Obszar tematyczny: BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ Zadanie 5.1: Badanie pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych w ramach obowiązującego monitoringu krajowego oraz wymogów UE Wykonawca: Zakład Badania Bezpieczeństwa Żywności Instytut Ogrodnictwa
WYKONAWCY Kierownik zadania: dr Artur Miszczak Pracownicy naukowi: Pracownicy inż. techniczni : dr inż. Jolanta Szymczak mgr Krzysztof Rudziński mgr Piotr Sikorski mgr inż. Łukasz Wypych mgr inż. Jadwiga Czajkowska mgr inż. Anna Markowicz mgr inż. Katarzyna Zagibajło mgr Rafał Pejski mgr inż.. Joanna Kazimierczuk Teresa Bil Alicja Kaźmierczak mgr inż.. Ewelina Szustakowska Katarzyna Gręda Agnieszka Trocha mgr inż.. Ilona Kuśmierska Katarzyna Kaczorowska
PLANOWANY ZAKRES PRAC NA 2012 ROK Analizy pozostałości środków ochrony roślin - 1000 prób, w tym: Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 900 prób Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 100 prób Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2013 roku. Opracowanie sprawozdania za 2012 rok.
PRACE PRZYGOTOWAWCZE Uzgodnienie harmonogramu pobierania i dostarczania prób przez pracowników PIORiN i ustalenie zakresu analiz przeprowadzonych przez Zakład Badania Bezpieczeństwa Żywności; Kontynuacja umów o współpracę z jednostkami certyfikującymi w rolnictwie ekologicznym ustalenie liczby prób do badań z GI IJHARS; Kontynuacja umowy dotyczącej transportu prób płodów rolnych od jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym do Zakładu Badania Bezpieczeństwa Żywności; Audit Polskiego Centrum Akredytacji mający na celu ocenę kompetencji Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności w obszarze wykonywania badań objętych zakresem akredytacji nr AB 757 w odniesieniu do normy PN-EN ISO/IEC 17025 i aktualnych wymagań akredytacyjnych; Szkolenia personelu pracowni w obszarze technicznym i zarządzania w laboratorium.
Szkolenia personelu pracowni Doskonalenie kompetencji kierownictwa ds. jakości oraz kierownictwa technicznego w laboratorium Chromatografia cieczowa dla zaawansowanych Audit wewnętrzny w laboratorium Wymagania techniczne normy PN-EN ISO/IEC 17025 w praktyce laboratoryjnej Doskonalenie kompetencji technicznych w laboratorium badawczym Chromatografia gazowa dla zaawansowanych Nadzorowanie wyposażenia, spójność pomiarowa, zapewnienie jakości badań DA-05, DA-06 Walidacja metod badawczych i sterowanie jakością badań W szkoleniach zewnętrznych uczestniczyło 9 osób
METODY ANALITYCZNE
Procedury badawcze Pracowni Metoda: PN-EN 12393-1,3:2000 + I-01/ PN-EN 12393-1,3:2000 Multi ( 197 śor) GC/MS -- akredytowana Metoda: PB-01 benzymidazole i in. (5 śor) HPLC/DAD, LC/MS/MS (80 śor) - akredytowana Metoda: PN-EN 12396-2:2002 + I-01/ PN-EN 12396-2:2002 ditiokarbaminiany GC/FPD, GC/MS akredytowana
ZAKRES METODY GC/MS 197 pestycydów, LOQ=10 µg/kg; LOD: 5-1µg/kg Acrinathrin Chlorfenvinphos Dialifos Esfenvalerate Flusilazole Methacrifos Prochloraz Tebufenpryd Alachlor Chloropropylate Diazinon Ethion Flutriafol Methidathion Procymidone Tecnazene Aldrin Chlorothalonil Dichlobenil Ethofumesate Fluvalinate Methoxychlor Profenofos Tefluthrin Allethrin Chlorpropham Dichlofenthion Ethoprophos Fonofos Metolachlor Profluralin Terbacil Ametryn Chlorpyrifos Dichlofluanide Ethoxyquin Formothion Metribuzin Promethryn Terbufos Atrazine Chlorpyrifos-Me Dichloroaniline Etofenprox Furathiocarb Mevinphos Propachlor Terbutryn Azaconazole Chlorthiophos Dichlorobenzophenone Etrimfos α-hch Myclobutanil Propargite Tetrachlorvinphos Azinphos-Me Clomazone Dichlorvos Fenamidophos β-hch Nitrofen Propazine Tetraconazole Azoxystrobin Cyanazine Dicofol Fenarimol Heptachlor Oxadixyl Propham Tetradifon Benalaxyl Cyanofenphos Dieldrin Fenazaquin Heptenophos Oxyfluorofen Propiconazole Tetrahydrophtalimide Bifenthrin Cyfluthrin Diethofencarb Fenbuconazole Hexachlorobenzene Paclobutrazol Propyzamide Tetramethrin Bitertanol Cyhalothrin Difenoconazole Fenchlorphos Hexaconazole Parathion Prothioconazole Tetrasul Boscalid Cypermethrin I-IV Dimethachlor Fenhexamid Imazalil Parathion-Me Prothiofos Tolclofos-Me Bromophos α-cypermethrin Dimethoate Fenitrothion Iprodione Penconazole Pyraclostrobin Tolylfluanid Bromopropylate Cyprodinil Dimethomorph Fenoxycarb Isofenphos Pencycuron Pyrazophos Triadimefon Bupirimate Cyproconazole Dimethylchlorotal Fenpropathrin Jodofenphos Pendimethalin Pyridaben Triadimenol Buprofezin o,p`-ddd Dimoxystrobin Fenpropidin Kresoxim-Me Permethrin Pyrimethanil Tri-Allate Captan p,p`-ddd Dioxacarb Fenpropimorph Lindan Perthan Pyriproxyfen Triazophos Carbaryl o,p`-dde Diphenylamine Fenthion Malaoxon Phorate Quinalphos Trifloxystrobin Carboxin p,p-ddt Disulfoton Fenvalerate Malathion Phorate sulphate Quinoxyfen Triflumizole Chinomethionat p,p`-dde Ditalimfos Fipronil Mecarbam Phosalone Quintozene Trifluralin Chlorbenside p,p`-ddm Endosulfan sulph. Fluchloralin Mepanipyrim Phosmet Spirodiclofen Vinclozolin Chlorobenzilate p,p`-ddmu Endosulfan α Fludioxonil Metalaxyl Picoxystrobin Spiroxamine Chlorbufam o,p`-ddt Endosulfan β Fluorodifon Metazachlor Pirimicarb Sulfotep Chlorfenson Deltamethrin Epoxiconazole Fluquinconazole Metconazole Pirimiphos-Me Tebuconazole
ZAKRES METODY LC/MS-MS 80 pestycydów, LOQ=10 µg/kg, LOD:1-0,1 µg/kg Acephate Dimethoate Methamidophos Propachizafop Acetamiprid Fenbuconazole Methiocarb Propamocarb Aldicarb Fenpropimorph Methiocarb sulfon Pyridaben Aldicarb sulfone Fenpyroxymate Methiocarb sulfoxide Propamocarb Aldicarb sulfoxide Flonicamid Methomyl Rimsulfuron Azoxystrobin Fluqinconazole Methoxyfenozide Spinosyn A Boscalid Flutriafol Monocrotophos Spinosyn D Bromuconazole Formetanate Myclobutanil Spirodiclofen Carbaryl Flurochloridone Napropamide Spiroxamine Carbendazim Hexythiazox Omethoate Tebuconazole Carbofuran Imazalil Oxadixyl Tebufenpyrad Carbofuran 3-OH Imidacloprid Oxamyl Thiabendazole Carbofuran 3-keto Indoxacarb Paclobutrazol Thiacloprid Chloridazon Lenacil Paraoxon ethyl Thiametoxam Chlorotoluron Linuron Paraoxon methyl Thiodicarb Clothianidin Malaoxon Parathion Thiophanate methyl Cymoxanil Malathion Pencycuron Triadimefon Cyproconazole Metalaxyl Pendimethalin Triadimenol Desmedipham Metamitron Phenmedipham Triticonazole Diethofencarb Metconazole Prochloraz Zoxamide
BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE Food Analysis Performance Assessment Scheme (FAPAS) Central Science Laboratory, Norfolk, UK, Ministry of Agriculture, Fisheries and Food; TestQual Residue Pesticides Proficiency Test Service, University of Almeria, Spain; European Commission s Proficiency Test on Pesticide Residues in Fruit and Vegetables (EUPT FV13), CRL-MRM, University of Almeria, Spain; EU Proficiency Tests C/SRM. Pesticide Residues in Cereals using Multi and Single Residue Methods. CRL Cereals and Feedingstuff, National Food Institute, Danish Technical University/ CRL Single Residue Methods, CVUA Stuttgard, Germany.
PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie MZ - Dz.U.07.119.817 z dn. 16.05.2007r. z późn. zm. Regulacji Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005 z późn. zm. SANCO/12495/2011 Method Validation and Quality Control Procedures for Pesticide Residues analysis in Food and Feed Rejestr Środków Ochrony Roślin MRiRW Etykiety Instrukcji Stosowania Środków Ochrony Roślin
Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych WYNIKI BADAŃ
METODOLOGIA BADAŃ Okres badań: styczeń-grudzień2012r. Próby były pobierane przez pracowników 16 WIORiN ów i przekazywane do PBBŻ Owoce, warzywa i zboża pochodziły z upraw i gospodarstw (produkcja pierwotna) Wysyłano zgłoszenia RASFF w przypadkach: 100%-owych przekroczeń NDP; wykrycia pozostałości nieprawidłowych pestycydów w danych produktach roślinnych W grudniu 2012 przekazano raport końcowy
PLAN POBORU PRÓB NA 2012 ROK
Liczby próbek płodów rolnych dostarczonych przez pracowników WIORiN i zanalizowanych na obecność pozostałości środków ochrony roślin Lp. WIORiN (Województwo) Owoce Warzywa Uprawy rolnicze Inne wyrywkowo Razem 1 dolnośląskie 0 15 5 0 20 2 kujawsko-pomorskie 0 13 16 0 29 3 lubelskie 110 55 5 0 170 4 lubuskie 0 30 7 0 37 5 łódzkie 3 49 10 12 74 6 małopolskie 31 31 10 0 72 7 mazowieckie 3 56 21 3 83 8 opolskie 0 17 14 0 31 9 podkarpackie 10 14 9 0 33 10 podlaskie 12 13 13 0 38 11 pomorskie 0 9 13 0 22 12 śląskie 0 43 8 0 51 13 świętokrzyskie 53 28 11 23 115 14 warmińsko-mazurskie 0 23 14 0 37 15 wielkopolskie 0 16 13 0 29 16 zachodniopomorskie 0 9 50 0 59 Ogółem 222 421 219 38 900
LICZBA DOSTARCZONYCH PRÓBEK DO LABORATORIUM W POSZCZEGÓLNYCH MIESIĄCACH W 2012 ROKU 350 332 300 250 234 200 150 115 110 100 50 0 7 31 44 27
ZBIORCZE WYNIKI BADAŃ
WYKRYTO 63 SPOŚRÓD 250 OZNACZANYCH POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN Insktycydy chloroorganiczne: dieldryna, DDT insektycydy fosforoorganiczne: chloropiryfos, diazynon, dimetoat, pirymifos metylu; insektycydy pyretroidowe: bifentryna, cypermetryny, cyhalotryna; deltametryna; insektycydy karbaminianowe: pirimikarb; insektycydy inne: acetamipryd, fenazachina, fenpyroksymat, flonikamid, heksytiazoks, indoksakarb, imidaklopryd, klotianidyna, propargit, spirodiklofen, tiaklopryd, tiametoksam;
WYKRYTO 63 SPOŚRÓD 250 OZNACZANYCH POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN C.D. fungicydy karbaminianowe: karbendazym, propamokarb, tiofanat metylu; fungicydy ditiokarbaminianowe: np. maneb, mankozeb, propineb, tiuram itp. oznaczane jako disiarczek węgla; fungicydy inne: azoksystrobina, boskalid, chlorotalonil, cyprodynil, cyprokonazol, difenokonazol, difenyloamina, dimetomorf, fenheksamid, fludioksonil, flusilazol, flutriafol, folpet, iprodion, kaptan, metalaksyl, metoksyfenozyd, mychlobutanil, pencykuron, pyrimetanil, pyraklostrobina, procymidon, prochloraz, propikonazol, spiroksamina, tebukonazol, tetrakonazol, triadimenol, trifloksystrobina; herbicydy: flurochloridon, lenacyl, linuron, metrybuzyna, pendimetalina, propachizafop, trifluralina.
Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych pozostałości (NDP) środków ochrony roślin w płodach rolnych w 2012 r. kwalifikujące się do powiadomień w systemie RASFF Związek Uprawa NDP RP / UE mg/kg Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg RP % badanych próbek Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg UE % badanych próbek Diazynon Marchew 0,01/0,01 1 0,85 1 0,85 Dieldryna Ogórek 0,02/0,02 1 7,1 1 7,1 Dimetoat Kapusta pekińska 0,01/0,01 1 4,2 1 4,2 Fenazachina Porzeczka czarna 0,01/0,01 1 6,7 1 6,7 Karbendazym Porzeczka czarna 0,1/0,1 2 1,3 2 1,3 Pirymifos metylowy Rzepak 0,05/0,05 1 2,0 1 2,0 Propargit Porzeczka czarna 0,01/0,01 1 6,7 1 6,7 Propikonazol Seler 0,05/0,05 1 20,0 1 20,0 Tetrakonazol Rzepak 0,02/0,02 5 9,8 5 9,8 Tetrakonazol Marchew 0,02/0,02 1 0,85 1 0,85 Razem 15 1,7 15 1,7
PODSUMOWANIE 1. Stwierdzono 87 przypadków zastosowań środków ochrony roślin niedopuszczonych do stosowania w danych uprawach, co stanowiło 9,7% wszystkich badanych prób. 2. Oceniając uzyskane wyniki według norm krajowych zawartych w rozporządzeniach Ministra Zdrowia (Dz.U.04.85.801 z późniejszymi zmianami), oraz zgodnie z Regulacją Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005, przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chemicznych środków ochrony roślin stwierdzono w 26 próbkach, co stanowi 2,9% wszystkich badanych próbek. Do zgłoszenia w systemie RASFF kwalifikowało się 15 przypadków, co stanowiło 1,7% wszystkich badanych prób.
WNIOSEK 1 Wzrasta wykrywalność środków ochrony roślin w większości sprawdzanych upraw. Stosując rozszerzony w stosunku do ubiegłych lat zakres analizowanych środków ochrony roślin w próbkach, liczba wykrywanych pestycydów niemal się podwoiła, gdyż w bieżącym roku wyniosła 63, a w roku 2011-33.
WNIOSEK 2 Stwierdzono znacząco wyższą w stosunku do ubiegłych lat liczbę wykryć nieprawidłowych zastosowań środków ochrony roślin. W bieżącym roku wykryto 87 takich przypadków, podczas gdy w ubiegłym roku wykryto jedynie 12 nieprawidłowości.
WNIOSEK 3 Nie stwierdza się zwiększonego ryzyka zanieczyszczenia produkowanych owoców i warzyw pestycydami, gdyż procent próbek z przekroczeniami najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości środków ochrony roślin, kwalifikujących się do zgłoszenia w systemie RASFF, wyniósł 1,7%, a więc podobnie jak w ubiegłych latach badań.
Kontrola pozostałości środków ochrony roślin w uprawach ekologicznych WYNIKI BADAŃ
METODOLOGIA BADAŃ Okres badań: styczeń-grudzień 2012r. Próby były pobierane przez jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym (50 próbek) oraz przez PIORiN (50 próbek) i przekazywane do ZBBŻ Owoce, warzywa, zboża i inne próbki (np. liście, gleba) pochodziły z upraw i gospodarstw ekologicznych Raporty z analiz przekazywano do poszczególnych jednostek, a w przypadku wykrycia pozostałości informowano IJHARS. W grudniu 2012 przekazano raport końcowy
LICZBA PRÓBEK DOSTARCZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI Nazwa jednostki Liczba dostarczonych prób Agro Bio Test Sp. z o.o. 8 Centrum Jakości AgroEko Sp. z o.o. 3 Biocert Małopolska Sp. z o.o. 3 Bioekspert Sp. z o.o. 9 COBICO Sp. z o.o. 6 Ekogwarancja PTRE Sp. z o.o. 12 Polskie Centrum Badań i Certyfikacji SA 6 PNG Sp. z o.o. 3 TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. 0 SGS Polska Sp. z o.o. 0 Ogółem 50
RODZAJE PRÓBEK DOSTARCZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI 16 prób z 5 upraw sadowniczych (aronia, malina, porzeczka czarna, porzeczka czerwona, truskawka); 7 prób z 2 upraw warzyw (kapusta i ogórek); 15 prób z 5 upraw zbóż (kukurydza, owies, pszenica, pszenżyto i żyto); 5 prób z upraw ziemniaka; 7 prób gleby.
LICZBA PRÓBEK DOSTARCZONYCH PRZEZ PIORIN Lp. WIOR (województwo) Liczba dostarczonych prób 1 dolnośląskie 3 2 kujawsko-pomorskie 2 3 lubelskie 4 4 lubuskie 3 5 łódzkie 2 6 małopolskie 4 7 mazowieckie 4 8 opolskie 2 9 podkarpackie 3 10 podlaskie 2 11 pomorskie 3 12 śląskie 2 13 świętokrzyskie 6 14 warmińsko-mazurskie 4 15 wielkopolskie 2 16 zachodniopomorskie 4 Ogółem 50
RODZAJE PRÓBEK DOSTARCZONYCH PRZEZ PIORIN 18 prób z 5 upraw sadowniczych (aronia, jabłka, malina, śliwka); 15 prób z 6 upraw warzyw (burak ćwikłowy, cebula, dynia, marchew, ogórek, pomidor); 10 prób z upraw zbóż (gryka, owies, mieszanki zbóż); 6 prób z upraw ziemniaka; 1 próba z uprawy mięty.
WYKRYCIA POZOSTAŁOŚCI W UPRAWACH EKO (JEDNOSTKI) Lp. Uprawa Analizowana część rośliny Jednostka certyfikująca Nazwa pestycydu Wykryta ilość [mg/kg] NDP [mg/kg] 1 malina liście Bioekspert ditiokarbaminiany 0,14-2 malina liście Bioekspert ditiokarbaminiany 1,02-3 linuron 0,021 malina liście Bioekspert metalaksyl 0,017 - ditiokarbaminiany 0,19 4 truskawka liście Ekogwarancja fenmedifam 0,009 desmedifam 0,011 - chloropiryfos 4,2 5 kapusta biała liście Bioekspert metalaksyl 0,06 karbendazym 2,2 tiofanat metylu 7,5-6 ogórek cała roślina Bioekspert metalaksyl 0,001-7 ogórek cała roślina Bioekspert trifluralina 0,011 - metalaksyl 0,07 chloropiryfos 0,11 azoksystrobina 0,07 8 ogórek cała roślina Bioekspert ditiokarbaminiany 0,16-9 żyto kłosy,korzenie PCBiC DDT 0,066-10 żyto kłosy,korzenie PCBiC pendimetalina 0,015-11 pszenica źdźbło i korzeń Bioekspert ditiokarbaminiany 0,46 12 pszenżyto ziarno Cobico pirymifos-me 0,008 5 13 pszenżyto ziarno Cobico pirymifos-me 0,007 5 14 pszenżyto ziarno Cobico pirymifos-me 0,012 5
WYKRYCIA POZOSTAŁOŚCI W GLEBIE (JEDNOSTKI) Lp. Jednostka certyfikująca Nazwa pestycydu Wykryta ilość [mg/kg] NDP [mg/kg] 1 Ekogwarancja DDT 0,04-2 Ekogwarancja DDT 0,02-3 Ekogwarancja DDT 0,017-4 Ekogwarancja DDT 0,021-5 Ekogwarancja 6 Ekogwarancja pendimetalina 0,018 - karbendazym 0,004 pendimetalina 0,51 - tiaklopryd 0,011 karbendazym 0,005 tiofanat metylu 0,008
WYKRYCIA POZOSTAŁOŚCI W UPRAWACH EKO (PIORIN) Lp. Uprawa Analizowana część rośliny Województwo Nazwa pestycydu Wykryta ilość [mg/kg] NDP [mg/kg] flonikamid 0,009 0,2 1 jabłoń owoc świętokrzyskie tiaklopryd 0,007 0,3 karbendazym 0,062 0,2 tiofanat metylu 0,002 0,5
PODSUMOWANIE 1. Ogółem w 40,0% badanych prób (20 prób) nadesłanych przez jednostki certyfikujące, stwierdzono obecność 14 różnych środków ochrony roślin. 2. Uprawami, w których występowały pozostałości środków ochrony roślin były: jabłoń, malina, truskawka, kapusta biała, ogórek, żyto, pszenica i pszenżyto.. 3. Oceniając uzyskane wyniki według norm krajowych zawartych w rozporządzeniach Ministra Zdrowia (Dz.U.04.85.801 z późniejszymi zmianami), oraz zgodnie z Regulacją Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005, nie stwierdzono przekroczeń najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chemicznych środków ochrony roślin
PLANOWANY ZAKRES PRAC NA ROK 2013 Analizy pozostałości środków ochrony roślin 1 100 prób, w tym: Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 1000 prób (?) Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 100 prób (?) Opracowanie sprawozdania za 2013 rok Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2014 roku (zadanie 2.5 - nowy PW).
Dziękuję za uwagę