ŻYWYCH ZASOBÓW WÓD MORSKICH Ustka, 7-8 grudnia, 2017 1
Część I. Podstawowe pojęcia. Narzędzia badawcze 1. Potrzeba zarządzania zasobami (konieczność przygotowywania doradztwa naukowego) 2. ICES jako ciało doradcze (historia, struktura i praca ICES) 3. Procedury oceny i prognozowania zasobów (podstawowe pojęcia, dane, metody) 4. Podstawy i procedura doradztwa ICES (zasady PA & MSY, punkty referencyjne, plany zarządzania) Część II. Sytuacja obecna, prognozy: dorsz, płastugi, śledź, szprot 1. najważniejsze czynniki środowiskowe, warunkujące dynamikę zasobów Bałtyku, zwłaszcza dorsza Zasoby ryb bałtyckich 2. dynamika zasobów podstawowych stad eksploatowanych przez polskie rybołówstwo 3. zarządzanie w układzie wielogatunkowym (wielogatunkowe MSY) 2
Cechy zasobów żywych - wyczerpywalne, - odnawialne, Potrzeba oceny stanu zasobów i racjonalnego zarządzania nimi - migracje, niekiedy/często dalekie. Wyczerpywalność: istniejący potencjał techniczno-połowowy jest zdolny zredukować biomasę stada do bardzo niskiego poziomu, a nawet zagrozić jego istnieniu. Odnawialność: stado ma zdolność do odtwarzania się, pod warunkiem, że nie zostanie zredukowane poniżej pewnego poziomu progowego, niezbędnego do powodzenia rozrodu. Przemieszczanie się: stada podejmują dalekie wędrówki, spowodowane ich biologią (tarło, żerowiska) oraz warunkami środowiska (konieczność współpracy międzynarodowej w badaniach i zarządzaniu) 3
Potrzeba oceny stanu zasobów i racjonalnego zarządzania nimi 1. Utrzymanie zasobów ryb dla przyszłych pokoleń. 2. Mechanizmy biologiczne i ekonomiczne nie wystarczają do ochrony zasobów (informacje wynikające z efektywności rybołówstwa często nie odzwierciedlają stanu zasobów - możliwe dobre połowy i wydajności przy niskich zasobach, co w dalszej konsekwencji może prowadzić do załamania się stada, a tym samym i połowów, ryboł. zwykle na zmniejszone wydajności reaguje zwiększeniem swej intensywności :nakładu połowowego). 3. Dla każdego stada można dobrać taki sposób (sposoby) eksploatacji, które dają możliwie wysokie wieloletnie połowy, przy niskim ryzyku załamania się stada i racjonalnych kosztach. 4
Przykład wyczerpywalności: stado śledzi norweskich wiosennego tarła biomasa (mln ton) 16 14 12 10 8 6 4 2 śledź norweski biomasa połowy 2.5 2 1.5 1 0.5 połowy (mln ton) - załamanie się zasobów w końcu lat 60. wskutek bardzo intensywnych połowów, - wysokie połowy przy niskich zasobach, - początki odbudowy stada po 20. latach! 0 1950 1952 1954 1956 1958 1960 1962 1964 1966 1968 1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 rok 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 0 Biomasa stada tarłowego i połowy śledzi norweskich w latach 1950-2006. 5
Morski Instytut Rybacki w Gdyni Przykład wyczerpywalności: dorsz kanadyjski (Nowa Funlandia) połowy, biomasa 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0-100 połowy biomasa 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 lata Historia: - okres 1960-1975: połowy spadły z ponad 800 tys. ton do 350 tys. ton, - wprowadzenie 200 mil. stref ekonomicznych, wycofanie obcych flot, spadek połowów do ok. 140 tys. ton, - rozbudowa rybołówstwa kanadyjskiego, w dekadzie 1980 połowy rzędu 250 tys. ton, - 1992 rok: katastrofa, biomasa bardzo niska (ok. 2 tys. ton), zakaz połowów (pierwszy raz od 400 lat). Konsekwencje: - pracę traci ponad 40 tys. osób, - zasoby odbudowały dopiero niedawno, po ponad 20 latach 6
Wspólna Polityka Rybacka 1. Zasoby rybne mają zdolność do odnawiania się, lecz nie są nieskończone. Niektóre stada ryb są przeławiane. Dlatego też państwa UE powzięły działania mające na celu zagwarantowanie, że europejski przemysł rybny będzie miał charakter zrównoważony i nie będzie zagrażał wielkości populacji ryb i jej odnawialności w perspektywie długoterminowej. 2. Celem WPRyb jest zagwarantowanie, że rybołówstwo i akwakultura będą ekologicznie, gospodarczo i społecznie zrównoważone i że będą źródłem zdrowej żywności dla obywateli UE. Jej kolejnym celem jest wspieranie dynamicznego rozwoju sektora rybołówstwa i zapewnienie społecznościom rybackim odpowiedniego poziomu życia. 3. Z jednej strony ważne jest, aby połowy były jak największe, z drugiej jednak muszą istnieć pewne granice. Musimy zrobić wszystko, aby praktyki połowowe nie osłabiały zdolności populacji ryb do odnawiania się. Zgodnie z założeniami polityki rybołówstwa w latach 2015 2020 należy ustalić limity połowowe, które w sposób trwały będą chronić zasoby ryb w perspektywie długoterminowej. 7
Wspólna Polityka Rybacka Podstawy zarządzania: MSY MSY (Maximum Sustainable Yield) maksymalne podtrzymywalne połowy jako podstawa długofalowy cel zarządzania Opinie naukowe Opinie naukowe są podstawą kształtowania polityki rybackiej, ustalania wielkości połowów w zależności od stanu i produktywności zasobów rybnych. ICES (Międzynarodowa Rada do Badań Morza) główny doradca Komisji Europejskiej, poza tym STECF 8
ICES jako ciało doradcze: struktura, historia, cele ICES (Międzynarodowa Rada do Badań Morza) - organizacja międzynarodowa, zajmująca się badaniem ekosystemów morskich, zwłaszcza warunkami ich zrównoważonego wykorzystania - założona w 1902 roku (22 czerwca, Kopenhaga), poprzedzające konferencje w Sztokholmie i Christianii (1989, 1901) - należy większość państw morskich Europy, USA, Kanada, - Polska członkiem od 1922 roku - doradza m.in. Komisji Europejskiej, Komisji Bałtyckiej, państwom członkowskim, NASCO, OSPAR, HELCOM - w doradztwie uwzględnia zasadę przezorności ( precautionary approach, PA), a celem /podstawą jest zwykle zasada MSY 9
ICES jako ciało doradcze: struktura, historia, cele ICES: ICES to sieć ponad 4000 naukowców z prawie 300 instytucji, 1600 naukowców rocznie uczestniczy w bezpośrednich pracach. Struktury ICES: Komitety Naukowy (SICOM) i Doradczy (ACOM), grupy robocze (eksperckie) i studyjne (kilkadziesiąt grup) ocena i doradztwo odnośnie ok. 150 stad, z tego połowa ma oceny analityczne 10
ICES: Procedury doradztwa naukowego Zbiór, analiza, kompilacja danych Kompilacja danych poszcz. państw,obliczenia Ocena i prognoza zasobów i połowów Weryfikacja danych, obliczeń, użytych metod Naukowe Instytuty badawcze Zbiór, kompilacja i analiza danych ICES Grupy robocze Kompilacja i analiza danych Ocena zasobów i prognozy połowowe ICES, recenzje (eksperci spoza ICES) Weryfikacja danych, metod i obliczeń. ICES, Grupy formułujące doradztwo (ADG) Sformułowanie doradztwa, wielkość TAC (dopuszczalne połowy) ICES, ACOM Ostateczna porada ICES 11
Praca w grupie roboczej ICES Grupa Bałtycka, WGBFAS 12
Ocena stanu zasobów podstawowe dane Dane zależne od rybołówstwa a. połowy w sztukach wg lat i grup wieku ryb, b. nakład połowowy (np. liczba dni czy godzin połowu w roku w przeliczeniu na standardowy kuter i narzędzie) i wydajność połowowa. Dane niezależne (bezpośrednio) od rybołówstwa c. wielkość stada na podstawie rejsów badawczych, d. współczynniki śmiertelności naturalnej (z ewentualnym uwzględnieniem drapieżnictwa), e. masa osobnicza ryb w grupach wieku, f. parametry dojrzałości płciowej, g. skład pokarmu ryb (głównie drapieżników). 13
Informacja o stadzie na podstawie danych biologicznych Dane biologiczne zbierane są w ciągu całego roku, obejmują próby biologiczne z połowów rybackich i połowów badawczych. Morski Instytut Rybacki zbiera i opracowuje rocznie z połowów rybackich: - ok. 300 prób dorszy, storni, śledzi, szprotów i ryb łososiowatych, - obejmuje to pomiary długości u ok. 50 tys. osobników, - do szczegółowych analiz ichtiologicznych (odczyt wieku, określenie płci, stadium gonad, napełnienie żołądka) pobiera się ok. 10 tys. ryb. Podobne dane zbierają corocznie wszystkie państwa nadbałtyckie, metodyka zbioru danych jest ujednolicona, a zbiór koordynowany międzynarodowo. 14
Informacja o stadzie na podstawie składu wiekowego połowów Morski Instytut Rybacki w Gdyni wiek 2 wiek 3 wiek 4 wiek 5 wiek 6 wiek 7 wiek 8 1977 9313 47146 46316 35685 13214 3250 1409 1978 62228 80318 46769 22814 7982 2467 867 1979 77018 159375 77294 26554 8697 3857 2006 1980 30959 124100 161003 62384 18267 4990 2206 1981 33309 58616 102347 83739 25397 7393 3364 1982 57565 133069 81522 53653 25122 7759 4465 1983 56319 120483 123083 46279 19729 8458 2399 1984 33822 115378 144957 84063 21340 7373 5553 1985 49199 69704 74511 57318 23214 5643 3696 1986 18006 44649 58731 43144 34113 9802 4180 1987 63892 61985 44452 23572 11387 5836 3102 1988 32704 93860 52391 17349 6741 3166 2158 1989 6908 65691 69605 23107 8703 2414 1677 1990 25906 33746 39954 20928 6850 2095 1642 1991 9008 43733 31541 13445 3854 1732 1586 1992 11628 16200 13403 6121 1906 982 525 1993 13598 19304 8344 3413 818 217 138 1994 14294 40499 23990 10487 2257 483 317 1995 11528 24516 31104 16992 3817 1138 722 1996 13917 31426 26502 21693 5936 1422 384 1997 3423 33498 22072 12454 4674 1983 1092 1998 12582 18277 17673 10089 2547 1241 907 1999 9665 35341 18531 8966 1983 671 778 2000 33820 41234 34254 10229 1964 603 683 2001 19828 49377 36170 11722 2211 694 421 2002 11131 31927 26777 9404 1972 668 527 2003 16350 34471 28345 8489 1668 526 359 2004 9286 26475 25477 9162 3192 877 497 2005 13321 19850 18964 6825 1481 383 225 2006 12582 43569 20073 7874 1807 380 207 2007 6840 19445 26025 8920 1894 456 181 2008 5931 19363 17491 6936 1497 409 180 2009 5636 22452 16355 9944 3234 817 205 2010 3398 15049 23351 12009 4102 1062 431 2011 8662 22582 18450 10775 5417 2058 908 2012 5609 30242 25673 13459 4379 1221 705 2013 4896 18942 18270 10096 3321 903 266 Kolor zielony liczebne pokolenie Kolor czerwony pokolenie słabe Suma połowów z kolejnych pokoleń - wskaźnik przybliżony, dobry gdy intensywność rybołówstwa jest stała, - ujęcie danych w % czyni je niezależne od rybołówstwa - modele matematyczne pozwalają na bardziej precyzyjną ocenę liczebności pokoleń. 15
Informacja o stadzie na podstawie rejsów badawczych Na Bałtyku regularnie wykonywane są cztery rejsy badawcze - dwa rejsy oparte na wykonywaniu standaryzowanych zaciągów badawczych (zima i jesień, głównie ocena zasobów dorszy i ryb płaskich), - dwa rejsy z zadaniem hydroakustycznej oceny zasobów śledzi i szprotów (jesień i wiosna). Rejsy badawcze: - są koordynowane międzynarodowo (m. in. statki Danii, Niemiec, Polski, Rosji, Szwecji), stosowana jednolita metodyka, - pokrywają prawie cały obszar występowania stad, - ich wyniki, po odpowiedniej kompilacji zebranych danych, dobrze odzwierciedlają wielkość i rozmieszczenie stad. 16
Informacja o stadzie na podstawie rejsów badawczych Rejsy hydroakustyczne na Bałtyku w październiku 2016 roku: miejsca badań (lewy rysunek) i wyniki oceny zasobów szprotów (prawy rysunek). Kolor pokazuje rejony badań, za które odpowiadają poszczególne państwa (wg ICES, 2017). Jesienią szproty głównie w półn.-wsch. Bałtyku. 17
Informacja o stadzie na podstawie rejsów badawczych Pozycje planowanych zaciągów badawczych na Bałtyku w rejsach BITS (zaciągi denne, z lewej). Kolor pokazuje miejsca zaciągów do wykonania przez poszczególne państwa (dane ICES, 4 kwartał). Rozmieszczenie i liczebność dorszy, listopad 2016 (prawy rys.) 18
Metody oceny zasobów Model matematyczny (różny stopień komplikacji, od 1 do kilkuset równań) Dane zależne od rybołówstwa a. charakterystyka połowów: wielkość (problem połowów ukrywanych), skład wiekowy, b. wydajność połowowa. Dane niezależne od rybołówstwa c. wielkość stada na podstawie rejsów badawczych, d. śmiertelność naturalna, tempo wzrostu, dojrzałość płciowa. 19
Metody Morski oceny Instytut Rybacki zasobów: w Gdyni modele Metody analityczne modele matematyczne - modele jednogatunkowe dynamika stada nie zależy od innych stad (gatunków), - modele wielogatunkowe uwzględniane są interakcje międzygatunkowe (np. wyjadanie szprota i śledzia przez dorsza na Bałtyku), - modele korzystające ze struktury wiekowej stada, - modele syntetyczne (struktura wieku nie wymagana). - modele z efektami losowymi - modele bayesowskie matematyczne Ostatnio stosowane w ICES: XSA, SAM, XSAM, SPiCT, ASPIC, SMS
Metody oceny zasobów, wybrane pojęcia Śmiertelność połowowa F: wskaźnik procentu, p, ryb ubywających rocznie z pokolenia wskutek połowów F p ln( 1 p /100) 100*(1 exp( F)) np. F=0.2 oznacza, że 18% ryb rocznie ginie, a F=1.2 oznacza, że rocznie ginie 70% ryb. Podobnie definiowana jest śmiertelność naturalna (M) i całkowita (Z), przy czym Śmiertelność połowowa jako funkcja procentu ubywających rocznie ryb. Z = M + F Ich wartości mogą się znacznie zmieniać w kolejnych latach i z wiekiem ryb. 21
Zasada przezorności, PA (Precautionary approach) Dla poszczególnych stad określa się na ogół dwa biologiczne punkty odniesienia, wynikające z zasady przezorności - biomasę, poniżej której stado nie powinno być obniżane wskutek eksploatacji, Blim, - śmiertelność połowową, F, której w eksploatacji stada nie powinno się przekraczać, Flim. Blim to zwykle biomasa przy której następuje wyraźne zmniejszenie się uzupełnienia (rekrutacji) stada W praktyce oceny stanu zasobów i punktów odniesienia są obarczone pewnym błędem. Stąd używa się operacyjnych punktów odniesienia Bpa i Fpa. Są one tak wyznaczone, że gdy nasze oceny biomasy i F nie przekraczają tych punktów, to istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nie są przekroczone punkty Blim i Flim. Wartości tych punktów mogą się zmieniać wraz ze zmianami zachodzącymi w stadach ryb i ich środowisku. 22
Hierarchia zasad doradztwa ICES Zalecenia ICES (doradztwo) zwykle opierają się na ustaleniach międzynarodowych (np. zasada przezorności (PA), MSY) oraz oczekiwaniach i ogólnych kryteriach określanych przez klientów (Plany zarządzania) Obecnie ICES zaleca wielkość dopuszczalnych połowów (TAC), w hierarchii następujących opcji: 1. TAC wynikające z planu zarządzania zasobami. 2. Jeżeli takiego planu nie ma lub nie został on oceniony przez ICES jako zgodny z zasadą przezorności, to proponowane jest TAC wynikające z zasady MSY; śmiertelność połowową, która w okresie wielolecia prowadzi do maksymalnych zrównoważonych połowów określamy jako Fmsy. 3. Jeżeli nie ma ani planu zarządzania zasobami, ani nie zostały wyznaczone parametry prowadzące do MSY, to proponowane jest TAC określone zasadą przezorności. 23
Ważniejsze stada bałtyckie Ważniejsze stada: - dorsze wsch.- bałtyckie - dorsze zach.- bałtyckie - śledzie centralny Bałtyk - śledzie zach.- bałtyckie - szproty, cały Bałtyk 1. Przemieszczanie się ryb, wędrówki 2. Konieczność współpracy międzynarodowej 3. International Council for Exploration of the Sea (ICES) organizator współpracy Bałtyk z podobszarami ICES 24
Zasoby ryb bałtyckich Część II. Sytuacja obecna, prognozy: dorsz, śledź, szprot, płastugi 1. najważniejsze czynniki środowiskowe, warunkujące dynamikę zasobów Bałtyku, zwłaszcza dorsza 2. dynamika zasobów podstawowych stad eksploatowanych przez polskie rybołówstwo 3. zarządzanie w układzie wielogatunkowym (wielogatunkowe MSY) 25
1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 masa osobnicza (wartości względne) Ważniejsze czynniki środowiskowe; zjawisko chudy dorsz 1,2 1,2 1,2 1,0 1,0 0,8 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 0,0 śledź szprot szprot dorsz dorsz dorsz Rys. Masy osobnicze ryb (1982 = 1) - Masy osobnicze ryb mogą podlegać znacznym zmianom: szprot spadek o 40%, dorsz 50%, śledź o 60% - Różne przyczyny zmian tempa wzrostu poszczególnych gatunków, np. szprot zagęszczenie populacji; śledź zmiany w składzie dostępnego pokarmu 26
Ważniejsze czynniki środowiskowe: wlewy wód M. Półn. 1. Pozytywny wpływ na życie biologiczne w Bałtyku 2. Zwłaszcza duży wpływ na uzupełnienie stada dorszy (od lat skuteczne tarło tylko na Głębi Bornh.) - Wlewy liczne i silne w latach 60.- 70. ub. wieku; później silne wlewy sporadyczne: 1993, 2003, 2014 27
Ważniejsze czynniki środowiskowe: obszary beztlenowe 1993 2013 Wzrost obszarów beztlenowych lub o niskiej zawartości tlenu a) Dorsz 50% czasu w wodach o natlenieniu<70% b) Negatywny wpływ niedotlenienia na metabolizm, wzrost, kondycję 28
Ważniejsze czynniki środowiskowe: współwystępowanie drapieżnika i ofiar Rozmieszczenie dorsza, szprota i śledzia jesienią 2016 r. - od lat systematyczne przesuwanie się koncentracji śledziowatych w półn-wsch. rejony Bałtyku - poprzednio większe koncentracje w wodach południowego Bałtyku 29
Ważniejsze czynniki środowiskowe: spadek kondycji dorszy - gwałtowny spadek kondycji dorszy, - kondycja poniżej 0.8 w znacznym stopniu śmiertelna - >20% dorszy z K<0.8 Kondycja dorszy: współ. Fultona (K) i % ryb z K<0.8 30
Ważniejsze czynniki środowiskowe: wzrost liczebności fok Foki w podobsz. 24-25 Wpływ na: - infekcję pasożytniczą, - wyjadanie dorsza Na Bałtyku jest ok. 40 tys. fok. (HELCOM, 2012) 31
Ważniejsze czynniki środowiskowe: infekcja pasożytnicza Na Bałtyku jest ok. 40 tys. fok. (HELCOM, 2012) - gwałtowny wzrost infekcji pasożytniczej nicieniami Pseudoterranowa sp., Contracaecum i Anisakis ( z 0 - kilku do kilkudziesięciu %) - negatywny wpływ infekcji na kondycję ryb (do 20% spadku kondycji) - znaczny wzrost śm. naturalnej dorszy? 32
Podsumowanie: czynniki środowiskowe obniżające wzrost dorsza i prawdopodobnie śm. naturalną 1. Powiększanie się obszarów ubogich w tlen Bezpośredni wpływ na fizjologię dorsza Redukcja pokarmu ze strefy przydennej Wzrost konkurencji: więcej ryb skupionych w mniejszych obszarach 2. Wzajemne rozmieszczenie śledziowatych i dorszy, zwłaszcza jesienią (śledź płn.-wsch., dorsz płd. Bałtyk) 3. Wzrost infekcji pasożytniczej obniża kondycję, maks. o ok. 20%, przesłanki, że znacznie zwiększa śm. naturalną 33
biomasa (tys. ton) śm. połowowa 800 700 600 500 400 300 200 100 Dynamika zasobów: dorsz wsch. Bałtyku 0 1966 1976 1986 1996 2006 2016 BST Fmsy śm. połow. Biomasa = ok. 30% średniej (1966+) ICES TAC 2015-2018 = ok. 26-29 tys. ton, 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Poprawa stanu stada do ok. 2011 r. - Plan UE 2007: znaczna redukcja nakładu połowowego - lepsze uzupełnienie stada - środki techn.: bardziej selektywne sieci ALE - w 2013-15 spadek biomasy o ok. 50% - znaczny spadek tempa wzrostu, - szybki wzrost zapasożycenia - brak dużych i starszych dorszy, wzrost śm. naturalnej poprzednio ok. 70 tys. ton 34
1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 biomasa [tys. t ] śm. połowowa [rok -1 ] 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Śledź centr. Bałtyk, podob. 25-29,32 BST prognoza BST F(3-6) Fmsy Biomasa = 40% ponad średnią wieloletnią (1974+), F<F msy =0.22, TAC 2016-2018 = 200-270 tys. ton Poprzednio 90 100 tys. ton 0,45 0,40 0,35 0,30 0,25 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 Dynamika stada - do końca lat 90. spadek tempa wzrostu, ok. 50-60% -spadek uzupełnienia - wzrost biomasy od pocz. wieku: zmniejszenie śm. połowowej, lepsze uzupełnienie -b. liczebne pokolenie 2014 r. 35
1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 biomasa [tys. t ] śm. połowowa [rok -1 ] Szprot cały Bałtyk 2500 2000 1500 1000 500 0 BST prognoza BST F(3-5) Fmsy 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 Wzrost biomasy stada w latach 90.: -liczebne pokolenia po 1990 r., -spadek biomasy dorsza, -spadek tempa wzrostu, od 1992 ok. 40%, - b. liczebne pokolenie 2014 r, - F>Fmsy do 2015 r Biomasa = prawie 40% powyżej średniej wieloletniej (1974+), W 2016 r. F<F msy = 0.26 TAC 2011-2018 = 200-300 tys. ton 36
Stornia: pod-obsz. 24-25 i pod-obsz. 26+28 Brak zaakceptowanej oceny analitycznej zasobów ocena stanu stad na podstawie rejsów badawczych Stado 24-25: wzrost biomasy i połowów Stado 26+28: spadek biomasy, połowy stabilne 37
Sposób eksploatacji, a stan zasobów i połowy Zasada MSY (Maximum Sustainable Yield) maksymalne zrównoważone połowy - wiele dokumentów/uzgodnień międzynarodowych (np. Deklaracja Johannesburska, Szczyt Ziemi, 2002; WPR UE) - podstawa doradztwa przez ICES Fmsy - można tak dobrać wartość śm. połowowej (Fmsy), aby w wieloleciu uzyskiwać maksymalnie wysokie połowy, - wielość Fmsy zależy od parametrów biologicznych stada 38
Sposób eksploatacji, a stan zasobów i połowy; zasada MSY w ujęciu wielogatunkowym Wartości MSY dorsza <100% (np. =95%), odpowiadają dwa poziomy biomasy dorsza (wyższa i niższa od B MSY ) i stąd dwa poziomy MSY śledzi i szprotów (niższy i wyższy, w zależności do biomasy dorszy) Rys. Zależność łącznych zrównoważonych połowów śledzi i szprotów od połowów dorszy (relatywnie do połowów w układzie wyznaczonym przez MSY dorszy, przyjętym za 100%). 39
Dziękuję Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Rozwoju Rynku Rybnego. 40
Morski Instytut Rybacki w Gdyni Racjonalizacja eksploatacji sztuki, masa, biomasa 1200 1000 800 600 400 liczebność masa biomasa Można określić wiek, w którym biomasa osiąga najwyższą wysokość: - ekspl. zbyt wczesna da zbyt duże połowy młodych ryb, zanim osiągną odpowiednią wagę, połowy nie będą wystarczająco wysokie, 200 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 wiek Rys. 6. Zmiany liczebności, masy osobniczej i biomasy pokolenia w ciągu jego życia. - ekspl. zbyt późna spowoduje straty, gdyż zbyt wiele ryb zginie z przyczyn naturalnych zanim zostanie poddana odłowom. Racjonalna eksploatacja polega na takim dobraniu wieku odłowu i śmiertelności połowowej, aby otrzymać wysokie połowy.