ZINTEGROWANE ZARZĄDZANIE SZANSA CZY KONIECZNOŚĆ?

ZINTEGROWANE ZARZĄDZANIE SZANSA CZY KONIECZNOŚĆ?

W latach 2005 2010 prowadzone były prace nad Strategią Zintegrowanego Zarządzania Obszarami Przybrzeżnymi Województwa Pomorskiego; Inspiracją do sporządzania Strategii była Rekomendacja Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2002/413/WE z dnia 30 maja 2002 r. dotycząca realizacji ZZOP w Europie. Rekomendacja ta nakazuje Państwom Członkowskim opracować - we współpracy z władzami regionalnymi Narodową strategię, lub jeżeli jest to właściwe, kilka strategii wdrożenia zasad zintegrowanego zarządzania obszarami przybrzeżnymi Strategia ZZOP województwa pomorskiego była projektem pilotażowym, powstającym praktycznie bez wsparcia z poziomu narodowego

W procesie zintegrowanego zarządzania powinny współdziałać: Organy administracji publicznej zobligowane i upoważnione przepisami prawa do podejmowania decyzji w zakresie: zaspokajania potrzeb społeczności lokalnych; zarządzania środowiskiem i jego ochrony; ochrony i rozwoju dziedzictwa kulturowego. A także: przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą, ich zrzeszenia i reprezentacje; organizacje pozarządowe prowadzące działalność w obszarze; grupy obywateli artykułujące doraźne i uzasadnione interesy, o ile nie są one dostatecznie reprezentowane w inny sposób.

Administracja publiczna, której organy i przedstawiciele bezpośrednio uczestniczą w procesach decyzyjnych dotyczących zagospodarowania przestrzeni to: Samorząd Województwa, Powiaty ziemskie oraz miasta na prawach powiatu, Miasta i gminy samorządowe ; Ponadto: W zakresie ochrony środowiska i zdrowia: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, organy Nadzoru Górniczego, Dyrektorzy Regionalni Lasów Państwowych, Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, Geolog Wojewódzki, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny, Inspektorzy Powiatowi, Wojewódzki Zarząd Melioracji Wodnych, Dyrekcja Parku Krajobrazowego lub Zespołu Parków, Izba Rolnicza; W zakresie ochrony dóbr kultury: Wojewódzki Konserwator Zabytków; W zakresie transportu, energetyki i gospodarki komunalnej: Komendant Wojewódzki Policji, Polskie Koleje Państwowe SA, Dyrekcja Generalna Dróg i Autostrad, Zarząd Dróg Wojewódzkich, Zarządy Dróg Powiatowych, Komendanci Powiatowi i Miejscy Policji, Koncern Energa SA i Rejony Energetyczne, Okręgowy Zakład Gazowniczy i jego Oddziały, Przedsiębiorstwa i zakłady gospodarki komunalnej; W zakresie bezpieczeństwa Państwa i obronności: Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Wojewódzki Sztab Wojskowy, Komendant Wojewódzki Straży Pożarnej, Komendant Morskiego Oddziału Straży Granicznej Dowódcy Jednostek Wojskowych, Komendanci Poligonów, Komendanci Rejonowi Straży Pożarnej; Oraz: władające znacznej wartości mieniem Skarbu Państwa: Agencja Mienia Wojskowego, Agencja Nieruchomości Rolnych SP;

W ramach przygotowywania Strategii: 1.Zorganizowano trzy konferencje z udziałem najważniejszych uczestników procesu zagospodarowania obszarów przybrzeżnych przedstawicieli samorządów terytorialnych, administracji rządowej, środowisk naukowych w tym szczególnie przyrodników, przedsiębiorców i właścicieli nieruchomości, organów obronności kraju. Na konferencjach, których najważniejszą częścią były dyskusje i warsztaty omawiano najważniejsze problemy występujące w obszarach przybrzeżnych. Oto tematy prowadzonych dyskusji: Prawo obowiązujące w obszarach przybrzeżnych źródłem konfliktów o przestrzeń (Krokowa 27 października 2006); Planowanie przestrzenne narzędziem ZZOP nadzieje i zagrożenia (Krokowa); Mierniki zaawansowania procesów zrównoważonego rozwoju i wdrażania ZZOP (Krokowa) Przykłady i skutki konfliktów w obszarze przybrzeżnym (Puck, 19 kwietnia 2007); Przyczyny konfliktów w obszarach przybrzeżnych (Puck) Kierunki rozwiązywania konfliktów w obszarze przybrzeżnym (Puck)

2. Opracowano materiały i dokumenty studialne stanowiące bazę danych i źródło wiedzy o zagospodarowaniu przestrzennym obszarów przybrzeżnych, występujących problemach i propozycjach ich rozwiązywania, w tym: Baza danych o przestrzeni, społeczeństwie i gospodarce obszarów przybrzeżnych województwa pomorskiego zawierająca mapy GIS; Raport o bieżącej polityce, procedurach, podstawach prawnych i praktyce planowania przestrzennego obszarów przybrzeżnych Polski; Konflikty w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru przybrzeżnego województwa pomorskiego ekspertyza naukowa; 3. Przygotowano dwa projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (gmina Ustka otoczenie SPN oraz gmina Stegna ujście Wisły), których zadaniem było praktyczne rozpoznanie możliwości stosowania narzędzi planowania przestrzennego w rozwiązywaniu konfliktów powstających w obszarze przybrzeżnym. W ramach sporządzanych projektów przeprowadzono pilotażowe dyskusje konferencje uzgadniające z udziałem instytucji zarządzających, które pokazały możliwości wypracowywania wspólnego stanowiska w trudnych kwestiach. (Projekt Ujście Wisły został doprowadzony do końca i stanowi obecnie prawo miejscowe);

Równolegle z pracami prowadzonymi nad Strategią ZZOP realizowany był projekt INTERREG IIIb CADSES PlanCoast, w którym Wojewódzkie Biuro Planowania Przestrzennego było jednym z dwu polskich partnerów. W ramach tego projektu powstały: Uruchomiono stronę internetową na której prezentowane są powstałe opracowania. W założeniu strona miała stanowić miejsce kontaktu zainteresowanych, forum dyskusji i wymiany doświadczeń Przygotowano (Urząd Morski w Gdyni, Instytut Morski w Gdańsku oraz WBPP w Słupsku) projekt planu zagospodarowania przestrzennego Zatoki Puckiej pionierskiego opracowania pilotażowego. Udział w zespole projektowym jednego z współautorów eksperckiego projektu KPZK przyczynił się do znaczącego uwzględnienia w tym dokumencie problematyki zagospodarowania obszarów przybrzeżnych; Opracowano i wydano w języku angielskim Handbook on Integrated Maritime Spatial Planning Podręcznik zintegrowanego planowania przestrzennego na obszarach morskich i przybrzeżnych

Na III ( i jak dotąd ostatniej) Regionalnej Konferencji ZZOP w Stegnie (listopad 2007), dyskutowano o możliwościach skutecznego wdrożenia Zintegrowanego Zarządzania Obszarami Przybrzeżnymi w województwie pomorskim; Uczestnicy dyskusji dokonali na wstępie krytycznej diagnozy skuteczności istniejących narzędzi prawnych w sferze możliwości realizacji ZZOP; Definitywne sformułowanie celów oraz czuwanie nad ich realizacją miało zostać zgodnie z zapisami Rekomendacji Parlamentu Europejskiego - powierzone Grupie koordynacyjnej ZZOP. Nie uzyskano jednak porozumienia co do jej składu i sposobu powoływania. Podstawową trudność stanowi tu brak umocowania prawnego takiego organu; Wobec niepowodzenia koncepcji uspołecznionego przygotowania Regionalnej Strategii ZZOP w Wojewódzkim Biurze Planowania Przestrzennego powstał ekspercki projekt dokumentu pn.: Możliwości wdrażania ZZOP w województwie pomorskim.

W ramach projektu eksperckiego sformułowano propozycje: Warunków wdrażania ZZOP, stanowiącą jednocześnie rekomendacje do zmian prawnych nieraz daleko idących Procedur i zasad Działań możliwych do podjęcia na szczeblu regionalnym;

Warunki brzegowe wdrażania ZZOP (1) W granicach obszaru winna być zapewniona nadrzędność interesu publicznego, rozumiana jako podporządkowanie wykonywania prawa własności celom publicznym, jednoznacznie zdefiniowanym w przepisach prawa, dokumentach planowania regionalnego oraz przyjętych aktach prawa miejscowego, przy czym: Podmiot proponujący ustanowienie ograniczenia winien uzasadnić jego potrzebę, przedstawiając równocześnie analizę ekonomiczną skutków wprowadzonego ograniczenia, źródła pokrycia wydatków, w tym utraconych korzyści Tam, gdzie nie będzie możliwe pogodzenie interesu publicznego z uzasadnionymi aspiracjami właściceli lub przedsiębiorców, winno mieć miejsce ekwiwalentne rekompensowanie Należy zaprzestać praktyki komercyjnego zbywania nieruchomości publicznych bez uprzedniego sporządzenia planu miejscowego

Warunki brzegowe wdrażania ZZOP (2) Podejmowanie decyzji o zagospodarowaniu terenów położonych w obszarze winno następować wyłącznie w trybie planu zagospodarowania przestrzennego; Zaleca się, aby sporządzane plany miejscowe dotyczyły całego obszaru funkcjonalnego w jednoznacznie zakreślonym okresie czasu. Zmiana tak sporządzanych planów mogłaby nastąpić wyłącznie w trybie okresowej aktualizacji, a doraźnie po zaistnieniu ważnej przesłanki interesu publicznego;

Wśród propozycji procedur ZZOP można wymienić: O ile w sporządzanym planie przewidywana jest realizacja przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, w sposób istotny przekształcających sposób zagospodarowania i użytkowania terenów (wyłączenie z użytkowania i zabudowa terenów rolnych czy leśnych, piętrzenie wód, budowa ważnych sieci, węzłów i urządzeń infrastruktury ) przed rozpoczęciem prac planistycznych organizuje się obowiązkowo konferencję informacyjną (konferencje informacyjne) z udziałem publicznych i komercyjnych uczestników zagospodarowania. Instytucje, którym z mocy przepisów prawa przysługuje prawo opiniowania / uzgadniania projektu planu, przyjmują na siebie obowiązek złożenia merytorycznych wniosków do sporządzanego planu. Wnioski powinny mieć związek z terenem sporządzanego planu i wynikać z analizy uwarunkowań prawnych / przestrzennych / gospodarczych / społecznych, nie ograniczając się do przypominania przepisów i aktów prawa oraz uprawnień przysługujących w procedurze składającemu wniosek

Propozycje procedur (2) Sporządzający projekt planu organizuje konferencję uzgadniającą, w której obowiązkowo uczestniczą przedstawiciele instytucji uzgadniających, którzy dopiero po dyskusji, gdzie zostaną przedstawione i wysłuchane racje stron, formułują szczegółowe uwagi związane z przedmiotem planu i jego faktycznymi niedostatkami, Przedstawiciele instytucji uprawnionych do uzgodnienia / opiniowania projektów uczestniczą w organizowanej dyskusji publicznej nad rozwiązaniami planu, gdzie przedstawiają mieszkańcom i innym uczestnikom gospodarowania w obszarze przybrzeżnym racje swoich instytucji, wynikające z przepisów prawa i uwarunkowań lokalnych

Oddziaływanie władz regionalnych jest ograniczone do: Formułowania ustaleń w strategicznych dokumentach rozwoju regionalnego i przestrzennego oraz ochrony środowiska, ; Rozwijania i interpretowania tych ustaleń oraz praktyczne wdrażanie przez jednostki samorządu wykonujące kompetencje w zakresie gospodarki przestrzennej, ochrony przed powodzią, ochrony środowiska i krajobrazu Tworzenie, prowadzenie i systematyczne aktualizowanie bazy danych regionalnych o przestrzeni obszarów przybrzeznych; Prowadzenie studiów w zakresie zagospodarowania przestrzennego i ochrony środowiska obszarów przybrzeżnych, w tym także dla konkretnych przypadków szczególnych Finansowanie ukierunkowanych prac naukowo badawczych.

Oddziaływanie władz regionalnych (2) Bieżące informowanie władz gmin o prowadzonych pracach i ich wynikach, organizowanie spotkań, przygotowywanie wydawnictw oraz ich upowszechnianie wśród pracowników urzędów i instytucji, a także przedsiębiorców, właścicieli nieruchomości oraz nieformalnych reprezentacji mieszkańców Inspirowanie uczestników zagospodarowania obszarów przybrzeżnych do wspólnego wypracowywania i stosowania zasad i procedur ZZOP Uwzględnianie problematyki ZZOP w pracach Sejmiku Wojewódzkiego, rekomendowanie władzom państwowym zmian umożliwiających, zalecających, ułątwiających stosowanie przez urzędy i instytucje zasad ZZOP;

Zintegrowane zarządzanie nie jest celem samym w sobie, stanowi natomiast ważne narzędzie gospodarczego, przestrzennego a także społecznego rozwoju regionu. W niekorzystnym otoczeniu prawnym, podjęcie działań nad wdrożeniem zasad ZZOP nie gwarantuje szybkiego ani łatwego sukcesu Jednak z uwagi na spiętrzenie problemów i wielość uczestników może być decydujące dla kształtu i pomyślności rozwoju obszaru.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ