Jakie są najważniejsze zmiany... 2 Rolniczy handel detaliczny co to jest... 2 Odpowiednio oznakuj miejsce sprzedaży... 4 Pamiętajmy o limitach... 4 Kiedy przysługuje zwolnienie z podatku... 6 Jakie jest zwolnienie od podatku dochodowego... 6 Kto sprawuje nadzór nad rolnikami... 7 Pozostałe zmiany... 8 W 2017 roku zmieniły się przepisy dotyczące sprzedaży detalicznej przez rolników. Jeśli sprzedajemy nasze produkty w określonych ilościach, możemy skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego. Dlatego warto, aby rolnicy, którzy chcą sprzedawać zwierzęta ze swoich hodowli wiedzieli na jakich zasadach mogą to robić detalicznie. Dnia 1 stycznia 2017 r. weszły w życie przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników (uchwalone 16 listopada 2016 r.). Jak wskazali projektodawcy, podstawowym celem nowych przepisów jest stworzenie polskim rolnikom lepszych możliwości rozwoju produkcji i sprzedaży konsumentom finalnym żywności wyprodukowanej w całości lub w części z własnego chowu lub własnej hodowli. Podjęcie prac nad ustawą było wynikiem licznych apeli w sprawie ułatwień przy wprowadzeniu takiej działalności, a także trendem wśród konsumentów, polegającym na poszukiwaniu możliwości zakupu świeżej żywności, produkowanej w danym rejonie przez lokalnych rolników, gdzie nie ma długich łańcuchów dostaw i pośredników, a zapewnione są bliskie relacje producentów i konsumentów. Przepisy wprowadzają liczne udogodnienia w handlu detalicznym dla rolników prowadzących produkcję metodą nieprzemysłową. Prawdopodobnym skutkiem będzie skrócenie łańcucha między producentem a odbiorcą produktu rolnego, co może się pozytywnie przełożyć na jego jakość, świeżość i zyski obu stron transakcji. 1
Wśród najważniejszych zmian trzeba zwrócić uwagę na: zdefiniowanie rolniczego handlu detalicznego, zwolnienie z opodatkowania przychodów ze sprzedaży przerobionych w inny sposób niż przemysłowy produktów zwierzęcych (oraz roślinnych) z własnej hodowli i chowu do kwoty 20.000 zł, pod warunkiem że sprzedaż nie przekracza ilości, którą podmioty działające na rynku spożywczym mogą zbywać konsumentom finalnym w ramach rolniczego handlu detalicznego, przekazanie części kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej na rzecz Inspekcji Weterynaryjnej. Handel detaliczny oznacza obsługę i (lub) przetwarzanie żywności i jej przechowywanie w punkcie sprzedaży lub w punkcie dostaw dla konsumenta finalnego. Określenie to obejmuje: terminale dystrybucyjne, działalność cateringową, stołówki zakładowe, catering instytucjonalny, restauracje i podobne działania związane z usługami żywnościowymi, sklepy, centra dystrybucji w supermarketach, hurtownie. Jak podkreślono w uzasadnieniu projektu ustawy w ramach handlu detalicznego możliwa jest zatem, oprócz sprzedaży konsumentom finalnym, również produkcja i przetwarzanie żywności, a więc np. rozbiór, krojenie i mielenie mięsa, a także produkcja produktów mięsnych, rybnych, czy też produktów pochodzenia niezwierzęcego, takich jak np. dżemy, soki czy chleby. Z kolei konsument finalny oznacza ostatecznego konsumenta środka spożywczego, który nie wykorzystuje żywności w ramach działalności przedsiębiorstwa spożywczego. 2
Uwaga Rolniczy handel detaliczny to handel detaliczny, polegający na zbywaniu konsumentowi finalnemu żywności pochodzącej w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu działającego na rynku spożywczym. Produkcja i zbywanie żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego: 1) mogą być dokonywane w ilościach dostosowanych do potrzeb konsumentów; 2) nie mogą stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności i wpływać niekorzystnie na ochronę zdrowia publicznego; 3) podlegają nadzorowi organów odpowiednio Państwowej Inspekcji Sanitarnej albo Inspekcji Weterynaryjnej; 4) są dokumentowane w sposób umożliwiający określenie ilości zbywanej żywności; 5) nie mogą być dokonywane z udziałem pośrednika, z wyjątkiem zbywania takiej żywności podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji żywności, jeżeli pośrednik zbywa żywność: wyprodukowaną przez tego pośrednika w ramach rolniczego handlu detalicznego, wyprodukowaną przez inny podmiot prowadzący rolniczy handel detaliczny na obszarze powiatu, w którym pośrednik ten prowadzi produkcję żywności w ramach rolniczego handlu detalicznego lub na obszarze powiatu sąsiadującego z tym powiatem. Można sprzedawać detalicznie na targowiskach Sprzedaż może odbywać się we wszelkich miejscach przeznaczonych do prowadzenia handlu, bez wyłączenia budynków lub ich części, a więc zarówno np. na targowiskach, jak i w centrach handlowych. Jest to istotna zmiana w tym zakresie, ponieważ do tej pory nie było możliwe prowadzenie sprzedaży detalicznej żywności w budynkach lub ich częściach. Dokumentowanie handlu następuje poprzez ewidencję sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych, zawierającą numer kolejnego wpisu, datę uzyskania przychodu, kwotę przychodu, przychód narastająco od początku roku oraz ilość i rodzaj przetworzonych produktów. Dzienne przychody są ewidencjonowane w dniu sprzedaży. Prowadzenie ewidencji jest wymogiem koniecznym. 3
W miejscu, w którym sprzedajemy naszą żywność w ramach rolniczego handlu detalicznego musimy umieścić w sposób czytelny i widoczny dla konsumenta: 1) napis rolniczy handel detaliczny ; 2) dane obejmujące: imię i nazwisko albo nazwę i siedzibę podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny, adres miejsca prowadzenia produkcji tej żywności, weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny, jeżeli taki numer został nadany. Odpowiednie oznakowanie jest istotne, aby umożliwić konsumentom dokonywanie świadomych wyborów produktów, w tym zbywanych na targowiskach, i zidentyfikowanie sprzedawców, którzy oferują do sprzedaży żywność wyprodukowaną przy udziale własnych komponentów, wprowadzoną do obrotu bez udziału pośredników. Brak odpowiedniego oznaczenia lub podawanie w tym oznaczeniu informacji niepełnych lub nieprawdziwych będzie wykroczeniem zagrożonym karą grzywny. Ważną kwestią jest wprowadzenie limitów ograniczających ilość żywności, którą można zbywać w ramach rolniczego handlu detalicznego. Przy czym maksymalna ilość takiej żywności określono w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania. Warto się z nim zapoznać, albowiem określone limity wpływają także na zakres zwolnienia z podatku dochodowego. 4
Maksymalna ilość produktów pochodzenia zwierzęcego innych niż surowce zbywana rocznie w ramach rolniczego handlu detalicznego L.p. Nazwa produktów pochodzenia zwierzęcego Maksymalna ilość Jednostka 1. Świeże mięso wołowe, wieprzowe, baranie, kozie, końskie, lub produkowane z tego mięsa surowe wyroby mięsne lub mięso mielone 2. Świeże mięso drobiowe lub zajęczaków, lub produkowane z tego mięsa surowe wyroby mięsne lub mięso mielone 2300 kilogram 2100 kilogram 3. Świeże mięso zwierząt dzikich utrzymywanych w warunkach fermowych lub produkowane z tego mięsa surowe wyroby mięsne lub mięso mielone 1100 kilogram 4. Produkty mięsne 1400 kilogram 5. Wstępnie przetworzone lub przetworzone produkty rybołówstwa 1400 kilogram 6. Produkty mleczne lub produkty na bazie siary łącznie 2600 kilogram 7. Produkty jajeczne 1300 kilogram 8.. Gotowe posiłki (potrawy) z produktów pochodzenia zwierzęcego 1400 kilogram Produkt, czyli co można sprzedawać Produkty mogą powstawać przy wykorzystaniu surowców niepochodzących z gospodarstwa producenta, jednak w ramach każdego z produktów sprzedawanych ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu użytych do produkcji danego produktu musi stanowić co najmniej 50% produktu finalnego, z wyłączeniem wody. 5
Wyjątkiem od reguły 50% składników z własnej uprawy jest sprzedaż przetworzonych produktów zwierzęcych (i roślinnych) uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym dochód z której nie jest zwolniony od opodatkowania. Należy podkreślić, że zarówno definicja handlu detalicznego, jak i przepis odnoszący się do zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, odnoszą się do obrotu produktami przetworzonymi, więc omawiana regulacja nie dotyczy bezpośrednio plonów czy artykułów prostych pozyskiwanych bezpośrednio od zwierząt, bez konieczności przetworzenia. Aby uzyskać zwolnienie z podatku dochodowego, o którym wspomniano, sprzedaż musi następować bezpośrednio na rzecz konsumenta, To oznacza, że aby korzystać z tego zwolnienia nie możemy sprzedawać produktów z naszego chowu lub hodowli osobom prawnym, jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej lub osobom fizycznym na potrzeby prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej. Ponadto przetwarzanie produktów zwierzęcych (oraz roślinnych) i ich sprzedaż nie może odbywać się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, co ma zapewnić samodzielność gospodarstwa rolnego sprzedawcy w produkcji. Wyjątkami są ubój zwierząt rzeźnych i obróbka poubojowa tych zwierząt, w tym również rozbiór, podział i klasyfikacja mięsa. Do wyjątków zalicza się też sprzedaż podczas wystaw, festynów, targów przez rolnika prowadzącego działalność w ramach rolniczego handlu detalicznego. Podmioty działające na rynku spożywczym w ramach rolniczego handlu detalicznego, w zakresie przychodu z danej działalności pochodzącego ze sprzedaży produktów w ramach obowiązującego limitu ilościowego, zostają na mocy ustawy zwolnione z podatku dochodowego ze sprzedaży przerobionych produktów z własnej uprawy, hodowli lub chowu do wysokości 20.000 zł rocznie. Przyznane wsparcie poprzez zwolnienie od opodatkowania w tym zakresie stanowi pomoc de minimis. W razie uzyskania z przerobionej żywności w danym roku przychodów powyżej 20.000 zł, rolnik może wybrać opodatkowanie dalszych przychodów ponad uzyskaną kwotę 20.000 zł na podstawie 2% stawki podatku zryczałtowanego. Producent rolny będzie mógł wybrać opodatkowanie na dwuprocentowej podstawie także wtedy, gdy jego sprzedaż przekroczy limity ilościowe. Jeżeli rolnik zdecyduje się na taką formę opodatkowania, wtedy powinien złożyć pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy nie później 6
niż do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskał te przychody, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód uzyskał w grudniu roku podatkowego Jednym z podstawowych założeń ustawy jest poprawa organizacji nadzoru nad rolnikami prowadzącymi sprzedaż konsumentom finalnym żywności wyprodukowanej w gospodarstwach rolnych. Po pierwsze, nadzór nad działalnością związaną z rolniczym handlem detalicznym produktami pochodzenia zwierzęcego, a także żywnością zawierającą jednocześnie środki pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia przekazano Inspekcji Weterynaryjnej (IW). Taki zabieg uzasadniono tym, że IW obecnie sprawuje nadzór nad między innymi gospodarstwami utrzymującymi zwierzęta gospodarskie, z których lub od których pozyskuje się produkty pochodzenia zwierzęcego i sprzedażą takich produktów, a także nad zakładami prowadzącymi obróbkę i przetwórstwo takich produktów na małą skalę i ich sprzedaż, między innymi konsumentom finalnym, w ramach działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej. Dotychczasowe doświadczenie przemawia za rozszerzeniem kompetencji. Na skupienie nadzoru nad rolniczym handlem detalicznym wpłynie również uproszenie i ujednolicenie zasad rejestracji działalności. W zależności od tego, czy produkcja będzie dotyczyła produktów wyłącznie o pochodzeniu niezwierzęcym, czy o pochodzeniu odzwierzęcym lub mieszanym, właściwym organem rejestracyjnym będzie odpowiednio PIS lub IW. Jednocześnie podmioty zajmujące się detalicznym handlem rolniczym zwolniono z obowiązku uzyskania zatwierdzenia w drodze decyzji. W związku z poszerzeniem zakresu właściwości IW, odpowiednio rozszerzono również kompetencje kontrolne i nadzorcze organu. 7
Wśród pozostałych zmian warto podkreślić, że wprowadzono wyłączenie dla podmiotów zamierzających prowadzić działalność w zakresie rolniczego handlu detalicznego z obowiązku sporządzania projektu technologicznego zakładu i przesłania wraz z wnioskiem o zatwierdzenie do powiatowego lekarza weterynarii oraz uzyskania jego zatwierdzenia, a także z obowiązku powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii o zakresie i wielkości produkcji oraz rodzaju żywności, która ma być produkowana. Podstawa prawna: ustawa z 16 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników (Dz.U. z 2016 r. poz. 1961). Monika Dryl aplikant radcowski z Kancelarii Radców Prawnych Walter & Wroński s.c. Łukasz Walter radca prawny w Kancelarii Radców Prawnych Walter & Wroński s.c. 8
Redaktor: Joanna Banasiak-Lach ISBN: 978-83-269-6417-6 E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0589 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017 9