Rynek zbóż i rzepaku Kończący się rok dla producentów zbóż i rzepaku obfitował w wiele wydarzeń mniej lub bardziej sprzyjających. Początek roku mimo srogiej zimy nie przyniósł większych strat w uprawach, ani nie wpłynął na wzrost cen ziarna. Sytuacja zaczęła się zmieniać się w raz z końcem zimy. Duża ilość śniegu znajdująca się na polach zaczęła topnieć i w połączeniu z wiosenną deszczową pogodą spowodowała w maju i czerwcu przejście przez największe polskie rzeki dwóch fal powodziowych, które wyrządziły ogromne szkody w uprawach polowych i dobytku gospodarskim w około 100 000 gospodarstw rolnych. Stan ten nie mógł pozostać bez wpływu a ceny ziarna na rynku. Po pierwszych czterech bardzo spokojnych miesiącach od maja na giełdach towarowych i targowiskach rozpoczął się mrsz cen w górę. Dodatkowym czynnikiem wzrostu notowań ziarna były słabe prognozy zbiorów w Unii Europejskiej oraz na całej półkuli północnej. Nawet rozpoczynające się w lipcu żniwa nie wpłynęły na spadek cen, słabe dane płynące z całej Europy przyczyniały się do dalszego wzrostu notowań ziarna. Stawki jakie mogli uzyskać rolnicy pozwoliły przynajmniej zrekompensować część strat wynikających ze słabych zbiorów. W dobrej sytuacji znaleźli się producenci rzepaku, którego notowania osiągnęły rekordowy poziom. Okres jesienny oprócz dobrych notowań ziarna przyniósł trochę niekorzystnych zjawisk, sporą ilość wrześniowych opadów negatywnie wpłynęły na stan zasiewów ozimin. Stan ten może odbić się na poziomie zbiorów w sezonie 2011/2012. Sytuacja w ostatnim kwartale pod względem pogodowym i cenowym przebiegała już spokojnie. Ceny w IV kwartale W ostatnim kwartale 2010 roku na rynku zbóż można było zauważyć stabilizację. Ceny zbóż na koniec września wyhamowały tendencje wzrostową jaka trwałą przez II i III kwartał 2010 roku. Giełdy Towarowe Ceny pszenicy oraz kukurydzy w IV kwartale nie podlegały większym zmianom, notowania grudniowe zakończyły się na poziomie 820-860 zł/t pszenicy oraz 760-780 zł za kukurydze co w pierwszym przypadku było kwotą identyczną jak na początku IV kwartału, zaś w przypadku kukurydzy o 30 zł niższym w przypadku cen maksymalnych. Jęczmień oraz żyto w tym samym czasie nieznacznie drożało w obu przypadkach ceny maksymalne wzrosły o 40 zł/t do 710 zł/t. Obrót rzepakiem na krajowych giełdach odbywał się pod dyktando paryskiej giełdy MATIF. Cały IV kwartał przebiegał po dyktando wzrostu notowań, o ile w październiku i listopadzie stawki rosły powoli i systematycznie o tyle w grudniu notowano bardzo szybkie wzrosty. Na początku grudnia za tonę rzepaku trzeba było zapłacić 1650 zł natomiast 2 tygodnie później cena sięgała już 1890 zł. Ostatecznie notowania w 2010 roku zakończyły się na poziomie 2200 zł/t co stanowiło rekord ostatnich lat.
Targowiska Pszenica IV kwartał na targowiskach przebiegał o wiele spokojniej niż II i III kwartał. W trakcie października i listopada ceny nie ulegały większym zmianom. Najwyższe notowania utrzymywały się w woj. podkarpackim, lubuskim i śląskim gdzie za tonę pszenicy na początku października trzeba było zapłacić 865 zł/t, 850 zł/t, 823 zł/t. W tym samym okresie najtańsza pszenicy była w północnych województwach. Na Pomorzu tona ziarna kosztowała zaledwie 600 zł/t zaś na Warmii i Mazurach 675 zł/t. Kolejne tygodnie IV kwartału w większości województw nie przyniosły większych zmian w cennikach. Jedynie w woj. warmińsko-mazurskim, w którym notowano na początku października jedną z najniższych stawek można był odczuć wyraźny ruch cen w górę. Za tonę ziarna trzeba było zapłacić 750 zł/t. Dopiero ostatnie cztery tygodnie 2010 roku przyniósł ożywienie w cennikach. Notowania w województw zaczęły piąć się w górę osiągając maksima tegoroczne. Na Podkarpaciu w tygodniu świątecznym za tonę ziarna żądano 925 zł. Natomiast w woj. lubuskim trzeba było zapłacić 900 zł/t. W tym samym czasie na Podlasiu i Kujawach i Pomorzu ziarno było o 150 zł tańsze i kosztowało około 750 zł/t. W ostatnim tygodniu 2010 roku na rynku nadal dominowały wzrosty, średnia krajowa cena wyniosła 819 zł/t i była o 16 zł wyższa niż tydzień wcześniej, jednocześnie zwiększyła się rozpiętość miedzy minimalnymi i maksymalnymi cenami. Najtańsze ziarno występowało na Podlasiu na którym trzeba było zapłacić 650 zł/t co było o 83 zł mniej niż tydzień wcześniej. Natomiast najwyższa stawka nadal utrzymywała się na Podkarpaciu i wynosiła 917 zł/t czyli o 8 zł mniej niż tydzień wcześniej. Tabela 1. Ceny pszenicy wg województw w IV kwartale 2010 roku w zł/t Dolnośląskie 27-03 października 780 693 756 850 737 791 788 865 679 -- 823 767 675 743 700 04-10 października 770 550 766 700 737 819 769 872 688 600 825 740 675 731 700 11-17 października 760 660 759 800 780 844 771 862 682 600 820 683 685 731 700 18-22 października 760 680 757 800 776 804 783 863 686 600 818 705 675 726 700 23-29 października 760 667 768 800 779 815 769 870 719 600 804 697 800 726 700 30-05-listopada 760 667 795 800 800 794 797 871 740 600 828 708 750 723 775 06-11 listopada 760 600 800 800 767 822 780 894 700 600 791 745 750 706 700 12-19 listopada 760 650 786 800 750 820 785 880 730 -- 795 683 700 709 700 20-26 listopada 760 717 814 800 757 800 786 897 717 -- 804 708 750 724 700 27-03 grudnia 760 650 850 900 730 826 810 897 750 -- 830 675 800 743 700 06-12 grudnia 760 750 796 900 775 814 807 897 750 -- 838 574 700 761 700 13-19 grudnia 760 750 802 900 786 886 815 897 735 -- 815 714 800 799 700 20-26 grudnia 760 700 840 -- 792 860 867 925 733 -- 853 760 800 818 730 27-31 grudnia 760 700 875 900 794 900 867 917 650 -- 869 788 800 848 800 Źródło: www.minrol.gov.pl pomorskie Zachodniopomorskie
Jęczmień W IV kwartale obrót jęczmieniem odbywał w większości województw. Najniższą cenę jęczmienia w pierwszym tygodniu IV kwartału zanotowano w północnej Polsce, w woj. warmińskomazurskim oraz pomorskim gdzie należało zapłacić 600 zł/t. Przemieszczając się na południe ceny powoli rosły. W woj. wielkopolskim oraz kujawsko-pomorskim i woj. łódzkim jęczmień kosztował około 635 zł/t natomiast na południu kraju na Śląsku i Podkarpaciu trzeba było zapłacić 731 zł/t oraz 700 zł/t. W trakcie kolejnych tygodni października i listopada ceny powoli rosły jednak zmiany te nie były istotnie. Dopiero w kolejnych tygodnie grudnia można było zauważyć ożywienie w cennikach. W woj małopolskim i mazowieckim po obniżkach jakie nastąpiły w pierwszym tygodniu grudnia ceny zaczęły rosnąć osiągając w ostatnim tygodniu grudnia poziom 805 zł i 809 zł za tonę. Inaczej sytuacja prezentowała się w woj. podlaskim, kujawsko-pomorski i podkarpackim, tam ceny po stabilizacji na początku grudnia w drugiej połowie miesiąca zaczęły spadać osiągając 600 zł, 650 zł 700 zł za tonę ziarna. Tabela 2. Ceny jęczmienia wg województw w IV kwartale 2010 roku w zł/t Zachodniopomorskie Pomorskie 27-03 października 630 663 750 654 685 698 722 650 -- 733 669 -- 640 -- 04-10 października 635 660 700 640 665 685 700 656 600 731 679 600 633 -- 11-17 października 613 670 700 685 739 702 700 648 600 734 629 -- 650 -- 18-22 października 640 673 700 676 726 709 700 682 600 733 658 -- 637 -- 23-29 października 650 696 700 671 745 685 705 660 600 743 648 -- 637 600 30-05-listopada 625 740 700 723 711 708 710 690 -- 778 674 -- 633 700 06-11 listopada 550 700 -- 705 764 709 760 625 600 728 721 650 640 600 12-19 listopada 643 690 700 672 739 727 708 679 600 731 628 -- 652 700 20-26 listopada 657 705 600 650 725 728 725 667 -- 738 651 650 653 700 27-03 grudnia 700 750 700 667 772 788 725 700 -- 746 663 -- 643 -- 06-12 grudnia 700 733 700 708 695 713 725 674 -- 722 554 -- 650 -- 13-19 grudnia 725 746 -- 722 778 735 725 690 -- 749 656 -- 677 -- 20-26 grudnia 650 750 -- 703 756 812 750 663 -- 777 742 -- 710 -- 27-31 grudnia 650 775 -- 744 805 809 700 600 -- 779 745 -- 730 --
Żyto Ceny żyta nie wykazywały istotnej zmienności w porównaniu z końcem 3 kwartału, jednak rozbieżność cen między poszczególnymi województwami była duża. O ile na Pomorzu żyto można było kupić już za 400 zł/t to na Podkarpaciu i w Małopolsce tona ziarna kosztowała 775 zł/t, 800 zł/t. Natomiast w pozostałych województwach żyto było sprzedawane od 500 zł/t do 617 zł/t. W trakcie października i listopada ceny na Podkarpaciu i Małopolsce i spadły do 750 i 650 zł/t natomiast na Pomorzu wzrosły o 50 do 450 zł/t. Na pozostałym obszarze kraju ceny nie uległy istotnym zmianom. W raz ze zbliżaniem się końca roku ceny między poszczególnymi województwami zaczęły się wyrównywać. Maksymalna różnica notowań wynosiła 185 zł. Najwyższe stawki nadal utrzymywały się w Małopolsce, gdzie trzeba było zapłacić 725 zł/t, natomiast na Podkarpaciu 710 zł/t. Na Pomorzu gdzie żyto było do tej pory najtańsze w grudniu nie odnotowano obrotu ziarnem na targowiskach. Prym wśród województw w których były najniższe ceny przejął rejon Podlaski i Śląski gdzie średnie ceny wyniosły 525 zł/t, 533 zł/t. Tabela 3. Ceny żyta wg województw w IV kwartale 2010 roku w zł/t Zachodniopomorskie Pomorskie 27-03 października 510 650 400 529 800 554 800 521 400 588 617 -- 556 -- 04-10 października -- 617 500 524 -- 552 775 524 -- 500 608 -- 558 -- 11-17 października -- 617 450 562 800 550 775 524 400 500 559 -- 554 -- 18-22 października -- 650 450 556 -- 559 765 518 400 525 564 -- 550 -- 23-29 października 500 650 450 545 800 545 755 506 -- 530 553 -- 550 -- 30-05-listopada 500 600 450 590 -- 554 710 506 -- 525 592 -- 556 -- 06-11 listopada -- 650 650 518 795 546 600 500 -- 600 725 -- 566 -- 12-19 listopada 480 600 600 529 -- 549 655 588 -- 575 517 -- 550 -- 20-26 listopada 500 600 500 517 750 561 655 560 450 570 544 -- 560 -- 27-03 grudnia -- 700 600 517 716 595 655 -- -- 550 538 -- 537 -- 06-12 grudnia -- 600 600 550 710 530 655 548 -- 575 550 -- 564 -- 13-19 grudnia -- 600 550 563 720 551 655 580 -- 563 575 -- 590 -- 20-26 grudnia -- 600 -- 555 725 623 655 625 -- 563 600 -- 602 -- 27-31 grudnia -- -- 550 660 -- 666 710 525 -- 533 600 -- 622 --
Kukurydza Obrót kukurydzą w IV kwartale był dość stabilny nie występowały większe ruchy cenowe, a różnice w stawkach w poszczególnych województwach były niewielkie. Jednocześnie handel ziarnem odbywał się na targowiskach w 9 województwach z czego najwyższe ceny zanotowano w województwo lubuskim gdzie mimo sporadycznego występowania, za tonę ziarna na początku października trzeba było zapłacić około 1100 zł/t. Stawka ta była o 150-200 zł wyższa niż w innych województwach. W południowej części kraju notowano również jedne z wyższych stawek, w Małopolsce, Podkarpaciu i Śląsku za tonę ziarna trzeba było zapłacić 975 zł, 950 zł, 901 zł. Natomiast w pozostałych województwach kukurydza była wyceniana od 827 do 892 zł. W trakcie kolejnych tygodni nie notowano większych ruchów cenowych oprócz województwa świętokrzyskiego gdzie ceny na przełomie listopada i grudnia ulegały krótkotrwałym wahaniom. Koniec roku zakończył się stawkami nie wiele różniącymi się od tych z początku kwartału. W województwie lubuskim za tonę ziarna należało zapłacić 1100 zł, na południu kraju stawki wynosiły od 920 do 962 zł, natomiast najtaniej za ziarno żądali rolnicy z Wielkopolski gdzie tona ziarna kosztowała 850 zł/t. Tabela 4. Ceny kukurydzy wg województw w IV kwartale 2010 roku w zł/t pomorskie Dolnośląskie 27-03 października -- -- -- -- 860 950 925 950 -- -- 882 875 -- 900 04-10 października -- -- -- -- 880 975 892 950 -- -- 901 863 -- 827 11-17 października -- -- 800 -- 880 975 856 930 -- -- 925 860 -- 827 18-22 października -- -- 800 -- 880 950 869 920 -- -- 1 007 845 -- 890 23-29 października -- -- 800 -- 880 950 895 920 -- -- 944 857 -- 890 30-05-listopada -- -- 800 -- -- 1 000 900 920 -- -- 915 854 -- 860 06-11 listopada -- -- -- -- 880 950 894 -- -- -- 940 864 -- 860 12-19 listopada -- -- 900 1 100 880 950 928 920 -- -- 953 851 -- 853 20-26 listopada -- -- 900 -- 880 925 915 890 -- -- 940 792 -- 817 27-03 grudnia -- -- -- 1 100 880 -- 950 890 -- -- 940 850 -- 830 06-12 grudnia -- -- 900 1 100 -- 975 844 920 -- -- 962 643 -- 875 13-19 grudnia -- -- 900 1 100 880 950 875 920 -- -- 965 742 -- 875 20-26 grudnia -- -- 900 -- 880 975 950 910 -- -- 962 896 -- 850 27-31 grudnia -- -- 900 1 100 880 950 983 920 -- -- 962 875 -- 850
Rzepak Sytuacja na rynku rzepaku przebiegała bardziej dynamicznie. Ceny ziarna, które rozpoczęły swój marsz w górę w połowie czerwca, kontynuowały go aż do końca roku. O ile na przełomie września i października można było liczyć, że ceny utrzymają się jedynie w lekkim trendzie wzrostowym o tyle październik i listopad przyniósł przyspieszenie tempa wzrostów notowań rzepaku. Ceny w zakładach tłuszczowych z 1300 zł/t powędrowały do 1450 zł/t na koniec listopada W pierwszym tygodniu grudnia za tonę ziarna oferowały średnio 1684 zł/t czyli o ponad 200 zł/t więcej niż w listopadzie. W kolejnych tygodniach ceny powędrowały do 1707 zł/t co stanowiło tegoroczny rekord cenowy. Ostatni tydzień grudnia przyniósł sporą zmianę, ceny rzepaku w zakładach tłuszczowych spadły do 1482 zł/t, jednak jest to chwilowa obniżka, a ceny w pierwszych tygodniach stycznia powinny powrócić do poziomu 1700 zł/t. O ile ceny netto notowane przez MRiRW nie wydają się wysokie o tyle ceny na krajowych giełdach towarowych w styczniu w ofertach kupna powinny wynosić około 2000 zł/t natomiast oferty sprzedaży 2500 zł/t. Wykres 1. Ceny rzepaku w zakładach tłuszczowych w IV 2010 roku w zł/t. 1800 1600 1400 Cena 1200 1000 30.09.2010 14.10.2010 28.10.2010 12.11.2010 25.11.2010 9.12.2010 23.12.2010 6.01.2011 Okres Źródło: www.minrol.gov.pl Makuchy i śruta rzepakowa. Makuch oraz śruta rzepakowa w IV kwartale kontynuowały tendencje wzrostową jak rozpoczęła się w I półroczu 2010. Jednak nie był one tak silne jak w przypadku rzepaku. Śruta rzepakowa na początku października kosztowała 637 zł/t i w trakcie października ceny lekko spadały. Dopiero początek listopada przyniósł wzrost stawek do 681 zł/t. Od tego momentu podobnie jak w październiku ceny zaczęły lekko spadać aby chwilę później znowu wzrosnąć. Na początku grudnia za śrutę płacono 717 zł/t i w kolejnych tygodniach ceny nieznacznie się wahał osiągając w tygodniu świątecznym 740 zł/t, a w ostatnim tygodniu grudnia 730 zł/t. W przypadku makuchu rzepakowego sytuacja wyglądała nieco inaczej. Notowania w połowie października osiągnęły swoje maksimum 796 zł/t. Stawka ta nie obowiązywała zbyt długo.
W listopadzie i grudniu ceny obniżyły się do około 750 zł/t i w poszczególnych tygodniach wahały się w przedziale +/- 20 zł. Dopiero w ostatnim tygodniu roku ceny wzrosły do 794 zł/t Wykres 2.Ceny śruty i makuchu rzepakowego w zakładach tłuszczowych w IV kw. 2010 r. w zł/t 850 800 750 Śruta rzepakow a Makuch rzepakow y Cena 700 650 600 30.09.2010 14.10.2010 28.10.2010 12.11.2010 25.11.2010 9.12.2010 23.12.2010 6.01.2011 Okres Źródło: www.minrol.gov.pl