Ulica Hirszfelda 11 Pismo pod redakcją Katarzyny Gudro-Puischel i Joanny Pryfer Nr 32 Grudzień 2015 Choinka w przedszkolu Czesław Janczarski Kolorowe świeczki, kolorowy łańcuch. Wkoło choineczki przedszkolacy tańczą. Serduszko z piernika, pozłacany orzech. Ciepło jest w przedszkolu, chociaż mróz na dworze. Za oknami wieczór, Złota gwiazdka błyska. Bawi się w przedszkolu, dziś rodzinka bliska. Dziadzio siwobrody wędruje po dworze. Niesie do przedszkola podarunki w worze. 1
JAK ROZWIJAĆ SAMODZIELNOŚĆ DZIECKA? ostateczną wyrocznią; nasza pani mówiła, więc to musi być prawda, nasza pani tak robi, więc to na pewno jest dobrze. Dzieci są ciekawe świata, chętnie badają i eksperymentują, a ich pomysły potrafią zaskakiwać. Sama natura dziecka sprzyja rozwojowi samodzielności dzieci, a my możemy ją poprzez nasze działania wzmacniać, ale możemy także niezamierzenie zdusić ją w zarodku. Pomóżmy naszym dzieciom małymi kroczkami podążać ku doskonałej samodzielnej przyszłości, a ten artykuł może niech chociaż troszkę naświetli nam wszystkim etapy, które przejdą w sposób naturalny nasze dzieci oraz zasady, według których możemy pomagać dzieciom w ich dorastaniu. Pomyślne przejście tego etapu jest warunkiem rozwoju samodzielności. Czasem też na tym etapie dziecko domaga się ciągłego potwierdzenia, że to co robi, robi dobrze w przedszkolu od nauczycieli, w domu od rodziców: czy mogę to narysować czarną kredką?, czy mogę budować tutaj?. Niektóre dzieci dopominają się ciągłego potwierdzenia, że są ważne, inne potrzebują takiej uwagi mniej, ale tylko otwarta, życzliwa i pełna zrozumienia postawa dorosłych pozwala przejść ten etap. Bardzo korzystne jest angażowanie dziecka we wspólną pracę i cierpliwe odpowiadanie na wszystkie pytania. Etap związany z potrzebą budowania więzi. Początkowo jest to wieź z najbliższymi, ale kiedy dziecko idzie do przedszkola, niezwykle istotne staje się dla niego przywiązanie do nauczycielki. Nasza pani staje się autorytetem, wzorem, 2
Kolejny etap, to moment w którym dziecko zaczyna odczuwać potrzebę zaznaczenia własnej tożsamości, wyodrębnienia własnego ja, określenia granic psychicznych. stworzyć jak najwięcej możliwości do rozwijania własnych zainteresowań dziecka. Dziecko powinno być chwalone za to, że coś zrobiło ładnie, dobrze, szybko, bez pomocy. Jego aktywność może być bowiem motywowana zewnętrznie lub wewnętrznie. Oczywiście w procesie nauczania i wychowywania dążymy do tego, aby naciski zewnętrzne móc sprowadzić do minimum, a wzmocnić motywację wewnętrzną, dzięki której dziecko angażuje się w zadanie, odczuwa z jego wykonania przyjemność oraz satysfakcję. Jakie warunki sprzyjają samodzielności dziecka? Poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego jest najważniejszym warunkiem pozwalającym na rozwój samodzielności. Tylko dziecko, które czuje się bezpieczne, może podjąć ryzyko, że coś się nie uda, gdyż próbowanie, błądzenie, szukanie innych rozwiązań, to najlepsza droga do pokonania przeciwności. Niemniej Etap indywidualizacji. To z kolei czas, kiedy należy pozwolić dziecku wprowadzać własne rozwiązania, gdyż odczuwa ono potrzebę samorealizacji, własnej aktywności i wyrażenia samego siebie poprzez autonomiczne działania. W domu należy 3
ważny jest pozytywny obraz samego siebie jeśli dziecko wierzy w swoje możliwości, chętniej podejmuje wyzwania. Należy także ustalić jasne zasady i reguły, niezależne od rodzicielskiego nastroju. Wśród zasad warto uwzględnić to, co dzieci mogą robić bez pytania, jakie rzeczy mogą brać same, a na co muszą uzyskać pozwolenie koniecznie należy jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa, gdzie muszą zostać odłożone używane materiały i narzędzia. Jeśli rodzic zdecyduje się towarzyszyć dziecku podczas wykonywania zadania, musi pamiętać o tym, aby jego pomoc stanowiła tylko niezbędne minimum. Dobra znajomość psychiki i możliwości dziecka pozwala rodzicowi na bycie jego najlepszym nauczycielem, który pomoże i nauczy. Samodzielność czy samowola? Pozwalanie dziecku na samodzielnie działania nie może oznaczać zgody na wszystko. Jeżeli dziecko zacznie łamać zasady, wykraczać poza ustalone wcześniej reguły, nadużywać zaufania, mamy do czynienia z samowolą. Taka sytuacja wcale nie wpływa korzystnie na jego rozwój jest to bowiem świat niepewny i nieprzewidywalny, w którym dziecięce działania przynoszą zaskakujące wyniki. Mamo, Tato! Możesz rozwijać samodzielność swojego dziecka. Stwórz takie warunki, które będą pozwalały dziecku osiągnąć niezależność od ciebie i innych dorosłych. Dążenie do samodzielności jest jedną z ważniejszych potrzeb rozwojowych człowieka, a jej nauka zaczyna się we wczesnym dzieciństwie, kiedy dziecko podejmuje różne próby, zdobywając doświadczenia oraz opanowując nowe umiejętności. Nie wyręczaj dziecka, pozwalaj mu na odkrywanie nowych możliwości i ograniczeń, aby dobrze rozumiało samego siebie i otaczający je świat. Nie mów, że jest za malutkie więc: nauczy się później, to jest dla niego za trudne, jak ja to zrobię to będzie lepiej i szybciej. Włączaj dziecko w codzienne czynności domowe, np. przygotuj z nimi posiłki, zachęcaj do 4
pomocy w utrzymaniu porządku, włączaj w proces ustalania sposobu spędzania wolnego czasu przez członków rodziny. Ustal z dzieckiem jego obowiązki domowe o stopniu trudności dostosowanym do jego możliwości. Daj swobodę, pozwalaj popełniać błędy, ufaj w jego możliwości. Zachęcaj dziecko do podejmowania decyzji oraz rozwiązywania problemów (adekwatnych do jego możliwości rozwojowych) zarówno w zabawie, np. W co się bawić? Czym się bawić? Z kim się bawić?, jak i w codziennych życiowych czynnościach, np. Które spodnie założyć? Co zjeść: kanapkę czy jogurt? Jak spędzić czas: budować z klocków czy poczytać książkę? Okaż szacunek dla dziecięcych zmagań i trudu jaki wkłada np. w samodzielne ubieranie się, utrzymanie porządku wśród zabawek, czy jedzenie. Dyskretnie obserwuj, jak sobie radzi z czynnościami, pomagaj tylko wtedy, gdy zachodzi taka potrzeba (w przypadku nieudanych prób). Obserwuj i nazywaj to, co udało się dziecku zrobić samodzielnie. Doceniaj każdy wysiłek, jaki podejmuje, zwracaj jakie ma to znaczenie i dla niego i dla Ciebie (Jestem dumny, że potrafisz. Cieszę się, że udało Ci się. Wierzę, że poradzisz sobie z tym jutro w przedszkolu). Nie zadawaj zbyt wielu pytań, nie śpiesz się z dawaniem odpowiedzi i gotowym rozwiązaniem, kiedy dziecko rozwiązuje jakiś problem. Zapytaj je, co o tym myśli, zachęć do korzystania z cudzych doświadczeń np. twoich, starszego rodzeństwa, kolegów czy koleżanek z przedszkola (np. Pamiętasz jak tata łączył te klocki? Jak myślisz czy można do tego wykorzystać sposób, który pokazywał Ci Maciek?). 5
Wspieraj dziecko w sytuacjach porażek i ucz aktywnego ich pokonywania. Informuj, że jesteś dumny z jego pracy i wysiłku, a w przypadku niepowodzeń namawiaj do kolejnych prób. Doceniaj inicjatywę, a nie efekty działań (Widzę, że wiele trudu włożyłeś w zawiązanie sznurowadeł na kokardkę. Cieszę się, że udało Ci się zrobić pierwszy węzeł. Nad kokardką trzeba jeszcze popracować). Daj dziecku czas, okazuj cierpliwość, nie irytuj się, gdy zmaga się z jaką czynnością. Osiąganiu samodzielności może towarzyszyć również nieporządek (np. podczas jedzenia), ale to nie oznacza, że trzeba dziecko wyręczać i pozbawiać satysfakcji, że poradziło sobie samo. Nabycie niektórych umiejętności jest konieczne, aby dziecko mogło samodzielnie funkcjonować poza środowiskiem domowym. Przedszkolak jest w trakcie ich uczenia się i często jeszcze potrzebuje pomocy i wsparcia. Udany start w przedszkolu nie jest równoznaczny z tym, że dziecko ma być w pełni samodzielne nauczyciele są po to, by je wspierać. Pamiętajmy jednak, że wspieranie nie polega na wyręczaniu dziecka. Najlepsze efekty nasz szkrab osiągnie, gdy stawiane mu wymagania w przedszkolu i w domu będą spójne. Współpraca rodziców z gronem pedagogicznym znacznie przyspiesza rozwój samodzielności dziecka, poprzez wyznaczanie tych samych celów i bycie konsekwentnym. Dziecko usamodzielniając się zdobywa umiejętność samodzielnego myślenia i buduje poczucie własnej wartości. Nadmierne uzależnienie od dorosłych utrudnia mu adaptację do nowych warunków, zaburza funkcjonowanie w środowisku, hamuje odwagę, zaradność życiową, dociekliwość poznawczą. 6
KSIĄŻKA NAJLEPSZYM PREZENTEM POD CHOINKĘ! potrzebą dziecka, jak np. zabawa, a powszechna dostępność do telewizji oraz komputera na pewno nie ułatwia dzieciom przyjaźni z książką. Dlatego to przede wszystkim dorośli muszą dołożyć starań, by dziecko polubiło czytanie, by stało się ono dla niego prawdziwą radością, potrzebą, a w przyszłości także nawykiem. A najskuteczniejszym ze sposobów wychowania czytelnika na całe życie jest głośne czytanie dziecku dla przyjemności! Czas obdarowywania z okazji świąt Bożego Narodzenia zbliża się wielkimi krokami i wielu rodziców staje przed dylematem, co kupić na prezent gwiazdkowy dla swojego dziecka. Przepych świątecznych wystaw i dziesiątki możliwości sprawiają, że naprawdę ciężko się zdecydować, a mnogość wymyślnych zabawek, obecnych już w dziecięcym pokoju, dodatkowo nie ułatwia zadania. A może... książka? Wartościowa, ładnie wydana, a przede wszystkim świadomie wybrana to prezent od odpowiedzialnego rodzica, dbającego o właściwy rozwój emocjonalno-intelektualny dziecka. Warto podkreślić, że nasza rola nie może skończyć się na kupnie prezentu w postaci książki. To dopiero tak naprawdę pierwszy krok, by rozpocząć kształtowanie u naszych dzieci miłości do czytania i książek. Nie dzieje się to bowiem automatycznie. Należy pamiętać, że kontakt z książką nie jest tak naturalną O tym, że warto głośno czytać dzieciom wiedzą już chyba wszyscy rodzice, choćby za sprawą nagłaśnianej już od kilku lat kampanii Cała Polska czyta dzieciom. Jednak czy jesteśmy świadomi tego, czym tak naprawdę jest wartościowa książka? Czym kierować się wybierając spośród setek tytułów? Jeśli brakuje nam tego rozeznania, z pomocą przyjść może Fundacja ABCXXI Cała Polska czyta dzieciom, która zainicjowała wspomnianą już kampanię. Fundacja utworzyła Złotą listę polecanych książek oraz Przewodnik Po Dobrych Książkach, a ponadto opracowała Kryteria wyboru książek do czytania dzieciom. Pozwolimy sobie w tym miejscu zamieścić tytuły z obu list oraz kryteria, ułatwiające dokonywanie kolejnych, może świątecznych wyborów. 7
Janosch - Ach, jak cudowna jest Panama (seria) Astrid Lindgren - Lotta z ulicy Awanturników ZŁOTA LISTA Kategorie wiekowe oznaczają sugerowaną dolną granicę wieku dziecka przy czytaniu mu na głos. Hanna Łochocka O wróbelku Elemelku Sam McBratney - Nawet nie wiesz, jak bardzo Cię kocham Nele Most, Annet Rudolph - Wszystko moje; Co wolno, a czego nie wolno Sven Nordqvist Kiedy mały Findus się zgubił (seria) Beata Ostrowicka - Lulaki, Pan Czekoladka i przedszkole; Ale ja tak chcę! Joanna Papuzińska - Śpiące wierszyki Wiek 0-4 lata: Marta Bogdanowicz (opracowanie) - Rymowanki przytulanki Paulette Bourgeois, Brenda Clark - seria o Franklinie Jan Brzechwa - Wiersze i bajki Gilbert Delahaye - seria o Martynce Barbara Gawryluk - Dżok, legenda o psiej wierności Eliza Piotrowska Bajka o drzewie Renata Piątkowska - Opowiadania z piaskownicy Annie M.G. Schmidt Julek i Julka (seria) Małgorzata Strzałkowska Zielony, żółty, rudy, brązowy Julian Tuwim - Wiersze dla dzieci Wojciech Widłak - Pan Kuleczka (seria) Danuta Gellnerowa Cukrowe miasteczko Anita Głowińska Kicia Kocia (seria) Dimiter Inkiow - Ja i moja siostra Klara (seria) Czesław Janczarski - Miś Uszatek 8
Wanda Chotomska Wiersze; Pięciopsiaczki Carlo Collodi - Pinokio Vaclav Ćtvrtek - Bajki z mchu i paproci; O gajowym Chrobotku; Podróże furmana Szejtroczka Iwona Czarkowska Biuro zagubionych zabawek Dorota Gellner Przedszkolakom Eva Janikovszky Gdybym był dorosły Wiek 4-6 lat: Czesław Janczarski Jak Wojtek został strażakiem Florence Atwater, Richard Atwater - Pan Popper i jego pingwiny Hans Christian Andersen - Baśnie Wiera Badalska Ballada o kapryśnej królewnie Liliana Bardijewska Zielony Wędrowiec; Moje - nie moje Grażyna Bąkiewicz - Kosmiczni odkrywcy - Franio i jego babcia Marcin Brykczyński Jedna chwilka, uczuć kilka J Jan Brzechwa Pan Drops i jego trupa Grzegorz Janusz Misiostwo świata Hanna Januszewska O Pleciudze Roksana Jędrzejewska-Wróbel Sznurkowe historie, Maleńkie Królestwo królewny Aurelki Kęstutis Kasparavičius Mała zima Lucyna Krzemieniecka - O Jasiu Kapeluszniku Åsa Lind Piaskowy Wilk Astrid Lindgren - seria o Pippi Pończoszance; Emil ze Smalandii Hugh Lofting - seria o Doktorze Dolittle 9
Gianni Rodari - Bajki przez telefon (w tym Historyjki o Alicji, która zawsze wpadała w kłopoty) Zofia Rogoszówna Dzieci Pana Majstra Ulf Stark Cynamon i Trusia. Wiersze o złości i radości (seria) Beata Majchrzak - Opowieść o błękitnym psie, czyli o rzeczach trudnych dla dzieci Kornel Makuszyński - Przygody Koziołka Matołka Małgorzata Musierowicz - Znajomi z zerówki Alan A. Milne - Kubuś Puchatek, Chatka Puchatka Pija Lindenbaum - Nusia i bracia łosie (seria) Renata Piątkowska - Na wszystko jest sposób; Nie ma nudnych dni Małgorzata Strzałkowska - Leśne Głupki; Wiersze do poduchy, Wyliczanki z pustej szklanki Anna Świrszczyńska Dziwny tygrys; O chciwym Achmedzie Julian Tuwim Pan Maluśkiewicz i wieloryb Danuta Wawiłow Wiersze Max Velthuijs - Żabka i obcy 10
PRZEWODNIK PO DOBRYCH KSIĄŻKACH Wiek: 3+ Ludwik Janion Adaś i słoń Eliza Piotrowska A ja jestem Polak mały Hubert Klimko Dobrzaniecki - Bangsi Zofia Stanecka Basia ( seria ) Izabela Degórska Bajka o szczęściu Thomas Halling - Co za szczęście! Co za pech! Oliver Jeffers - Chłopiec i pingwin Eliza Piotrowska Ciocia Jadzia ( seria ) Beata Ostrowicka Dzikoludek David McKee - Elmer Sven Nordqvist - Findus Roksana Jędrzejewska-Wróbel Florka. Z pamiętnika ryjówki. Sven Nordqvist - Gdzie jest moja siostra? Dorota Geller - Gryzmoł Amanda Ericsson - Inne życie Catarina Kruusval - Jabłonka Eli Nele Moost Jak kózka uczyła się pływać Ulf Stark Jak tata pokazał mi wszechświat Annie M.G. Schmidt - Julek i Julka Ulf Stark Cynamon i Trusia ( seria ) Maria Ewa Letki Diabełek Astrid Lindgren - Ja też chcę mieć rodzeństwo J. Patrick Lewis - Dom Zofia Beszczyńska Dom czarownicy A. Wachowiak, D. Mizieliński D.O.M.E.K 11
Lotta Geffenblad - Kamyki Astona Joanna Chmielewska - Kłopot Christina Bjork - Linnea w ogrodzie Moneta Ian Falconer - Oliwia Wojciech Widłak - Pan Kuleczka ( seria ) Wouter van Reek Pelerynek i pogoda pod psem Astrid Lindgren - Pewnie, że Lotta umie jeździć na rowerze Anna Onichimowska - Piecyk, czapeczka i budyń Simme Tabback - Płaszcz Józefa Emily Horn - Przepraszam, czy jesteś czarownicą? Joanna Berendt - Przyjaciele żyrafy. Bajki o empatii. Adam Jaromir - Słoniątko Danuta Wawiłow - Strasznie ważna rzecz Roksana Jędrzejewska Wróbel - Maleńkie królestwo królewny Aurelki Markus Majaluoma - Tato, popłyńmy na wyspę A. i D.Mizielińscy - Mapy A. i D. Mizielińscy - Miasteczko Mamoko J.i T. Wieslander - Mama Mu Mądra mysz - seria Liliana Bardijewska - Moje nie moje J oanna Papuzińska - Mój tato szczęściarz Tove Jansson Maminek i pierwszy śnieg Pija Lindenbaum - Nusia i wilki Stanisław Wygodzki - Odwiedziła mnie żyrafa Jacek Jelonkiewicz - Okruszek z Zaczarowanego Lasu Zdenek Sverak - Ucieszki Cieszka Rotraut Suzanne Berber Ulica Czereśniowa ( seria ) Przemysław Wechterowicz Uśmiech dla żabki 12
Przemysław Wechterowicz W pogoni za życiem Wojciech Widłak - Wesoły Ryjek Małgorzata Strzałkowska - Wiersze do poduchy Małgorzata Strzałkowska - Wiersze, że aż strach Melanie Watt - Wiewiór wystraszony Tove Appelgren, Salla Savolainen Wilhelmina i aksamitny nosek Maria Marjańska- Czernik - Wypożyczalnia babć Łukasz Wierzbicki - Wyprawa niesłychana Benedykta i Jana Annelore Parot - Yumi Anna Onichimowska - Zasypianki na każdy dzień miesiąca Małgorzata Strzałkowska - Zielony, żółty, rudy, brązowy! Liliana Bardijewska - Zielony wędrowiec Bibi Dumon Tak - Zwierzaki cudaki Max Velthuijs Żabka i obcy KRYTERIA WYBORU KSIĄŻEK DO CZYTANIA DZIECIOM opracowane przez Fundację ABCXXI Cała Polska czyta dzieciom. Dobra literatura dla dzieci powinna wspierać zdrowy rozwój dziecka we wszystkich wymiarach: emocjonalnym, poznawczym, intelektualnym, społecznym, kulturalnym i moralnym. Książki powinny służyć rozwojowi języka i empatii, nauce myślenia logicznego, krytycznego, a także abstrakcyjnego, wspieraniu zainteresowań i otwartości na świat, poszerzaniu wiedzy, rozwijaniu życzliwości do innych, poczucia humoru, dobrego smaku, uwrażliwianiu na piękno, wzmacnianiu poczucia własnej wartości i prawego charakteru słowem wspieraniu i rozwijaniu potencjału oraz najlepszych cech dziecka. Do głośnego czytania dzieciom warto wybierać książki: skierowane do dziecka, zrozumiałe i ciekawe dla niego; 13
promujące wzorce właściwych postaw i zachowań, odcinające się od: dostosowane do wieku i wrażliwości dziecka, nie wzbudzające lęków i niepokoju; sensowne - o czymś istotnym dla dziecka lub uczące czegoś ważnego; napisane lub tłumaczone poprawnym i pięknym językiem; uczące racjonalnego myślenia; przynoszące rzetelną wiedzę; kształtujące postawę optymizmu i wiary w siebie oraz pozytywne nastawienie do świata; rozwijające poczucie humoru, także abstrakcyjnego; - akceptowanych często postaw nieuczciwości (jak ściąganie, zabieranie cudzych rzeczy), przemocy jako sposobu rozwiązywania problemów lub przejawu dominacji, nękania i wyśmiewania innych, cwaniactwa, łamania norm - czyli postaw, które ranią i przynoszą społeczne straty; dyskryminacji i szkodliwych stereotypów związanych z płcią, np. że dziewczęta nie umieją myśleć, a ich rolą jest podobać się i zaspokajać potrzeby innych, że chłopcy mają być twardzi i niewrażliwi, ich niekulturalne/ nieodpowiedzialne zachowania jest tolerowane bo są chłopcami itp., a także np. z rasą, narodowością, wiekiem, wiarą, nawet jeśli podane są w niewinnej lub humorystycznej formie. rozwijające dobry smak, oferujące rozrywkę na wysokim poziomie; rozwijające estetyczną; wrażliwość niosące przesłanie szacunku wobec dziecka, ludzi, innych istot, zwierząt, przyrody, kraju, uznanych norm społecznych i sprawiedliwego prawa; niosące jednoznaczny oraz pozytywny przekaz moralny, 14
Tym wszystkim, którzy chcieliby dowiedzieć się jeszcze więcej o kryteriach doboru książek dla dzieci oraz tego, jak i co im czytać, polecamy serdecznie książkę Ireny Koźmińskiej i Elżbiety Olszewskiej pt. Wychowanie przez czytanie. Może sprawią Państwo również sobie wartościowy prezent gwiazdkowy? uczy wartości moralnych, wpływa na zmianę negatywnych postaw na pozytywne buduje samouznanie - dziecko czuje się ważne, kochane i coraz bardziej kompetentne ułatwia samodzielne czytanie, daje podwaliny pod sukces w mówieniu i pisaniu chroni przed uzależnieniem od telewizji uczy nieagresywnych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów kształtuje nawyk czytania na całe życie jest najlepszą inwestycją w pomyślną przyszłość dziecka Dla tych zaś, których jeszcze nie przekonaliśmy do naszego pomysłu na gwiazdkowy prezent dla dziecka, krótkie przypomnienie najważniejszych korzyści, płynących z głośnego czytania: buduje mocną więź między dorosłym i dzieckiem tworzy skojarzenie czytania z przyjemnością i poczuciem bezpieczeństwa niezwykle stymuluje rozwój mózgu przynosi ogromną wiedzę ogólną; rozbudowuje słownictwo uczy myślenia, pomaga w zrozumieniu ludzi, świata i siebie rozbudza zainteresowania, rozwija wyobraźnię stymuluje rozwój emocjonalny, rozwija wrażliwość i empatię Pamiętajmy też o tym, że efekty te osiągniemy czytając dzieciom co najmniej 20 minut dziennie. Codziennie! Zachęcamy w tym miejscu wszystkich rodziców do dzielenia się z nami swoimi propozycjami wartościowych lektur dla dzieci. Gdy zbierzemy wszystkie Państwa sugestie, na pewno udostępnimy je pozostałym rodzicom. Życzymy radosnych, ciepłych oraz rodzinnych Świąt, spędzonych nie tylko przy stole, ale również przy wspólnej lekturze! 15
PRZEPISY NA ŚWIĄTECZNY APETYT ALERGIKA Pierogi z suszonymi śliwkami ok. 60 sztuk Ciasto 340g pełnoziarnistej mąki gryczanej 50g zmielonego złocistego siemienia lnianego lub nasion chia (z chia ciasto jest lepsze!) 2 łyżki oleju lub oliwy odrobinę cynamonu, goździków lub skórki pomarańczowej. Żadne słodzidło nie jest potrzebne, ponieważ śliwki są wystarczająco słodkie. Przygotuj ciasto W rondelku zagotuj 350 ml wody. Na wrzątek z olejem wsyp mieszankę złożoną z mielonego siemienia lub mielonego chia i 140 g mąki gryczanej. Resztę mąki gryczanej (200 g) dodaj partiami do zaparzonej mąki na stolnicy i zagnieć gładkie ciasto. Podziel je na cztery części i każdą po kolei rozwałkuj na grubość 1,5-2 mm. Aby ciasto nie przyklejało się do blatu i do wałka, najlepiej rozwałkować je na kawałku folii spożywczej i przykryć drugim kawałkiem. Z ciasta wykrój kółka, za każdym razem Nadzienie 500g suszonych śliwek (miękkich, bez pestek) cynamon, goździki, skórka otarta z ekopomarańczy (opcjonalnie, do smaku) Przygotuj nadzienie Śliwki do nadzienia najlepiej zalać wrzątkiem i moczyć dzień wcześniej, żeby nie trzeba było czekać aż zmiękną. Śliwki zalej wrzątkiem i odstaw przynajmniej na godzinę. Muszą być bardzo miękkie. Po tym czasie odlej wodę i dokładnie odciśnij śliwki. Za pomocą widelca lub blendera nieco rozdrobnij owoce albo pokrój je nożem na mniejsze kawałki. Jeśli chcesz, dodaj zanurzając brzeg szklanki w mące. Unoś folię, kolejno zdejmuj krążki i na środek łyżeczką nakładaj porcję nadzienia (nie za dużo, by pierogi się nie rozrywały). Dokładnie zlep brzegi, dociskając je 2-3 razy. Zanurzaj koniuszki palców w mące, by nie lepiły się do ciasta. Obejrzyj każdego pieroga z obu stron. Jeśli podczas zlepiania na cieście pojawi się mała dziurka, zalep ją palcami, nieco naciągając ciasto. 16
Wrzuć pierogi do garnka z dużą ilością wrzącej wody i gotuj delikatnie, na małym ogniu, przez 2-3 minuty od momentu wypłynięcia pierogów na wierzch i ponownego zawrzenia wody. Gotowanie na zbyt dużym ogniu może spowodować, że pierogi się uszkodzą lub będą wyglądać mało estetycznie. Nie wkładaj na raz zbyt wielu pierogów, powinny pływać dość swobodnie. Pierogi ze śliwką smakują wybornie podane z kwaskowymi dodatkami, np. niesłodzoną konfiturą albo musem jabłko-mango (firmy Enerbio, dostępny w sieci sklepów Rossmann) lub posypane posiekanymi orzechami. Wariant pierogi z łososiem: Wbrew pozorom łososia nie potrzeba wiele. Nie można nałożyć do pierogów zbyt dużo farszu, bo będą za grube. Na ok. 40-45 sztuk potrzeba ok. 200 g łososia. Farsz ze śliwek suszonych jest banalnie prosty i błyskawiczny. Wystarczy zalać śliwki (bez pestek) wrzątkiem, zostawić na jakiś czas (można to zrobić dzień wcześniej), potem odcedzić, rozgnieść widelcem, ewentualnie doprawić cynamonem lub goździkami i gotowe :) Błyskawiczny farsz robi się też z filetu z łososia - wystarczy drobno posiekać mięso ryby, dodać pieprz, sól, koperek i sok z cytryny. Może więc taki łososiowy farsz jako drugi? Można go będzie przygotować na miejscu. Chleb z namaczanych kasz Kasze i chia trzeba namoczyć na noc Skład: 150g niepalonej kaszy gryczanej 150g kaszy Quinna 50g nasion chia (zamiennie 45g zmielonego złocistego siemienia lnianego)* 60ml oleju ryżowego lub roztopionego i przestudzonego oleju kokosowego 80g pestek słonecznika (opcjonalnie, zamiennie pestki dyni, orzechy) 1/2 łyżeczki sody oczyszczonej + 2 łyżki octu jabłkowego (opcjonalnie) 1/2 łyżeczki soli Kasze wsyp do miski, zalej wodą (3-4 cm ponad kasze) i wstaw na noc do lodówki. Nasiona chia wsyp do kubka, zalej 120ml wody i również wstaw na noc do lodówki, do napęcznienia. Rano przełóż namoczone kasze na sitko i zostaw do odsączenia. Pozbądź się jak największej ilości płynu. Nawet jeśli uznasz, że wszystko już odciekło, przechyl sitko na jeden bok i potrząsaj zacznie spływać gęsty płyn. Do blendera (najlepiej kielichowego) wrzuć odsączone kasze oraz całą zawartość kubka z napęczniałym chia. 17
Dodaj 120ml wody, olej, sól oraz 60g pestek słonecznika. Zmiksuj całość do uzyskania w miarę gładkiej masy. Dobrze zmiksowana masa powoduje, że chleb nie kruszy się i nie łamie. Im większe widoczne kawałki kasz i masa bardziej ziarnista, tym delikatniejsza konsystencja chleba i mniejsza stabilność (np. gdy zrobisz z niego kanapki). Spróbuj różnych wersji i sprawdź, która najbardziej ci odpowiada. Jeśli chcesz dodać do chleba sodę (dzięki niej będzie troszkę pulchniejszy i z małą górką), zrób to pod koniec miksowania masy. Do małej miseczki lub filiżanki wlej ocet, wsyp do niego sodę, szybko wymieszaj i od razu gdy się zapieni, przelej całość do masy chlebowej. Zmiksuj, by całość dobrze się połączyła. Przełóż masę do keksówki o wymiarach 26 x 10 cm, wyrównaj i posyp wierzch pozostałymi 20 g słonecznika. Słonecznik szczególnie dobrze komponuje się z delikatnym smakiem tego chleba. Wstaw do piekarnika nagrzanego do 160-170 C i piecz przez 80-90 minut. Wyjmij z piekarnika i odstaw do przestudzenia. Chleb jest bardzo sycący. Przechowywany w chłodnym miejscu może poleżeć kilka dni, w lodówce nawet do tygodnia. Ciastka słonecznikowe z orzechami Na 20 sztuk Skład 200g słonecznika 60g syropu klonowego + 15-20 g na wierzch (opcjonalnie) 60g mieszanki różnych orzechów (np. włoskie, migdały, pekany, opcjonalnie także słonecznik) Słonecznik zmiel w młynku lub blenderze na mączkę. Jeśli chcesz, 20-30g słonecznika możesz zostawić w całości lub w postaci tylko częściowo zmielonej. Przełóż mączkę do miski, dodaj 60g syropu klonowego (albo ksylitol i jajko) i dokładnie wymieszaj na gęstą, lepiącą się masę. Z masy uformuj z niewielkie kulki, ułóż w odstępach na papierze do pieczenia, a następnie spłaszczaj po kolei dłonią, tworząc ciastka pożądanej grubości. Papier z ciastkami przełóż na kratkę do pieczenia. Mieszankę orzechów grubo posiekaj i wymieszaj w małej miseczce z dodatkowymi 15-20 g syropu klonowego. Syrop nie jest niezbędny, ale orzechowa posypka z jego dodatkiem po upieczeniu będzie ładnie błyszczeć. Łyżeczką nakładaj porcję orzechów w syropie na każdym ciastku, lekko przyklepując. Piecz ciastka w piekarniku nagrzanym do 180 C przez 14-16 minut, pod koniec kontrolując stopień przyrumienienia. Wyjmij kratkę z piekarnika i odstaw ciastka do wystudzenia. 18
MAGICZNYCH ŚWIĄT BOŻEGO NARODZENIA PEŁNYCH WIARY, NADZIEI I MIŁOŚCI ŻYCZĄ PRACOWNICY PRZEDSZKOLA NR 50 19