PRACA CUDZOZIEMCÓW w POLSCE ZMIANA PRAWA OD 2018r. NOWE ZEZWOLENIA NA PRACĘ oraz NOWA ZAOSTRZONA PROCEDURA OŚWIADCZENIOWA Paweł Rybaczyk prawnik, doradca podatkowy
Sytuacja prawna obywateli UE, EOG i Szwajcarii podejmujących pracę w Polsce. W UE obowiązują zasady swobód podstawowych, a swobodny przepływ pracowników, swobodny przepływ towarów i kapitału oraz swoboda świadczenia usług, to fundamenty rynku wewnętrznego" UE. Przepisy art. 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej stanowią, że swobodny przepływ pracowników opiera się na równym traktowaniu obywateli państw UE w zakresie wynagrodzenia oraz innych warunków pracy i zatrudnienia. Swobodny przepływ pracowników obejmuje również członków rodzin osób migrujących. Szczegółowe przepisy w tej dziedzinie zawarte są w osobnych aktach prawnych UE, a także wynikają z orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Z zasady swobody przepływu pracowników wynika, że obywatele UE mają prawo: a) poszukiwać pracy w innym państwie członkowskim UE, b) podejmować w takim kraju pracę bez konieczności ubiegania się o zezwolenie na pracę, c) zamieszkiwać w takim kraju ze względów zawodowych, d) pozostać w tym kraju nawet po wygaśnięciu umowy o pracę, e) być traktowani na równi z obywatelami danego kraju w zakresie zatrudnienia, warunków pracy i innych przywilejów socjalnych i podatkowych. Obywatele krajów UE mogą też korzystać z zabezpieczenia społecznego i ubezpieczenia zdrowotnego w kraju, w którym podejmują pracę, bowiem unijna koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego gwarantuje powszechne uznanie praw obywateli pracujących poza swoim krajem, w obrębie UE. W pewnych sytuacjach obywatele UE pracujący w Polsce mogą korzystać z zabezpieczenia społecznego oferowanego im przez ich kraj pochodzenia, ale muszą legitymować się stosownymi dokumentami wystawionymi przez kraj macierzysty. Kwestie te regulują przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązujące w UE. Podstawowe zasady swobodnego przepływu pracowników obowiązują również w państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego: w Islandii, Liechtensteinie i Norwegii, a dodatkowo także w Szwajcarii, która nie należy do EOG. Ponadto osoby pracujące w niektórych zawodach mają również prawo oczekiwać, że ich kwalifikacje zostaną uznane w innych państwach, co regulują stosowne przepisy o uznawaniu kwalifikacji zawodowych. 2
Sytuacja prawna obywateli państw trzecich podejmujących pracę w Polsce. W Polsce funkcjonujemodel uzupełniającego zatrudnienia cudzoziemców (zasada komplementarności), który dotyczy obywateli państw spoza UE, EOG i Szwajcarii i chodzi w nim o to, aby chronić polski rynek pracy przed nadmiernym napływem zagranicznych pracowników. Elementem tego systemu jest obowiązek posiadania zezwolenia na pracę i przeprowadzania czynności sprawdzających, czy dane wolne stanowisko pracy znajduje zainteresowanie pośród polskich pracowników., tzw. test rynku pracy. Pracodawca musi zatem liczyć się z koniecznością przeprowadzenia takiego testu. Pracodawca, który chciałby zatrudnić cudzoziemca musi ogłosić ofertę pracy we właściwym miejscowo Powiatowym Urzędzie Pracy. Jeśli z powodu braku zainteresowania tą ofertą w terminie 14 dni nie uda się zorganizować rekrutacji na to stanowisko albo jeśli pomimo zorganizowania takiej rekrutacji w ciągu 21 dni nie uda się wyłonić kandydata, wówczas starosta wydaje pracodawcy zaświadczenie obraku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy (potwierdzenie testu rynku pracy). W takiej dopiero sytuacji wakujące stanowisko pracy może zostać powierzone cudzoziemcowi. Istotne jest, że bez zaświadczenia wydanego przez starostę, właściwy wojewoda nie może wydać cudzoziemcowi zezwolenia na pracę. Zatrudnienie w Polsce obywatela państwa nienależącego do UE, EOG lub Szwajcarii, wiąże się zatem z istotnymi ograniczeniami. Warunkiem zatrudnienia takiej osoby jest uzyskanie zezwolenia na pracę, a także legalny pobyt cudzoziemca w Polsce. O zezwolenie na pracę trzeba wystąpić do wojewody właściwego ze względu na miejsce działania firmy zatrudniającej. O wydanie zezwolenia na pracę może również wystąpić sam cudzoziemiec w jednolitej procedurze pozwolenia na pobyt i pracę, jeśli w sposób legalny przebywa już w Polsce. Na zasadzie wyjątku od reguły obywatele 6 państw ze wschodu, w tym z Ukrainy, mogą obecnie podejmować pracę bez zezwolenia na pracę ale na podstawie złożonego i zarejestrowanego oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy. Jednocześnie każdy cudzoziemiec aby mógł podjąć legalnie pracę w Polsce musi mieć uregulowany pobyt w RP, a to ma miejsce w szczególności, gdy posiada stosowną wizę do pracy lub kartę pobytu. 3
Rodzaje zezwoleń na pracę w Polsce. Obecnie Wojewodowie wydają następujące rodzaje zezwoleń na pracę: typ A -dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania, albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. typ B -dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą napełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przez okres 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. typ C -dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym. typ D -dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa). typ E-dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w zezwoleniach typu B, C, D. Od 2018 r. pojawi się nowy rodzaj zezwoleń na pracę, tj. zezwolenie typu S i będzie one dedykowane cudzoziemcom wykonującym pracę sezonową na terytorium RP, a jednocześnie organem administracji wydającym to zezwolenie nie będzie wojewoda, lecz starosta powiatowy. 4
Rodzaje wiz wydawanych cudzoziemcom Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 5 maja 2014 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców: 2.Na naklejce wizowej w polu uwagi zamieszcza się napis cel wydania: oraz następujące oznaczenia celu wydania wiz Schengen lub wiz krajowych: 1) 01 gdy wiza jest wydawana w celu turystycznym; 2) 02 gdy wiza jest wydawana w celu odwiedzin u rodziny lub przyjaciół; 3) 03 gdy wiza jest wydawana w celu udziału w imprezach sportowych; 4) 04 gdy wiza jest wydawana w celu prowadzenia działalności gospodarczej; 5) 05 gdy wiza jest wydawana w celu wykonywania pracy przez cudzoziemca w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy; 6) 06 gdy wiza jest wydawana w celu wykonywania pracy na podstawie dokumentów innych niż określone w art.60 ust.1 pkt5 ustawy; 7) 07 gdy wiza jest wydawana w celu prowadzenia działalności kulturalnej lub udziału w konferencjach organizowanych w związku z prowadzeniem takiej działalności; 8) 08 gdy wiza jest wydawana w celu wykonywania zadań służbowych przez przedstawicieli organu państwa obcego lub organizacji międzynarodowej; 9) 09 gdy wiza jest wydawana w celu odbycia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo studiów trzeciego stopnia; 10) 10 gdy wiza jest wydawana w celu szkolenia zawodowego; 11) 11 gdy wiza jest wydawana w celu kształcenia się lub szkolenia w innej formie niż określona w art.60 ust.1 pkt9 lub 10 ustawy; 5
Rodzaje wiz wydawanych cudzoziemcom c.d. 12) 12 gdy wiza jest wydawana w celu dydaktycznym; 13) 13 gdy wiza jest wydawana w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych; 14) 14 gdy wiza jest wydawana w celu leczenia; 15) 15 gdy wiza jest wydawana w celu dołączenia do obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej lub przebywania z nim; 16) 16 gdy wiza jest wydawana w celu udziału w programie wymiany kulturalnej lub edukacyjnej, programie pomocy humanitarnej lub programie pracy wakacyjnej, a w przypadku gdy program jest uregulowany umową międzynarodową, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, na naklejce wizowej zamieszcza się także nazwę programu; 17) 17 gdy wiza jest wydawana w celu przybycia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako członek najbliższej rodziny repatrianta; 18) 18 gdy wiza jest wydawana w celu korzystania z uprawnień wynikających z posiadania Karty Polaka; 19) 19 gdy wiza jest wydawana w celu repatriacji; 20) 20 gdy wiza jest wydawana w celu korzystania z ochrony czasowej; 21) 21 gdy wiza jest wydawana w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe; 22) 22 gdy wiza jest wydawana w celu realizacji zezwolenia na pobyt czasowy w celu łączenia rodzin; 23) 23 gdy wiza jest wydawana w celu innym niż określony w art.60 ust.1 pkt 1 24 ustawy. 6
Wyjątki od obowiązku posiadania zezwolenia na pracę Prawo do pracy w Polsce bez konieczności uzyskania zwolnienia na pracę reguluje m.in. art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocjizatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r., poz. 149 ze zm.), w których określono wiele kategorii osób (cudzoziemców) uprawnionych do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę; tak jest w szczególności gdy cudzoziemiec: 1) posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej; 2) udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej; 3) posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej; 4) posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej; 5) posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych; 6) posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej; 7) korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej; 8) posiadający w RP zezwolenie na pobyt czasowy np. w celu kształcenia, czy naukowcy, członkowie rodzin obywatela polskiego, 9) jest małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca, októrym mowa wpkt 1 i ust. 1 pkt1-6, posiadającym zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone wzwiązku z zawarciem związku małżeńskiego; 10) posiada ważną Kartę Polaka; 11) jest uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego UE lub państwa EOG nienależącego do UE lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę wcelu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 12) wstosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia. 7
Pobyt stały, pobyt czasowy karta pobytu. Cudzoziemiec planujący przebywać w Polsce dłużej niż 3 miesiące może ubiegać się o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy w Polsce. Zezwolenie na pobyt czasowy jest wydawane w formie decyzji administracyjnej przez wojewodę, maksymalnie na 3 lata. Okres ważności wydanego zezwolenia może być jednak krótszy, jeżeli podstawa ubiegania się o to zezwolenie wskazuje na zasadność pobytu krótszego. Zezwolenia na pobyt czasowy nie przedłuża się automatycznie, lecz cudzoziemiec chcący pozostać w Polsce, musi ubiegać się o wydanie kolejnego zezwolenia. Zasadą jest, że cudzoziemiecpowinien opuścić Polskęprzed upływem terminu ważności zezwolenia na pobyt czasowy, chyba że uzyskał inny, ważny dokument pozwalający mu na legalny pobyt w Polsce, przykładowo: kolejne zezwolenie na pobyt czasowy, zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE. Od cudzoziemca ubiegającego się o zezwolenie na pobyt czasowy lub pobyt stały są pobierane odciski linii papilarnych w celu zamieszczenia ich na karcie pobytu.zezwolenie na pobyt czasowy nie uprawnia do wykonywania pracy w Polsce, bowiem potrzebne jest uzyskanie odrębnego tytułu do wykonywania pracy (np. zezwolenie) Decyzja w sprawie wydania zezwolenia na pobyt stały jest wydawana na czas nieoznaczony. Sama karta pobytu jest ważna przez 10 lat, co oznacza, że co 10 lat należy kartę wymienić. Na podstawie zezwolenia na pobyt stały wydanego w Polsce, cudzoziemiec ma prawo dostępu do polskiego rynku pracy ale nie ma prawa podjęcia pracy w innym, niż Polska kraju. Zezwolenie na pobyt stały uprawnia do podróżowania do innych krajów strefy Schengen do 90 dni w okresie 180 dni w celu turystycznym. Karta pobytu jest dokumentem, który potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu w Polsce. Karta pobytu wraz z ważnym paszportem cudzoziemca potwierdza uprawnienia do pobytu w Polsce i daje prawo do wielokrotnego przekraczania granicy polskiej bez koniczności posiadania odrębnej wizy. Przy przekraczaniu granicy cudzoziemiec jest obowiązany okazać funkcjonariuszowi Straży Granicznej kartę pobytu razem z ważnym paszportem. 8
Brak konieczności uzyskania zezwolenia na pracę Niebieska Karta Szczególny tytuł uprawniający do wykonywania pracy stanowi Niebieska Karta UE. Jest to zezwolenie, na którym widnieje napis Niebieska Karta UE i uprawnia ona cudzoziemca do pobytu i pracy na terytorium państwa członkowskiego na warunkach określonych w dyrektywie Rady 2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (Dz.U.UEL z dnia 18 czerwca 2009 r.). Niebieska karta jest to specjalne zezwolenie na pobyt cudzoziemca w Polsce, przeznaczone dla szczególnie wykwalifikowanych pracowników, którzy w Polsce podejmą pracę wymagającą wysokich kwalifikacji. Jej uzyskanie uwalnia od konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę. Do uzyskania niebieskiej karty konieczna jest umowa o pracę i odpowiednio wysokie zarobki oraz odpowiednio udokumentowane kwalifikacje zawodowe cudzoziemca. Zezwolenie można otrzymać na okres do trzech lat. Udziela się go na okres o trzy miesiące dłuższy, niż planowany okres zatrudnienia, nie dłużej jednak niż trzy lata. Zezwolenie wydawane jest na podjęcie pracy u konkretnego pracodawcy, na konkretnych warunkach. Zmiana warunków zatrudnienia w ciągu dwóch lat od uzyskania zezwolenia wymaga powiadomienia urzędu, który je wydał. Powiadomienie powinno nastąpić w ciągu 15 dni. Zmiana pracodawcy wymaga uzyskania nowego zezwolenia. Niedopełnienie tych obowiązków może skutkować odebraniem zezwolenia. W okresie pierwszych 2 lat pobytu cudzoziemca na terytorium RP na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji: 1) cudzoziemiec nie może rozpocząć wykonywania pracy u innego podmiotu niż określony w zezwoleniu, 2) cudzoziemiec nie może zmienić stanowiska, na jakim jest zatrudniony, 3) cudzoziemcowi nie można wypłacać wynagrodzenia niższego niż określone w zezwoleniu - bez zmiany tego zezwolenia. Cudzoziemiec przebywający w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji musi pisemnie powiadomić w ciągu 15 dni roboczych wojewodę właściwego ze względu na miejsce swojego aktualnego pobytu o utracie pracy. 9
Brak obowiązku posiadania zezwolenia na pracę obywatele nieunijnych krajów sąsiednich (w tym Ukrainy), a praca krótkoterminowa w Polsce. Polskie przepisy przewidują wyjątki sytuacyjne dla obywateli niektórych państw z poza UE, EOG i Szwajcarii, w których zezwolenie na pracę nie będzie wymagane ale będzie wymagane złożenie oświadczenia o zamiarze powierzenia cudzoziemcowi pracy. Dotyczy to obywateli grupy 6 wybranych państw wschodnich, a mianowicie: Białorusi, Mołdowy, Gruzji, Rosji, Armenii i Ukrainy. Co ważne - przy zastosowaniu tego trybu nie jest konieczne przeprowadzanie testu rynku pracy, co jest ewidentnym udogodnieniem dla pracodawcy. Oświadczenie o zamiarze powierzenia cudzoziemcowi pracy przyszły pracodawca musi zarejestrować we właściwym dla siebie Powiatowym Urzędzie Pracy. Oświadczenie to należy bezwzględnie zarejestrowaćprzed powierzeniem pracy cudzoziemcowi, a jednocześnie umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej. Naruszenie zasad dotyczących zatrudnienia w trybie oświadczenia pracodawcy może skutkować zarzutem nielegalnego powierzenia pracy cudzoziemcowi, za co grożą poważne konsekwencje prawne. Rejestracji oświadczenia dokonuje i odbiera osobiście pracodawca w przypadku braku możliwości osobistego złożenia i odbioru, czynności tych może dokonać pełnomocnik pracodawcy. Oświadczenie rejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy musi spełniać poniższe wymogi: a) określać nazwę zawodu, w jakim pracę wykonywać będzie cudzoziemiec; b) określać miejsce wykonywania pracy; c) określać datę rozpoczęcia oraz okres wykonywania pracy; d) określać rodzaj umowy zawartej z cudzoziemcem; e) określać wynagrodzenie brutto; f) zawierać oświadczenie o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy złożone przez podmiot powierzający pracę; g) zawierać oświadczenie o zapoznaniu się z przepisami związanymi z pobytem i zatrudnieniem cudzoziemców złożone przez podmiot powierzający pracę. Po dopełnieniu obowiązku rejestracji oświadczenia, można zatrudnić obywatela któregokolwiek z wymienionych państw. Może on wykonywać pracę na terytorium Polskiprzez okres 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Okres 6 miesięcy pracy w ciągu kolejnych 12 miesięcy można przerywać, co pozwala na pewną elastyczność. Jeśli okaże się, że pracodawca chciałby zatrudnić takiego pracownika na okres dłuższy, to istnieje możliwość wystąpienia o wydanie zezwolenia na pracę. Można to zrobić na dwa sposoby, albo wnioskując o wydanie jednolitegozezwolenia na pobyt czasowy i pracę (wniosek składa cudzoziemiec) na podstawie przepisów ustawy o cudzoziemcach albo też o wydanie zezwolenia na pracę na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (wniosek składa pracodawca). 10
Wprowadzenie ruchu bezwizowego z Ukrainą i Gruzją Zatrudnianie w Polsce cudzoziemców wiąże się oczywiście z regulacjami prawnymi dotyczącymi spraw wjazdu i pobytu cudzoziemców na terytorium Polski, a główną podstawą umożliwiającą taki wjazd i pobyt jest dla cudzoziemca wiza Schengen (do 90 dni pobytu) lub wiza krajowa (powyżej 90 dni pobytu). W ostatnim czasie w UE sfinalizowane zostało jednak wprowadzenie ruchu bezwizowego dla obywateli niektórych krajów wschodnich, tj. dla Ukrainy i Gruzji i aby było to możliwe, konieczne było także opracowanie i wprowadzenie mechanizmu, który pozwoliłby czasowo zawiesić ewentualne zasady ruchu bezwizowego w sytuacji wystąpienia określonych zagrożeń. Wszystkie etapy prac legislacyjnych i administracyjnych zostały w tej kwestii zakończone, a przede wszystkim zatwierdzono mechanizm zawieszenia ruchu bezwizowego. Ostatecznie 17 maja w Parlamencie Europejskim odbyła się uroczysta ceremonia podpisania aktu, którym wprowadzono ruch bezwizowy dla obywateli Ukrainy. Tryb bezwizowy dla Ukrainy wszedł w życie w nocy z 10 na 11 czerwca 2017r. (a nie 1 lipca br., jak wcześniej zapowiadano) i od tego terminu Ukraińcy posiadający paszporty biometryczne mogą podróżować do UE bez konieczności uzyskania wiz. Wprowadzenie ruchu bezwizowego nie oznacza jednak, że Ukraińcy mają swobodny dostęp do polskiego, a tym bardziej do unijnego rynku pracy, bowiem nadal konieczne jest co do zasady uzyskanie odrębnych uprawnień do wykonywania pracy w Polsce lub w innym kraju UE. Ruch bezwizowy z UE nie uprawnia zatem automatycznie do prowadzenia działalności gospodarczej, a także do wykonywania pracy na podstawie umowy w UE lub strefie Schengen. Regulacje o ruchu bezwizowym zapewnią jedynie prawo do bezwizowego wjazdu wyłącznie w celach prywatnych, np. turystyka, odwiedziny u rodziny lub przyjaciół, poszukiwanie partnerów biznesowych, uczestnictwo w seminariach lub konferencjach. Polska zrezygnowała z wprowadzenia dla Ukraińców zezwoleń na pracę krótkoterminową, lecz pozostawiła procedurę składania oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi, przy jednoczesnym zaostrzeniu od 2018r. warunków stosowania tej procedury, która zatem nie będzie już tak mało sformalizowana jak wcześniej. Poza tym wprowadzone zostaną zezwolenia na pracę sezonową, a jednocześnie pozostaną dotychczasowe ogólne zezwolenia na pracę. 11
Wprowadzenie od 2018r.zezwolenia na pracę sezonową i utrzymanie procedury oświadczeniowej o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi Cudzoziemcy ze wschodu (6 państw) mogą nadal jeszcze podejmować pracę sezonową i krótkoterminową w Polsce na warunkach bardzo zredukowanych w stosunku do zezwoleń na pracę ale regulacje prawne zostaną jednak zmienione od 2018r. Zmiana ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy została uchwalona i wdraża ona tzw. unijną dyrektywę sezonową (PE nr 2014/36/UE), dotyczącą zatrudniania cudzoziemców. Do końca 2018 r. będzie obowiązywał okres przejściowy na pracę na podstawie oświadczeń zarejestrowanych wcześniej, także dla prac sezonowych. Dyrektywa sezonowa, która miała być wdrożona do końca września 2016r. (do tego czasu Komisja Europejska dała pierwotnie czas na dostosowanie przepisów prawa), dotyczy warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Warunki zawarte w tej dyrektywie wymusiły zmianę dotychczasowych polskich uregulowań dotyczących powierzenia pracy cudzoziemcom, w tym z wybranych 6 państw, na podstawie oświadczenia pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy, jeżeli będą zatrudniani w obszarze pracy sezonowej (rolnictwo, ogrodnictwo, turystyka). Obecnie zarejestrowane przez pracodawcę w powiatowym urzędzie pracy oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi, umożliwia mu wykonywanie pracy bez zezwolenia przez maksymalnie 6 miesięcy (dotyczy to jednak tylko obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy) w okresie 12 kolejnych miesięcy, zaś praca sezonowa będzie mogła być wykonywana przez okres 9 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego i przez cudzoziemców z grona wszelkich krajów nie należących do UE, EOG i Szwajcarii. Wprowadzona zostanie opłata za złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową oraz za rejestrację oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy i w obu przypadkach wyniesie ona 30 zł (zatem mniej niż za zezwolenie na pracę, gdzie opłata podstawowa do wojewody wynosi 100 zł.) Ministerstwo pierwotnie planowało likwidację oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi i wprowadzenie w jego miejsce zezwolenia na pracę krótkoterminową. Obecnie jednak uchwalona zmiana ustawy opiera się o utrzymanie procedury oświadczeniowej, przy jednoczesnym zaostrzeniu warunków jej stosowania, a obok tego (zgodnie z dyrektywą UE) wprowadzone zostanie zezwolenie na pracę sezonową. Jednocześnie zezwolenie na pracę sezonową obejmie obywateli wszystkich tzw. państw trzecich, a nie tylko tych sześciu zza wschodniej granicy, których dotyczy obecnie procedura składania oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi. 12
Zezwolenie na pracę sezonową od 2018 r. Charakterystyka zezwolenia na pracę sezonową: a) dotyczy wyłącznie obszaru pracy w rolnictwie, ogrodnictwie i turystyce, według wskazanych podklas PKD, b) wprowadzenie zezwolenia stanowi wdrożenie dyrektywy UE (PE nr 2014/36/UE), c) adresowane jest do cudzoziemców ze wszystkich krajów nienależących do UE, EOG i Szwajcarii, w tym cudzoziemców ze wschodu (6 państw wschodnich w tym Ukraina) wykonujących pracę sezonową, d) o zezwolenie występować będzie zawsze pracodawca, a termin załatwienia sprawy to 7 dni gdy nie zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, a gdy zachodzi taka potrzeba, to 30 dni, e) ma być wydawane corocznie, ale można wnosić z góry o wpis trzyletni do ewidencji wniosków, f) tryb wydania zezwolenia będzie zależny od tego, czy cudzoziemiec przebywa jeszcze za granicą, czy też legalnie przebywa już na terytorium RP; jeżeli będzie ubiegał się o wizę do pracy sezonowej uprawniającą do wjazdu i pobytu, to najpierw wniosek o wydanie zezwolenia zostanie wpisany do ewidencji wniosków, potem wydane zostanie zaświadczenie o wpisie tego wniosku, a zezwolenie na pracę będzie wydane dopiero po zgłoszonym staroście przez pracodawcę przyjeździe cudzoziemca do Polski w celu podjęcia pracy, g) umorzenie postępowania w sprawie wydania zezwolenia po 120 dniach braku aktywności pracodawcy, h) praca cudzoziemca będzie uważana za legalną już po zgłoszeniu przez pracodawcę przybycia pracownika, tj. zanim zostanie wydane zezwolenie na pracę sezonową, i) w przypadku zapewnienia kwaterunku przez pracodawcę, przewidziano specjalne wymagania dotyczące sposobu zawierania umów i wprowadzono zakazy dla zawierania pewnych klauzul w umowach, j) cudzoziemiec będzie uprawniony do wykonywania pracy przez 9 miesięcy w roku kalendarzowym, a okres 9 miesięcy będzie liczony od momentu przekroczenia granicy pierwszego kraju strefy Shengen, k) sposób załatwienia sprawy: pozytywnie wpis wniosku do ewidencji, wydanie zaświadczenia o wpisie, wydanie zezwolenia na pracę sezonową, zaś negatywnie - decyzja administracyjna, l) organem wydającym zezwolenie będzie starosta powiatowy, a organem odwoławczym Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zatem postępowanie będzie dwuinstancyjne, m) do 30 dni w ciągu ważności zezwolenia będzie możliwe powierzenie pracy innego rodzaju niż praca sezonowa, n) zezwolenie będzie można przedłużać tylko w ramach maksymalnego okresu pracy sezonowej tj. 9 miesięcy o) w ramach zezwolenia będzie możliwe dokonanie zmiany pracodawcy, p) procedura wydania zezwolenia będzie płatna 30 zł, q) przewidziano zarówno przesłanki odmowy wydania zezwolenia, jak i przesłanki uchylenia zezwolenia, r) uchylenie zezwolenia w niektórych przypadkach spowoduje nałożenie na pracodawcę obowiązku wypłaty cudzoziemcowi znaczącego odszkodowania. 13
Nowe oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy (od 2018r.) Charakterystyka oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy: a) procedura dostępna tylko dla cudzoziemców z wybranych 6 krajów wschodnich: Białorusi, Mołdowy, Gruzji, Rosji, Armenii i Ukrainy oraz potencjalnie dla cudzoziemców z innych krajów, wykwalifikowanych w zawodach, które zostaną wskazane w stosownym rozporządzeniu -w razie wystąpienia uznanej przez władzę polską potrzeby zasilenia takimi pracownikami rodzimego rynku pracy, b) cudzoziemiec może wykonywać pracę na terytorium Polskiprzez okres 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby pracodawców składających oświadczenia, c) procedura stosowana wyłącznie dla wykonywania pracy innego rodzaju niż sezonowa, d) procedura zarejestrowania oświadczenia będzie płatna 30 zł, e) procedura stosowana wyłącznie z inicjatywy pracodawcy, a nie pracownika, f) termin załatwienia sprawy to 7 dni gdy nie zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, a gdy zachodzi taka potrzeba, to 30 dni, g) sposób załatwienia sprawy: pozytywnie rejestracja oświadczenia, negatywnie: decyzja administracyjna h) organem rejestrującym oświadczenie będzie powiatowy urząd pracy, organem wydającym decyzję o odmowie wpisania oświadczenia będzie starosta powiatowy, a organem odwoławczym od tej decyzji będzie Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zatem postępowanie będzie dwuinstancyjne, i) przewidziano ustawowe przesłanki odmowy zarejestrowania oświadczenia, j) przewidziano zasady powiadamiania o podjęciu pracy lub o niepodjęciu pracy przez cudzoziemca, a także powiadamiania o fakcie zakończenia pracy, k) wprowadzono mechanizm liczenia wykorzystania okresu 6 miesięcy pracy, l) brak możliwości przedłużenia ważności oświadczenia lub zmiany pracodawcy w zarejestrowanym oświadczeniu, m) przewidziano możliwość legalizacji pracy cudzoziemca po upływie okresu ważności oświadczenia, jeżeli przed upływem ważności tego oświadczenia zostanie przez pracodawcę złożony do wojewody niewadliwy wniosek o wydanie zezwolenia na pracę. 14
Dziękuję za uwagę!