INSTYTUT SPAWALNICTWA

INSTYTUT SPAWALNICTWA OŚRODEK CERTYFIKACJI Adres: el++(48-32) 3358212 ul. Bł. Czesława 16/18 fax ++(48-32) 3358298 44-100 GLIWICE e-mail: is@is.gliwice.pl OPIS uprawniania personelu wykonującego połączenia nierozłączne podlegające wymaganiom Styczeń 2017 Formularz FO-26

1. WSTĘP Instytutu Spawalnictwa, zwanym dalej Ośrodkiem, posiada akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA) upoważniającą do uprawniania personelu (spawaczy). Uprawnianie przebiega zgodnie z wymaganiami norm PN-EN ISO 9606-1 i PN-EN ISO 9606-2. 2. DEFINICJE I SKRÓTY Wnioskujący Osoba, która złożyła wniosek o dopuszczenie do procesu certyfikacji Kandydat Uprawnienie- Certyfikat Dokument odniesienia Egzaminator ISPL ISPL PCA Wnioskujący, który spełnił wyspecyfikowane wstępne wymagania i został dopuszczony do procesu certyfikacji Dokument wydany przez Ośrodek zgodnie z postanowieniami normy PN-EN ISO/IEC 17024 wykazujący, że zapewniono odpowiedni stopień zaufania, iż wymieniona z nazwiska osoba spełnia wyspecyfikowane wymagania, łącznie z wymaganiami dokumentów odniesienia, które maja być spełnione w celu ustanowienia lub utrzymania certyfikacji. Normy stanowiące podstawę uprawniania personelu wykonującego połączenia nierozłączne Dyrektywy 2014/68/UE. Osoba posiadająca kompetencje do przeprowadzenia i podania oceny wyników egzaminu, gdy w ramach egzaminu jest wymagana profesjonalna ocena. Egzaminatorzy ISPL muszą spełniać określone wymagania Procedury PO-01. Polskie Centrum Akredytacji 3/13

3. WYMAGANIA WSTĘPNE UBIEGANIA SIĘ O UPRAWNIENIA Kandydat ubiegający się o uprawnienia, zwane dalej certyfikatem, jest zobowiązany: spełnić minimalne wymagania kwalifikacyjne, ukończyć kurs spawania złączy z blach lub rur wykonanych spoinami pachwinowymi lub czołowymi w danej metodzie spawania (nie dotyczy ponownej certyfikacji), złożyć wniosek wraz z wymienionymi w nim dokumentami uzupełniającymi formularz FP-02/9 lub FP-02/9_a, zdać końcowy egzamin certyfikacyjny. Minimalne wymagania kwalifikacyjne: ukończone 18 lat, ukończenie szkoły podstawowej posiadanie aktualnego zaświadczenia lekarskiego pozwalającego na wykonywanie zawodu spawacza 4. CERTYFIKACJA POCZĄTKOWA 4.1 Wnioskowanie W celu rozpoczęcia procesu certyfikacji wnioskujący wypełnia i podpisuje wniosek o uprawnienia certyfikację - formularz FP-02/9 lub FP-02/9_a. Wnioskujący jest zobowiązany do wybrania i wskazania we wniosku jednej z trzech metod okresowej weryfikacji kompetencji. Przed przekazaniem do Ośrodka, wniosek jest wstępnie weryfikowany przez egzaminatora ISPL, który sprawdza prawidłowość jego wypełnienia i kompletność załączników oraz proponuje termin i miejsce egzaminu. Wniosek o certyfikację, wstępnie zweryfikowany i podpisany przez egzaminatora, należy złożyć w formie papierowej w Ośrodku. Złożony wniosek staje się formalnym zleceniem do przeprowadzenia procesu certyfikacji, umową o wzajemnych zobowiązaniach i prawach oraz zobowiązuje wnioskującego do wniesienia opłaty zgodnie z obowiązującym cennikiem. Wniosek jest do pobrania w Ośrodku, Ośrodku Egzaminacyjnym Spawaczy Instytutu Spawalnictwa, u egzaminatorów ISPL oraz ze strony internetowej Instytutu Spawalnictwa. 4/13

4.1.1. Ocena wnioskującego Po otrzymaniu wniosku pracownik Ośrodka sprawdza: spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, prawidłowość wypełnienia wniosku pod względem kompletności i poprawności wypełnienia (w zakresie formalnym i merytorycznym),, dostarczenie wymaganych do wniosku załączników. W przypadku niepełnych lub błędnych danych zawartych we wniosku, wnioskujący jest informowany o konieczności dokonania niezbędnych uzupełnień lub poprawek. Pozytywny wynik oceny jest warunkiem dopuszczającym wnioskującego do procesu certyfikacji, który przyjmuje status kandydata. Wnioskujący jest powiadamiany jest telefonicznie, mailowo, listownie lub faxem o zakwalifikowaniu lub o braku możliwości zakwalifikowania do egzaminu w ciągu siedmiu (7) dni kalendarzowych od daty przeglądu wniosku pod względem formalnym i merytorycznym. Niepoinformowanie wnioskującego o wyniku oceny stanowi o jego dopuszczeniu do egzaminu certyfikacyjnego. 4. 2 Egzamin certyfikacyjny Egzaminy przeprowadzone są przez i w Ośrodku Egzaminacyjnym Spawaczy Instytutu Spawalnictwa, zwanym dalej Ośrodkiem Egzaminacyjnym, zatwierdzonym przez Ośrodek Egzaminy mogą być również przeprowadzane przez Ośrodek Egzaminacyjny w ośrodkach szkoleniowych lub pomieszczeniach pracodawcy kandydata (ów). Egzaminatorzy przeprowadzający egzaminy w imieniu Ośrodka Egzaminacyjnego zobowiązani są posiadać licencję egzaminatora ISPL. Są oni zatwierdzeni i nadzorowani przez kierownika Ośrodka Egzaminacyjnego. 4.2.1 Przeprowadzenie egzaminu certyfikacyjnego Egzamin przeprowadza się maksymalnie do 4 tygodni od zakończenia szkolenia. Egzamin składa się z części teoretycznej i praktycznej. W celu uzyskania dopuszczenia do egzaminu kandydat jest zobowiązany udokumentować ukończenie odpowiedniego kursu. Warunek nie dotyczy dopuszczenia do egzaminów odnawiających certyfikację, zgodnie z wymaganiami dokumentów odniesienia. 5/13

4.2.2 Egzamin pisemny Zestawy testowych pytań egzaminacyjnych są przygotowywane przez Kierownika Ośrodka lub Koordynatora ds. Kwalifikowania i certyfikowania personelu z bazy pytań Ośrodka. 4.2.3 Ocena egzaminu pisemnego Wyniki egzaminu jest pozytywny, gdy kandydat uzyskał, co najmniej 60% punktów możliwych do uzyskania. Po egzaminie i ogłoszeniu wyników kandydatowi przysługuje prawo wglądu do arkusza oceny w obecności egzaminatora. 4.3 Egzamin praktyczny Egzamin praktyczny po kursie po kursie wg wytycznych IS przeprowadzany jest zgodnie z wymaganiami Wytycznych W-14/IS-17. Egzamin praktyczny przeprowadzany jest w oparciu o dostarczone lub zatwierdzone przez egzaminatora Instrukcje Technologiczne Spawania (WPS) przygotowane zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO 15609 dla próbek spełniających wymagania dokumentów odniesienia. 4.3.1 Przygotowanie egzaminacyjnych złączy próbnych Rodzaje i wymiary egzaminacyjnych złączy próbnych muszą spełniać wymagania dokumentów odniesienia. Egzaminacyjne złącze próbne należy wykonać z materiału w gatunku przewidzianym w wymaganiach dokumentów odniesienia. Za prawidłowe przygotowanie materiałów egzaminacyjnych odpowiedzialny jest Ośrodek Egzaminacyjny, w imieniu którego może to wykonać ośrodek szkoleniowy lub przedstawiciel pracodawcy kandydata. 4.3.2 Spawanie egzaminacyjnych złączy próbnych Spawanie egzaminacyjnych złączy próbnych przeprowadzone jest pod nadzorem egzaminatora. Złącze próbne należy bezpośrednio przed spawaniem oznakować przy użyciu znaku egzaminatora, znaku kandydata oraz powinny być oznaczone pozycje spawania zgodnie z wymaganiami dokumentów odniesienia. Egzaminator może przerwać egzamin, jeśli warunki spawania są niewłaściwe lub uzna, że kandydat nie posiada technicznych zdolności do spełnienia wymagań egzaminu praktycznego, np. gdy ma miejsce nadmierne i/lub ciągłe poprawianie spoin złączy próbnych. 4.3.3 Kryteria akceptacji egzaminacyjnych złączy próbnych Próbne doczołowe złącza egzaminacyjne, kandydatów ubiegających się o uprawnienia do spawania wyrobów podlegających dyrektywie 2014/68/UE, z blach lub rur wykonane spoinami czołowymi muszą zostać poddane badaniom radiograficznym. Złącza 6/13

egzaminacyjne spawane gazowo powinny być wykonane techniką spawania w prawo. Uzyskane dodatkowe uprawnienia są wpisywane wtedy do Uprawnienia - Certyfikatu. Badania nieniszczące i niszczące egzaminacyjnych złączy próbnych przeprowadzane są pod kontrolą egzaminatora. Badania przeprowadza personel posiadający kompetencje do ich prowadzenia według odpowiednich norm. Jeśli istnieją wymagania ze strony kandydata, zamawiającego lub branży przemysłowej, to badania egzaminacyjnych złączy próbnych mogą być kontrolowane przez niezależną Trzecia Stronę. Wynik egzaminu praktycznego jest pozytywny, gdy niezgodności w złączu próbnym mieszczą się w poziomach jakości wymaganych dokumentami odniesienia. 4.4 Egzamin poprawkowy Kandydaci, którzy nie uzyskali minimum 60% punktów z egzaminu pisemnego i/lub nie zdali egzaminu praktycznego mogą przystąpić do egzaminu poprawkowego. Kandydat powtarza część egzaminu, której nie zdał. Jeżeli egzaminator stwierdzi, że egzaminacyjne złącze próbne nie spełnia wymagań normy wówczas kandydat ma możliwość do jednokrotnego powtarzania egzaminu kwalifikacyjnego, bez dodatkowego szkolenia. Jeśli egzaminator stwierdzi, że negatywny wynik kolejnego złącza próbnego jest wynikiem braku umiejętności i kandydat nie jest zdolny do spełnienia wymagań norm odniesienia, to kandydat musi przejść dodatkowe szkolenie i przystąpić do egzaminu poprawkowego. Niezdaną część egzaminu końcowego (teoretyczną lub praktyczną) można poprawić w terminie do 3 miesięcy od daty zakończenia nie zdanego egzaminu końcowego. W uzasadnionych przypadkach egzaminator może ten czas wydłużyć. Termin egzaminu poprawkowego ustalany jest w porozumieniu z kandydatem przez Ośrodek Egzaminacyjny lub egzaminatora. Nie przystąpienie do egzaminu poprawkowego w wyznaczonym terminie powoduje, że kandydat zobowiązany jest do ponownego uczestnictwa w części szkolenia, której nie zdał. Kandydatowi, który nie zdał egzaminu przysługuje prawo odwołania się od decyzji egzaminatora. 4.5 Decyzja o certyfikacji Certyfikaty wystawiane są w terminie do 8 tygodni od daty zakończenia egzaminu wszystkim kandydatom spełniającym warunki wstępne ubiegania się o certyfikacje i po dostarczeniu przez nich wymaganej dokumentacji. 7/13

Podstawą do wydania decyzji o udzieleniu certyfikacji jest pozytywny wynik egzaminu certyfikacyjnego. Ośrodek udziela kandydatowi certyfikacji w oparciu o weryfikację dokumentacji z egzaminu certyfikacyjnego kandydata oraz pozytywny wynik oceny wnioskującego, przeprowadzonej przez pracownika Ośrodka przed egzaminem. Decyzję o udzieleniu lub o nieudzieleniu certyfikacji podejmuje Kierownik Ośrodka lub jego Zastępca. Decyzja o udzieleniu certyfikacji stanowi podpisanie Umowy-Zobowiązania ze strony. Ośrodek zachowuje wyłączne prawo własności do każdego wydanego certyfikatu. Certyfikat jest podpisywany zgodnie z zasadami dokumentów odniesienia i jest autoryzowany przez Kierownika Ośrodka lub jego Zastępcę. W przypadku decyzji o nieudzieleniu certyfikacji, kandydat jest powiadamiany na piśmie o podjętej decyzji wraz z uzasadnieniem, któremu przysługuje możliwości odwołania się od tej decyzji, zgodnie z Procedurą PO-06. Ośrodek, Ośrodek Egzaminacyjny i egzaminator musi poinformować wnioskujących/ kandydatów o możliwości poniesienia konsekwencji finansowych i formalnych w przypadku podania błędnych danych osobowych, które wykorzystane będą w czasie trwania procesu certyfikacji. 4.6 Dokumenty wydane w procesie certyfikacji personelu wykonującego połączenia nierozłączne Dokumentami wydanymi w procesie uprawniania personelu wykonującego połączenia nierozłączne - spawaczy są: certyfikat, umowa zobowiązanie dotyczące certyfikatu - zamieszczone we wniosku (formularz FP-2/9 lub FP2/9_a) Posiadacze certyfikatów są zarejestrowani w komputerowej bazie ISPL, a dokumentacja poegzaminacyjna przechowywana jest w Ośrodku Egzaminacyjnym Spawaczy ISPL. 4.6.1 Certyfikat Certyfikat wydawany jest przez i na wyłączną odpowiedzialność Ośrodka i zawiera wszystkie wymagane informacje określone w dokumentach odniesienia, do których należą: a) imię i nazwisko certyfikowanej osoby, b) datę certyfikacji, c) datę ważności certyfikatu, d) kategorię certyfikatu, e) nazwę jednostki certyfikującej i znak jej akredytacji, f) zakres certyfikatu 8/13

g) dokument odniesienia wg, którego osoba jest certyfikowana, h) numer identyfikacyjny certyfikowanej osoby, i) podpis egzaminatora, j) autoryzacja przez przedstawiciela Ośrodka Certyfikaty wystawiane są wg wzorów ujętych w dokumentach odniesienia. Certyfikaty spawaczy stali wystawiane są w języku polskim oraz dodatkowo, na życzenie, w języku angielskim lub niemieckim, natomiast certyfikaty spawaczy metali nieżelaznych wystawiane są w angielskiej lub niemieckiej wersji językowej z tłumaczeniem na język polski. 4.6.2 Ważność certyfikatu Ważność certyfikatu jest zgodna z wymaganiami dokumentów odniesienia. Ważność certyfikatu jest zgodna ze wskazaną przez kandydata we wniosku jedną z trzech metod okresowej weryfikacji kompetencji. Okres ważności certyfikatu rozpoczyna się z datą spawania egzaminacyjnego złącza próbnego, pod warunkiem uzyskania pozytywnego wyniku badań i akceptacji przez egzaminatora. 5. KODEKS ETYCZNY Posiadacz certyfikatu jest zobowiązany do: wykorzystywania certyfikatu w celu zgodnym z jego przeznaczeniem i tylko w zakresie w nim opisanym, przestrzegania zasad programu certyfikacji, niepowoływania się na certyfikacje oraz używania certyfikatu w reklamach, katalogach itp. w sposób niewłaściwy lub mogący wprowadzać w błąd, nieużywania i niepozwalania swoim pracodawcom na używanie certyfikatu lub jego części (logo/znaku) w sposób niezgodny z przeznaczeniem, bezzwłocznego poinformowania Ośrodek o sprawach, które mogłyby mieć wpływ na zdolność do dalszego spełnienia wymagań certyfikacyjnych, etycznego zachowania się, nie przynoszącego złej reputacji Instytutowi Spawalnictwa, zaniechania wszelkich roszczeń, co do praw wynikających z procesu certyfikacji oraz niepowoływania się na w przypadku zawieszenia lub wycofania certyfikatu, a także jego zwrotu do Ośrodka. Ośrodek podejmuje stosowne działania o charakterze prawnym oraz mogące prowadzić do zawieszenia lub wycofania certyfikatu względnie publikuje wyczerpujące informacje wyjaśniające w przypadku: naruszenia programu certyfikacji., zgłoszenia przez pracodawców lub klientów uzasadnionych i powtarzających się zastrzeżeń i reklamacji do kwalifikacji Posiadacza certyfikatu. 9/13

6. NADZÓR W okresie ważności certyfikatu, Ośrodek sprawuje nadzór poprzez: sprawdzanie czy posiadacz certyfikatu nadal spełnia wymagania norm według, których jest certyfikowany, rozpatrywanie skarg dotyczących kompetencji posiadacza certyfikatu. Nadzór jest przeprowadzany na życzenie posiadacza certyfikatu przy składaniu wniosku o ponowne jego wydanie. Niezależnie od dokonanego wyboru ważności certyfikatu, personel nadzoru spawalniczego (Koordynator Spawalniczy) w zakładzie pracy posiadacza lub egzaminator nadzoruje certyfikat poprzez potwierdzanie na jego odwrocie, że posiadacz pracuje w zakresie swoich kompetencji, przez co certyfikat pozostaje ważny na kolejne sześć miesięcy. 6.1. Zawieszenie certyfikatu Zawieszenie certyfikatu następuje w przypadku: stwierdzenia, że jego posiadacz nie spełnia aktualnych wymagań odpowiednich norm i/lub programu certyfikacji, negatywnych zapisów skarg dotyczących działalności jego posiadacza, stwierdzonych w ramach pełnionego nadzoru i pochodzących od jego zleceniodawców, nadużycia uprawnień wynikających z zakresu Uprawnienia-Certyfikatu, na podstawie decyzji Ośrodka po sprawdzeniu i udowodnieniu nieetycznego postępowania. 6.2 Wycofanie certyfikatu Wycofanie następuje w przypadku: niepodjęcia przez jego Posiadacza działań korygujących zaleconych po zawieszeniu, niewystąpienia do Ośrodka o ponowne uprawnienia, jeśli Posiadacz ma w przerwę w pracy, obejmującą zakres certyfikatu, przekraczającą okres czasu określony wymaganiami dokumentów odniesienia. 7. PONOWNE WYDANIE CERTYFIKATU Warunkiem ponownego wydania certyfikatu jest złożenie przez jego posiadacza do Ośrodka wniosku. Wniosek musi zostać złożonym przed upływem ważności certyfikatu i ze wskazaniem sposobu przedłużenia uprawnień. Ważność certyfikatu dla tego samego zakresu uprawnień może zostać przedłużona: a) na kolejne trzy lata w oparciu o ponowny egzamin (dotyczy spawaczy stali), b) na kolejne dwa lata, wtedy dwie spoiny wykonywane w ostatnich 6 miesiącach ważności, powinny być zbadane radiograficznie, ultradźwiękowo lub badaniem niszczącym i udokumentowane. Spoiny powinny spełnić warunki dotyczące poziomów jakości dla 10/13

niezgodności, które ustalone zostały w Rozdziale 6.4. Zbadana spoina powinna odpowiadać pierwotnym warunkom egzaminowania, z wyjątkiem dla grubości i średnicy zewnętrznej rury. Takie badania przedłużają certyfikację na dalsze 2 lata (dotyczy spawaczy stali i aluminium). Spoiny, których wyniki badań są podstawą do przedłużenia uprawnień są wybierane przez przedstawiciela Ośrodka. c) pozostaje tak długo ważna, jak długo potwierdzana jest co 6 miesięcy, że spawacz zatrudniony jest w sposób możliwie ciągły przy wykonywaniu prac spawalniczych w zakresie swoich kwalifikacji, pod warunkiem, że dodatkowo spełnione są poniższe wymagania: spawacz pracuje dla tego samego producenta, dla którego jest kwalifikowany i który odpowiedzialny jest za wytwarzanie wyrobu; wymagania jakości dotyczące spawania producenta są zgodne z normami PN-EN ISO 3834-2 lub PN-EN ISO 3834-3, co zostało zweryfikowane; producent udokumentował, że spawacz wykonywał spoiny bezbłędnej jakości zgodnie z normami dotyczącymi zastosowania; zbadane spoiny powinny potwierdzić następujące warunki: pozycja(e) spawania, typ spoiny (FW, BW), stosowanie podkładki (mb) lub bez podkładki (nb). 8. ROZSZERZENIE ZAKRESU CERTYFIKATU Rozszerzenie zakresu certyfikatu może nastąpić tylko w tej samej metodzie spawania w wyniku: 1) Ukończenia przez posiadacza uzupełniającego szkolenia obejmującego: nową grupę materiału podstawowego i/lub dodatkowego, dodatkową pozycję spawania, nowy zakres grubości lub/i zakres średnic dla rur, 2) Zdania egzamin praktycznego w zakresie nowej grupy materiałowej, pozycji spawania, grubości lub średnicy dla rur, 3) Podjęcia decyzji przez Kierownika Ośrodka lub Koordynatora ds. Kwalifikowania i certyfikowania personelu o rozszerzeniu lub nierozszerzeniu certyfikatu. Po spełnieniu ww. warunków wydawany jest certyfikat z nowym zakresem. Data ważności certyfikatu pozostaje bez zmian. 9. OCHRONA I POUFNOŚĆ Ośrodek zapewnia ochronę i poufność informacji uzyskanych w trakcie wykonywania działań związanych z certyfikacją, w trakcie nadzoru oraz zapewnia ochronę praw własności wnioskującego, kandydata i posiadacza certyfikatu. 11/13

10. SKARGI I ODWOŁANIA Wnioskujący, kandydaci i posiadacze certyfikatów lub ich pracodawcy mają prawo składać skargi i odwoływać się do Zespołu Odwoławczego Ośrodka od decyzji Kierownika Ośrodka lub jego Zastępcy egzaminatora. Skargi i odwołania mogą również składać strony poszkodowane przez posiadacza certyfikatu w zakresie jego kompetencji. Skargi i odwołania składane do Ośrodka muszą mieć formę pisemną. 11. DOKUMENTOWANIE W procesie certyfikacji spawaczy przechowywane są następujące dokumenty: 1) aktualna listę wszystkich certyfikowanych osób (wersja elektroniczna), 2) zbiór dokumentów osób niecertyfikowanych (muszą być przechowywane przez 5 lat od daty złożenia wniosku przez kandydata), 3) zbiór dokumentów certyfikacyjnych aktualnych i byłych posiadaczy certyfikatów, zawierający: a) wnioski o dyplom i certyfikację, b) dokumenty z egzaminu i oceny, c) kopie dyplomów i certyfikatów (certyfikaty w wersji elektronicznej), d) dokumenty dotyczące ponownego wydania certyfikatu, e) powód (dy) wycofania certyfikatu. Ww. dokumenty są przechowywane w Ośrodku Egzaminacyjnym w warunkach zapewniających ich bezpieczeństwo i poufność przez okres nie mniejszy niż 10 lat. 12. WYDAWANIE DUPLIKATU CERTYFIKATU W przypadku utraty certyfikatu posiadacz powinien złożyć pismo o wydanie duplikatu wraz z krótkim wyjaśnieniem okoliczności jego utraty. Pismo to zostaje zarejestrowane i po ocenie przez Koordynatora ds. Kwalifikowania i Certyfikowania Personelu zostaje podjęta przez Kierownika Ośrodka lub jego Zastępcę decyzja o wydaniu lub odmowie wydania duplikatu certyfikatu. 13. DOKUMENTY ZWIĄZANE Przywołanie niedatowanych norm, wytycznych i formularzy dotyczy ich aktualnych wydań. 13.1 Dokumenty odniesienia a) PN-EN ISO 9606-1 Egzamin kwalifikacyjny spawaczy. Spawanie. Część 1: Stale. b) PN-EN ISO 9606-2 Egzamin kwalifikacyjny spawaczy. Spawanie. Część 2: Aluminium i jego stopy 12/13

13.2 Wytyczne a) Wytyczne W-14/IS-01: Programy szkolenia spawaczy elektrodami otulonymi (111) blach i rur ze stali ferrytycznych i nierdzewnych, b) Wytyczne W-14/IS-02: Programy szkolenia spawaczy metodą MAG (135) blach i rur ze stali ferrytycznych i nierdzewnych, c) Wytyczne W-14/IS-03: Programy szkolenia spawaczy metodą TIG (141) blach i rur ze stali ferrytycznych i nierdzewnych, d) Wytyczne W-14/IS-03: Programy szkolenia spawaczy gazowych (311) blach i rur ze stali ferrytycznych, e) Wytyczne W-14/IS-17 Egzaminowanie spawaczy po kursach spawania objętych merytorycznym nadzorem Instytutu Spawalnictwa, 13/13