IKONA OBRAZ I SŁOWO MIĘDZY TYM CO ULOTNE A WIECZNE.

Podobne dokumenty
10 lutego o godz. 18 w Muzeum Ikon w Supraślu otwarta została stała ekspozycja Ikona Obraz i Słowo między tym co ulotne a wieczne.

Ikonostas w Cerkwi p.w. Św. Bazylego Wielkiego w Koniecznej

Ikona obraz sakralny, powstały w kręgu kultury bizantyńskiej wyobrażający postacie świętych, sceny z ich życia, sceny biblijne lub

II Międzynarodowy Konkurs Ikonograficzny. II Międzynarodowy Konkurs Ikonograficzny NOWA EPIFANIA PIĘKNA wyniki

Program zajęć artystycznych w gimnazjum

edukacja oferta dla grup zorganizowanych

Święta Bożego Narodzenia wiernych prawosławnych i grekokatolików

Strumiłowski Kościół, religie Piękno i zbawienie świat?

KS. RENÉ LAURENTIN MATKA PANA KRÓTKI TRAKTAT TEOLOGII MARYJNEJ WYDANIE INTEGRALNE SPIS TREŚCI

Msze roratnie najczęściej są odprawiane we wczesnych godzinach porannych, lampionami.

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA KLASY I SP Zgodne z programem nauczania nr AZ-1-01/10

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.

Chrześcijaństwo: Prawosławie. Weronika Druchniak

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas I VI WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY I

Mater Ecclesiae MARYJA MATKĄ CHRYSTUSA, KOŚCIOŁA I KAŻDEGO CZŁOWIEKA REDEMPTORIS MATER. czytaj dalej MATKA KOŚCIOŁA

WYSTAWY CZASOWE Bursztyn Myrta Wystawa pod patronatem Profesora Władysława Bartoszewskiego Prezentowana od 14 czerwca do 30 września 2007

ROK SZKOLNY 2016/2017

Klasztor i cerkiew w Supraślu

WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH. KLASY II i III

WYMAGANIA PROGRAMOWE I KRYTERIA WYMAGAŃ z KATECHEZY. w SZKOLE PODSTAWOWEJ w KOŃCZYCACH MAŁYCH KLASY IV - VI

Niedziela Chrztu Pańskiego (2) Mt 3, Nowe stworzenie II Niedziela Zwykła J 1, Rozpoznać Jezusa III Niedziela Zwykła Mt 4,


ŚLĄSKA SZKOŁA IKONOGRAFICZNA FORMULARZ ZGŁOSZENIOWY

Kryteria ocen z religii klasa IV

PODSTAWA PROGRAMOWA NAUCZANIA RELIGII PRAWOSŁANEJ POLSKIEGO AUTOKEFALICZNEGO KOŚCIOŁA PRAWOSŁAWNEGO SZKOŁA PODSTAWOWA

Ostrów Płn., cerkiew parafialna

NOWY PROGRAM NAUCZANIA RELIGII ADWENTYSTYCZNEJ W SZKOLE LUB W PUNKCIE KATECHETYCZNYM

Wiara w świecie bizantyńskim

WYMAGANIA PODSTAWOWE I PONADPODSTAWOWE Z RELIGII DLA KLASY IV

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI

Cel: Przybliżenie postaci Maryi Bożej Matki jako pierwowzoru wiary dla każdego chrześcijanina. Ukazanie znaczenia jej kultu w Kościele.

Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej

Umiejętności na ocenę dopuszczającą. Umiejętności na. ocenę dostateczną

Wiadomości ogólne. VIII Dział 2 Religia. Teologia. VIII.1 Dział 2 Religia. Teologia wiadomości ogólne

Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klas 0 VI

Wiesław M. Macek. Teologia nauki. według. księdza Michała Hellera. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Plan działań Podlaskiej Rodziny Szkół im. Jana Pawła II w roku szkolnym 2017/2018

INSTYTUT HISTORII SZTUKI SZCZEGÓŁOWY PLAN STUDIÓW (PROGRAM RAMOWY) Studia stacjonarne I stopnia rok 2017/2018

Smoczyński retrospektywnie.

Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI

Niedziela Chrztu Pańskiego Łk 3, Trzy chrzty II Niedziela Zwykła J 2, Wszystko i cokolwiek III Niedziela Zwykła Łk 1, 1-4; 4,

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I LICEUM. TEMAT Godz. TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY Czas realizacji

ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE KLASA 3 GIM

Ryszard Bojarski. Udział w pracach Zespołu Podstaw Programowych (2013).

KLASA I-WYMAGANIA EDUKACYJNE NA ŚRÓDROCZNE I ROCZNE OCENY Z RELIGII Ocenie podlegają: Krótkie wypowiedzi ustne. Prowadzenie zeszytu ćwiczeń.

KLASA 0-WYMAGANIA EDUKACYJNE NA ŚRÓDROCZNE I ROCZNE OCENY Z RELIGII I. Znajomość modlitw: Znak Krzyża; Modlitwa do Anioła Stróża Modlitwa Pańska;

KRYTERIA OCEN Z RELIGII

NIEDZIELA, (2. niedziela adwentu)

Na zakończenie nauki w klasie IV uczeń potrafi:

Ikony. Część II. Wykład dla kursu przewodnickiego SKPB Warszawa 2013/2014. Piotr Malec

Gimnazjum kl. I, Temat 29

ROK SZKOLNY 2016/2017

RUCHOMy TEATR XXI WIEKU DLA DZIECI XXIV sceny biblijne i historyczne. OfERTA EDUKACyJnA

PYTANIA POWTÓRZENIOWE Z PALSTYKI DLA KL.II I półrocze cz.3

1. Okres wczesnobizantyński: Okres średniobizantyński: Okres późnobizantyński:... Główne ośrodki:...

STARA FABRYKA. ul. Plac Żwirki i Wigury Bielsko-Biała. www: muzeum.bielsko.pl tel:

KRYTERIA OCENIANIA Z RELIGII DLA KLASY IV, V, VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ

raniero cantalamessa w co wierzysz? rozwazania na kazdy dzien przelozyl Zbigniew Kasprzyk wydawnictwo wam

I. Ty ścieżkę życia mi ukażesz

EUCHARYSTIA Aleksander Schmemann Białystok 1997 Książka dotyczy sakramentu Świętej Eucharystii w aspekcie duchowości prawosławnej.

Chrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa.

Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.

UCHWAŁA NR / / SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia marca 2014 roku

Temat: Sakrament chrztu świętego

WYMAGANIA PROGRAMOWE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLASY VI.

Wstęp...5. Okres Adwentu i Bożego Narodzenia

Jezus prowadzi. Wydawnictwo WAM - Księża jezuici

Historia kształtowania się liturgii uświęcenia czasu...77

SZKOLNY ZASTAW TEMATÓW PROJEKTÓW EDUKACYJNYCH W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

Częstochowa (Woj. Śląskie)

Kraina UNESCO KRAINA UNESCO

Wymaganie edukacyjne z religii dla klas II. Rozumie, że modlitwa jest formą rozmowy z Bogiem.

Wiadomości, umiejętności i postawy. ucznia

Przedmiotowy system oceniania z religii prawosławnej w Szkole Podstawowej nr 28 w Białymstoku

SPIS TREŚCI. Wstęp 3.

KSIĘGA URANTII BIBLIA 2.0

edukacja oferta dla grup zorganizowanych

Anna Małecka. Zamek Królewski w Warszawie wielokrotnie

M O D L IT W Y I PIEŚNI M ARYJN E

1) Zapalenie świecy i wypowiedzenie słów Światło Chrystusa (uczestnicy odpowiadają Bogu niech będą dzięki ).

7 minut. na ambonie. Homile na rok C

Elżbieta Jezierska. Kraina sztuki. Scenariusz 6. Urok i symbolika Domów Uwielbienia świątyń starożytnego Egiptu

Moja mała Ojczyzna Program ścieżki - edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie rawskim.

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I

Opublikowany w Serwis Miasta i Gminy Trzcianka (

Rozkład materiału nauczania treści programowe dla klasy pierwszej gimnazjum

ADWENT, BOŻE NARODZENIE I OKRES ZWYKŁY

MARYJA NAPEŁNIONA DUCHEM ŚWIĘTYM. Wstęp

UCHWAŁA NR IX/59/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 27 kwietnia 2015 r.

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

VII PIELGRZYMA ŻYWEGO RÓŻAŃCA

ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH I Gimnazjum W Gimnazjum nr 53

Radom, 18 października 2012 roku. L. dz. 1040/12 DEKRET. o możliwości uzyskania łaski odpustu zupełnego w Roku Wiary. w Diecezji Radomskiej

WYMAGANIA Z RELIGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE IV

Przedmiot do wyboru: Polski kalendarz świąteczny i obrzędowy - opis przedmiotu

,, pośrodku najstarszej z ziem piastowskich, gdzie zaczęły się dzieje narodu, państwa i Kościoła

Elżbieta Jezierska. Kraina sztuki. Scenariusz 7. Pełna nastroju architektura średniowiecznych kościołów

Transkrypt:

wystawy stałe IKONA OBRAZ I SŁOWO MIĘDZY TYM CO ULOTNE A WIECZNE. Doktryna Kościoła prawosławnego ma swój niepodzielny i jednolity wizerunek, przejawiający się w obrzędowości religijnej, jej sztuce i symbolice. Staje się ona dla wiernych obrazem świata kosmosu i należy ją odczytywać w sensie teologicznym. Tak też została skomponowana ekspozycja stała w Muzeum Ikon w Supraślu. Jej nastrój i aranżacja, przenosi widza w nieznaną, tajemniczą przestrzeń, która budzi emocje, przenikając do najgłębszej duchowości. Niezwykłe doznania, jakie towarzyszą podczas zwiedzania muzeum, potęguje wszechobecna muzyka, jednogłosowy śpiew chóralny, służący kontemplacji świętych wizerunków, zgodnie ze słowami ojców Kościoła: Niech twój głos śpiewa, a rozum pilnie rozmyśla nad światem. KANON Wprowadzenie w tematykę ikony Dorobek sztuki starożytnej, a zwłaszcza kultury hellenistycznej oraz wczesnochrześcijańskiej twórczości, znalazł swą kontynuację i rozkwit w Bizancjum. To tu narodziła się sztuka ikony, której forma, treść i symbolika była efektem wcześniejszych doświadczeń religijnych i artystycznych przełożonych na potrzeby chrześcijaństwa. Wypracowany i powielany przez ikonopisarzy kanon ikony jest zbiorem zasad i wzorów, mówiących o jej wartości teologicznej. Niemal te same czynniki określają walory artystyczne ikony. Zgodność z kanonem światło, kolor, sposób przedstawienia postaci lub sceny, ukazanie czasu, perspektywa, symbolika, podpisy, w połączeniu z precyzją wykonania i twórczym natchnieniem nadającym jej indywidualny charakter, powoduje, iż ikona staje

się rodzajem szczególnej sztuki i filozofii, w pełni zrozumiałej jedynie w związku z jej płaszczyzną duchową. Ikony prezentowane w konstrukcjach przypominających katakumby rzymskie, w otoczeniu polichromii ściennych, będących replikami wczesnochrześcijańskich malowideł, są przykładem przedstawień zachowujących kanon. ŚWIĄTYNIA Ikona tworzona jest na potrzeby modlitwy. Jej podstawowym miejscem jest świątynia. Dlatego też w tej części ekspozycji możemy zobaczyć film ilustrujący proces powstawania ikony, w którym znalazły się również odniesienia do symboliki poszczególnych jej elementów. Dla zobrazowania głównych świąt roku liturgicznego, w sali poświęconej świątyni umieszczono przedstawienia nazywane Ikonami Wielkich Świąt oraz Menologiony wizerunki kalendarzowe. Ponadto można tu zobaczyć makietę cerkwi prawosławnej, na której wyszczególniono najważniejsze elementy budujące jej strukturę, takie jak: ikonostas, prestoł, żertwiennik, Golgotę, panichidnik, itp. Modlitewne wstawiennictwo uosabiają tu wizerunki tworzące Deesis z górującą nad nim ikoną Mandylionu. Jest to nawiązanie do głównego przesłania ikonostasu, jakim jest modlitwa orędownicza.

IKONY PODRÓŻNE Najświętszy znak chrześcijaństwa, symbol odkupienia i zwycięstwa, to główna myśl tej części ekspozycji. Prezentowane są tu metalowe krzyże, związane z wytwórczością staroobrzędowców, a także wczesnośredniowieczne krzyżyki i zawieszki, odnajdywane podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na Podlasiu. Pokaz krzyży wzbogacają niewielkich rozmiarów metalowe ikony oraz przedstawienia na desce z wbudowanym mosiężnym krzyżem, czy też ikoną. IKONY CHRYSTUSA Przedstawienia Syna Bożego stanowią w teologii bizantyńskiej szczególne wyznanie wiary we wcielenie, są niejako obrazem unii hipostatycznej. Owe wyobrażenia Słowa Bożego w ikonografii są próbą opisania nieopisanego. Ikony Zbawiciela przez wzgląd na zawarte w nich treści posiadają różne formy, które odpowiadają wielości znaczeń Boskiej Istoty ukrytej w ludzkim ciele. Tematykę chrystologiczną otwiera wyłaniające się z półmroku monumentalne współczesne malowidło przedstawiające Mandylion wizerunek Chrystusa Nie ręką ludzką stworzony, będący archetypem wszystkich innych przedstawień.

ŚWIĘTO JORDANU W pierwszych wiekach chrześcijaństwa święto Chrztu Pańskiego obchodzone było razem z Narodzeniem Chrystusa. Teofania odczytywana jest jako spełnienie aktu narodzin. Mając na uwadze znaczenie tego wydarzenia oraz roli, jaką odegrał w nim św. Jan Chrzciciel, poświęciliśmy mu na wystawie specjalne miejsce. Przy dioramie przedstawiającej obchody Święta Jordanu na Podlasiu zamieszczone zostały ikony, na których w różny sposób wyobrażony został św. Jan Chrzciciel. Zawsze jednak występuje on jako świadek, któremu dane było spotkać i przyjąć Mesjasza. IKONY MATKI BOŻEJ Ikony Bogarodzicy to najliczniej reprezentowane w kolekcji muzeum przedstawienia. W pewnej mierze potwierdza to siłę kultu Matki Bożej, właściwą dla duchowości prawosławia. Wizerunki maryjne w swoisty sposób obrazują tajemnicę wcielenia, są głębokim przekazem teologicznych treści. Boża Rodzicielka jest pojmowana jako granica, między bytem ziemskim i nadprzyrodzonym, jako fundament, orędowniczka i opiekunka. Historyczne nazewnictwo ikon Bogarodzicy grupuje je na podstawowe typy ikonograficzne, z których najbardziej popularne to: Matka Boża Oranta, Tronująca, Hodegetria i Eleusa (ros. Umilenje). Drugą grupę ikon Matki Zbawiciela stanowią wyobrażenia tworzone w oparciu o hymnografię maryjną, będące metaforą złożonych treści, ilustrujące nieskończone

źródło łask, pocieszenia i opieki jakim jest Bogarodzica. Tworzą je, między innymi przedstawienia określane mianem: Krzew Gorejący, Życiodajne Źródło, Wszystkich Strapionych Radość oraz Pokrow Opieka Matki Bożej. SZTUKA IKONY Na stałej ekspozycji Muzeum Ikon w Supraślu można zobaczyć specjalnie przygotowane projekcje, prezentowane w atrakcyjnej wizualnej formie na ekranie parowym, ilustrujące rozwój sztuki chrześcijańskiej, a w szczególności malarstwa ikonowego. Różnorodność wirtualnie przedstawianych zabytków odnosi się również do aspektów technologicznych ich wykonania. Wśród nich zobaczyć możemy najsłynniejsze polichromie poczynając od malarstwa katakumbowego, mozaiki wraz ze znakomitymi przykładami monumentalnych, świątynnych realizacji, np. z Sycylii, ikony na desce od tych najstarszych, tworzonych metodą enkaustuki, datowanych na VI w., do rozwiniętej już formy przedstawienia ikonowego, wizerunki powstające techniką reliefu w kości słoniowej czy w kamieniu, piękne dzieła metaloplastyki ikony tworzone na złotych czy srebrnych blachach, emaliowane, a niekiedy wzbogacane szlachetnymi kamieniami oraz miniaturowe iluminacje zdobiące karty starych ewangeliarzy, jak również wyobrażenia nanoszone (wyszywane) na tkaninach. W ten sposób można przenieść się w wirtualny świat sztuki chrześcijańskiej, prześledzić jej rozwój, uświadomić sobie jej różnorodność, zobaczyć najsłynniejsze zabytki na co dzień dla nas niedostępne.

IKONY STAROOBRZĘDOWCÓW Staroobrzędowcy to ginąca grupa etniczno-religijna, historycznie związana z twórczością ikonową. Uznawani są za strażników kanonu tradycyjnych wzorów ikonograficznych. Zgromadzenia starowierów, które pojawiły się na ziemiach polskich na przełomie XVII i XVIII w. (Wietka), funkcjonują nadal w naszej przestrzeni kulturowej (molenny w: Gabowych Grądach, Wodziłkach, Suwałkach). Są to społeczności hermetyczne, odizolowane, przestrzegające zakazu wstępu wyznawców innych religii do swych świątyń. Dlatego też muzeum staje się jednym z nielicznych miejsc, w których możemy zetknąć się z reliktami ich tożsamości i obyczajowości religijnej, czego najlepszym przykładem są ikony. Mając na uwadze znaczenie twórczości staroobrzędowych pracowni ikonograficznych dla historii malarstwa ikonowego, prezentujemy na ekspozycji stałej reprezentatywny zbiór tego typu zabytków.

IKONY NA ZIEMIACH POLSKICH Odrębność kulturowa tradycji bizantyńskiej, bałkańskiej, ruskiej czy polskiej wpływała na postać ikon powstających w danej rzeczywistości. Na Podlasiu istotne znaczenie na charakter przedstawienia ikonowego miały czasy unii. Wizerunki, jakie spotykamy dziś w cerkwiach i kościołach naszego regionu stylistycznie zbliżone są do obrazów charakterystycznych dla malarstwa zachodniego doby baroku. Widoczne jest tu dążenie do przestrzennej perspektywy, plastyczne operowanie światłocieniem. Przykładem tej twórczości na wystawie stałej muzeum są osiemnastowieczne ikony z cerkwi w Czyżach, ukazujące proroków, apostołów i ewangelistów. FRESKI Ekspozycję zamyka prezentacja unikatowych szesnastowiecznych pobizantyńskich malowideł ściennych, ocalałych ze zburzonej w lipcu 1944 r. cerkwi Zwiastowania NMP, monasteru supraskiego. Zachowane części polichromii, stanowiły dekorację dwóch ośmiobocznych filarów korpusu głównego. Dziś prezentowane są w otoczeniu archiwalnych zdjęć ukazujących jej stan z początków XX w.

Dodatkowa wartością tej części wystawy jest prezentowany na zakończenie zwiedzania film animowany, w którym poprzez krótką artystyczną formę przekazane zostały najważniejsze wydarzenia w dziejach klasztoru, mające wpływ na zachowanie tych bezcennych malowideł w skarbcu kultury polskiej. Przedstawienia z grupy męczenników i rycerzy. malowideł ukazujących świętych