Zofia Dembska-Pierzchała nauczyciel języka polskiego WYMAGANIA PROGRAMOWE Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE III GIMNAZJUM w roku szkolnym 2013/2014 Ocenę CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia wszystkie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto wykazuje się wiedzą i umiejętnościami znacznie wykraczającymi poza program nauczania. Pożądany jest także jego udział w konkursach polonistycznych oraz szczególnie aktywna postawa w zajęciach pozalekcyjnych. Uczeń powinien też pisać do gazetki Klik, uczestniczyć w życiu kulturalnym miasta oraz wykazać się znajomością przeczytania nie tylko lektur, ale samodzielnie wybranych pozycji spoza programu gimnazjum. Ocenę BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania: Budować precyzyjne wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych. Udzielać wyczerpujących odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją. Aktywne uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy. Krytyczne słuchać wypowiedzi. Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny i przekonujący. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi. Aktywnie brać udział w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi. Uszanować zdania rozmówcy i interpretować opinię dyskutantów. Barwne i spójnie opowiadać na wybrany temat; oddać treści właściwą barwą, natężeniem i intonacją głosu. Sprawnie posługiwać się dłuższymi i krótszymi formami wypowiedzi: opis, charakterystyka postaci literackiej i rzeczywistej, sprawozdanie, recenzja (z lektury, filmu, widowiska teatralnego, audycji), streszczenie fabularnego utworu literackiego, forma listu. Bezbłędne wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela. Płynne i bezbłędne czytać głośno z właściwą intonacją (interpretacyjne czytanie tekstów epickich, lirycznych i dramatycznych). Krytycznie cicho czytać tekst, który zainspiruje go do konstruktywnego myślenia i działania. Wykorzystywać i modyfikować informacje zawarte w tekście. Literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i mediów. Krytycznie analizować treści przekazów medialnych. Analizować i interpretować reklamy. Sprawnie oraz całkowicie samodzielnie i twórczo redagować wszystkie pisemne formy wypowiedzi objętych programowymi treściami nauczania: rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz). Sprawnie stylizować tekst (archaizacja, dialektyzacja). 1
Tworzyć przypisy i bibliografię (w notatce, rozprawce, recenzji, referacie). Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory. Korelować wiadomości z historii i języka polskiego oraz z historii sztuki Sprawnie, świadomie i funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu: 1. Fonetyki i ortofonii (zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz prawidłowego akcentowania); 2. Fleksji (części mowy odmienne i nieodmienne, osobliwości w odmianie, funkcje części mowy w formach mówionych); 3. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, zdanie złożone współrzędnie złożone, podrzędnie złożone przydawkowe i dopełnieniowe i okolicznikowe oraz orzecznikowe i podmiotowe); 4. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, analiza słowotwórcza wyrazu, złożenia, zestawienia, zrosty, wyrazy modalne, wulgaryzmy, neologizmy, emocjonalizmy, zapożyczenia); 5. Ortografii i interpunkcji (znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych oraz umiejętność ich zastosowania udokumentowana bezbłędnym zapisem tekstu). Wykazać się bardzo dobrą znajomością wszystkich wskazanych przez nauczyciela lektur programowych, świadczącą o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią. Zaprezentować dojrzały krytyczny komentarz w wypowiedziach ustnych. Uczestniczyć aktywne w dyskusji nad lekturą. Oryginalnie, samodzielnie, krytycznie, o wysokim poziomie literackim, tworzyć prace pisemne. klasyfikować powieści i filmy ze względu na dystans czasowy autora wobec świata przedstawionego, temat i sposób przedstawienia zgodny lub niezgodny z naszym wyobrażeniem o świecie. Wykazać się dogłębną znajomością biogramów autorów lektur. Bezbłędnie wskazywać, nazywać i definiować obowiązujące według ustaleń programowych pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe; Czynnie posługiwać się nimi w pracach pisemnych i wypowiedziach ustnych. Ocenę DOBRĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania: Budować precyzyjne wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych. Udzielać wyczerpujących odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją. Aktywne uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy. Krytycznie słuchać wypowiedzi. Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi. Aktywnie brać udział w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi. Uszanować zdania rozmówcy i interpretować opinię dyskutantów. Barwnie i spójnie opowiadać na wybrany temat; oddać treści właściwą barwą, natężeniem i intonacją głosu. Poprawnie posługiwać się dłuższymi i krótszymi formami wypowiedzi: opis, charakterystyka postaci literackiej i rzeczywistej, sprawozdanie, recenzja (z lektury, filmu, widowiska teatralnego, audycji), streszczenie fabularnego utworu literackiego, forma listu. Bezbłędne wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela; Płynne i bezbłędne czytać głośno z właściwą intonacją (interpretacyjne czytanie tekstów epickich, lirycznych i dramatycznych). 2
Krytycznie cicho czytać tekst, który zainspiruje go do konstruktywnego myślenia i działania. Wykorzystywać i modyfikować informacje zawarte w tekście. Wymieniać oraz znaleźć i nazwać literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i mediów. Krytycznie analizować treści przekazów medialnych. Analizować i interpretować reklamy. Poprawnie oraz samodzielnie redagować wszystkie pisemne formy wypowiedzi objętych programowymi treściami nauczania: rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz). Poprawnie stylizować tekst (archaizacja, dialektyzacja). Próbuje tworzyć przypisy i bibliografię (w notatce, rozprawce, recenzji, referacie). Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory. Korelować wiadomości z historii i języka polskiego oraz z historii sztuki Sprawnie, świadomie i funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu: 5. Fonetyki i ortofonii (zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz prawidłowego akcentowania); 6. Fleksji (części mowy odmienne i nieodmienne, osobliwości w odmianie, funkcje części mowy w formach mówionych); 7. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, zdanie złożone współrzędnie złożone, podrzędnie złożone przydawkowe i dopełnieniowe i okolicznikowe oraz orzecznikowe i podmiotowe); 8. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, analiza słowotwórcza wyrazu, złożenia, zestawienia, zrosty, wyrazy modalne, wulgaryzmy, neologizmy, emocjonalizmy, zapożyczenia); 9. Ortografii i interpunkcji (znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych oraz umiejętność ich zastosowania udokumentowana bezbłędnym zapisem tekstu). Wykazać się dobrą znajomością wszystkich wskazanych przez nauczyciela lektur programowych, świadczącą o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią. Zaprezentować dojrzały, krytyczny komentarz w wypowiedziach ustnych. Uczestniczyć aktywne w dyskusji nad lekturą. Samodzielnie, krytycznie, o dość wysokim poziomie literackim, tworzyć prace pisemne. klasyfikować powieści i filmy ze względu na dystans czasowy autora wobec świata przedstawi o- nego, temat i sposób przedstawienia zgodny lub niezgodny z naszym wyobrażeniem o świecie. Wykazać się dobrą znajomością biogramów autorów lektur. Wskazywać, nazywać i definiować obowiązujące według ustaleń programowych pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe; Czynnie posługiwać się nimi w pracach pisemnych i wypowiedziach ustnych. 3
Ocenę DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania: Budować wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych. Udzielać odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją. Uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy. Krytycznie słuchać wypowiedzi. Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi. Podejmować próby udziału w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi. Uszanować zdania rozmówcy i interpretować opinię dyskutantów. Spójnie opowiadać na wybrany temat; oddać treści właściwą barwą, natężeniem i intonacją głosu. Posługiwać się dłuższymi i krótszymi formami wypowiedzi: opis, charakterystyka postaci literackiej i rzeczywistej, sprawozdanie, recenzja (z lektury, filmu, widowiska teatralnego, audycji), streszczenie fabularnego utworu literackiego, forma listu. Wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela Dość płynnie czytać głośno z właściwą intonacją (interpretacyjne czytanie tekstów epickich, lirycznych i dramatycznych). Cicho czytać tekst, który zainspiruje go do myślenia i działania. Wykorzystywać informacje zawarte w tekście. Wymieniać oraz znaleźć i nazwać podstawowe literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i mediów. Analizować treści przekazów medialnych. Analizować reklamy. Redagować wszystkie pisemne formy wypowiedzi objętych programowymi treściami nauczania: rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz). Dopuszcza się nieliczne błędy kompozycyjne, stylistyczne i językowe. Poprawnie stylizować tekst (archaizacja, dialektyzacja). Próbuje tworzyć przypisy i bibliografię (w notatce, rozprawce, recenzji, referacie). Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory. Rozróżniać pojęcia z historii sztuki Funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu: 10. Fonetyki i ortofonii (najistotniejsze zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz prawidłowego akcentowania); 11. Fleksji (znajomość form i funkcji odmiennych i nieodmiennych części mowy) 12. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, rozróżnianie i nazywanie rodzajów zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie); 13. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, przeprowadzić próby samodzielnej analizy słowo- 4
twórczej wyrazu, rozróżniać złożenia, zestawienia, zrosty, wyrazy modalne, wulgaryzmy, neologizmy, dostrzegać i nazywać zjawiska zachodzące we współczesnej polszczyźnie); 14. Stosować ortografię i interpunkcję (znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych; pisownia dopuszczająca błędy II stopnia i nieliczne błędy I stopnia). Wykazać się zadowalającą znajomością wszystkich wskazanych przez nauczyciela lektur programowych, świadczącą o świadomym i krytycznym zapoznaniu się z ich treścią. Komentować treść lektury w wypowiedziach ustnych. Próbować aktywnie dyskutować nad lekturą. Samodzielnie tworzyć prace pisemne będące próbą krytycznego odbioru dzieła literackiego. Wykazać się zadowalającą znajomością biogramów autorów lektur Wskazywać, nazywać i definiować podstawowe, według ustaleń programowych pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe; Posługiwać się nimi w pracach pisemnych i wypowiedziach ustnych. Ocenę DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych spełnia poniższe wymagania: Budować wypowiedzi jednozdaniowe i wielozdaniowe w sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych. Udzielać odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją. Próbować uczestniczyć w rozmowie na rozmaite tematy. Wyrażać własny punkt widzenia w sposób jasny. Formułować argumenty. hierarchizować i ocenić przydatność zebranych materiałów w związku z tematem i formą wypowiedzi. Podejmować próby udziału w dyskusji jako nadawca i odbiorca wypowiedzi. Uszanować zdania rozmówcy i interpretować, przy pomocy nauczyciela, opinię dyskutantów. Opowiadać na wskazany temat; Próbować posługiwać się wymaganymi programem nauczania formami wypowiedzi z wydatną pomocą nauczyciela. Wygłaszać z pamięci wiersze i fragmenty prozy wskazanych przez nauczyciela Dość płynnie czytać głośno z właściwą intonacją Cicho czytać tekst, który zainspiruje go do myślenia i działania. Wymieniać oraz znaleźć i nazwać podstawowe literackie środki wyrazu, a także środki wyrazu teatru, filmu i mediów. Analizować reklamy z pomocą nauczyciela. podejmować próby redagowania pisemnych głównych form wypowiedzi objętych programowymi treściami nauczania: rozprawka, notatka (tradycyjna i według schematu), opis (przedmiotu, postaci, przeżycia wewnętrznego), charakterystyka postaci (jednej, dwóch, zbiorowości, autocharakterystyka), opowiadanie, opowiadanie z dialogiem, sprawozdanie typu recenzja, głos w dyskusji, esej szkolny, list (otwarty, motywacyjny, prywatny), dziennik, pamiętnik, teksty publicystyczne (notatka prasowa, felieton, reportaż, artykuł), teksty użytkowe (ogłoszenia drobne, instrukcje, regulaminy), formularze i druki (przekaz pieniężny, ankieta, kwestionariusz). Dopuszcza się błędy kompozycyjne, stylistyczne i językowe. 5
Rozróżniać epoki literackie i wskazywać przykłady twórców w danej epoce oraz ich utwory. Funkcjonalnie wykorzystać wiedzę językową z zakresu: 15. Fonetyki i ortofonii (najistotniejsze zagadnienia zawarte w programie nauczania klas I-III gimnazjum) oraz prawidłowego akcentowania); 16. Fleksji (ogólna znajomość form i funkcji odmiennych i nieodmiennych części mowy) 17. Składni (wypowiedzenia, równoważnik zdania, zdanie pojedyncze, rozróżnianie i nazywanie rodzajów zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie); 18. Słowotwórstwa (budowa słowotwórcza wyrazu, przeprowadzić próby analizy słowotwórczej wyrazu przy pomocy nauczyciela, rozróżniać złożenia, zestawienia, dostrzegać i nazywać przy pomocy nauczyciela zjawiska zachodzące we współczesnej polszczyźnie); 19. Stosować ortografię i interpunkcję (ogólna znajomość zasad i reguł ortograficznych i interpunkcyjnych; pisownia dopuszczająca błędy I i II stopnia umiejętność analizy poprawy przy pomocy nauczyciela). Wykazać się ogólną znajomością wskazanych przez nauczyciela lektur programowych, świadczącą o zapoznaniu się z ich treścią. Komentować treść lektury w wypowiedziach ustnych, wspomagany przez nauczyciela. Próbować aktywnie dyskutować nad lekturą. Wskazywać, nazywać i definiować obowiązujące według ustaleń programowych podstawowe pojęcia teoretycznoliterackie, językowe i kulturowe oraz definiować je z pomocą nauczyciela; Próbować posługiwać się nimi w wypowiedziach ustnych. Ocenę NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie swych kompetencji polonistycznych nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Uczeń taki nie jest w stanie wykonać z pomocą nauczyciela zadań o niewielkim stopniu trudności, a posiadane braki w wiadomościach i umiejętnościach uniemożliwiają mu edukację na wyższym poziomie. 6