POLITYKA RACHUNKOWOŚCI SAMORZĄDOWYCH ZAKŁADÓW BUDŻETOWYCH WYBRANE PROBLEMY



Podobne dokumenty
Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych w jednostkach sfery budżetowej

Zachowane zostaną jedynie zakłady budżetowe powołane przez jednostki samorządu terytorialnego i to wyłącznie w określonych dziedzinach zadań własnych.

Wykaz skrótów... Wykaz autorów... Część 1. Gospodarka finansowa samorządowych zakładów budżetowych oraz ogólne zasady rachunkowości...

dr Katarzyna Trzpioła POLITYKA RACHUNKOWOŚCI dla instytucji kultury z komentarzem

ZARZĄDZENIE NR 72/08 WÓJTA GMINY DOBROMIERZ Z DNIA 22 lipca 2008r.

Konto Środki trwałe

6 lipiec 2014 r. Dokumentacja wewnętrzna w jednostkach sektora finansów publicznych zasady (polityka) rachunkowości

KSIĘGOWANIA W SAMORZĄDOWYCH ZAKŁADACH BUDŻETOWYCH. Spis treści propozycja

2 Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy.

Wrocław, listopad 2013r.

P r o g r a m. Rachunkowość budżetowa kurs dla niezaawansowanych. (36 godz. w 3 sesjach po 2 dni)

II. RIO RADZI... Ogólna charakterystyka zmian w rachunkowości wynikających z nowelizacji ustawy z dnia 29 września 1994 r.

sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych ( Dz. U. poz.1344).

w sprawie ustalenia zasad ( polityki ) prowadzenia rachunkowości oraz stosowania jednolitego zakładowego planu kont w Gminie Kamień Pomorski.

Rachunkowość budżetu, jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych

Zarządzenie nr 120/9//2017 Wójta Gminy Krzemieniewo z dnia 29 września 2017

OGÓLNE ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH

UCHWAŁA NR 380/2018 ZARZĄDU POWIATU W KOSZALINIE. z dnia 28 marca 2018 r.

ZARZĄDZENIE NR 16/2012 WÓJTA GMINY SIEMIATYCZE. z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie zakładowego planu kont dla budżetu Gminy i Urzędu Gminy

Zarządzenie Nr 59/2005 Burmistrza Miasta Szydłowca z dnia 29 września 2005 roku

Anna Zysnarska RachunkowoϾ sektora bud etowego z elementami analizy finansowej

ZARZĄDZENIE Nr 2846/2014 PREZYD ENTA MIASTA KRAKOWA z dnia r.

Ustawa o rachunkowości w jsfp. Prowadzący: dr Gyöngyvér Takáts

(Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych)

ZARZĄDZENIE NR 92/12 BURMISTRZA RAJGRODU

SPOSÓB PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH

ZARZĄDZENIE Nr 390/2014 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia r.

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

BILANS Jednostki budżetowej, zakładu budżetowego, gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej sporządzony na dzień r.

Instytucje gospodarki budżetowej. Państwowe fundusze celowe. Jednostki budżetowe. Samorządowe zakłady budżetowe. Agencje wykonawcze

OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ W LUBANIU

BILANS JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ I SAMORZĄDOWEGO ZAKŁADU BUDŻETOWEGO

Spis treści. O Autorce... Wykaz skrótów...

P r o g r a m. Rachunkowośd budżetowa kurs dla niezaawansowanych. (36 godzin)

071. Umorzenie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

Wprowadzam do zarządzenia nr1/2011 z dnia r. następujące zmiany:

Załącznik Nr 3a do Zarządzenia Nr 112/2014/P Prezydenta Miasta Pabianic z dnia 3a kwietnia 2014r.

BILANS jednostki budżetowej i samorzadowego zakładu budżetowego sporządzony na dzień:

0, ,00 I. Zapasy 0,00. 0, , Materiały 1.2. Półprodukty i produkty w toku 1.3. Produkty gotowe. społecznych

ZARZĄDZENIE NR 21/2012 WÓJTA GMINY POKRZYWNICA z dnia 25 maja 2012 roku. w sprawie aktualizacji przyjętych zasad (polityki) rachunkowości

Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 25/2014 Starosty Staszowskiego z dnia 27 czerwca 2014 roku

UCHWAŁA NR 400/2018 ZARZĄDU POWIATU W ŻNINIE z dnia 26 marca 2018 r.

BILANS sporządzony na dzień r.

Zarządzenie Nr 6 /2010/ stycznia 2011 r. dot. zasad polityki prowadzenia rachunkowości

UCHWAŁA NR XXXVI/260/10 RADY MIEJSKIEJ W PYZDRACH z dnia 8 lipca 2010 r.

Zakładowy plan kont dla jednostki budżetowej Urząd Gminy Miękinia

Zarządzenie Nr 34/2016 Starosty Oławskiego z dnia r. zmieniające zarządzenie w sprawie zasad rachunkowości w Starostwie Powiatowym w Oławie.

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA 2014R.

ZARZĄDZENIE NR 12 WÓJTA GMINY RACZKI. z dnia 10 sierpnia 2012 r.

INFORMACJA DODATKOWA

ZARZĄDZENIE Nr 2/2013 z dnia 2 stycznia 2013 roku. Dyrektora Miejskiego Przedszkola Nr 22 w Siedlcach

Zarządzenie Nr 50/2014 Burmistrza Miasta Wągrowca z dnia 14 maja 2014 roku

I. Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych. I. Podstawy prawne.

Zarządzenie Nr 137/2008 Burmistrza Miasta Nowy Dwór Mazowiecki z dnia 12 sierpnia 2008r.

INFORMACJA O ZASADACH PRZYJĘTYCH PRZY SPORZĄDZANIU RAPORTU

Spis treści do książki Księgowania w Instytucjach Kultury

Ujęcie aktywów i pasywów w bilansie

ZAKŁADOWY PLAN KONT dla Urzędu Gminy Kiełczygłów

UCHWAŁA NR XI/47/11 RADY GMINY W DWIKOZACH. z dnia 29 czerwca 2011 r.

Z A R Z Ą D Z E N I E Nr 328/12/2012. Prezydenta Miasta Starogard Gdański. z dnia 17 grudnia 2012 r.

3. Sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych

(główny księgowy) (rok, miesiąc, dzień) (kierownik jednostki)

ZARZĄDZENIE NR Wójta Gminy Dubicze Cerkiewne z dnia 27 czerwca 2012 roku

5 Organizacja rachunkowości zagadnienia wstępne 18

Zarządzenie Nr 8/2010 Dyrektora Zarządu Komunikacji Miejskiej w Tarnowie z dnia 29 grudnia 2010 roku

Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych

Niniejsze zasady prowadzenia rachunkowości w Urzędzie Miasta w Przasnyszu zostały opracowane na podstawie następujących przepisów prawa: Rozdział I

ZARZĄDZENIE NR 332 WÓJTA GMINY ZARSZYN z dnia 29 stycznia 2013 r.

ZARZĄDZENIE NR Dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Halinowie z dnia 22 września 2017 r.

1. Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych

Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego za rok obrotowy 2014

POLITYKA RACHUNKOWOŚCI

ZARZĄDZENIE Nr 3325/2015 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia r.

ZARZĄDZENIE NR 12/2016 WÓJTA GMINY SIEMIATYCZE. z dnia 30 czerwca 2016 r. zakładowego planu kont dla budżetu Gminy i Urzędu Gminy.

Sprawozdanie finansowe wybranej jednostki sektora finansów publicznych Jednostki budżetowe

ZARZĄDZENIE NR 60 /2012 DYREKTORA MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W BYDGOSZCZY

ST /06 Warszawa,

I. ZAKŁADOWY PLAN KONT

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 2011 r.

ŁĄCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA za okres r.

1. Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy, natomiast okresem sprawozdawczym jest miesiąc kalendarzowy.

Zarządzenie Nr 34/16 Wójta Gminy Pszczółki z dnia 22 czerwca 2016r

INFORMACJA DODATKOWA. I. Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, obejmuje w szczególności: nazwę jednostki

Wstęp... Wykaz autorów... Wykaz skrótów...

Uchwała Nr 130 / XVII /08

Warszawa, dnia 13 października 2017 r. Poz. 1911

ZARZĄDZENIE NR 50/2016 WÓJTA GMINY WERBKOWICE. z dnia 17 maja 2016 r.

UCHWAŁA NR XVIII/142/12 RADY MIEJSKIEJ W BIERUTOWIE. z dnia 23 lutego 2012 r.

UCHWAŁA NR XXIII/104/12 RADY GMINY W DWIKOZACH. z dnia 30 maja 2012 r.

Wstęp... Notki biograficzne... Wykaz skrótów...

V Kongres Księgowych Oświaty. Zakopane, maja 2019 r.

Wykaz kont dla urzędu starostwa

UCHWAŁA NR LXV/411/2010 RADY MIEJSKIEJ W SWARZĘDZU. z dnia 26 października 2010 r.

ZARZĄDZENIE NR 22/12 BURMISTRZA MSZCZONOWA. z dnia 28 maja 2012 r. w sprawie przekazania sprawozdania finansowego gminy Mszczonów za 2011 rok

Zarządzenie Nr 116/2015 Wójta Gminy Sieroszewice z dnia 22 grudnia 2015r. zmieniające zarządzenie w sprawie prowadzenia zasad (polityki) rachunkowości

ZARZĄDZENIE NR 11/2018 WÓJTA GMINY SIEMIATYCZE. z dnia 16 kwietnia 2018 r. w sprawie zakładowego planu kont dla budżetu Gminy i Urzędu Gminy.

7. Sporządzenie na dzień przeprowadzenia inwentaryzacji zestawienia sald inwentaryzowanej grupy składników aktywów, zgodnie z art. 18 ust.

I PODSTAWA PRAWNA I SŁOWNICZEK POJĘĆ

ZARZĄDZENIE Nr Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Dubiczach Cerkiewnych. z dnia 31 grudnia 2015 roku

Zarządzenie nr 2/2012 Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Ciechanowie z dnia 16 lipca 2012 r.

Transkrypt:

Dorota Adamek-Hyska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach POLITYKA RACHUNKOWOŚCI SAMORZĄDOWYCH ZAKŁADÓW BUDŻETOWYCH WYBRANE PROBLEMY Wprowadzenie Samorządowe zakłady budżetowe zaliczane są do podmiotów sektora finansów publicznych, co przesądza o wielu kwestiach, a w szczególności podporządkowaniu zasadom jawności i przejrzystości gospodarowania środkami publicznymi w toku prowadzonej działalności 1. Jednostki te podlegają także szczególnym zasadom rachunkowości, określonym w przepisach wykonawczych do ustawy o finansach publicznych. W treści polityki rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych obowiązkowo należy uwzględnić prawnie określony plan kont, szczególne zasady wyceny i ewidencji środków trwałych, sporządzania i obiegu sprawozdań finansowych i budżetowych, a także zasady rozliczania z budżetem jednostki samorządu terytorialnego. W praktyce rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych powoduje to liczne problemy w zakresie samodzielności stanowienia polityki rachunkowości tych podmiotów. Głównym celem artykułu jest analiza wybranych zakresów polityki rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych z uwzględnieniem aktualnych przepisów prawa. 1 Na koniec 2012 r. jednostki samorządu terytorialnego wykazały 796 zakładów budżetowych. Utworzono w formie zakładu budżetowego 32 nowe podmioty, zlikwidowano 11, a ich majątek został sprzedany lub wrócił bezpośrednio pod zarząd właściwej jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto 8 zakładów budżetowych przekształcono w jednostki budżetowe, 34 zlikwidowano w celu utworzenia spółek prawa handlowego, a majątek ich, zgodnie z ustawą o gospodarce komunalnej, wniesiono na pokrycie kapitału do utworzonej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Za: Informacja o przekształceniach i prywatyzacji mienia komunalnego za 2012 r. Opracowanie Departamentu Analiz Ministerstwa Skarbu Państwa, Warszawa 2013, s. 7.

14 Dorota Adamek-Hyska Przyjęte w opracowaniu metody badawcze opierają się przede wszystkim na analizie aktów prawnych, studiach literaturowych, analizie opisowej oraz wnioskowaniu. 1. Samorządowy zakład budżetowy istota działalności Zgodnie z art. 14 ustawy o finansach publicznych z 2009 roku samorządowe zakłady budżetowe mogą wykonywać zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie 2 : gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi, dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, lokalnego transportu zbiorowego, targowisk i hal targowych, zieleni gminnej i zadrzewień, kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania, cmentarzy. Istotą samorządowego zakładu budżetowego jest to, że odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności przede wszystkim z przychodów własnych. Przy czym podmiot ten może otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje przedmiotowe, dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków europejskich oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych 3. W zakresie określonym w odrębnych ustawach samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową, a nowo tworzonemu podmiotowi może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe 4. Ważną zasadą jest to, że środ- 2 3 4 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm., art. 14. Ibid., art. 15. Ibid.

Polityka rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych 15 ki z dotacji należy traktować wyłącznie jako dofinansowanie do zadań realizowanych przez samorządowy zakład budżetowy, a gdy nie są one wystarczające na pokrycie kosztów jego funkcjonowania, stanowi to przesłankę do przekształcenia samorządowego zakładu budżetowego w inną formę organizacyjno- -prawną, np. w samorządową jednostkę budżetową. Fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez samorządowy zakład budżetowy nie oznacza, że podmiot ten nastawiony jest wyłącznie na maksymalizację zysku, jego celem podstawowym jest bowiem realizacja określonych zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego, przede wszystkim w zakresie gospodarki komunalnej. Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego, podobnie jak samorządowej jednostki budżetowej, jest roczny plan finansowy. Zakres rocznego planu tego podmiotu obejmuje: plan przychodów, w tym dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, plan kosztów i innych obciążeń, planowany stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego 5. Przychody i koszty ujmowane są w planie w pełnej szczegółowości klasyfikacji budżetowej, co oznacza, że należy wskazać źródła przychodów oraz przeznaczenie kosztów. Plan finansowy każdego samorządowego zakładu budżetowego ujmowany jest w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego w formie załącznika. Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżkę środków obrotowych ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego postanowi inaczej, np. całkowicie zwolni go z tego obowiązku. Przepisy ustawy o finansach publicznych z 2009 roku szczegółowo regulują zasady tworzenia, łączenia oraz likwidacji samorządowych zakładów budżetowych. I tak 6 : organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego tworzy, łączy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną i likwiduje samorządowy zakład budżetowy, tworząc samorządowy zakład budżetowy, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa: 1) nazwę i siedzibę zakładu, 2) przedmiot jego działalności, 5 6 Ibid. Ibid., art. 16.

16 Dorota Adamek-Hyska 3) źródła przychodów własnych zakładu, 4) stan wyposażenia zakładu w środki obrotowe oraz składniki majątkowe przekazane zakładowi w użytkowanie lub trwały zarząd, 5) terminy i sposób ustalania zaliczkowych wpłat nadwyżki środków obrotowych dokonywanych przez zakład do budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób i terminy rocznych rozliczeń i dokonywania wpłat do budżetu, likwidując lub łącząc samorządowy zakład budżetowy z innym, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu tego zakładu, przekształcenie samorządowego zakładu budżetowego w inną formę organizacyjno-prawną wymaga uprzednio jego likwidacji, przy czym należności i zobowiązania likwidowanego samorządowego zakładu budżetowego przejmuje organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, a następnie utworzona nowa jednostka organizacyjna. W obrocie prawnym samorządowe zakłady budżetowe, podobnie jak samorządowe jednostki budżetowe, nie mają własnej zdolności prawnej, lecz korzystają z osobowości prawnej jednostki samorządu terytorialnego. Są zatem szczególną formą sektora publicznego, wyodrębnioną w zakresie prawnym, organizacyjnym, majątkowym, finansowym i personalnym, łączącą w sobie cechy podmiotu gospodarczego i podmiotu publicznego realizującego wyodrębnione zadania publiczne. 2. Podstawowe założenia polityki rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego Polityka rachunkowości stanowi określone metody, reguły i praktyki przyjęte przez jednostkę gospodarczą przy sporządzaniu i prezentacji sprawozdań finansowych, dopuszczone przepisami ustawy o rachunkowości i zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finansowych 7. Samorządowy zakład budżetowy, zgodnie z ustawą o rachunkowości, ma prawnie narzucony obowiązek posiadania dokumentacji opisującej w języku polskim przyjętą politykę rachunkowości, dotyczącą m.in. takich zagadnień jak 8 : określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych, 7 8 Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, cz. A, Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 8, IFRS Foundation, London 2011, tłum. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2011, par. 5, s. 493 oraz Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. z 2013 r., poz. 330, art. 10, ust. 1. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, op. cit., art. 10, ust. 1.

Polityka rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych 17 ustalenia metod wyceny aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego, wskazania sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym zakładowego planu kont 9, wykazu ksiąg rachunkowych 10, opisu systemu przetwarzania danych 11 i systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów 12. W przypadku tworzenia polityki rachunkowości w samorządowym zakładzie budżetowym, obok prawnie określonego w ustawie o rachunkowości jej zakresu, należy uwzględnić art. 40 ustawy o finansach publicznych oraz zasady określone w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 5 lipca 2010 roku (tabela 1). Informacje zawarte w tabeli 1 akcentują, że na politykę rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego istotnie wpływają przepisy prawa finansów publicznych, a prawnie wprowadzony system kont księgowych w każdym przypadku wymaga opracowania i dostosowania do specyfiki i charakteru działalności tego podmiotu. Jeśli ustawa o finansach publicznych nie reguluje szczególnych zasad rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego, zastosowanie mają przepisy ustawy o rachunkowości. 9 Zakładowy plan kont stanowi wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej. Ibid. 10 Wykaz ksiąg rachunkowych obejmuje zbiory zapisów księgowych, obrotów (sum zapisów) i sald tworzące dziennik, księgę główną, księgi pomocnicze, zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych, a także wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz). Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera opis systemu informatycznego zawiera wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji. Ibid., art. 10, ust. 1 oraz art. 13. 11 Opis systemu przetwarzania danych zawiera podstawowe informacje (dotyczące funkcji i zadań) o systemie sieciowym, module systemu informatycznego do prowadzenia księgowości i wykonywania obowiązków sprawozdawczych, modułach szczegółowych (np. płacowych, służących ewidencji środków trwałych, operacji zakupów i sprzedaży towarów i usług). Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera opis systemu informatycznego zawiera wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji. Ibid., art. 10 ust. 1. 12 Opis systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów dotyczy przede wszystkim takich zagadnień jak: wydawania uprawnień do wprowadzania danych do systemów informatycznych, obowiązków pracownika w zakresie wykorzystywania nadanego hasła i uprawnień, archiwizowania zbiorów danych i ich zabezpieczenia, przechowywania danych i ich ochrony (w formie papierowej i elektronicznej), procedur wykonywania przeglądów i konserwacji systemu, udostępniania danych z systemu osobom spoza jednostki. Ibid. oraz P. Walentynowicz, Zasady (polityka) rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych metody opracowania, Poradnik Rachunkowości Budżetowej 2011, nr 3, s. 132-133.

18 Dorota Adamek-Hyska Tabela 1 Przepisy prawa finansów publicznych w zakresie rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego Wyszczególnienie Ustawa o finansach publicznych Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. Uwagi Zgodnie z art. 40 ustawy o finansach publicznych samorządowy zakład budżetowy prowadzi rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem następujących zasad: plany kont dla samorządowych zakładów budżetowych powinny uwzględniać zapisy: 1) ujmuje się wszystkie etapy rozliczeń poprzedzające płatność dochodów i wydatków, a w zakresie wydatków i kosztów także zaangażowanie środków, 2) odsetki od nieterminowych płatności nalicza się i ewidencjonuje nie później niż na koniec każdego kwartału, 3) wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych dokonuje się nie później niż na koniec kwartału. Szczególne zasady rachunkowości tego podmiotu dotyczą: 1) ewidencji aktywów trwałych stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego, 2) wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów, 3) sporządzania sprawozdań finansowych oraz odbiorców tych sprawozdań. Minister Finansów określił w drodze rozporządzeń szczególne zasady rachunkowości oraz plany kont uwzględniając potrzebę zapewnienia przejrzystości planów kont oraz charakter działalności prowadzonej przez ten podmiot. W przepisach wykonawczych do ustawy o finansach publicznych zawarto: definicję środków trwałych, zasady wyceny środków trwałych otrzymanych nieodpłatnie, a stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego, zasady amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych) i umarzania pozostałych środków trwałych (oraz wartości niematerialnych i prawnych), zasady aktualizacji wyceny środków trwałych, zasady aktualizacji wartości należności, zasady ustalania odsetek od należności i zobowiązań, zasady wyceny aktywów jednostki postawionej w stan likwidacji, zakres, wzorce, terminy sporządzania i odbiorców sprawozdań finansowych, wykaz kont księgi głównej wraz z opisem zasad ujmowania na nich operacji księgowych, z uwzględnieniem następujących zasad: 1) konta podane w planach kont należy traktować jako standardową liczbę kont, która może być ograniczona jedynie o konta służące do księgowania operacji gospodarczych niewystępujących w jednostce albo uzupełniona o konta zgodne co do treści ekonomicznej z odpowiednimi kontami planu kont, 2) zakładowy plan kont powinien uwzględniać ustalenia zarządu jednostki samorządu terytorialnego dotyczące zasad grupowania operacji gospodarczych istotnych dla rodzaju działalności, 3) zakładowy plan kont powinien zapewniać możliwość sporządzenia sprawozdań finansowych, sprawozdań budżetowych lub innych raportów. Źródło: Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm. oraz Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r., Dz.U. z 2013 r., poz. 289.

Polityka rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych 19 3. Wybrane elementy polityki rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 lipca 2010 roku w sprawie m.in. szczególnych zasad rachunkowości zobowiązuje samorządowy zakład budżetowy do określenia w polityce rachunkowości szczególnych zasad dotyczących m.in. takich zagadnień jak: uwzględnienia we własnych środkach trwałych środków otrzymanych od jednostki samorządu terytorialnego w trwały zarząd lub użytkowanie, ustalenia amortyzacji środków trwałych albo z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o rachunkowości, albo w przepisach podatkowych, ustalenia zasad ewidencji i rozliczania kosztów działalności podstawowej, ustalenia kwartalnej wyceny nieterminowych płatności, prowadzenia ewidencji pozabilansowej w zakresie zaangażowania środków, wydatków strukturalnych oraz wzajemnych rozliczeń między jednostkami (tj. z innymi samorządowymi jednostkami i zakładami budżetowymi). W tabeli 2 krótko scharakteryzowano powyższe elementy rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego. Tabela 2 Wybrane elementy rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego Wyszczególnienie Zapis w Rozporządzeniu Uwagi 1 2 3 Definicja środków trwałych Według par. 2 Rozporządzenia środkami trwałymi są środki, o których mowa w art. 3, ust. 1, pkt 15 ustawy o rachunkowości, w tym środki trwałe stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, otrzymane w zarząd lub użytkowanie i przeznaczone na potrzeby jednostki. Włączenie do własnych środków trwałych składników majątkowych, które samorządowe zakłady budżetowe otrzymują w trwały zarząd lub użytkowanie, a tym samym poddanie ich identycznym regułom amortyzowania, inwentaryzowania oraz prowadzenia ewidencji szczegółowych, które obowiązują dla środków trwałych pozyskanych np. w drodze zakupu lub nieodpłatnego otrzymania. Należy zaznaczyć, że w przypadku tych składników rzeczowych aktywów trwałych ich wycena może być dokonana według wartości określonej w decyzji Zasady amortyzowania środków trwałych Według par. 6 Rozporządzenia odpisów umorzeniowych lub amortyzacyjnych dokonuje się według zasad przyjętych przez jednostkę, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości, tj. art. 32 tej ustawy. Ustalając zasady umorzenia lub amortyzacji, jednostka może jednak przyjąć stawki określone w przepisach o podatku dochodowym od osób prawnych albo stawki określone przez dysponenta części budżetowej lub zarząd jednostki samorządu terytorialnego. administracyjnej. Samorządowe zakłady budżetowe w zakresie amortyzowania środków trwałych mają następujące prawa wyboru: amortyzacja według zasad bilansowych, amortyzacja według zasad podatkowych lub amortyzacja według zasad określonych przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. Należy także podkreślić, że równowartość odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych (oraz wartości niematerialnych i prawnych) otrzymanych nieodpłatnie przez samorządowy zakład budżetowy, a także od środków trwałych (oraz wartości niematerialnych i prawnych), na sfinansowanie których podmiot ten otrzymał środki pieniężne, stanowi także element pozostałych przychodów operacyjnych obciążających podstawowych fundusz jednostki.

20 Dorota Adamek-Hyska Zasady ewidencji i rozliczania kosztów działalności podstawowej Kwartalna wycena nieterminowych płatności 1 2 3 Według par. 16 Rozporządzenia w zależności od potrzeb jednostki ponoszone koszty można ujmować: tylko na kontach zespołu 4, na kontach zespołu 4 i 5, tylko na kontach zespołu 5, pod warunkiem, że analityka do tych kont będzie prowadzona w układzie rodzajowym. Zasady ewidencji pozabilansowej w zakresie zaangażowania środków, wydatków strukturalnych oraz wzajemnych rozliczeń między jednostkami Według par. 6 Rozporządzenia odsetki od należności i zobowiązań ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty, lecz nie później niż pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału. W załączniku nr 3 do Rozporządzenia zawarto opisy kont pozabilansowych 975, 976 oraz 985. Źródło: Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r, op. cit. cd. tabeli 2 Samorządowe zakłady budżetowe zobowiązane są do sporządzania rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. Zatem trudno sobie wyobrazić ujmowanie kosztów bieżącej działalności operacyjnej wyłącznie na kontach zespołu 5. Zasady wyceny kwartalnej związane są przede wszystkim z obowiązkiem sporządzania za każdy kwartał sprawozdania RB-30S z wykonania planów finansowych samorządowych zakładów budżetowych, w którym należy ująć m.in. kwotę odsetek od należności niezapłaconych w terminie (wiersz W022 sprawozdania). Ewidencja zaangażowania środków samorządowego zakładu budżetowego jest przejawem ogólnej zasady ujmowania wszystkich etapów rozliczeń poprzedzających dokonanie płatności. Ewidencja wydatków strukturalnych prowadzona jest na potrzeby rocznego sprawozdania budżetowego Rb-Wsa. Zasadniczym celem prowadzenia ewidencji wzajemnych rozliczeń między jednostkami jest dostarczenie danych do jednostki samorządu terytorialnego, która zobowiązana jest sporządzić łączne sprawozdanie finansowe, skorygowane o wartość wzajemnych rozliczeń między jednostkami. Wskazane i opisane w tabeli 2 wybrane zasady rachunkowości samorządowego zakładu budżetowego podyktowane są albo zasadami gospodarki finansowej sektora publicznego, albo wymogami sprawozdawczości budżetowej. Zasady te dotyczą także samorządowych jednostek budżetowych, co jest niezwykle istotne w kontekście sporządzania przez jednostkę samorządu terytorialnego łącznego sprawozdania finansowego (tj. łącznego bilansu, łącznego rachunku zysków i strat oraz łącznego zestawienia zmian w funduszu samorządowych jednostek i zakładów budżetowych). Traktowanie sektora finansów publicznych jako całościowego systemu wymaga odpowiedniej spójności systemu informacyjnego, której służy jednolitość przepisów i procedur, okresów sprawozdawczych oraz modeli i wzorów sprawozdawczych 13. 13 Por. W. Nowak, Projekt europejskich standardów rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych (EPSAS), Rachunkowość 2014, nr 3, s. 4.

Polityka rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych 21 Wnioski końcowe Podsumowując, zgodzić się należy ze zdaniem W. Nowaka, który wskazał, że rachunkowość w sektorze publicznym, w tym w samorządowych zakładach budżetowych, ma swoiste uwarunkowania wynikające z natury samej rachunkowości, jak i procesów komunikowania i specyfiki sektora publicznego 14. Należy także podkreślić, że obecnie rachunkowość polskich jednostek sektora finansów publicznych stoi przed wielkim wyzwaniem, bowiem władze Unii Europejskiej zamierzają wprowadzić zharmonizowane zasady sprawozdawczości finansowej sektora publicznego, co istotnie wpłynie w przyszłości na treść polityki rachunkowości podmiotów tego sektora. Literatura Informacja o przekształceniach i prywatyzacji mienia komunalnego za 2012 r. Opracowanie Departamentu Analiz Ministerstwa Skarbu Państwa, Warszawa 2013. Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. Część A, Założenia koncepcyjne i wymogi, IFRS Foundation, London 2011, tłum. Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2011. Nowak W., Projekt europejskich standardów rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych (EPSAS). Rachunkowość 2014, nr 3. Nowak W.A., Rachunkowość sektora publicznego, WN PWN, Warszawa 1998. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. z 2013 r., poz. 330 z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. z 2013 r., poz. 289. Walentynowicz P., Zasady (polityka) rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych metody opracowania, Poradnik Rachunkowości Budżetowej 2011, nr 3. 14 Por. W. Nowak, Rachunkowość w sektorze publicznym, WN PWN, Warszawa 1998, s. 196.

22 Dorota Adamek-Hyska THE ACCOUNTING POLICY OF LOCAL BUDGETARY ENTERPRISES THE SELECTED ASPECTS Summary The inconsistency of the public finance law and the accounting law which govern accounting carried out by local budgetary enterprises, in particular in terms of special principles for valuation and presentation of fixed assets, obligatory charts of accounts, rigid formulas and principles for issuing financial statements, leads to a situation when financial and accounting staff have to deal with a number of problems related to the creation and use of accounting policies. The articles analyses the legal regulations regarding the selected aspects of accounting policies of local budgetary enterprises.