Epidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego prof. Marek Harat Klinika Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy Polska Szkoła Neurochirurgii 2017
Częstość występowania urazów rdzenia kręgowego (raport WHO) Rocznie na świecie 250 do 500 tysięcy ludzi doznaje urazu rdzenia kręgowego większość z przyczyn to wypadki komunikacyjne, upadki z wysokości, pobicia ludzie po urazie rdzenia kręgowego mają 2-5 razy wyższe ryzyko przedwczesnej śmierci dwukrotnie więcej chorych jest płci męskiej niż żeńskiej
Częstość występowania urazów rdzenia kręgowego (raport WHO) kraj rok badania częstość na rok na milion mieszkańców Iran 2008 440 Finlandia 1999 280 Norwegia 2002 365 Islandia 2009 526 Kanada 2010 1298 Australia 1997 681
The global map for traumatic spinal cord injury epidemiology: update 2011, global incidence rate B B Lee, R A Cripps, M Fitzharris and P C Wing
Epidemiologia Przyczyny urazów rdzenia USA 2010-2015 9,00% 5,00% 14,00% 4,00% 38,00% Wypadki komunikacyjne Upadki Przemoc 30,00% Sport Medyczne Inne sci-info-pages.com
Epidemiologia Stan neurologiczny po urazie rdzenia USA 2010-2015 23,10% 17,50% 31,20% tetrapareza paraplegia 28,20% parapareza tetraplgia sci-info-pages.com
Przeżywalność po urazie rdzenia www.nscisc.uab.edu
Wiek chorego w dniu urazu www.nscisc.uab.edu
Klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego według poziomu uszkodzenia według rodzaju objawów według nasilenia objawów
Uraz rdzenia kręgowego- dermatomy
Uraz rdzenia kręgowego- dermatomy
Charakterystyczne objawy neurologiczne świadczące o poziomie uszkodzenia rdzenia Badając funkcje ruchowe przyznaje się od 0 do 5 punktów oceniając zakres ruchu i siłę mięśni kluczowych dla każdego segmentu. Poziom C5 - zginacze łokcia Poziom C6 - prostowniki nadgarstka Poziom C7 - prostowniki łokcia Poziom C8 - zginacze palców ( test zginacza dystalnego paliczka palca środkowego) Poziom Th1 - przywodziciele palców (test palca małego) Poziom L2 - zginacze biodra Poziom L3 - prostowniki kolana Poziom L4 - zginacze grzbietowe stawu skokowego Poziom L5 - prostowniki długie palców Poziom S1 - zginacze podeszwowe stawu skokowego
Klasyfikacja urazu rdzenia 0 punktów to całkowite porażenie, 1 skurcz odczuwalny lub widoczny, 2 -ruch czynny w odciążeniu, 3 - ruch czynny, 4 ruch czynny z niewielkim oporem, 5 ruch czynny z pełnym oporem. Ocenie podlegają mięśnie zarówno prawej, jak i lewej strony ciała. (skala Lovetta) Badając czucie ocenia się wrażliwość poszczególnych dermatomów na lekki dotyk oraz ukłucie igłą, przyznając punkty od 0 do 2. 0 oznacza całkowity brak czucia, 1 - czucie zaburzone, 2 - brak zaburzeń. Osobno oznacza się czucie i zdolność skurczu zwieracza odbytu
Szczególne postacie uszkodzenia rdzenia kręgowego 1. Zespół tętnicy rdzeniowej przedniej, zespół centralny, zespół przedni 2. Wstrząśnienie rdzenia kręgowego 3. Zespół Browna-Sequarda 4. Całkowite przerwanie rdzenia kręgowego 5. Zespół stożka
Szczególne postacie uszkodzenia rdzenia kręgowego Zespół tętnicy rdzeniowej przedniej jest wynikiem uszkodzenia przedniej części rdzenia, wraz z uciśnięciem tętnicy rdzeniowej przedniej. Występuje tu porażenie całkowite z zaburzeniami czucia bólu poniżej uszkodzenia. Częściowo pozostaje czucie ułożenia i wibracji.
Centralne uszkodzenie rdzenia kręgowego Centralne uszkodzenie rdzenia kręgowego odnosi się bardziej do kończyn górnych niż dolnych. Charakteryzuje się niedowładem czterokończynowym znacznie większym w obrębie kończyn górnych niż dolnych, czemu towarzyszą zaburzenia czynności pęcherza moczowego i różnego stopnia zaburzenia czucia (zwłaszcza bólu i temperatury) Obraz tego zespołu w głównej mierze zależny jest od zaburzeń krążenia w obrębie tętnicy rdzeniowej przedniej, zaopatrującej rogi przednie i centralną część rdzenia. Według Randa i Crandalla porażenie kończyn górnych jest następstwem bezpośredniego uszkodzenia motoneuronów w wyniku ucisku rogów przednich rdzenia, natomiast zaburzenia czynności pęcherza moczowego i niedowłady kończyn dolnych zależą od pourazowego obrzęku szlaków piramidowych. Prawdopodobnie oba te czynniki mechaniczny i naczyniowy odgrywają, chociaż w różnym stopniu, rolę w kształtowaniu obrazu klinicznego tego zespołu.
Zespół przedni Z kolei odwracalny zespół przedni rdzenia kręgowego charakteryzuje się jedynie niewielkim zaburzeniem czucia poniżej urazu przy prawidłowym zachowaniu czucia wibracji i ułożenia w stawach, związany jest najczęściej z wypadnięciem krążka międzykręgowego.
Szczególne postacie uszkodzenia rdzenia kręgowego Wstrząśnienie rdzenia kręgowego powoduje wystąpienie przejściowych objawów ustępujących najpóźniej po kilku godzinach. Objawia się porażeniem i utratą czucia poniżej miejsca uszkodzenia. Całkowite przerwanie rdzenia kręgowego objawia się jakimkolwiek brakiem czucia i czynności ruchowych poniżej miejsca uszkodzenia.
Zespół stożka rdzeniowego Zespół neurologiczny spowodowany patologią końcowej części rdzenia kręgowego zwanej stożkiem (conus medullaris; segmenty S3-S5). Na obraz kliniczny zespołu składają się zaburzenia czucia w obszarze skóry okolicy perianalnej, perigenitalnej i wewnętrznej powierzchni ud, zaburzenia mikcji i funkcji seksualnych, oraz ból zajętej okolicy. Zniesiony jest odruch odbytniczy. Nieobecne są niedowłady.
Zespół Brown- Sequarda Polega na połowicznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego, którego objawami są: utrata czucia bólu i temperatury po stronie przeciwnej oraz utrata czucia wibracji i położenia w stawach, porażenie po tej samej stronie ciała i poniżej uszkodzenia.
Podsumowanie Główne przyczyny urazów rdzenia kręgowego to wypadki komunikacyjne i upadki, czyli takie, którym można zapobiegać. Po urazie rdzenia pacjenci mają najczęściej tetraparezę lub paraplegię. Istnieje duża zmienność częstości urazów rdzenia w populacji pomiędzy poszczególnymi krajami. przeżycie pacjentów po urazie rdzenia uzależnione jest od właściwej opieki długoterminowej, profilaktyki odleżyn, infekcji dróg oddechowych i moczowych oraz zapewnienie właściwej wentylacji.