WYMAGANIA UNIJNE W ZAKRESIE ANALITYKI POZOSTAŁOŚCI CHEMICZNYCH W ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO

WYMAGANIA UNIJNE W ZAKRESIE ANALITYKI POZOSTAŁOŚCI CHEMICZNYCH W ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO Jan Żmudzki Zakład Farmakologii i Toksykologii Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy, Al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy

Regulation (EC) 178/2002 of the European Parliament and of the Council of 28 January 2002 laying down the general principials and requirements of food law, establishing European Food Safety Authority and laying down procedure in matters of food safety! Swobodny przepływ żywności i pasz w UE może się dokonywać jedynie po spełnieniu wymagań zapewniających zdrowie ludzi i zwierząt! Standardy bezpieczeństwa żywnościowego dotyczą wszystkich etapów jej produkcji i dystrybucji (od pola do stołu)! Przestrzeganie prawa żywnościowego powinno prowadzić do obniżania, eliminacji lub unikania zagrożeń dla zdrowia! Podstawową metodologią w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i ochrony zdrowia człowieka jest analiza ryzyka

Silny sygnał do konsumentów oraz producentów żywności Prawo żywnościowe i cały proces decyzyjny jest oparty jedynie na podstawach naukowych niezależnie od działań instytucji producenckich i ochrony zdrowia Komitet Naukowy i Zespoły Naukowe Europejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Żywności ds.: - dodatków do żywności - dodatków i substancji stosowanych w paszach - GMO - ochrony zdrowia roślin, pestycydów i ich pozostałości - żywności dietetycznej, żywienia i uczuleń - zagrożeń biologicznych - zanieczyszczeń w łańcuchu żywieniowym - ochrony zdrowia i dobrostanu zwierząt

Limitowanie obecności substancji szkodliwych w żywności i paszach Rozporządzenie Rady 93/315/EEC Definicja zanieczyszczenia: każda substancja nie dodana celowo do d żywności, a której obecność jest wynikiem produkcji, hodowli zwierząt, zabiegów weterynaryjnych, przetwarzania, obróbki i pakowania, transportu i przechowywania lub rezultatów zanieczyszczenia środowiska owiska Żywność nie może zawierać niebezpiecznych poziomów zanieczyszczeń Zawartość zanieczyszczeń powinna być na jak najniższym poziomie Istnieje obowiązek określenia poziomów maksymalnych Dyrektywa Rady 86/363/EEC Pestycydy, MRL, żywność pochodzenia zwierzęcego Rozporządzenie Komisji 90/2377/EEC Leki weterynaryjne, MRL Rozporządzenie Komisji 2001/466/EC Maksymalne zawartości: azotany, aflatoksyny, ochratoksyna A, ołów, kadm, rtęć, 3-monochloropropanon3 monochloropropanon-1,2-diol Dyrektywa Rady 2002/32/EC Maksymalne zawartości substancji niepożądanych w paszach

Rozporządzenie Komisji 90/2377/EEC z dnia 26 czerwca 1990 r. określające procedurę Wspólnoty dla ustalenia najwyższych dopuszczalnych pozostałości weterynaryjnych produktów medycznych w żywności Aneks I substancje farmakologiczne, dla których wyznaczono wartość MRL Aneks II substancje farmakologiczne, dla których nie jest konieczne wyznaczenie MRL Aneks III substancje farmakologiczne, dla których przyjęto tymczasowe wartości MRL (maks. do 5 lat) Aneks IV substancje farmakologiczne wycofane ze stosowania u zwierząt żywnościowych, np. związki o działaniu rakotwórczym Zakaz stosowania w UE u zwierząt żywnościowych leków nie wymienionych w Aneksach I, II i III

Rozporządzenie Rady 2377/90/EEC Aneks IV Leki zabronione do stosowania u zwierząt żywnościowych - Aristolochia spp. - Chloramfenikol - Chloroform - Chloropromazyna - Dapson - Dimetridazol - Furazolidon - Kolchicyna - Metronidazol - Nitrofurany - Ronidazol

Maksymalne zawartości ołowiu, kadmu i rtęci w żywności Rozporządzenie Komisji 466/2001/EC z dnia 8 marca 2001 roku Ołów (mg/kg) mięso 0,1 narządy 0,5 mleko 0,02 ryby 0,2 skorupiaki 0,5 zboża 0,02 warzywa 0,1 owoce 0,1 małe owoce 0,3 Kadm (mg/kg) mięso 0,05; konina 0,2 wątroba 0,5 nerki 1,0 ryby 0,05 skorupiaki 0,5 zboża 0,1 warzywa i owoce 0,05 warzywa korzeniowe 0,1 warzywa liściaste 0,2 Rtęć (mg/kg) ryby i produkty rybne 0,5 niektóre gatunki ryb 1,0

Dioksyny 75 kongenerów polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn dioksyn 135 kongenerów polichlorowanych dibenzofuranów Od 1 lipca 2002 (Rozporządzenie Rady 2375/2001 uzupełniające Rozporządzenie Komisji (EC) 466/2001) obowiązują następujące maksymalne zawartości dioksyn w żywności: * mięso wołowe 3 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g * mięso drobiowe 2 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g * mięso wieprzowe 1 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g * wątroba 6 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g * ryby i przetwory 4 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g * mleko i produkty 3 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g * jaja 3 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g * oleje i tłuszcze od 0,75 do 3 pg WHO-PCDD/F PCDD/F-TEQ/g W 2004 r. przewiduje się wprowadzenie limitów dla dioksynopodobnych ych PCB Limity dla dioksyn w paszach Dyrektywa Rady 1999/29/EC z dnia 22 kwietnia 1999 r. uzupełniona przez Dyrektywę 2001/102/EC Określenie metod pobierania próbek, kryteriów metod analizy dla urzędowej kontroli zawartości dioksyn i dioksynopodobnych PCB w żywności i paszach Dyrektywa Komisji 2002/69/EC z dnia 26 lipca 2002 r. Dyrektywa Komisji 2002/70/EC z dnia 26 lipca 2002 r.

Najwyższe dopuszczalne pozostałości kongenerów polichlorowanych bifenyli (PCB) w produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego Kraj Niemcy Holandia Produkty Kongener PCB IUPAC nr, mg/kg 28 52 101 Mleko* 0,04 0,04 Mięso i przetwory* 0,08 Jaja 118 138 153 180 0,04 0,05 0,05 0,04 0,08 0,08 0,10 0,10 0,08 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 Wątroby ryb i ich przetwory 0,40 0,40 0,40 0,60 0,60 0,40 Ryby słodkowodne 0,20 0,20 0,20 0,30 0,30 0,20 Ryby morskie i skorupiaki 0,08 0,08 0,08 0,10 0,10 0,08 Mleko i przetwory* Mięso i przetwory* 0,05 0,02 0,04 0,04 0,05 0,05 0,06 Mięso drobiowe, jaja 0,05 0,02 0,04 0,04 0,05 0,05 0,06 Wątroby ryb 1,50 0,60 1,20 1,20 1,50 1,50 2,00 Węgorz 0,50 0,20 0,40 0,40 0,50 0,50 0,60 Śledź, makrela 0,30 0,12 0,24 0,24 0,30 0,30 0,36 Ryby inne 0,10 0,04 0,08 0,08 0,10 0,10 0,12

Najwyższe dopuszczalne pozostałości kongenerów polichlorowanych bifenyli (PCB) w produktach spożywczych oraz paszach i dodatkach do pasz pochodzenia zwierzęcego w obrocie międzynarodowym (deklaracja dioksynowa) Produkty Mleko i przetwory mleczarskie Jaja i ich przetwory Mięso i produkty mięsne Pasze oraz dodatki do pasz pochodzenia zwierzęcego PCB (suma kongenerów w IUPAC nr 28, 52, 101, 118, 138, 153, 180) 0,100 mg/kg tłuszczu 0,200 mg/kg tłuszczu 0,200 mg/kg tłuszczu

Raport Komisji i Parlamentu Europejskiego (SANCO 822/2001 z dnia 12.07.2001 r.) dotyczący oceny substancji aktywnych środków ochrony roślin Podstawowym kryterium oceny 834 substancji aktywnych pestycydów były i będą względy bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska a nie aspekty ekonomiczne Przewiduje się, że ponad 320 substancji czynnych pestycydów zostanie wycofanych w lipcu 2003 roku Stworzenie zgodnie z Dyrektywą 91/414/EEC listy pozytywnej pestycydów (Aneks I) to obecnie podstawowe działanie w UE

Regulacje prawne Zakres i zasady prowadzenia badań pozostałości Dyrektywa Rady 96/23/EC Zakaz stosowania substancji o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i betaagonistycznym Dyrektywa Rady 96/22/EC Ilość i częstotliwość pobieranych próbek Decyzja Komisji 97/747/EC Procedury pobierania i przechowywania próbek, laboratoria Decyzja Komisji 98/179/EC Kryteria dla metod analitycznych stosowanych w kontroli pozostałości i interpretacja wyników Decyzja Komisji 2002/657/EC

COUNCIL DIRECTIVE 96/23/EC of 29 April 1996 On measurements to monitor certain substances and residues thereof in live animals and animals products and repealing Directives 85/358/EEC and 86/469/EEC and Decisions 89/187/EEC and 91/664/EEC DYREKTYWA RADY 96/23/EC z dnia 29 kwietnia 1996 o środkach przyjętych dla monitorowania pewnych substancji i ich pozostałości u zwierząt żywych i w produktach pochodzenia zwierzęcego uchylająca Dyrektywy 85/385/EEC i 86/469/EEC oraz Decyzje 89/187/EEC i 91/664/EEC

W świetle Dyrektywy 96/23 program badań uwzględniając specyfikę poszczególnych państw musi zawierać następujące elementy: unormowania prawne regulujące stosowanie związków kontrolowanych postanowieniem tej Dyrektywy (leki weterynaryjne, pestycydy, szkodliwe substancje chemiczne) wydzieloną strukturę organizacyjną odpowiedzialną za prowadzenie badań wykaz zatwierdzonych laboratoriów, z podaniem ich możliwości analitycznych powołanie laboratorium referencyjnego, określenie metod analitycznych, standardów referencyjnych i interpretacja wyników określenie najwyższych dopuszczalnych pozostałości (MRL) dla substancji oznaczanych w badaniach kontrolnych określenie zasad urzędowego pobierania próbek, ilości i kierunki badań ustalenie postępowania w przypadku stwierdzenia pozostałości powyżej MRL lub obecności substancji niedozwolonej do stosowania składania corocznych sprawozdań i planów badań w terminie do 31 marca

ANEKS I Wykaz substancji objętych badaniami kontrolnymi GRUPA A Substancje wykazujące działanie anaboliczne oraz substancje, na stosowanie których nie ma urzędowego zezwolenia 1. Stilbeny, pochodne stilbenów 2. Czynniki tyreostatyczne 3. Sterydy 4. Laktony kwasu rezorcylowego w tym zeranol 5. Beta-agoniści agoniści 6. Związki umieszczone w Aneksie IV (Rozporządzenie Komisji 90/2377/EEC) /EEC) GRUPA B Leki weterynaryjne i zanieczyszczenia 1. Substancje przeciwbakteryjne, w tym sulfonamidy, chinolony 2. Inne leki weterynaryjne a. Leki przeciwrobacze b. Kokcydiostatyki, nitroimidazole c. Karbaminiany i pyretroidy d. Neuroleptyki e. Niesterydowe leki przeciwzapalne f. Inne substancje aktywne farmakologicznie 3. Inne substancje i czynniki skażające środowisko a. Pestycydy chloroorganiczne i PCB b. Pestycydy fosforoorganiczne c. Pierwiastki chemiczne d. Mikotoksyny e. Barwniki f. Inne

STRATEGIA PRÓBKOWANIA Plan kontroli ukierunkowany na wykrywanie zagrożeń - gospodarstwo, rzeźnia, mleczarnia, inne zakłady przetwarzające i wytwarzające żywność - istotne ograniczenie pobierania próbek w systemie losowym - pobieranie próbek: nieprzewidywalne, nieoczekiwane (element zaskoczenia) Kryteria wyboru celów - Ogólne: gatunek, wiek, płeć i pochodzenie zwierząt, pora roku (np. programy profilaktyczne leki przeciwpasożytnicze) - Szczegółowe: wcześniejsze przypadki dodatnie (przekroczenia limitów), ślady iniekcji, ubój z konieczności, zwierzęta chore, dokumentacja hodowlana i lekarska

Załącznik IV ILOŚĆ I CZESTOTLIWOŚĆ POBIERANIA PRÓBEK BYDŁO 0,4% wszystkich zwierząt poddanych ubojowi Grupa A: 0,25% (połowa próbek pobrana od zwierząt żywych) Grupa B: 0,15% 30% próbek musi być przebadana w kierunku substancji z grupy B1 30% próbek musi być przebadana w kierunku substancji z grupy B2 10% próbek musi być przebadana w kierunku substancji z grupy B3 pozostałe 30% próbek w zależności od sytuacji danego państwa TRZODA CHLEWNA 0,05% zwierząt poddanych ubojowi Grupa A: 0,02%, przyżyciowo jedna ferma na 100 000 świń Grupa B: 0,03% układ jak dla bydła DRÓB jedna próbka na 200 ton rocznej produkcji przy minimum 100 próbek dla każdej substancji przy produkcji > 5000 ton Grupa A i B po 50% próbek RYBY minimum jedna próbka na 100 ton rocznej produkcji Grupa A: 1/3 próbek Grupa B: 2/3 próbek

Decyzja Komisji 2002/657/EC z dnia 12 sierpnia 2002 r. ustalająca kryteria dla metod analitycznych i interpretacji wyników w aspekcie Dyrektywy 96/23/EC Wszystkie laboratoria kontrolne żywności muszą być akredytowane,, urzędowo zatwierdzone i uczestniczyć w regularnym programie zapewnienia jakości badań Stosowane metody rutynowe i referencyjne muszą mieć określone dla poszczególnych technik kryteria sprawności i być poddane procedurom walidacji Istotne jest określanie minimalnego wymaganego stężenia analitu (wykrycie i potwierdzenie) dla harmonizacji sprawności analitycznej metod stosowanych w badaniach substancji zakazanych lub dla których brak jest wartości limitowanej (ang. minimum required performance limits, MRPL) Dla substancji zakazanych (Grupa A, Dyrektywa 96/23) kryteria i zalecenia ujęte w tej Decyzji muszą być wdrożone w ciągu 2 lat, dla pozostałych związków (Grupa B) w ciągu 5 lat

Analiza substancji szkodliwych metody skryningowe (przesiewowe) szybkie, proste techniki, duża liczba próbek (wyniki fałszywie ujemne < 5%) metody potwierdzające techniki instrumentalne, potwierdzenie lub wykluczenie wyników pozytywnych, oznaczenia ilościowe metody referencyjne metody potwierdzające, które uzyskały oficjalne i urzędowe zatwierdzenie

MINIMUM REQUIRED PERFORMANCE LIMITS (MRPL) Wymagany minimalny limit oznaczalności Nakłada się obowiązek ustalania MRPL i z systematyczną weryfikacją Decyzja Komisji 2003/181/EC z dnia 13 marca ustala następujące MRPL: M Chloramfenikol mięso jaja mleko 0,3 µg/kg mocz produkty hodowli wodnych miód Octan medroksyprogesteronu tłuszcz okołonerkowy (świnie) 1 µg/kg Nitrofurany (metabolity) mięso drobiowe produkty hodowli wodnych 1 µg/kg furazolidon furaltadon nitrofurantoina nitrofurazon Decyzja Komisji 2004/25/EC z dnia 22 grudnia ustala MRPL: Zieleń malachitowa mięso produkty hodowli wodnych 2 µg/kg

Nitrofurany i ich metabolity Lek Furazolidon Furaltadon Nitrofurantoina Nitrofurazon Metabolit 3-amino-2-oksazolidon oksazolidon (AOZ) 3-amino-5-morfolinometylo-2- oksazolidon (AMOZ) 1-aminohydantoina (AHD) Semikarbazyd (SEM)

Granice wykrywalności HPLC LC-MS LC-MS MS-MS ELISA 5 15 µg/kg 2 5 µg/kg 1 µg/kg 1 µg/kg

Spektrometr masowy API 3000

ABSORPCYJNA SPEKTROMETRIA ATOMOWA (AAS) Selekcja dwóch linii absorpcyjnych Kalibracja standardów w roztworze matrycy lub roztworze modyfikatora Minimalna wartość próbki ślepej Wszystkie odczynniki najwyższej czystości Dobór techniki AAS zależny od rodzaju analizowanej próbki i pierwiastka

AAS - WYMAGANIA SPECYFICZNE Płomień - oddzielna optymalizacja wszystkich parametrów dla każdego pierwiastka (gazy, stosowanie korekcji tła) Piec grafitowy - szczególna ostrożność na zanieczyszczenia wewnątrzlaboratoryjne (dodatkowa kontrola czystości odczynników, wody, postępowania z wzorcami) - istotność ustawienia parametrów pracy pieca grafitowego zwłaszcza za etapów spopielania i atomizacji - redukcja wpływów matrycy (modyfikatory, korekcja Zeemana) Wodorki - As, Bi, Ge, Pb, Sb, Se, Sn, Te - zalecana mineralizacja: mikrofalowa lub wysokociśnieniowe spalanie w warunkach tlenowych - dla uniknięcia strat przy różnych formach arsenu (As V) należy stosować jodek potasowy/kwas askorbinowy lub cysteine; podobnie traktować próbkę ślepą, roztwory wzorcowe - przepływ gazu do atomizera jest krytyczny i powinien być kontrolowany

AAS ZALECANE WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA ZMIENNOŚCI (CV) DLA ODTWARZALNOŚCI WEWNĄTRZLABORATORYJNEJ Stężenia pierwiastków 10 µg/kg do 100 µg/kg > 100 µg/kg do 1000 µg/kg 1000 µg/kg CV % 20 15 10

WALIDACJA METOD Parametry ogólne (model niezależny) Specyficzność Dokładność Odporność metody (zmiany mniejsze) Stabilność Klasyczna walidacja, walidacja in-house (model zależny) Odzyski Powtarzalność Odtwarzalność wewnątrzlaboratoryjna Limit decyzyjny (CCα) Zdolność oznaczania (CCβ) Krzywa kalibracyjna Odporność metody (zmiany większe)

Parametry charakterystyki metody, które muszą być obowiązkowo oceniane w laboratoriach kontrolnych pozostałości chemicznych Zdolność oznaczania CCβ Limit decyzyjny CCα Dokładność /Odzysk Precyzja Selektywność/ specyficzność Praktyczność/ Niewrażliwość/ Stabilność Metody jakościowe S P + + - + - - - - + + + + Metody ilościowe S P + + - + - + + + + + + + S metody skryningowe, P metody potwierdzające

Nowe podejście do oceny wyników Błąd Alfa (α):( prawdopodobieństwo, że e wartość prawdziwa analitu jest mniejsza niż ustalony limit, podczas gdy część rezultatów w analiz wskazuje na stęż ężenia przekraczające ce wartość limitowaną wyniki fałszywie dodatnie. Akceptowane wartości wynoszą od 1 do 5% Błąd d Beta (β):( prawdopodobieństwo, że e wartość prawdziwa analitu jest powyżej ustalonego limitu, podczas gdy część rezultatów w analiz wskazuje na stęż ężenia nie przekraczające ce wartości limitowanej wyniki fałszywie negatywne. Akceptowane wartości wynoszą od 1 do 5%

Limit decyzyjny (CCα): limit, przy którym może e być podjęta decyzja, że e stęż ężenie analitu w próbce prawdziwie przekracza wartość limitowaną z prawdopodobieństwem błęb łędu alfa na poziomie statystycznym 1-α1 Zdolność oznaczania (CCβ): najmniejsze stęż ężenie analitu, które może e być oznaczone jakościowo i ilościowo w próbce prawdopodobieństwem błęb łędu beta na poziomie statystycznym 1-β1 Określenie limitu decyzyjnego CCα i zdolności oznaczania CCβ przy braku wartości limitowanej (tolerancja tzw. zerowa ) - 20 ekstraktów w kontrolnych (ślepych)( próbek CCα (0,01) = 2,33 odch. stand. średniej oznaczonych próbek - 20 ekstraktów w kontrolnych fortyfikowanych na poziomie niskim (oznaczalność ść) CCβ (0,05) = CCα (0,01) + 1,64 odch. stand. średniej oznaczonych próbek

MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI GŁÓWNY INSPEKTORAT WETERYNARII PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY LABORATORIUM REFERENCYJNE ZAKŁAD FARMAKOLOGII I TOKSYKOLOGII ZAKŁAD HIGIENY ŻYWNOŚCI POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO Próbkowanie: 16 województw, 2-3 razy w roku Próbki: bydło, trzoda, konie, zwierzęta łowne (dziki, sarny, jelenie), króliki, kurczęta, indyki, gęsi, kaczki, ryby (karpie, pstrągi), jaja kurze, mleko krowie oraz środki żywienia zwierząt Zakres badań: hormony, tyreostatyki, leki weterynaryjne, pestycydy, PCB mikotoksyny i metale ciężkie ZAKŁADY MIĘSNE, MLECZARSKIE pobieranie próbek wg wymagań importera TERENOWE przypadki zatruć lub skażeń LABORATORIA INSPEKCJI WETERYNARYJNEJ ZHW - BIAŁYSTOK ZHW - GDAŃSK ZHW - KATOWICE ZHW - ŁÓDŹ ZHW - OLSZTYN ZHW - POZNAŃ ZHW - WARSZAWA ZHW - WROCŁAW

Badania biegłości, 1986-2001 Związki Liczba badań Liczba próbek Liczba wyników wątpliwych i złych/ogółem, (%) Pestycydy chloroorganiczne 64 78 97/2935 (3,30) Polichlorowane bifenyle 56 83 22/780 (2,82) Insektycydy fosforoorganiczne 10 11 6/313 (1,92) Pierwiastki toksyczne (Pb, Cd, Hg, As) 64 363 164/9059 (1,81) Leki weterynaryjne 54 134 32/1215 (2,63)

Wartości Z dla kadmu w wątrobach wieprzowych (próbka nr 1-0,20 mg/kg) 3 2 Wartość Z 1 0-1 -0,98-0,98-0,73-0,49-0,49-0,24 0 0,49 0,73-2 -3 2 6 4 1 8 3 5 7 9 Kod laboratorium

Gatunek Bydło Świnie Owce/kozy Konie Zwierzęta łowne Króliki Żródło danych: Krajowy plan pobierania próbek (2004 r.) Liczba zwierząt ubijanych/produkcja 1.258.725 szt. 19.995.780 szt. 23.215 szt. 31.829 szt. 246.546 szt. 1 557 ton Liczba zwierząt/próbek grupa A 3 148 (0,25%) ferma 1 574 (50%) rzeźnia 1 574 (50%) 4 000 (0,02%) ferma 200 (1 próbka na 100.000 zwierząt) rzeźnia 3 800 16 (min. 30%) Razem 5 428 (min. 0,4%) Razem 10 450 (min. 0,05%) Razem 100 (min. 0,05%) 14 (0,01%) 86 (0,04%) 04%) Razem 318 (decyzja kraju) Razem 180 Liczba zwierząt/próbek grupa B 2 280 (min. 0,15%) 6 450 (min. 0,03%) Razem 110 (min. 10 próbek na 300 ton) 94 (min. 70%) 1) RRW-6 Sprawozdanie z wyników urzędowego badania zwierząt rzeźnych i mięsa, m drobiu, dziczyzny i królików za 2002 rok

Krajowy plan pobierania próbek (2004 r.) Gatunek Liczba zwierząt ubijanych/produkcja Liczba zwierząt/próbek grupa A Liczba zwierząt/próbek grupa B Kurczęta Indyki Gęsi 35.670 ton 100 (50%) Kaczki 687.826 ton 129.817 ton 7.849 ton Razem 3 630 (1 próbka na 200 ton) 1 720 (50%) ferma 344 (1/5) rzeźnia 1 376 325 (50%) ferma 65 (1/5) rzeźnia 260 Razem 270 (1 próbka na 200 ton, min. = 200 próbek) ferma 20 (1/5) rzeźnia 80 100 (50%) ferma 20 (1/5) rzeźnia 80 Razem 700 (1 próbka na 200 ton) 1 910 (50%) 375 (50%) 170 (50%) Razem 260 (1 próbka na 200 ton, min. = 200 próbek) 160 (50%) Źródło danych: 1) RRW-6 Sprawozdanie z wyników urzędowego badania zwierząt rzeźnych i mięsa, m drobiu, dziczyzny i królików za 2002 rok

Krajowy plan pobierania próbek (2004 r.) Gatunek Liczba zwierząt Liczba zwierząt/próbek Liczba zwierząt/próbek ubijanych/produkcja grupa A grupa B Ryby Jaja 42.600 ton 446.200 ton 142 (1/3) 340 (min. 70%) grupa A6, B1, B2b Mleko 11.527 27.000 ton 2 050 (min.( 70%) Razem 540 (1 próbka na 10001 ton) Razem 2 620 (1 próbka na 15.000 ton) grupa A6, B1, B2a, B2e Razem 510 (1 próbka na 100 ton) Razem 284 368 (2/3) 200 (min. 30%) grupa B3a, B3c 570 (min. 30% grupa B3a, B3b, B3c, B3d Miód 13.000 ton Importowane środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego (100 próbek na pierwsze 3.000 ton + 1 próbka na każde następne 3003 ton) 134 (50%,, min. 67 próbek) grupa B1, B2c Razem 500 (decyzja kraju) 90 (50%,, min. 67 próbek) grupa B3a, B3b, B3c Źródło danych: 1) RRW-6 Sprawozdanie z wyników urzędowego badania zwierząt rzeźnych i mięsa, m drobiu, dziczyzny i królików za 2002 rok

Krajowy plan pobierania próbek (2004 r.) Gatunek Liczba zwierząt/próbek grupa A Liczba zwierząt/próbek grupa B Bydło, świnie, owce/kozy, konie, drób, ryby, króliki, zwierzęta łowne Razem 25 402 Mleko, jaja, miód, importowana środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego 9 997 15 405

RESIDUE CONTROL PLAN POLAND 2003 GROUP RESIDUE DETAILS OF NON-COMPLIANT RESULTS TARGETED SAMPLING SUBSTANCE ANIMAL CATEGORY/ SPECIES MATRIX FARM/ SLAUGHT/ OTHERS NON- COMPLIANT A 1 Diethylstilbestrol Dienestrol Ducks muscle Slaught 3 A 3 19-nortestosterone Pigs urine Slaught 1 A 3 Estradiol Bovines serum Farm 4 A 3 Estradiol Bovines serum Slaught 3 A 3 Testosterone Heifers serum Slaught 3 A 6 Nitrofurantoin Bovines urine Farm 1 B 1 Inhibitors Bovines muscle/kidney Slaught 1 B 1 Inhibitors Pigs muscle/kidney Slaught 8 B 1 Inhibitors Fish muscle 1 B 1 Inhibitors Cows milk 6 B 1 Inhibitors Honey honey 6 B 1 Sulphamethazine Sulphathiazole Sulphacetamide Honey honey 10 B 2 b Lasalocid Chickens liver Slaught 17 B 2 b Lasalocid Pigs liver Slaught 1 B 2 b Lasalocid Hens eggs 4 B 3 a DDT Wild boar fat 1 B 3 c Lead Pb Bovines muscle Slaught 2 B 3 c Lead Pb Pigs muscle/liver Slaught 2/3 B 3 c Lead Pb Chickens muscle Slaught 3 B 3 c Lead Pb Geese muscle Slaught 2 B 3 c Lead Pb Cows milk 7 B 3 c Lead Pb Wild game muscle 7 B 3 c Cadmium Cd Bovines liver Slaught 2 B 3 c Cadmium Cd Pigs muscle/liver Slaught 1/10 B 3 c Cadmium Cd Horses muscle Slaught 5 B 3 c Cadmium Cd Chickens muscle Slaught 1 B 3 c Cadmium Cd Turkeys liver Slaught 1 B 3 c Cadmium Cd Geese muscle/liver Slaught 4/3 B 3 c Cadmium Cd Cows milk 5 B 3 c Cadmium Cd Rabbits liver Slaught 1 B 3 c Cadmium Cd Wild game muscle/liver 1/3 B 3 c Mercury Hg Wild game liver 1 B 3 d Ochratoxin A Pigs kidney Slaught 2 B 3 e Malachite green Carp muscle 1 Sum 137 FARM samples taken at farm level (on live animals, feed, water) SLAUGHT. samples taken in slaughterhouses

Zawartość Σ- DDT w tkankach i produktach zwierzęcych (mg/kg tłuszczu) 0,5 0,4 0,3 0,2 mg/kg tłuszczu 0,1 0 Dziki Karpie Kury Jaja kurze Świnie Bydło Mleko Owce Sarny Gęsi Jelenie Króliki Indyki Kurczęta Konie

Zawartość polichlorowanych bifenyli (PCB) w tkankach i produktach zwierzęcych (mg/kg tłuszczu) 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 mg/kg tłuszczu 0,01 0 Karpie Konie Jelenie Dziki Kury Sarny Bydło Jaja kurze Owce Mleko Indyki Kurczęta Króliki Świnie Gęsi

Średnie stężenia ołowiu w mięśniach zwierząt i mleku 0,16 0,14 0,244 (maks.7,07) 0,12 mg/kg 0,1 0,08 0,070 0,06 0,04 0,033 0,034 0,027 0,010 0,02 0,010 0 Świnie Bydło Konie Drób Dziczyzna Ryby Mleko

Średnie stężenia kadmu w mięśniach zwierząt i mleku 0,05 0,054 (maks. 0,401 ) 0,04 0,03 mg/kg 0,02 0,009 0,008 0,01 0,006 0,006 0,005 0,002 0 Świnie Bydło Konie Drób Dziczyzna Ryby Mleko

Bezpieczna żywność Prowadzone corocznie badania obecności substancji szkodliwych w ponad 30 tys. próbek surowców i produktów żywnościowych pochodzenia zwierzęcego pozwalają ocenić krajową żywność jako bezpieczną dla konsumenta i konkurencyjną na rynku UE Wykrywane stężenia związków toksycznych są niskie, dużo niższe od dopuszczalnych limitów

Pracownicy naukowi realizujący program badań pozostałości " Zakład Farmakologii i Toksykologii Prof. dr hab. Jan Żmudzki Doc. dr hab. Andrzej Posyniak Doc. dr hab. Teresa Szprengier-Juszkiewicz Doc. dr hab. Bogdan Włodarczyk Dr Alicja Niewiadowska Dr Anna Kozak Dr Stanisław Semeniuk Dr Józef Szkoda mgr Henryka Dmytrow-Wiśniewska mgr Agnieszka Grzebalska mgr Jolanta Niedzielska mgr Tomasz Śniegocki " Zakład Higieny Żywności Pochodzenia Zwierzęcego Prof. dr hab. Bolesław Wojtoń Dr Anna Różańska mgr Barbara Woźniak