PROBLEMATYKA POMIARÓW I OPRACOWAŃ ELEMENTÓW METEOROLOGICZNYCH IV OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA METODYCZNA (LUBLIN, IX 2016)

Transkrypt

1 PROBLEMATYKA POMIARÓW I OPRACOWAŃ ELEMENTÓW METEOROLOGICZNYCH IV OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA METODYCZNA (LUBLIN, IX 2016) Organizatorami konferencji były Zakład Meteorologii i Klimatologii UMCS w Lublinie, Oddział Lubelski Polskiego Towarzystwa Geofizycznego oraz Komisja Agrometeorologii i Klimatologii Stosowanej Oddziału Lubelskiego Polskiej Akademii Nauk. Inspiracja do organizowania konferencji metodycznych zrodziła się po konferencji Problemy współczesnej klimatologii i agrometeorologii regionu lubelskiego, która odbyła się w 1996 r. w Lublinie i Zagłęboczu. Do dziś jest wspominana przez jej uczestników jako ta, na której organizatorzy zafundowali uczestnikom odczucia cieplne określane jako bardzo zimno. Na tamtej konferencji wiele wystąpień dotyczyło problematyki metodycznej. W związku z tym co 5 lat Zakład Meteorologii i Klimatologii UMCS organizował konferencje dotyczące metod pomiarów meteorologicznych i opracowań klimatologicznych. Kolejne konferencje odbyły się w Lublinie, w Lublinie i Nałęczowie oraz w Zwierzyńcu. Na początku IV Konferencji, w Auli Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS, przywitał gości Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Konferencji Bogusław Michał K a s z e w - s k i. Zwrócił uwagę na 5 ważnych zagadnień, które dobrze jest poddać pod dyskusję na konferencji: porównywanie wyników pomiarów uzyskanych metodami tradycyjnymi i automatycznymi; wykorzystanie i ocena danych historycznych oraz jakość tych danych; możliwości wykorzystywania w klimatologii takich metod, jak sieci neuronowe czy analiza falkowa; problemy terminologiczne (potrzeba ujednolicenia pojęć, np. fale ciepła, fale upałów, fale mrozów); problemy w badaniu warunków klimatycznych w mieście (zmienność przestrzenna tych warunków, porównywanie danych pochodzących z różnych punktów w mieście). Uroczyste otwarcie konferencji zaszczycili swoją obecnością Jego Magnificencja Rektor UMCS (prof. dr hab. S. M i c h a ł o w s k i), Prorektor UMCS ds. Nauki i Współpracy Międzynarodowej (prof. dr hab. R. D o b r o w o l s k i), Dziekan (dr hab. S. Te r p i ł o w s k i, prof. UMCS) i trzech Prodziekanów Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS. W konferencji uczestniczyło ok. 60 osób reprezentujących różne ośrodki uniwersyteckie i naukowo-badawcze. Wygłoszono 22 referaty i zaprezentowano ponad 30 posterów. Poszczególne sesje referatowe prowadzili (kolejność chronologiczna): J. K o ł o d z i e j, Z. U s t r n u l, A. M a r s z, M. C z a r n e c k a, K. B r y ś, K. P i o t r o w i c z, E. B e d n o r z i A. B o k w a. Sesję posterową prowadzili A. S t y s z y ń s k a i R. Tw a r d o s z. Program pierwszej sesji objął referaty zamawiane, które wygłosili Z. Ustrnul z UJ i IMiGW (Metody badań przestrzennych w klimatologii) oraz P. K o w a l s k i z Zakładu Statystyki Matematycznej UMCS (Weryfikacja hipotez statystycznych i błędy z nią związane). Prz. Geof. LXI, 3-4 (2016)

2 276 Kronika Znaczna liczba wystąpień dotyczyła zagadnień związanych z występowaniem fal ciepła/upałów oraz chłodu. Poruszono problematykę dotyczącą kryteriów ich wyróżniania (A. K r z y ż e w s k a, K. J a r z y n a), oceniono zastosowanie analizy falkowej w badaniu cykliczności tego rodzaju zdarzeń (M. O w c z a r e k i K. Wi e j a k) oraz przedstawiono ich uwarunkowania cyrkulacyjne w różnych skalach przestrzennych (K. B a r t o s z e k i A. K r z y ż e w s k a, M. P ó ł r o l n i c z a k, A.M. To m c z y k i E. B e d n o r z). Ponadto określono zależność liczby niezwykle zimnych i ciepłych miesięcy w Europie od liczby uwzględnionych stacji meteorologicznych (R. Tw a r d o s z i U. K o s s o w s k a-c e z a k) oraz przeanalizowano wpływ okresów gorących i zimnych na człowieka (M. Ku c h c i k). Prezentowano możliwości zastosowania sztucznych sieci neuronowych w typologii form cyrkulacji atmosferycznej (M. M a r o s z), omówiono przestrzenne i czasowe zróżnicowanie cyrkulacji atmosferycznej w Polsce (P. P i o t r o w s k i) oraz przedstawiono metody badań nad przemieszczaniem się centrów aktywności atmosfery (M. F a l a r z). Ponadto scharakteryzowano występowanie silnych wyżów nad Polską i dokonano oceny wpływu układów wysokiego ciśnienia na temperaturę powietrza w Krakowie (Z. B i e l e c-b ą k o w s k a i K. P i o t r o w i c z). Zaprezentowano także wpływ cyrkulacji atmosferycznej na oddziaływanie bodźcowe ciśnienia atmosferycznego w Warszawie (K. R o z b i c k a i T. R o z b i c k i) oraz na natężenie silnych obciążeń cieplnych organizmu człowieka w Lublinie (K. B a r t o s z e k, S. We r e s k i, A. K r z y ż e w s k a i M. D o b e k).ponadto przedstawiono możliwości wykorzystania naziemnych pomiarów ciśnienia atmosferycznego do badań nad tatrzańską falą orograficzną (J. S z m y d). Omówiono zagadnienia związane z problematyką kontroli jakości systemów pomiarowych (Z. C a p u t a i G. Z i e l i ń s k i), wykorzystania danych teledetekcyjnych w celu podniesienia wiarygodności naziemnych obserwacji pogody (G. K o ł o d z i e j) oraz pomiarów turbulencyjnych strumieni Fot. 1. Uczestnicy konferencji przed budynkiem Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS w Lublinie (S. Wereski)

3 Kronika 277 Fot. 2. Warsztaty terenowe w Ogrodzie Botanicznym UMCS. Informacje na temat pomiarów topoklimatycznych prowadzonych przez Zakład Meteorologii i Klimatologii UMCS w Lublinie przedstawił A. Gluza (S. Wereski) gazów cieplarnianych (Pracownicy Katedry Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu Łódzkiego). Przedstawiono możliwości wykorzystania historycznych serii pomiarów meteorologicznych (J. F i l i - p i a k, K. J a r z y n a) oraz przydatność wartości liczbowych wybranych elementów meteorologicznych pochodzących z różnych baz danych (A.A. M a r s z, L. C h o j n a c k a-o ż g a i W. O ż g a). Porównano wyniki pomiarów meteorologicznych wykonanych przyrządami tradycyjnymi i automatycznymi (D. Matuszko i R. Nowak oraz R. Przybylak, J. Uscka-Kowalkowska i A. Araźny), omówiono działanie deszczomierza wagowego (Z. C a p u t a i G. Z i e l i ń s k i) oraz wykorzystanie światłomierza w badaniach topoklimatycznych (Pracownicy Instytutu Geografii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach). Wystąpienia dotyczyły także badań klimatu Warszawy (K. L e z i a k, K. N e l k e n i E. Ż m u d z k a ; P. Milewski, T. Rozbicki, D. Gołaszewski i K. Rozbicka; J. Baranowski) i Krakowa (A. B o k w a). Przedstawiono zmienność czasową wartości promieniowania słonecznego w Toruniu (Pracownicy Katedry Meteorologii i Klimatologii UMK), Belsku (K. N e l k e n) i Puławach (I. Wó j c i k i A. N i e r ó b c a). Oceniono zmienność przestrzenną dni charakterystycznych w Polsce Środkowo- -Wschodniej (A. M ą k o s z a) oraz temperatury powietrza i opadów w okresie wegetacyjnym w Polsce (K. S z y g a-p l u t a i A.M. To m c z y k). Określono przestrzenne zróżnicowanie opadów śniegu w Arktyce Rosyjskiej (E. B e d n o r z i J. Wi b i g) oraz zmienność czasu trwania termicznej zimy w Polsce (M. C z a r n e c k a i J. N i d z g o r s k a-l e n c e w i c z). Omówiono także warunki bioklimatyczne Polski Wschodniej pod kątem możliwości uprawiania określonych form turystyki (S. We r e s k i, M. D o b e k i K. K i e r k ł o). Ponadto zaprezentowano metodę wydzielania regionów klimatycznych Polski (K. K o n c a-k ę d z i e r s k a) i omówiono możliwości wykorzystania systemów informacji geograficznej do optymalizacji pomiarów topoklimatycznych (K. L e z i a k).

4 278 Kronika Fot. 3. Sesja terenowa w Poleskim Parku Narodowym prowadzona przez pracownika PPN A. Różyckiego (S. Wereski) Przedstawiono metodę weryfikacji prognozy opadów na podstawie danych termicznych (P. P i o - t r o w s k i i M. S i e d l e c k i), dokonano oceny zachmurzenia nad Polską na podstawie obserwacji satelitarnych (A. K o t a r b a) oraz omówiono przydatność modelu Polar WRF do parametryzacji warstwy granicznej atmosfery nad Svalbardem (B. C z e r n e c k i, M. K r y z a, K. M i g a ł a, L. K o l e n d o - w i c z i N. P i l g u j). Poruszono także problematykę pomiarów zanieczyszczeń powietrza oraz ich związku z warunkami pogodowymi (K. J a r z y n a, R. K o z ł o w s k i i M. S z w e d, J. J ę d r u s z k i e w i c z, B. C z e r n e c k i i M. M a r o s z) i wpływem na dynamikę wzrostu świerka pospolitego (M. B ł a ś, M. Godek, M. Sobik i M. Szymanowski). Zwrócono uwagę na wpływ współczesnych zmian klimatu na produkcję elektryczną w Polsce (zespół autorów koordynowany przez M. M i ę t u s a) oraz na zmiany normatyw klimatycznych w budownictwie (A. S t y s z y ń s k a). Wystąpienia w czasie konferencji zostały podsumowane przez Komisję Wniosków pracującą pod kierownictwem E. Żmudzkiej. W skład komisji wchodzili ponadto M. K e j n a, J. L e ś n y, D. M a t u s z k o i M. N o w o s a d. Uwypuklono trudności dotyczące korekcji danych i związane z tym kłopoty z zachowaniem homogeniczności serii pomiarowych. Dyskusyjna wydaje się jakość niektórych internetowych baz danych meteorologicznych. Uwaga ta dotyczy w szczególności wpływu zabiegów homogenizacyjnych na wiarygodność danych, a w konsekwencji na otrzymywane wyniki badań. Zwrócono uwagę na możliwości wykorzystania metod dendroklimatologicznych. Pewien niedosyt wzbudziło, zdaniem komisji, znikome odniesienie wystąpień do metod badań stosowanych w przewodnich światowych ośrodkach naukowych.

5 Kronika 279 Uczestnicy spędzili godziny popołudniowe drugiego dnia konferencji w Ogrodzie Botanicznym UMCS. A. G l u z a przedstawił problematykę badań topoklimatycznych tam prowadzonych. Pracownik Ogrodu zaprezentował poszczególne działy ekspozycji botanicznych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na te rośliny, które zwiedzający mogli skosztować. Ostatniego dnia konferencji uczestnicy wzięli udział w sesji terenowej. Jej program obejmował zagadnienia oddziaływania Kopalni Węgla Kamiennego Bogdanka na środowisko przyrodnicze oraz problematykę dotyczącą funkcjonowania Poleskiego Parku Narodowego. Zarówno organizatorzy konferencji, jak też uczestnicy uważają, że w zakresie problematyki pomiarów meteorologicznych i opracowań klimatologicznych jest szereg zagadnień dyskusyjnych. Być może jednym z forów dyskusyjnych będzie konferencja metodyczna w 2021 r. Krzysztof Bartoszek, Marek Nowosad