P O B I E R A N I E P R Ó B E K K R U S Z Y W Opracował: Zatwierdził: Imię i Nazwisko Przemysław Domoradzki Krzysztof Wołowiec Data 28 maja 2015 r. 28 maja 2015 r. Podpis Niniejszy dokument jest własnością Przedsiębiorstwa Geologicznego Sp. z o.o. i jego powielanie bez zgody jest zabronione.
Strona 2 z 10 Spis treści 1. Organizator programu... 3 2. Cel i zasady programu... 4 3. Zakres programu... 4 4. Kryteria uczestnictwa... 4 5. Potencjalne źródła błędów... 5 6. Koszty udziału... 5 7. Jednorodność i stabilność obiektów badań... 5 8. Ocena wyników model statystyczny... 6 9. Sprawozdanie z badania biegłości... 8 10. Poufność... 9 11. Zapobieganie zmowie i fałszowaniu wyników... 9 12. Rezygnacja z udziału... 9 13. Załączniki... 9 14. Dokumenty związane... 9
Strona 3 z 10 1. Organizator programu Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. jest Organizatorem badań biegłości posiadającym kompetencje do przeprowadzania porównań międzylaboratoryjnych oraz dostęp do specjalistycznej wiedzy dotyczącej określonych rodzajów obiektów badań biegłości. Przedsiębiorstwo Geologiczne jako Organizator posiada wdrożony system zarządzania zgodny z PN-EN ISO/IEC 17025, potwierdzony certyfikatem akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji nr AB 1010 oraz wdrożony system zarządzania zgodny z PN-EN ISO/IEC 17043. Program badań biegłości opracowany został w oparciu o: Normę PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności. Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości Normę PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących Dokument PCA DAPT-01 Akredytacja organizatorów badań biegłości. Wymagania szczegółowe Normę ISO 13528:2005 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparisons 1.1. Nazwa i adres Organizatora Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. Ul. Hauke Bosaka 3A, 25-214 Kielce Tel.: +48 41 365 10 00, fax: +48 41 365 10 10 info@badaniabieglosci.pl www.badaniabieglosci.pl 1.2. Koordynator Kamila Krzepkowska Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. Ul. Hauke Bosaka 3A, 25-214 Kielce Tel.: +48 41 365 10 00, info@badaniabieglosci.pl 1.3. Kierownik techniczny Przemysław Domoradzki Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. Ul. Hauke Bosaka 3A, 25-214 Kielce Tel.: +48 41 365 10 00, +48 505 273 072 info@badaniabieglosci.pl
Strona 4 z 10 1.4. Kierownik ds. Jakości, Statystyk Krzysztof Jędrzejczyk Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o.o. Ul. Hauke Bosaka 3A, 25-214 Kielce Tel.: +48 41 365 10 00, info@badaniabieglosci.pl 1.5. Podwykonawstwo badań Organizator w ramach programu badania biegłości nie korzysta z podwykonawstwa. 2. Cel i zasady programu 2.1. Cel programu Celem programu badania biegłości jest: umożliwienie laboratoriom sprawdzenie jakości swojej pracy, dostarczenie dowodów umożliwiających potwierdzenie kompetencji technicznych, dostarczenie dodatkowych elementów zaufania do laboratorium jego klientom. 2.2. Zasady programu Program badania biegłości jest programem mającym na celu pobieranie próbek. Zasada programu badania biegłości oparta jest na porównywaniu wyników badań wykonanych przez Organizatora na próbkach pobranych przez Uczestników. 3. Zakres programu Program badania biegłości obejmuje swym zakresem pobieranie próbek kruszyw celem badania podstawowych ich właściwości. Tabela 1. Zakres programu. Obiekt badania biegłości Zakres badania biegłości Wyznaczane właściwości Kruszywo Pobieranie próbek kruszyw odporność na rozdrabnianie Los Angeles gęstość ziarn i nasiąkliwość 4. Kryteria uczestnictwa Program badania biegłości ma charakter otwarty. Kryterium uczestnictwa w programie jest przyjęcie warunków programu przedstawionych w niniejszym dokumencie oraz zgłoszenie udziału za pośrednictwem Formularza zgłoszeniowego. Wypełniony formularz zgłoszeniowy należy przesłać na jeden z poniższych sposobów:
Strona 5 z 10 pocztą na adres Organizatora Przedsiębiorstwo Geologiczne Sp. z o. o. ul. Hauke Bosaka 3A, 25-214 Kielce, faksem, na numer: +48 41 365 10 10, drogą elektroniczną, na adres: info@badaniabieglosci.pl. w terminie określonym w Skróconym opisie programu. Minimalna liczba Uczestników programu wynosi 5. W przypadku mniejszej liczby zgłoszeń niż 5 Organizator może wydłużyć czas przyjmowania zgłoszeń. Maksymalna liczba Uczestników to 20, w przypadku przekroczenia tej liczby decyduje kolejność zgłoszeń. Udział w programie badania biegłości jest płatny (punkt 6 programu). Koszty udziału określone zostały w dokumencie - Skrócony opis programu. Płatność za udział następuje na podstawie faktury VAT przekazanej Uczestnikowi w terminie realizacji porównań. Termin płatności wynosi 14 dni od daty przekazania faktury. Warunkiem przekazania Uczestnikowi sprawozdania jest uregulowanie należności. 5. Potencjalne źródła błędów Potencjalnymi źródłami błędów w odniesieniu do pobieranych obiektów badania biegłości mogą być: postępowanie niezgodne z wytycznymi odnośnie metody/techniki, wadliwa aparatura wykorzystana w trakcie wykonywania poboru, wystąpienie zmowy wśród Uczestników. 6. Koszty udziału i termin realizacji badania biegłości Informację na temat kosztów udziału i planowanego terminu realizacji badania biegłości zawiera dokument - Skrócony opis programu. 7. Jednorodność i stabilność obiektów badań Ocena jednorodności i stabilności materiału przygotowanego na potrzeby badań biegłości odbywa się zgodnie z Procedurą ogólną PT-01 Organizacja programu badań biegłości. Ocena dokonywana jest na podstawie uzyskanych wyników badania odporności na rozdrabnianie Los Angeles wykonywanego zgodnie z normą: PN-EN 1097-2:2010 Badania mechanicznych i fizycznych właściwości kruszyw Część 2: Metody oznaczania odporności na rozdrabnianie Metody obliczeniowe stosowane do oceny jednorodności są zgodne z normą ISO 13528:2005 Załącznik B.
Strona 6 z 10 Wyznaczone zostają: średnią wartość oznaczanego parametru dla próbek jednostkowych X, odchylenie standardowe średniej S x, odchylenie standardowe w obrębie par próbek jednostkowych S w, odchylenie standardowe pomiędzy próbkami jednostkowymi S s. Materiał uważany jest za wystarczająco jednorodne, jeżeli spełnione jest kryterium: Ss 0,3 σ Ss - jest odchyleniem standardowym pomiędzy próbkami jednostkowymi, σ - jest odchyleniem standardowym do oceny biegłości. σ = σ 12 + S s 2 σ 12 odchylenie standardowe dla badań biegłości, S s 2 odchylenie standardowe między próbkami. Metody obliczeniowe stosowane do oceny stabilności materiału są zgodne z normą ISO 13528:2005 Załącznik B. Materiał uważany jest za wystarczająco stabilny, jeżeli spełnione jest kryterium: I x y I 0,3 σ x - jest średnią wartością oznaczanego parametru dla próbek jednostkowych otrzymaną podczas badania jednorodności, y - jest średnią wartością oznaczanego parametru dla próbek jednostkowych otrzymaną podczas badania stabilności, σ - jest odchyleniem standardowym do oceny biegłości. 8. Ocena wyników model statystyczny Uczestnicy badania biegłości oceniani są na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez Organizatora na próbkach pobranych przez Uczestników. Wartość przypisana jest wartością średnią z uzyskanych wyników po odrzuceniu wartości obarczonych błędem grubym. Za sposób ustalenia wartości przypisanej i oszacowanie niepewności jej wyznaczenia odpowiada Statystyk.
Strona 7 z 10 Wartość uzgodnioną stanowi średnia arytmetyczna z wyników po wyeliminowaniu wartości odstających. Do identyfikacji wartości odstających stosuje się test Grubbsa lub Hampela (o wyborze testu po przeanalizowaniu wyników decyduje Statystyk) Dla wartości przypisanej na podstawie wyników, szacuje się niepewność standardową ich wyznaczania Ux, zgodnie z poniższymi wzorami: U x = 1,25 x S/ p S odchylenie standardowe wyników, p liczba Uczestników. Odchylenie standardowe S, czyli pierwiastek kwadratowy z wariancji, definiowany jako miara rozproszenia uzyskanych poszczególnych wartości oznaczeń wokół wartości średniej obliczono wg wzoru: x uzyskany wynik, i s ( xi x) n 1 2 x wartość przypisana (średnia arytmetyczna), n liczba wyników. Zgodnie z normą ISO 13528:2005, do zestawienia osiągnięć Uczestników stosuje się wskaźnik z (z-score), wyrażony wzorem: x uzyskany wynik, X wartość przypisana, S odchylenie standardowe. Przyjęto następujące kryterium oceny: Z = x X S z 2,0 wynik zadowalający, 2,0 z 3,0 wynik wątpliwy, z 3,0 wynik niezadowalający. Dodatkowo do zestawienia osiągnięć Uczestników Organizator stosuje wskaźnik z (z - score) zgodnie z normą ISO 13528:2005, wyrażony wzorem:
Strona 8 z 10 x wartość średnia dla danego parametru, X wartość przypisana, Z x X = S 2 + U2 x S odchylenie standardowe do oceny biegłości, Ux niepewność standardowa wartości przypisanej X. Przyjęto następujące kryterium oceny: z ' 2,0 wynik zadowalający, 2,0 z ' 3,0 wynik wątpliwy, z ' 3,0 wynik niezadowalający. 9. Sprawozdanie z badania biegłości Każdy z Uczestników po zakończeniu badania biegłości otrzymuje sprawozdanie zawierające szczegółowe informacje, takie jak: nazwa i dane kontaktowe Organizatora badań biegłości, nazwa i dane kontaktowe Koordynatora, nazwiska, funkcje, i podpisy osób autoryzujących sprawozdanie, data wydania sprawozdania, kod nadany Uczestnikowi, opis obiektów badania biegłości, wyniki Uczestników, dane statystyczne oraz podsumowanie wraz z wartościami przypisanymi i zakresem akceptowalnych wyników oraz prezentacją graficzną, procedury stosowane do wyznaczania każdej wartości przypisanej, szczegóły dotyczące spójności pomiarowej i niepewności pomiaru każdej wartości przypisanej, procedury wykorzystywane do wyznaczenia odchylenia standardowego dla oceny biegłości, komentarz i wskazówki dotyczący interpretacji rezultatów Uczestników, procedury wykorzystywane do statystycznej analizy danych. Sprawozdania wysyłane do Uczestników będą drogą elektroniczną, w postaci plików pdf. Każdy Uczestnik ma obowiązek poinformowania Organizatora w przypadku niezgodności w sprawozdaniu mających wpływ na końcową ocenę wyników. Organizator zobowiązany jest do niezwłocznego poprawienia ewentualnych błędów w sprawozdaniu i poinformowania o tym wszystkich Uczestników.
Strona 9 z 10 10. Poufność Organizator zapewnia Uczestnikom poufność wszelkich informacji związanych z Uczestnictwem w programie. Każdy Uczestnik otrzyma indywidualny kod, który umożliwi identyfikację swoich rezultatów. Organizator nie udziela informacji osobom trzecim dotyczących wyników badań uzyskanych przez laboratoria biorące udział w programie. Organizator zastrzega sobie prawo bez zgody Uczestnika do wykorzystania w celach naukowobadawczych wyników badań, w sposób uniemożliwiający identyfikację Uczestnika. 11. Zapobieganie zmowie i fałszowaniu wyników Program badania biegłości jest tak projektowany aby zapewnić jak najmniejszą możliwość zmowy i fałszowania wyników. Każdy Uczestnik programu identyfikowany jest za pomocą indywidualnie przypisanego kodu. Uczestnicy badań biegłości są zobowiązani do unikania zmowy i fałszowania wyników. Organizator przy okazji różnych kontaktów z Uczestnikami porusza temat zmowy i apeluje o etyczne zachowania w tym względzie. W przypadku stwierdzenia zmowy i/lub fałszowania wyników, rezultaty Uczestnika/ Uczestników nie zostaną uwzględnione w raporcie bez zwrotu kosztów uczestnictwa. 12. Rezygnacja z udziału Uczestnik ma prawo do rezygnacji z udziału w organizowanych badaniach biegłości, poprzez wysłanie pisemnej rezygnacji na adres Organizatora na 14 dni przed datą planowanej dystrybucji próbek (za datę rezygnacji uznawana jest data otrzymania pisma przez Organizatora). 13. Załączniki Załącznik nr 1 Skrócony opis programu Załącznik nr 2 Formularz zgłoszeniowy 14. Dokumenty związane PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości ISO 13528:2005 Statistical methods for use in proficiency testing by interlaboratory comparisons DA-05 wyd. 5 z 17.11.11 r. Polityka dotycząca uczestnictwa w badaniach biegłości
Strona 10 z 10 DA-06 wyd. 4 z 17.11.11 r. Polityka dotycząca zapewnienia spójności pomiarowej DAPT-01 wyd. 4 z 01.08.14 r. Akredytacja organizatorów badań biegłości. Wymagania szczegółowe