Bogusław M. Kaszewski, Marek Nowosad, Krzysztof Siwek Zakład Meteorologii i Klimatologii UMCS Próba oceny warunków klimatycznych terenu gminy Wąwolnica w województwie lubelskim Konferencja Klimat Pola Uprawnego Zamość 14 października 2004 r.
Wstęp Jednym z elementów środowiska przyrodniczego, mającym istotny wpływ na warunki rozwoju jednostki terytorialnej (w tym także gminy), są warunki klimatyczne. Ważna jest rola: - zarówno ogólnych warunków klimatycznych - jak i warunków w skali lokalnej (mezoklimatycznej i mikroklimatycznej). Okolice Wąwolnicy (fot. W. Zgłobicki)
Cel opracowania Celem niniejszego opracowanie jest klimatyczna bonitacja terenu gminy Wąwolnica (woj. lubelskie) pod kątem lecznictwa sanatoryjnego Fot. W.Zgłobicki
Wąwolnica Teren badań na tle Lubelszczyzny
Teren badań na tle Lubelszczyzny Wąwolnica Bystra fot. W.Zgłobicki
Lokalizacji stacji meteorologicznej gmina Wąwolnica stacja Lublin -Radawiec (15-20 km od terenu gminy)
Ogólne warunki klimatyczne Wartości średnie roczne wybranych elementów meteorologicznych w stacji Lublin - Radawiec 1973-2000: - temperatura powietrza 7,3 o C - opad (śr. suma roczna) 574 mm - usłonecznienie 1700 godz. (na podstawie lat 1977 2000) - zachmurzenie ogólne nieba 6,7 - liczba dni pochmurnych (>8/10) 156 - liczba dni pogodnych (< 2/10) 34 - liczba dni z mgłą 63 - prędkość wiatru 3,3 m/s
Temperatura powietrza [ C] Opad atmosferyczny [mm] Ogólne warunki klimatyczne Przebiegi roczne wybranych elementów meteorologicznych (Lublin - Radawiec) 25 20 opad temp. pow. 90 80 70 15 60 10 50 40 5 30 0 20 10-5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 0 Średni roczny opad atmosferyczny 574 mm Średnia roczna temp. powietrza 7,3 C
godz. 300 Ogólne warunki klimatyczne Przebieg roczny usłonecznienia bezwzględnego (Lublin - Radawiec) 250 200 150 100 50 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 Ogólne warunki klimatyczne Przebieg wieloletni sum rocznych usłonecznienia (Lublin - Radawiec) godz. 2250 Średnia roczna suma usłonecznienia 1700 godz. 2000 1750 1500 1250 1000 750 500 250 0
Ogólne warunki klimatyczne Zróżnicowanie przestrzenne średniej rocznej temperatury powietrza (1951-2000) wg B.M.Kaszewskiego
Ogólne warunki klimatyczne Zróżnicowanie przestrzenne średniej rocznej sumy opadów atmosferycznych (1951-2000) wg B.M.Kaszewskiego
Ogólne warunki klimatyczne Zróżnicowanie przestrzenne średniego rocznego stopnia zachmurzenia (1951-2000) wg B.M.Kaszewskiego
Znaczne zróżnicowanie morfologiczne terenu gminy Wąwolnica Wartości poszczególnych elementów klimatycznych mogą się różnić od przedstawionych wcześniej Znaczne zróżnicowanie morfologiczne terenu gminy Wąwolnica Wartości poszczególnych elementów klimatycznych mogą się różnić od przedstawionych wcześniej
Przygotowując niniejsze opracowanie uwzględniono: wyniki badań obszarów sąsiednich o podobnych warunkach fizjograficznych (np. Michna, Paczos, Zinkiewicz, 1975: Stosunki klimatyczne Nałęczowa i okolicy) własne doświadczenie, m.in.: Kaszewski i in., 1976: Z badań nad mikroklimatem wybranych ekosystemów trawiastych Nowosad, 2003: Badania topoklimatyczne na terenie Bieszczadów i Roztocza Gluza, Siwek, 1993: Klimat lokalny okolic Jeziora Łukie wyniki obserwacji terenowych na obszarze gminy Wąwolnica
Proponujemy wydzielenie 4 typów mezoklimatu: I - o najkorzystniejszych, dla celów lecznictwa sanatoryjnego, warunkach klimatycznych II - o korzystnych warunkach klimatycznych III - o przeciętnych warunkach klimatycznych IV - o niekorzystnych warunkach klimatycznych
Metoda konstrukcji mapy bonitacyjnej Stoki o ekspozycji północnej Stoki o ekspozycji zachodniej Stoki o ekspozycji wschodniej Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Stoki o ekspozycji południowej
I - o najkorzystniejszych, dla celów lecznictwa sanatoryjnego, warunkach klimatycznych Obok obszarów wierzchowinowych zaliczono tu tereny zboczy o ekspozycji: -wschodniej i zachodniej o niewielkim (kilka ) nachyleniu -zbocza o ekspozycji południowej (nachylenie do 20 ). Napromienienie tego obszaru jest bardzo dobre. Jest to teren poza zasięgiem inwersji termicznej i występowania mgieł dolinnych. Ujemną cechę, z bioklimatycznego punktu widzenia, stanowi zbyt intensywne przewietrzanie terenów odsłoniętych.
fot. W.Zgłobicki
II - o korzystnych warunkach klimatycznych fot. W.Zgłobicki Zaliczono tu tereny zboczy o ekspozycji: wschodniej i zachodniej (nachylenie 10-20 ) strome (nachylenie ponad 30 ) zbocza o ekspozycji południowej zbocza o ekspozycji północnej o nachyleniu poniżej 10 Napromienienie tego obszaru jest dobre. Jest to teren poza zasięgiem inwersji termicznej i występowania mgieł dolinnych.
typ III typ II fot. W.Zgłobicki
III - o przeciętnych warunkach klimatycznych Objęte są tu: szerokie doliny zbocza o ekspozycji północnej o nachyleniu 10-20 strome (nachylenie ponad 30 ) zbocza wschodnie i zachodnie W typie tym wydzielono dwa podtypy: IIIa - dna i dolne fragmenty szerokich dolin. Otrzymują one stosunkowo dużą ilość energii promienistej. W dolinach mogą pojawiać się inwersje temperatury powietrza, jednak ich trwałość jest zazwyczaj mniejsza niż w IV typie mezoklimatu. Dna dolin, w których poziom wody gruntowej występuje bardzo płytko, wykazują stosunkowo wysokie wartości wilgotności względnej powietrza. IIIb - zbocza o gorszych warunkach dopływu promieniowania i oświetlenia
podtyp IIIa fot. W.Zgłobicki
IV - o niekorzystnych warunkach klimatycznych Są to wąskie, często podmokłe, doliny i silnie zacienione wąwozy, charakteryzujące się ograniczonym dopływem promieniowania słonecznego i oświetlenia oraz dużą częstością występowania inwersji termicznych i mgieł
fot. W.Zgłobicki
Fragment mapy bonitacji klimatycznej wąwóz Północno-zachodnia część gminy Wąwolnica - okolice wsi Celejów Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV dolina Bystrej wierzchowina
Mapa bonitacji klimatycznej gminy Wąwolnica Celejów dolina Bystrej Wąwolnica Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV
Uwagi końcowe Warunki klimatyczna są jednym z ważniejszych czynników, który powinno się brać pod uwagę w planowaniu przestrzennym (tu pod kątem lecznictwa sanatoryjnego). Wydaje się, że następny krok, to (po otrzymaniu informacji o planowanej lokalizacji sanatorium w konkretnym miejscu) próba oceny wpływu nowej zabudowy na warunki klimatyczne. Sądzimy, że wyniki niniejszej bonitacji, niezależnie od wykorzystania pod kątem lokalizacji obiektów sanatoryjnych, mogą być przydatne przy analizowaniu uwarunkowań rozwoju agroturystyki.
Autorzy dziękują za uwagę i zapraszają do zadawania pytań oraz do dyskusji