Jacek BŁACH MANDALA CHARAKTERÓW porównanie z innymi systemami wersja 1 OPIS część 4
Copyright 2013 Jacek BŁACH MANDALA CHARAKTERÓW wersja 1 Opracowanie graficzne Jacek Błach Grafika na okładce i grafiki w tekście Jacek Błach Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor dołożył wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie bierze jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor nie ponosi również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Jacek BŁACH e-mail: jacekblach@mandalacharakterow.pl WWW: http://www.mandalacharakterow.pl Drogi Czytelniku! Zapraszam do oceniania i komentowania niniejszej publikacji oraz innych publikacji opisujących Mandalę Charakterów na stronie: http://www.mandalacharakterow.pl Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję oraz zapoznawać się na bieżąco z najnowszymi publikacjami o Mandali Charakterów.
Spis treści Spis treści...4...6 1. System starożytny na mandali charakterów...6 2. Schemat osobowości Hansa Jürgena Eysencka...9 3. Enneagram...11 4. Typy psychologiczne Junga...13 5. MTR-i...15 6. MBTI...17 7. Socjonika...20 7.1. Elementy informacyjne...21 7.2. Elementy dynamiczne i statyczne...23 7.3. Elementy obiektowe i relacyjne...25 7.4. Elementy racjonalne i irracjonalne...28 7.5. Elementy ewidentne i domniemane...31 7.6. Złożenie dychotomii...34 7.7. Model A...35 7.8. Socjotypy...39 7.8.1. Socjotyp ENTp, (ILE Intuicyjno-logiczny ekstrawertyk), (Wynalazca) na mandali charakterów...41 7.8.2. Socjotyp INTj, (LII Logiko-intuicyjny introwertyk), (Analityk) na mandali charakterów...42 7.8.3. Socjotyp ENTp, (IEE Intuicyjno-etyczny ekstrawertyk), (Psycholog) na mandali charakterów...43 7.8.4. Socjotyp INTj, (EII Etyko-intuicyjny introwertyk), (Humanista) na mandali charakterów...44 7.8.5. Socjotyp ENTj, (EIE Eytko-intuicyjny ekstrawertyk), (Mentor) na mandali charakterów...45 7.8.6. Socjotyp INTp, (IEI Intuicyjno-etyczny introwertyk), (Romantyk, Liryk) na mandali charakterów...46 7.8.7. Socjotyp ESFj, (ESE Etyko-sensoryczny ekstrawertyk), (Entuzjasta), na mandali charakterów...47 7.8.8. Socjotyp ISFp (SEI Sensoryczno-etyczny introwertyk), (Pośrednik, Mediator) na mandali charakterów...48 7.8.9. Socjotyp ISFj, (ESI Etyko-sensoryczny introwertyk), (Przechowywacz, Obrońca) na mandali charakterów...49 7.8.10. Socjotyp ESFp, (SEE Sensoryczno-etyczny ekstrawertyk), (Polityk) na mandali charakterów...50 7.8.11. Socjotyp ISTj, (LSI Logiko-sensoryczny introwertyk), (Inspektor) na mandali charakterów...51 7.8.12. Socjotyp ESTp, (SLE Sensoryczno-logiczny esktrawertyk), (Zdobywca, Legionista) na mandali charakterów...52 7.8.13. Socjotyp ISTp, (SLI Sensoryczno-logiczny introwertyk), (Rzemieślnik, Mistrz) na mandali charakterów...53 7.8.14. Socjotyp ESTj, (LSE Logiczno-sensoryczny ekstrawertyk), (Dyrektor) na mandali charakterów...54
Socjotyp ITNp, (ILI intuicyjno-logiczny introwertyk), (Krytyk) na mandali charakterów...55 7.8.16. Socjotyp ENTj, (LIE Logiko-intuicyjny ekstrawertyk), (Przedsiębiorca, Pionier) na mandali charakterów...56 8. Podsumowanie...57 9. Bibliografia:...57 7.8.15.
MANDALA CHARAKTERÓW innymi systemami porównanie str. 6 z W tym opracowaniu przedstawiam porównanie mandali charakterów z innymi systemami opisującymi ludzkie osobowości. Jest to zrobione w ten sposób, że inne systemy są odpowiednio dopasowane do mandali charakterów (w wersji 1.10). Dzięki temu można zobaczyć, jakie typy charakterów (osobowości, temperamentów) z różnych systemów są do siebie podobne? Mandala charakterów więc w tym opracowaniu jest wykorzystana jako wspólna platforma dla różnych systemów opisujących ludzkie charaktery. 1. System starożytny na mandali charakterów. Źródło: Rysunek znaleziony między innymi na tych stronach internetowych: http://www.redicecreations.com/article.php?id=1722 http://richarddagan.com/temperament.php Powyższy rysunek przestawia system starożytny. Opisy na tym rysunku są w języku angielskim, więc na następnym rysunku przedstawiam ich tłumaczenie.
str. 7 Na następnym schemacie zaś przedstawiam system starożytny umieszczony na mandali charakterów (w wersji 1.10).
str. 8 System starożytny dla mandali charakterów odkrywa szczególną rolę, gdyż stał on się podstawą, na której została ona zbudowana. Proces powstawania mandali i jej opis przedstawiam w następujących rozdziałach: Mandala Charakterów historia tworzenia i Mandala charakterów konstrukcja. Na powyższym rysunku możemy zobaczyć, że na każdy z czterech starożytnych temperamentów Hipokratesa (Sangwinik, Choleryk, Flegmatyk i Melancholik), przypadają po trzy typy mandali charakterów. Kształt mandali charakterów jest oparty na schemacie podstawowych elementów (żywiołów) i ich właściwości, zaproponowanym przez Arystotelesa. Żywioły i ich właściwości odgrywają w mandali bardzo dużą rolę. Szczególnie istotna jest głęboka i wieloznaczna symbolika, jaka wiąże się z żywiołami. Ze względu na uniwersalność żywiołów i ich głęboką i wieloznaczną treść postanowiłem je wykorzystać na nazw poszczególnych 12 typów mandali charakterów, które nazywają się po prostu: Gorące Powietrze,
str. 9 Powietrze, Wilgotne Powietrze, Suchy Ogień, Ogień, Gorący Ogień, Mokra Woda, Woda, Chłodna Woda, Sucha Ziemia, Ziemia, Zimna Ziemia. W nazwach poszczególnych charakterów wykorzystałem więc cztery żywioły: powietrze, ogień, wodę i ziemię, oraz właściwości tych żywiołów: sucho, gorąco, wilgotno (mokro), zimno (chłodno). 2. Schemat osobowości Hansa Jürgena Eysencka Źródło: Trans4mind. Tytuł artykuły: The Eysenck Personality Questionnaire (EPQ) : http://www.trans4mind.com/personality/epq.html
str. 10 Powyżej możemy zobaczyć schemat osobowości wg Hansa Jürgena Eysencka. Schemat ten, podobnie jak mandala charakterów, również bazuje na systemie starożytnym. Wewnątrz schematu Eysencka możemy znaleźć wywodzący się od Hipokratesa podział na cztery temperamenty, czyli na Melancholika, Choleryka, Flegmatyka i Sangwinika. W poprzednim rozdziale zostało pokazane, jak podział na temperamenty Hipokratesa przedstawia się na mandali charakterów. I jeśli porównamy ze sobą układ poszczególnych temperamentów naniesionych na mandalę ze schematem Eysencka, to można zauważyć, że schemat Eysencka jest inaczej położony względem mandali charakterów. Żeby więc system Eysencka dopasować do mandali charakterów, wystarczy go jedynie odpowiednio obrócić. Konkretnie będzie to obrót o 135 stopni w prawo. Dzięki temu można teraz zobaczyć, jak system Eysencka przedstawia się na tle mandali charakterów (w wersji 1.10). Proszę spojrzeć na rysunek poniżej. Teraz pozostaje jeszcze schemat Eysencka naniesiony na mandalę charakterów przetłumaczyć na język polski. Poniżej przedstawiam moje tłumaczenie, w którym pojedyncze terminy Eysencka, tłumaczę często dwoma lub trzema terminami, żeby łatwiej można było domyślić się, co mógł mieć na myśli Eysenck?
str. 11 3. Enneagram Poniższy schemat przedstawia enneagram. Enneagram wyróżnia 9 typów, które są oznaczone cyframi od 1 do 9. Oprócz cyfr są stosowane również nazwy słowne poszczególnych typów. Prawdopodobnie najbardziej znane są nazwy typów pochodzące z książki Helen Palmer pt.: Enneagram.
str. 12 Enneagram był pierwszym systemem, w który się wgłębiałem. Od niego zaczęły się moje bardziej wnikliwe studia nad ludzkimi charakterami i moja osobista podróż w celu odkrywania ich tajemnic. Enneagram darzę więc szczególną sympatią, gdyż jego zgłębianie stało się początkowym etapem powstania mandali charakterów. Kolejnymi etapami zaś były porównywania enneagramu z typologią Junga i z systemem starożytnym oraz dopasowywanie ich nawzajem do siebie. Więcej na ten temat piszę w rozdziale Mandala charakterów historia tworzenia. Ostatecznie po wielu przemyśleniach i obserwacjach poszczególne typy enneagramu na mandali charakterów zostały umieszczone w taki sposób, jak to jest przedstawione na poniższym schemacie.
str. 13 4. Typy psychologiczne Junga Poniższy schemat przedstawia typy psychologiczne Junga. Nazwy poszczególnych typów biorą się z książki Carla Gustava Junga pt. Typy psychologiczne.
str. 14 Typologia Junga była drugim system opisującym ludzkie charaktery, w który bardziej się wgłębiłem. Podczas analizowania typów psychologicznych Junga porównywałem je również z enneagramem i w pewnym momencie podczas prób zestawienia tych dwóch systemów ze sobą powstały pierwsze szkice mandali charakterów. Potem powstała idea, że oba systemy można dopasować do systemu starożytnego. I tak w bardzo dużym skrócie, można powiedzieć, że w ten sposób powstała mandala charakterów. Później okazało się również, że do mandali charakterów można również dopasować inne systemy, czyli schemat osobowości Eysencka, MBTI, MTR-i i socjonikę. Osobowości wg Eysencka zostały naniesione na mandalę charakterów w rozdziale 2. Dopasowanie MBTI, MTR-i i Socjoniki przedstawię w następnych rozdziałach. Na temat tego, w jaki sposób typologia Junga została dopasowana do mandali charakterów, piszę w rozdziale Mandala charakterów historia tworzenia. Na poniższym schemacie przedstawiam typy psychologiczne Junga naniesione na mandalę charakterów (w wersji 1.10).
str. 15 5. MTR-i Poniższy schemat przedstawia system o nazwie MTR-i (Managament Team Roles Indicator). Autorem tego systemu jest Steve Myers.
str. 16 Źródło schematu: http://www.e-xecutive.ru/blog/pm_power/6529.php Powyższy schemat po raz pierwszy ukazał się na nieistniejącym już w intrenecie blogu Steve-a Myers-a w marcu 2007 roku. System MTR-i, jest rozwinięciem lub uzupełnieniem innego systemu o nazwie MBTI (Myers-Briggs Type Indicator ). MBTI opisuje indywidualne typy osobowości u ludzi. MTR-i zaś opisuje role, jakie ludzie z określonych typów mogą pełnić w jakimś zespole, drużynie, ekipie, grupie itp. Oba systemy bazują na typologii Junga. System MTR-i jest szczególnie podobny do typologii Junga. Oba systemy bowiem wyróżniają 8 typów i są podobnie rozmieszczone. Typy MTR-i są następujące: Se, czyli doznanie ekstrawertyczne, (Sculptor - rzeźbiarz), Si, czyli doznanie introwertyczne, (Curator - kurator), Te, czyli myślenie ekstrawertyczne, (Conductor - przewodnik), Ti, czyli myślenie introwertyczne, (Scientist - naukowiec), Fe, czyli czucie ekstrawertyczne, (Coach - trener), Fi, czyli czucie introwertyczne, (Crusader - bojownik), Ne, czyli intuicja ekstrawertyczna, (Explorer - odkrywca), Ni, czyli intuicja introwertyczna, (Innovator - innowator). Opisowe nazwy typów (Sculptor, Curator itd.) pochodzą z: http://www.kiamichi-poteau.tec.ok.us/users/c/cpu/www/cpu/docs/poster.pdf Na powyższym schemacie MTR-i, znajduje się jeszcze 16 czteroliterowych oznaczeń, takich jak: ENTJ, INTP, ISTP itd. Oznaczenia te biorą się od systemu MBTI, który przedstawię w następnym rozdziale. Na poniższym schemacie przedstawiam typy MTR-i naniesione na mandalę charakterów.
str. 17 6. MBTI Poniższy schemat przedstawia MBTI (Myers-Briggs Type Indicator ). Jest to system stworzony przez Isabel Briggs Myers i Katherine Cook Briggs. System ten bazuje na typologii Junga i jest w nim wyróżnionych 16 typów, co przedstawia poniższy rysunek.
str. 18 Źródło: http://www.myersbriggs.org/my-mbti-personality-type/mbti-basics/ Każdy z tych typów jest opisany za pomocą czterech liter. Litery te oznaczają preferencje poszczególnych typów do: 1. Sposobu kierowania swojej energii, czy też sposobu kierowania swojej uwagi. Wymiar E-I, czyli Ekstraversion Introversion (ekstrawersja introwersja). 2. Sposobu gromadzenia informacji. Wymiar S-N, czyli Sensing intuition (percepcja zmysłowa intuicja). 3. Sposobu podejmowania decyzji. Wymiar T-F, czyli Thinking Feeling (myślenie czucie). 4. Stylu życia i pracy. Wymiar J-P, czyli Judging Perceiving (osądzanie postrzeganie). W sumie mamy więc cztery pary przeciwnych sobie preferencji: E-I (ekstrawersja introwersja), S-N (percepcja zmysłowa intuicja, czyli percepcja pozazmysłowa), T-F (myślenie czucie), J-P (osądzanie postrzeganie). Przeciwstawne sobie preferencje występujące w MBTI są przedstawiane również za pomocą schematów, jakie można znaleźć w internecie. Jeden z nich przedstawiam poniżej. Schemat ten oraz wcześniej już opisywany schemat MTR-i, okazały się bardzo pomocne przy dopasowaniu systemu MBTI do mandali charakterów.
str. 19 Źródło: http://en.wikipedia.org/wiki/myers-briggs_type_indicator W sumie więc kombinacje, jakie występują pomiędzy poszczególnymi preferencjami, czyli pomiędzy E-I, S-N, T-F i J-P, tworzą 16 typów osobowości wchodzących w skład systemu MBTI. Na poniższym schemacie preferencje oraz typy MBTI zostały naniesione na mandalę charakterów (w wersji 1.10).
str. 20 7. Socjonika W socjonice podobnie jak w MBTI występuje podział na 16 typów. Socjonika bywa też mylona lub utożsamiana z MBTI, ze względu na różne podobieństwa, jakie występują pomiędzy tymi systemami, np. podobne złożone z liter nazwy poszczególnych typów i podobne niektóre podziały typów. Oba systemy bazują też na typologii Junga. Socjonika jednak sama w sobie przypomina bardziej matematyczny model. Jest to prawdopodobnie najbardziej naukowa metoda ze wszystkich metod opisujących osobowości człowieka. Jest to też teoria bardzo rozbudowana. Dla mnie osobiście jest to też najtrudniejsza teoria do zrozumienia i opanowania. Mimo tego uważam, że socjonika jest bardzo ciekawa i niezwykła. Chcących dowiedzieć się więcej o tej teorii odsyłam na strony poświęcone socjonice: http://socjonika.pl/ http://socjonika.pl/starastrona/ http://www.typelab.ru/pl/index.html
str. 21 http://www.wikisocion.org/en/index.php?title=wikisocion_home i inne. Socjonika została stworzona przez Litwinkę, Aušrę Augustinavičiute, która tworząc swoją teorię, opierała się przede wszystkim na typologii Junga oraz na pojęciu metabolizmu informacyjnego wprowadzonego przez polskiego psychiatrę Antoniego Kępińskiego. W tym rozdziale chciałbym przedstawić jak typy osobowości występujące w socjonice, są rozmieszczone na mandali charakterów. Jednak trudno to zrobić, bez uprzedniego opisania elementów, z których się składa socjonika, oraz wymienienia podziałów, jakie w niej występują. Wymieńmy więc głównie socjoniczne elementy i podziały. 7.1. Elementy informacyjne W socjonice wyróżnia się 8 elementów informacyjnych. esktratyczna intuicja skrót Ne lub I, introtyczna intuicja skrót Ni lub T, ekstratyczna sensoryka skrót Se lub F, introtyczna sensoryka skrót Si lub S, ekstratyczna logika skrót Te lub P, introtyczna logika skrót Ti lub L, ekstratyczna etyka skrót Fe lub E, introtyczna etyka skrót Fi lub R. Elementy informacyjne mają też swoje graficzne symbole, które przytaczam za stroną internetową: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne. Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Mamy więc osiem elementów informacyjnych występujących w socjonice. Mnie osobiście elementy te przypominają swego rodzaju klocki, które w socjonice rozpatrywane są na różne możliwe sposoby. Te osiem klocków, czyli elementów informacyjnych, jeśli naniesiemy je na mandalę charakterów, będą miały kształt kawałków tortu (czyli wycinków 1/8 koła). Oto elementy informacyjne naniesione na mandalę charakterów.
str. 22 Na powyższym schemacie oprócz elementów informacyjnych możemy zobaczyć też, zaczerpnięty od Junga, podział na cztery funkcje psychiczne, którymi są: intuicja N, logika T, etyka F, sensoryka S. Każda z powyższych funkcji zawiera w sobie więc po dwa elementy informacyjne. Choć powyższe funkcje zostały zaczerpnięte z typologii Junga, to w socjonice trzy z tych funkcji są nazywane inaczej niż u Junga. Różnice w nazewnictwie funkcji są następujące: etyka F, która u Junga określana jest jako czucie, logika N, która u Junga określana jest jako myślenie, oraz o sensoryka S, która u Junga określana jest jako doznanie, intuicja N, tu mamy taką samą nazwę jak u Junga, czyli intuicja. Osobiście uważam, że terminy Junga są bardziej trafne. Jednak nazwy funkcji używane w socjonice zapewne brzmią bardziej naukowo.
str. 23 Pierwszym sposobem rozpatrywania socjonicznych elementów informacyjnych jest dzielenie ich na tzw. dychotomie, czyli na dwie grupy różniące się w określony sposób pomiędzy sobą. Wśród dychotomii elementów informacyjnych możemy wyróżnić podziały na: elementy dynamiczne i statyczne, elementy obiektowe i relacyjne i elementy racjonalne i irracjonalne. Przedstawmy więc po kolei powyższe dychotomie za pomocą schematów. 7.2. Elementy dynamiczne i statyczne. Dla wyjaśnienia podziału na elementy statyczne i dynamiczne posłużę się cytatem: Po pierwsze powinniśmy wyróżnić statyczny i dynamiczny sposób patrzenia na rzeczywistość. Dotyczy to tego, czy dana informacja powstała na podstawie zmian, czy też stałych elementów danej sytuacji lub za gadnienia. Informacje związane z elementami dynamicznymi są reakcją na zmiany, odzwierciedleniem tego, co z nich wynika, natomiast informacje statyczne opierają się na stałych elementach i charakterystykach. Warto jednak zauważyć, że nie jest to prosty podział na informacje o zmianach i stałych elementach, ponieważ można opisywać zmiany z perspektywy stałych rzeczy czy odbierać stałe rzeczy na podstawie zmian. Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Podział na elementy statyczne i dynamiczne w socjonice jest przedstawiony za pomocą poniższego schematu.
str. 24 Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Teraz nanieśmy powyższą dychotomię na mandalę charakterów. Na powyższym rysunku można zobaczyć, gdzie znajdują się elementy statyczne i elementy dynamiczne? Oprócz tego wyróżniłem jeszcze: biegun elementów statycznych i biegun elementów dynamicznych. Wskazuję w ten sposób miejsca, gdzie jest najwięcej elementów statycznych i gdzie jest najwięcej elementów dynamicznych? Elementy te są niejako w tym kierunku zorientowane. W ten sposób podział na elementy dynamiczne przypomina podział na spostrzeganie i osądzanie występujący w mandali charakterów. (Napisy SPOSTRZEGANIE i OSĄDZANIE, są umieszczone na zaokrąglonych ramkach wokół mandali charakterów.) To, w którym kierunku są skierowane elementy dynamiczne i statyczne, można teraz potraktować jako uzupełnienie naszej mandali, ponieważ:
str. 25 informacyjne elementy dynamiczne, czyli reakcje na zmiany i odzwierciedlanie tego, co z nich wynika, dotyczyć będzie głównie typów Wilgotne Powietrze i Mokra Woda w mandali charakterów, informacyjne elementy statyczne, czyli opieranie się na stałych elementach i charakterystykach, będzie dotyczyć głównie typów Sucha Ziemia i Suchy Ogień w mandali charakterów. Oprócz tego, na podstawie mandali możemy zobaczyć, że: informacyjne elementy dynamiczne, czyli reakcje na zmiany i odzwierciedlanie tego, co z nich wynika, pokrywa się ze zwrotem umieszczonym w tym miejscu mandali, czyli z czas i przestrzeń. I jeśli to połączymy razem, to możemy powiedzieć, że reakcje na zmiany i odzwierciedlanie tego z nich wynika, dotyczy głównie czasu i przestrzeni, z kolei informacyjne elementy statyczne, czyli opieranie się na stałych elementach i charakterystykach, pokrywa się ze zwrotem umieszczonym na mandali, tzn. z tu i teraz. Jeśli te zwroty też połączymy ze sobą, to można powiedzieć, że opieranie się na stałych elementach i charakterystykach dotyczy głównie tu i teraz. I w ten sposób dzięki socjonice do mandali charakterów doszły nam kolejne cenne skojarzenia. 7.3. Elementy obiektowe i relacyjne Dla wyjaśnienia podziału na informacyjne elementy obiektowe i relacyjne posłużę się cytatem: Kolejnym krokiem będzie wyróżnienie podziału na obiekty i relacje. Odnosi się to do tego, czy informacje są porządkowane wokół poszczególnych punktów skupienia (tworząc swego rodzaju obiekty, rzeczy widziane w pewnym sensie jako jedna całość) czy też stanowią połączenie pomiędzy różnymi punktami skupienia (określają rodzaj zależności pomiędzy nimi, łączące je relacje). Ponownie warto zauważyć, że podział ten bardziej dotyczy tego, jak odbierana i przetwarzana jest dana informacja, a mniej od jej cech nie zależnych od obserwatora. Więc jeśli uświadamiamy sobie danego rodzaju informacje bez odnoszenia się do innych, mamy do czynienia z obiektem, natomiast w sytuacji, w której uświadamiamy sobie owe odniesienia i to na nich operujemy z relacją. Przykładowo informacja To jabłko jest czerwone jest informacją o obiekcie, natomiast informacja Oba jabłka mają ten sam kolor mówi o relacji. Informacja To jabłko ma ten sam kolor, co tamto jabłko jest już kłopotliwa jej klasyfikacja zależy od tego, czy zechce my zwrócić uwagę na kolor jabłka (informacje o obiekcie) czy też na podobieństwo kolorów między nimi (relację). Na podstawie powyższego przykładu można też zauważyć że relacje są oszczędniejszym sposobem przechowywania informacji na podstawie jednej relacji jesteśmy w stanie wnioskować o kolorze dwóch jabłek. Nie mniej jednak informacje o obiektach łatwiej odnieść do zewnętrznego świata, można o wiele szybciej z nich skorzystać. Staje się to coraz bardziej widoczne wraz ze wzrostem liczby relacji, na których operujemy. Przykładowo, jednoznaczne ustalenie koloru jabłka mogłoby wymagać rozważenia trzech stwierdzeń: To jabłko ma ten sam kolor, co tamto jabłko, Tamto jabłko nie jest czerwone, Mamy tylko czerwone i żółte jabłka. W socjonice często posługujemy się pojęciem energii (energii psychicznej). Mówimy, że podejście relacyjne sprzyja jej oszczędzaniu, podczas gdy spojrzenie obiektowe związane jest z intensywniejszym jej wydatkowaniem. Przez analogię do pojęć introwersji i ekstrawersji wprowadzonych przez Junga, elementy relacyjne nazywamy introtycznymi, a obiektowe ekstratycznymi. Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Podział na elementy obiektowe i relacyjne w socjonice jest przedstawiany w następujący sposób.
Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Teraz nanieśmy powyższą dychotomię na mandalę charakterów. str. 26
str. 27 Na powyższym rysunku można zobaczyć, gdzie znajdują się elementy obiektowe i gdzie są elementy relacyjne? Oprócz tego wyróżniłem jeszcze: biegun elementów obiektowych (ekstratycznych) i biegun elementów relacyjnych (introtycznych). W ten sposób wskazuję miejsca, gdzie jest najwięcej elementów obiektowych (ekstratycznych) i gdzie jest najwięcej elementów relacyjnych (introtycznych). Elementy te są niejako w tym kierunku zorientowane. Słowa ekstratyczne i introtyczne są odpowiednikami pojęć Junga: ekstrawertyczne i introwertyczne. Jak powiedziałem wcześniej, socjonika jest bardzo naukową teorią, więc występuje w niej również typowy naukowy trend, żeby do nowych teorii tworzyć nowe pojęcia, żeby dokładniej określać, o co chodzi, i pewnie też po to, żeby odróżniać się od innych teorii. Zapewne chodzi również o to, żeby zapewnić odpowiednie naukowe i poważne brzmienie. W socjonice większość wprowadzonych przez nią nowych terminów jest bardzo cenna i odkrywcza, jednak tworzenie pojęć introtyczne i ekstratyczne, nie wydaje się najlepszym pomysłem. Zresztą nie tylko mi się tak wydaje, gdyż w wielu źródłach na temat socjoniki, spotyka się po prostu pojęcia wprowadzone przez Junga, czyli introwertyzm i ekstrawertyzm.
str. 28 Bardzo cenne jednak jest tu przede wszystkim porównanie: ekstrawertyzmu z elementami obiektowymi, czyli z informacjami porządkowanymi wokół poszczególnych punktów skupienia (tworzące swego rodzaju obiekty, rzeczy widziane w pewnym sensie jako jedna całość), oraz introwertyzmu z elementami relacyjnymi, czyli z informacjami porządkowymi w ten sposób, że stanowią połączenie pomiędzy różnymi punktami skupienia (określają rodzaj zależności pomiędzy nimi, łączące je relacje). Powyższe porównanie może więc stanowić cenne uzupełnienie mandali charakterów, gdyż: informacyjne elementy obiektowe, (czy też ekstrawertyzm), będą dotyczyć głównie typów Gorący Ogień i Gorące Powietrze, informacyjne elementy relacyjne, (czy też introwertyzm), będą dotyczyć głównie typów Chłodna Woda i Zimna Ziemia w mandali charakterów. 7.4. Elementy racjonalne i irracjonalne Dla wyjaśnienia podziału na elementy racjonalne i irracjonalne również posłużę się cytatem: Na podstawie dwóch wprowadzonych dychotomii można zbudować trzecią racjonalność/irracjonalność. Spojrzenie irracjonalne, czyli statyczno-obiektowe i dynamiczno-relacyjne wprost odzwierciedla rzeczy wistość, natomiast spojrzenie racjonalne, czyli statyczno-relacyjne i dynamiczno-obiektowe odzwierciedla ją w sposób przystosowany do wykorzystania w jakimś celu (statyczno-relacyjne ułatwia porównywanie różnych obszarów, a dynamiczno-obiektowe ocenę zdarzeń czy działania rzeczy lub ludzi). Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Do przedstawienia elementów racjonalnych i irracjonalnych w socjonice wykorzystywany jest poniższy schemat. Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne
str. 29 Nanieśmy więc elementy racjonalne i irracjonalne na mandalę charakterów. Proszę spojrzeć na rysunek poniżej. Jeśli chodzi o podział na elementy racjonale i irracjonalne to podział występujący w socjonice pokrywa się z mandalą charakterów w tym zakresie, że: racjonalność pokrywa się z myśleniem (ogniem) oraz czuciem (wodą), irracjonalność pokrywa się z intuicją (powietrzem) oraz doznaniem (ziemią). Przy tworzeniu mandali charakterów jednak udało mi już wcześniej wyróżnić bardziej szczegółowy podział, jeśli chodzi o racjonalność i irracjonalność. Opisane jest to w rozdziale Mandala charakterów historia tworzenia. Przedstawiają to dwa poniższe schematy.
str. 30 Powyższy schemat przedstawia podział na introwertyzm racjonalny i irracjonalny oraz ekstrawertyzm racjonalny i irracjonalny, jakie są wyróżnione w mandali charakterów. Przestrzenie na rysunku, które nie są objęte podziałem, oznaczają, że nie ma różnicy (lub różnice są niewielkie) pomiędzy ekstrawertyzmem i introwertyzmem. Następny schemat zaś przedstawia występujący w mandali charakterów podział na osądzanie racjonalne i irracjonalne oraz na spostrzeganie racjonalne i irracjonalne. Przestrzenie na rysunku, które nie są objęte podziałem, oznaczają, że nie ma różnicy (lub różnice są niewielkie) pomiędzy osądzanie i spostrzeganiem.
str. 31 7.5. Elementy ewidentne i domniemane Dla wyjaśnienia podziału na elementy ewidentne i domniemane również posłużę się cytatem ze strony http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Do uzyskania charakterystycznych ośmiu elementów informacyjnych należy posłużyć się jeszcze jednym podziałem na elementy ewidentne i domniemane. Elementy ewidentne przystosowane są do operowania w oparciu o jednoznaczne dane, dążąc do pewności uzyskanych wyników. Elementy domniemane operują na mniej jednoznacznych zestawach informacji i ich celem jest uzyskanie wyników jak najbardziej odpowiadających, przybliżających daną sytuacje, nawet kosztem pewności tego przybliżenia. Można to przedstawić w ten sposób, że elementy ewidentne skupiają się na pewnych doświadczeniach, informa cjach i metodach operowania tymi informacjami, natomiast domniemane skupiają się na całej ich puli, sto sując mniej jednoznaczne metody, które pozwolą wyciągnąć z nich coś więcej. Tak więc elementy ewi dentne służą uzyskaniu pewnej, solidnej postawy czy to w dziedzinie postrzegania (elementy irracjonalne) czy wnioskowania (racjonalne), a domniemane pozwalają na pewną orientację w sytuacji w którejś z tych dziedzin. Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne
str. 32 Do przedstawienia elementów ewidentnych i domniemanych w socjonice wykorzystywany jest poniższy schemat. Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Analogicznie jak w poprzednio rozważanych socjonicznych dychotomiach, nanieśmy podział na informacyjne elementy ewidentne i domniemane na mandalę charakterów.
str. 33 Powyższy podział jest dla mnie bardzo cenny, gdyż wcześniej nie natrafiłem na takie rozróżnienie. Myślałem jedynie na tym, że całość mandali charakterów można również podzielić na dwie części wg żywiołów, czyli że jedną część stanowiłoby połączenie WODY i POWIETRZA, a druga część byłaby połączeniem ZIEMI i OGNIA. Ten podział wynikał z prostego myślenia, że po prostu: WODA w największym stopniu łączy się z POWIETRZEM, czyli w większym stopniu niż z ZIEMIĄ lub OGNIEM; POWIETRZE w największym stopniu łączy się WODĄ, czyli w większym stopniu niż z OGNIEM lub z ZIEMIĄ; ZIEMIA w największym stopniu łączy się z OGIEM, czyli w większym stopniu niż z WODĄ i POWIETRZEM; OGIEŃ w największym stopniu łączy się ZIEMIĄ, czyli w większym stopniu niż z POWIETRZEM i ZIEMIĄ. Uzasadnienie powyższego podziału jest więc dosyć proste, jednak wcześniej nie zdecydowałem się jeszcze, żeby o tym podziale gdzieś napisać. Powodem tego była taka wątpliwość, że na podstawie żywiołów można by dokonać jeszcze jednego podziału mandali charakterów na dwie główne części. Jedna część stanowiłaby połączenie WODY i ZIEMI. Druga zaś część byłaby połączeniem
str. 34 OGNIA I POWIETRZA. Powodem tego drugiego podziału jest to, że żywioły te również łączą się w bardzo dużym stopniu. Chociażby dlatego, że OGIEŃ do spalania się potrzebuje tlenu z POWIETRZA, ZIEMIA zaś potrzebuje WODY, żeby na ZIEMI mogły rosnąć rośliny i mogli egzystować zwierzęta i ludzie. Posługując się myśleniem wykorzystującym żywioły, można by więc wprowadzić dwa dodatkowe podziały mandali charakterów, o których wcześniej jeszcze nie pisałem, gdyż nie byłem co do nich jeszcze całkowicie przekonany. W socjonice jednak występuje podział na elementy domniemane i elementy ewidentne, który odpowiada pierwszemu powyższemu podziałowi wg żywiołów, czyli elementy ewidentne odpowiadają połączeniu Ziemi i Ognia, elementy domniemane zaś odpowiadają połączeniu Wody i Powietrza. Można więc powiedzieć, że w socjonice mamy naukowe uzasadnienie tego podziału. Ogólnie więc wychodzi na to, że dzięki socjonice do mandali charakterów można wnieść bardzo dużo nowych idei i stwarza ona wiele możliwości do różnych skojarzeń, które mogą być bardzo pomocne w odkrywaniu tajemnic ludzkich charakterów. 7.6. Złożenie dychotomii Podsumowując wyżej opisywane dychotomie, jakie są określone w socjonice, to są one złożone w różnych kombinacjach z ośmiu elementów informacyjnych. Te elementy informacyjne w graficzny sposób zostały przedstawione na powyższych schematach mandali charakterów, na które zostały naniesione socjoniczne elementy i dychotomie. Same elementy informacyjne na schematach wyglądają jak 8 kawałków tortu, (czyli 8 równych wycinków koła). Na stronie http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne te 8 elementów jest opisanych w następujący sposób: Ne Odbiór informacji uporządkowanych zależnie od miejsca wystąpienia wokół punktów skupienia i opartych na stałych elementach charakterystyki sytuacji istotnych dla jej ogólnego obrazu, czyli uogólnione postrzeganie rzeczy, mające na celu stworzenie kontekstu do ich późniejszego rozważania, dostrzeganie sedna i całościowego obrazu zagadnienia. Se Odbiór informacji uporządkowanych zależnie od miejsca wystąpienia wokół punktów skupienia i opartych na stałych elementach charakterystyki sytuacji istotnych ze względu na ich pewność, czyli konkretne i szczegółowe postrzeganie rzeczy, mające stworzyć solidną podstawę do ich dalszego rozważania, dostrzeganie pewnych punktów zaczepienia w otoczeniu. Ni Odbiór informacji uporządkowanych zależnie od miejsca wystąpienia w postaci zależności i opartych na powiązanych zmianach i reakcjach istotnych dla ogólnego obrazu sytuacji, czyli uogólnione postrzeganie związków między zdarzeniami, mające na celu stworzenie kontekstu do ich późniejszego rozważania, postrzeganie związków pomiędzy luźno powiązanymi, oddziałującymi na siebie rzeczami. Si Odbiór informacji uporządkowanych zależnie od miejsca wystąpienia w postaci zależności i opartych na powiązanych zmianach i reakcjach istotnych ze względu na ich pewność, czyli konkretne i szczegółowe postrzeganie związków pomiędzy wydarzeniami, mające stworzyć solidną podstawę do ich późniejszego rozważania, dostrzeganie doświadczalnych zależności pomiędzy wydarzeniami. Fe Wyodrębnianie punktów skupienia, wokół których można uporządkować informacje o zmianach i reakcjach tak, aby oddać specyfikę sytuacji, czyli dopasowywane do sytuacji rozważanie działań podmiotów, tworzące kontekst do podejmowania decyzji i działań, emocjonalne reakcje, odczucia w stosunku do poszczególnych rzeczy.
str. 35 Te Wyodrębnianie punktów skupienia, wokół których można w sposób pewny uporządkować informacje o zmianach i reakcjach, czyli jednoznaczne wnioskowanie o działaniu podmiotów, dostarczające pewnych danych do podejmowania decyzji i działań, bezpośrednie operowanie, znajdowanie zastosowań i wykorzystywanie informacji. Fi Wyodrębnianie zależności, wokół których można uporządkować informacje o stałej charakterystyce sytuacji tak, aby oddać jej specyfikę, czyli dopasowywane do sytuacji rozważanie zależności pomiędzy stałymi cechami danych rzeczy, tworzące kontekst do podejmowania decyzji i działań, kategoryzacja względem odczuć do poszczególnych rzeczy. Ti Wyodrębnianie zależności, wokół których można w sposób pewny uporządkować informacje o stałej charakterystyce sytuacji, czyli jednoznaczne wnioskowanie o zależnościach pomiędzy rzeczami, dostarczające pewnych danych do podejmowania decyzji i działań, porównywanie, kategoryzacja i szukanie zależności między informacjami. Źródło: http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne W socjonice oprócz wyżej wymienionych dychotomii występują jeszcze inne podziały. Są to np. tzw. małe grupy, gdzie 16 typów dzieli się na grupy, z których każda zawiera 4 typy. Wśród nich wyróżnia się podziały na tzw. kwadry i kluby. Oprócz tego w socjonice występuje jeszcze podział na temperamenty, postawy erotyczne, relacje, dychotomie Reinina. Ogólnie można powiedzieć, że występujące w socjonice dychotomie, elementy informacyjne i typy występujące w socjonice, (czyli tzw. socjotypy), są dzielone i grupowane na wszelkie możliwe sposoby. Matematycznie rzecz biorąc to, możliwości różnych kombinacji pomiędzy dychotomiami, elementami informacyjnymi i socjotypami, można liczyć w tysiącach. Np. samych dychotomii Reinina jest 12870, dychotomie te dzielą 16 socjotypów na dwie grupy po 8. W tym rozdziale poświęconym socjonice nie będę dalej analizował tych podziałów, gdyż interesują nas głównie typy charakteru, jakie występują w socjonice. A do tego wydaje mi się przedstawione wyżej dychotomie i elementy informacyjne wystarczą. 7.7. Model A Przed przedstawieniem typów ludzkich charakterów występujących w socjonice, czyli tzw. socjotypów, warto jeszcze przestawić model A. Do określenia czym jest model A, kolejny raz posłużę się cytatem ze strony http://socjonika.pl/#budowa_psychiki W myśleniu każdego człowieka odnajdujemy wszystkie elementy informacyjne można uznać, że ich przetwarzanie przebiega podobnie u wszystkich ludzi. Istotne z punktu widzenia socjoniki różnice tkwią we wzajemnych zależnościach i sposobie współpracy pomiędzy procesami odpowiadającymi przetwarza niu poszczególnych elementów. Tego rodzaju zależności przedstawia model A. W modelu A każdemu elementowi przypisujemy pewną funkcję (rolę), jaką pełni w procesie metabolizmu informacyjnego. Łatwo zauważyć, że musi istnieć 8 możliwych ról. Często mówimy o działaniu (sposobie działania) samej funkcji, czyli temu, jak związany z nią element manifestuje się w procesach psychicznych człowieka. Funkcje jako takie nie obrazują działań i decyzji ludzi, a tylko sposób w jaki ludzie odbierają informacje, które to dopiero będą podstawą do podejmowania działań i decyzji. Na wspólnej puli odbieranych przez nas informacji operuje wszystkie 8 funkcji. Działają one jednocześnie, przez cały czas, ale intensywność tych działań jest zmienna. Intensywność funkcji jest regulowana przez ich kolejne pobudzanie w dwóch kręgach, odpowiadających funkcjom mentalnym i witalnym. Kierunek przepływu pobudzeń w kręgu jest zgodny z numeracją funkcji. Za początek kręgu mentalnego uważa się
str. 36 funkcję 1, a witalnego 5. Jak widać użyte pojęcia kręgów nie tylko stanowią pewien podział funkcji, ale też obrazują efekty bardziej skomplikowanych zależności z nimi związanych. Struktura modelu A W modelu A wyróżniamy cztery poziome bloki: ego, super-ego, super-id oraz id. Ich nazwy odzwierciedla ją przede wszystkim sposób, w jaki uświadamiamy sobie pracę danej pary funkcji. Blok Ego sfera świadomych aspektów silnych stron, związana z wkładem, jaki dana osoba wnosi w życie innych ludzi. Blok Super Ego sfera świadomych aspektów słabości, związana z wypracowywanymi zachowaniami za chowawczymi i obronnymi w reakcji na negatywne doświadczenia. Blok Super ID sfera nieświadomych aspektów słabości, związana z kumulacją pozytywnego wkładu innych osób. Blok ID sfera nieświadomych aspektów silnych stron, związana z nabywanymi mimowolnie osobistymi przyzwyczajeniami. Źródło: http://socjonika.pl/#budowa_psychiki Podsumowując więc, socjoniczny model A zawiera 8 elementów informacyjnych, którymi są: Ne intuicja ekstrawertyczna, Ni intuicja introwertyczna, Te logika ekstrawertyczna, Ti logika introwertyczna, Fe etyka ekstrawertyczna, Fe etyka introwertyczna, Se sensoryka ekstrawertyczna, Si sensoryka introwertyczna. Powyższe elementy informacyjne zależnie od danego socjotypu (czyli socjonicznego typu osobowości), są pogrupowane w tzw. bloki. blok ego, blok super-ego, blok super-id, blok id. Z powyższych bloków są utworzone dwa kręgi: krąg mentalny zawierający bloki: ego i super-ego, krąg witalny zawierający blok: id i super-id. W socjonicznym modelu A, bardzo ciekawy dla mnie jest podział na kręgi i bloki. W socjonice mamy więc dwa kręgi: mentalny i witalny. Podział ten kojarzy mi się z podziałem na świadomość i nieświadomość. Jest tak dlatego, że krąg mentalny zawiera w sobie bloki: ego i super-ego. Z kolei blok witalny zawiera w sobie bloki: id i super-id. Pojęcia: ego, super-ego oraz id, zostały wprowadzone przez Zygmunta Freuda. Ciekawostką może być tu to, że same nazwy nie są oryginalnie takie, jak je Freud stworzył w języku niemieckim. Ego, super-ego i id powstały później w wyniku tłumaczenia prac Freuda na język angielski. Podobnie z idei Freuda wywodzą się pojęcia: świadomość, podświadomość (lub nieświadomość) i nad-
str. 37 świadomość, które można spotkać w wielu pracach. Tak właściwie to trzeba by było raczej powiedzieć, że idea świadomości, podświadomości i nadświadomości istniała od dawna w wielu religiach i kulturach, można to np. odnieść do chrześcijańskiej trójcy św., o czym wielokrotnie pisał Jung w swoich rozważaniach na temat tzw. trójcy i czwórcy. Innym przykładem są dawne praktyki mieszkańców Wysp Hawajskich, które opisuje Max Freedom Long w książce Magia Kahunów. Za sprawą Freuda jednak i jego wieloletnich prac i badań idea: świadomości, nieświadomości i nadświadomości, znalazła swój naukowy grunt. I początkowo za sprawą Freuda powstały pojęcia: ego, id i super-ego, które brzmią zapewne bardzo naukowo i do tej pory terminy te spotyka się głównie w pracach naukowych. Zarówno zaś w pracach naukowych, jak i nienaukowych spotyka się terminy świadomość i nieświadomość (podświadomość). Dzięki Freudowi powstały więc między innymi trzy terminy: ego, super-ego oraz id. W powyższym podziale socjonicznym mamy zaś podział na cztery bloki: ego, super-ego, id oraz super-id. Mamy więc dodatkowe pojęcie super-id. Poniżej podaję dwie definicje super-id, które można znaleźć na stronach internetowych: Blok Super ID sfera nieświadomych aspektów słabości, związana z kumulacją pozytywnego wkładu innych osób. Źródło: http://socjonika.pl/#budowa_psychiki What is the super-id? Firstly it is an addition to Freud s original structural theory which had a simple division between ego and id with the super-ego keeping watch. The super-id is defined as your subconscious zone of dependency, childishness, and suggestibility. It contains two significant *weak* functions: one that can be easily influenced and the other that wants help although rarely knows it. The *weak* suggestive function can be labelled as dual seeking in that you desire the company of a dual to make sense of this function. A dual will naturally take care of your requirements for this function. The other *weak* estimative function can be labelled as your hidden agenda in that you are barely aware of its existence although it mysteriously manifests a supposed optimal condition that you live by and sel dom aware of. Co to jest super-id? Po pierwsze jest odniesieniem od oryginalnej strukturalnej teorii Freuda, która zawiera prosty podział na ego oraz id wraz z nadzorującym je super-ego. Super-id jest zdefiniowany jako obszar podświadomego oddziaływania, infantylność oraz podatność i wrażliwość na sugestie. Zawierają się w tym dwie znaczące wrażliwe funkcje: pierwsza, która polega na słabości w uleganiu wpływom, i druga, która polega na oczekiwaniu wsparcia, chociaż się rzadko ma się tego świadomość. Pierwsza wrażliwa funkcja, która jest podatna na sugestie, może być określona jako szukanie rozdwaja nia się, a więc sens istnienia tej funkcji polega na tym, że pragnie się być rozdwojonym. Stopień pragnienia rozdwajania się będzie więc w naturalny sposób regulować potrzebę tej funkcji. Druga wrażliwa funkcja, która oczekuje wsparcia, może być określona jak ukryty program, którego działanie polega na tym, że napotykamy na różne tajemnicze dla nas okoliczności życiowe, wprowadzające nas w prawdopodobnie najbardziej optymalne warunki, które trudno nam świadomie wyjaśnić i mało jesteśmy w tym zorientowani. Źródło: http://socionicsdemystified.wordpress.com/2007/08/08/examining-the-super-id/ Powyższy cytat z języka angielskiego jest dosyć trudno przetłumaczyć, ale mam nadzieję, że udało mi się uchwycić sens tego, czym może być super-id? Podejrzewam jednak, że wielu osobom powyższe definicje super-id, oraz ego, super-ego i id, mogą dalej niewiele mówić.
str. 38 W takim razie przedstawiam jeszcze jeden schemat ze strony http://socionics.us/theory/model.shtml, który może nam pomóc lepiej zrozumieć socjoniczny model A. Oto ten schemat. Źródło: http://socionics.us/theory/model.shtml Powyższy schemat jest w języku angielskim, poniżej więc zamieszczam jego tłumaczenie. Tłumaczenie jest mojego autorstwa, więc może ono nieco odbiegać od innych źródeł poświęconych socjonice. Jednak myślę, że ogólny sens powinien być bardzo podobny.
str. 39 Myślę, że teraz po przedstawieniu głównych podziałów występujących w socjonice oraz przedstawieniu modelu A, możemy przedstawić socjoniczne typy, czyli tzw. socjotypy. 7.8. Socjotypy W socjonice występuje 16 typów. Na wstępie posłużę się znów cytatem, dla wyjaśnienia sposobów nazywania poszczególnych typów. W socjonice przyjęło się kilka równoległych systemów nazewnictwa typów. Jednym z najbardziej popularnych są trzyliterowe akronimy, odnoszące się bezpośrednio do układu elementów w bloku ego danego typu. Pierwsza litera to skrót nazwy elementu w funkcji programowej (z pominięciem rozróżnienia na eks tratyczność i introtyczność), druga litera oznacza element z funkcji kreatywnej (jak wyżej), a trzecia ekstratyczność bądź introtyczność typu (czyli wertność pierwszego elementu). W ten sposób typ posiadający w funkcji programowej ekstratyczną logikę, a w funkcji kreatywnej introtyczną intuicję to LIE logicznointuicyjny ekstrawertyk. Drugim logikiem z tej samej kwadry jest ILI intuicyjno-logiczny introtyk. Tworzone w ten sposób akronimy są wspólne dla języka angielskiego, polskiego i rosyjskiego. Innym sposobem nazewnictwa są czteroliterowe akronimy podobne do używanych w typologii MBTI. Na zwa powstaje przez oznaczenie stanów wszystkich czterech dychotomii jungowskich przy zastosowaniu następujących symboli: E ekstratyczność (extroversion), I introtyczność (introversion) N intuicja (intuition), S sensoryka (sensing) T logika (thinking), F etyka (feeling) p irracjonalność (perception), j racjonalność (judgment) Dla odróżnienia od nazw typów MBTI wartość ostatniej dychotomii oznaczamy małą literą. Typ określony wcześniej jako LIE będzie tutaj nosił nazwę ENTj ekstratyk, intuicjonista, logik, racjonał. Ten system akronimów używany jest często na forum socjonika.pl oraz na forach anglojęzycznych, w tekstach rosyjskich jest rzadko spotykany. Istnieją jeszcze dwa systemy określeń słownych przyporządkowanych poszczególnym typom. Pierwszy odwołuje się do nazw zawodów oraz ról pełnionych w społeczeństwie, drugi do sławnych postaci reprezentujących charakterystyczne dla danego typu cechy. Są używane przede wszystkim na wschodzie. Zaleca się traktowanie tych określeń pomocniczo i nie przypisawanie im zbyt dużej wagi, gdyż łatwo prowadzi to do nadinterpretacji. Źródło: http://socjonika.pl/#nazewnictwo_typów Teraz przedstawię schematy poszczególnych socjotypów naniesione na mandalę charakterów (w wersji 1.10). Każdy socjotyp jest przedstawiony osobno, gdyż nie da się ich przedstawić na jednym schemacie. Na poniższych schematach poszczególne osiem bloków informacyjnych przedstawionych jest za pomocą wycinków koła, oznaczonych symbolami: Ne, Ni, Fe, Fi, Te, Ti, Se i Si. Krąg witalny przedstawiony jest za pomocą czarnych strzałek, tzn. przemieszczanie pomiędzy odpowiednimi elementami informacyjnymi w kręgu mentalnym, jest oznaczone za pomocą czarnych strzałek. Przemieszczanie zaś pomiędzy odpowiednimi elementami informacyjnymi w kręgu witalnym, jest oznaczone za pomocą szarych strzałek. Dymki ze skrótowymi oznaczeniami socjotypów wskazują miejsce na mandali charakterów, gdzie mniej więcej mogą znajdować się poszczególne socjotypy. Miejsca te są w sumie identyczne z tymi, jakie występują w systemie MBTI (Myers-Briggs Type Indicator ), jednak jak zobaczymy poniżej podejście do poszczególnych typów osobowości i ich analizowanie znacznie się różnią. I to nie tylko od MBTI, ale również od innych systemów badania osobowości. Socjoniczne rozpatrywanie poszczególnych typów przypomina bardziej model matematyczny wykorzystujący osiem
str. 40 elementów informacyjnych do tworzenia różnych kombinacji, które z kolei są wykorzystane do analizowania socjotypów. Zobaczymy więc, jak przedstawiają się poszczególne socjotypy na mandali charakterów? Osobiście cieszę się, że mandalę można wykorzystać również do przedstawienia socjotypów. Dzięki temu mandala staje się bardzo uniwersalnym modelem, do przestawienia samej siebie jak również innych systemów opisujących osobowości. Proszę zatem spojrzeć na poniższe schematy socjotypów naniesione na mandalę charakterów.
7.8.1. Socjotyp str. 41 ENTp, (ILE Intuicyjno-logiczny ekstrawertyk), (Wynalazca) na mandali charakterów.
str. 42 Socjotyp INTj, (LII Logiko-intuicyjny introwertyk), (Analityk) na mandali charakterów. 7.8.2.
str. 43 Socjotyp ENFp, (IEE Intuicyjno-etyczny ekstrawertyk), (Psycholog) na mandali charakterów. 7.8.3.
str. 44 Socjotyp INFj, (EII Etyko-intuicyjny introwertyk), (Humanista) na mandali charakterów. 7.8.4.
str. 45 Socjotyp ENFj, (EIE Eytko-intuicyjny ekstrawertyk), (Mentor) na mandali charakterów. 7.8.5.
str. 46 Socjotyp INFp, (IEI Intuicyjno-etyczny introwertyk), (Romantyk, Liryk) na mandali charakterów. 7.8.6.
str. 47 Socjotyp ESFj, (ESE Etyko-sensoryczny ekstrawertyk), (Entuzjasta), na mandali charakterów. 7.8.7.
str. 48 Socjotyp ISFp (SEI Sensoryczno-etyczny introwertyk), (Pośrednik, Mediator) na mandali charakterów. 7.8.8.
str. 49 Socjotyp ISFj, (ESI Etyko-sensoryczny introwertyk), (Przechowywacz, Obrońca) na mandali charakterów. 7.8.9.
7.8.10. Socjotyp str. 50 ESFp, (SEE Sensoryczno-etyczny ekstrawertyk), (Polityk) na mandali charakterów.
7.8.11. Socjotyp str. 51 ISTj, (LSI Logiko-sensoryczny introwertyk), (Inspektor) na mandali charakterów.
str. 52 Socjotyp ESTp, (SLE Sensoryczno-logiczny esktrawertyk), (Zdobywca, Legionista) na mandali charakterów. 7.8.12.
7.8.13. Socjotyp str. 53 ISTp, (SLI Sensoryczno-logiczny introwertyk), (Rzemieślnik, Mistrz) na mandali charakterów.
str. 54 Socjotyp ESTj, (LSE Logiczno-sensoryczny ekstrawertyk), (Dyrektor) na mandali charakterów. 7.8.14.
str. 55 Socjotyp INTp, (ILI intuicyjno-logiczny introwertyk), (Krytyk) na mandali charakterów. 7.8.15.
str. 56 Socjotyp ENTj, (LIE Logiko-intuicyjny ekstrawertyk), (Przedsiębiorca, Pionier) na mandali charakterów. 7.8.16. Tak więc przedstawiają się socjotypy umieszczone na mandali charakterów. Na powyższych schematach można zobaczyć, że każdy socjotyp ma swoją odpowiednią kolejność przechodzenia pomiędzy poszczególnymi elementami informacyjnymi w kręgu mentalnym i kręgu witalnym. To, co przedstawiłem powyżej na temat socjoniki, zapewne można potraktować jako zaledwie wstęp do tego, co można by osiągnąć, poprzez jej analizowanie i porównywanie jej z mandalą charakterów. Rozdział ten więc traktuję jako rozpoczęcie nowego działu mandali charakterów opartego o socjoniczny sposób analizowania typów ludzkich charakterów.
str. 57 8. Podsumowanie Powyżej przedstawiłem 7 systemów osobowości, wykorzystując do tego mandalę charakterów. Zrobienie tego zestawienia mi osobiście dostarczyło wielu ciekawych informacji. Mam nadzieję, że dla innych osób również będzie ono przydatne. Jacek Błach Październik 2013 9. Bibliografia: By Corbonek (29 October 2007). On the Nature of Four - Jung s Quarternity, Mandalas, the Stone and the Self. Źródło: Red Ice Creations - Questioning The Artificial Constructs: http://www.redicecreations.com/article.php?id=1722 Dagan, Richard (11 November 2000). Temperament - A brief Survey, with Modern Applications. Źródło: Richard Dagan. Metamorphoses.: http://richarddagan.com/temperament.php Jung, Karl Gustaw (1997) Typy psychologiczne. Wydawnictwo: Wrota Long, Max Freedom Magia Kahunów. Tajemnicza wiedza o cudach. Wydawnictwo Mefis, 1993 Palmer, Helen (1992) Enneagram Wydawnictwo: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza Poman, Cowanjan Artykuł: MTR-i: połowa MBTI w zespołach http://www.e-xecutive.ru/blog/pm_power/6529.php Socionics.us The Socionic Model of the Psyche Źródło: http://socionics.us/theory/model.shtml Socjonika Artykuł: Elementy informacyjne http://socjonika.pl/#elementy_informacyjne Team Technology Artykuł: Myers Briggs Personality Types Źródło: http://www.teamtechnology.co.uk/myers-briggs/myers-briggs.htm The Myers & Briggs Foundation. MBTI Basis. Źródło: The Myers & Briggs Foundation: http://www.myersbriggs.org/my-mbti-personality-type/mbti-basics/ Trans4mind.