CZY SMOCZEK JEST DOBRY DLA DZIECKA I CO TO SĄ ODRUCHOWE REAKCJE ORALNE. Zgodnie z badaniami neonatologów rozwój układy nerwowego widoczny jest już w 13 dniu ciąży, kiedy to stwierdza się jego zawiązki. W 12 tygodniu obserwuje się u płodu otwieranie i zamykanie ust rozpoczynają też pracę mięśnie oddechowe i fonacyjne oraz biorące udział w ssaniu. Od 17 tygodnia płód ćwicząc ruchy ssące uwypukla i wysuwa wargi ku przodowi, ssie własny palec. W 29 tygodniu opanowuje bardzo dobrze umiejętność ssania. Wczesny okres życia płodowego jest najważniejszy dla kształtowania się odruchów z górnych punktów twarzy istotnych dla rozwoju mowy. Obecność ich jest oceniana w momencie urodzenia dziecka i jest podstawą do planowania stymulacji. Na etapie życia płodowego może nastąpić: 1. Zaburzenie kształtowania narządu (rozszczep wargi, podniebienia). 2. Zaburzenie rozwoju funkcji ( w wyniku zaburzeń współdziałania układu nerwowego i mięśniowego). 3. Zaburzenie rozwoju zmysłów ( np. słuchu). Rozwój w pełni zintegrowanego systemu oralnomotorycznego znajduje się pod wpływem czynników anatomicznych, fizjologicznych, neurologicznych, sensomotorycznych i neuromotorycznych, percepcyjno-motorycznych, poznawczych i środowiskowych. Czy smoczek jest dobry dla dziecka? Ssanie palca i smoczka jest naturalną potrzebą zaspokojenia odruchu ssania. Niestety dziecko w odpowiednim momencie samodzielnie z niego nie zrezygnuje. Jeśli przegapimy ten odpowiedni moment może to trwać nawet do rozpoczęcia nauki w szkole. Jeśli używamy go rozważnie, możemy pozwolić ssać dziecku smoczek do 12 miesiąca życia. Ssanie kciuka czy smoczka może być reakcją na stres, samouspokojeniem, wyciszeniem, dostymulowaniem. Podawany zbyt często staje się złym nawykiem. Staje się niepotrzebny gdy dziecko zaczyna jeść stałe pokarmy.
Jaki? Dostępne są smoczki lateksowe i silikonowe. Lateksowe są mniej trwałe- gumka szybko traci sprężystość, ciemnieje, po dłuższym stosowaniu zaczyna się kleić, zwiększa objętość. Silikonowe są bezsmakowe, bezzapachowe, dzięki temu łatwiej odzwyczaić dziecko od smoczka. Nie ulegają zniszczeniu. Pewnym minusem jest to, że są nieco mniej odporne na gryzienie. Gumka w prawidłowym smoczku musi się dobrze odpowietrzać. Karmimy butelką. Otwór przepływowy w smoczku musi być odpowiednio dobrany do wieku dziecka. Nie może być zbyt mały ponieważ dziecko będzie miało problemy z wyssaniem mleka. Nie może być też zbyt duży ponieważ może spowodować dławienie się i zachłystywanie. Smoczek powinien być silikonowy, pracować i odkształcać się jak kobieca brodawka, a kształt końcówki powinien imitować sutek mamy. Najważniejsze, aby podczas picia z butelki dziecko aktywnie pobierało pokarm, to znaczy wykonywało pewien wysiłek. Karmienie czynność powtarzana wielokrotnie w ciągu dnia. W trakcie karmienia dzieci mogą prezentować przetrwały odruch kąsania. Odruch kąsania manifestuje się przez zaciśnięcie szczęk przy dotykaniu dziąseł z przodu i trwa do ustania bodźca. Trwa od urodzenia do 4 czasem 7 miesiąca życia. Zanika przy pojawieniu się odruchu żucia. Karmienie dziecka łyżeczką. Rozpoczynamy, kiedy obserwujemy wygaszanie odruchowych reakcji oralnych. Do 6 miesiąca życia dominuje ssanie. Efektywne karmienie łyżeczką rozpoczynamy po 6 miesiącu życia. Trening przygotowawczy- na miesiąc wcześniej podajemy łyżeczkę zamoczoną w mleku. Około 6 miesięcy trwa automatyzacja funkcji. Pamiętamy o tym, że ssanie i jedzenie łyżeczką są rozdzielone innym sposobem połykania i oddychania. Przy ssaniu pokarm kumuluje się z tyłu- na 5 taktów ssania jeden takt
połknięcia. Przy jedzeniu łyżeczką następuje wdech, pobranie pokarmu z łyżeczki, połknięcie i wydech. Pokarm podajemy w osi symetrii, dociskamy delikatnie środek masy języka. Staramy się nie ocierać łyżeczki o górną wargę, wyciągamy łyżeczkę z buzi w pozycji pionowej, stymulując tym samym dziecko do uaktywnienia górnej wargi podczas zbierania nią pokarmu. Picie. Z początkiem 12miesiąca życia dziecka powinniśmy zacząć naukę picia z tradycyjnego kubka lub dostępnego na rynku kubka 360. Proponujemy dziecku normalny kubek jako treningowy, a na spacerach bidon ze słomką lub wspomniany kubek 360. Prawidłowa funkcja picia rozwija się u dzieci, które potrafią aktywnie zbierać pokarm z łyżeczki. Pojenie z otwartego kubka zaczynamy od gęstszych płynów, by zminimalizować ryzyko zakrztuszenia się. Raczej nie podajemy dziecku kubka niekapka. Z tego rodzaju kubka dziecko ssie płyn a nie pije. Powoli rezygnujemy z kolejnych karmień butelką, zaczynając od tych do których dziecko jest najmniej przyzwyczajone- zazwyczaj w środku dnia. Możemy też rozwadniać mleko w butelce- lepsze podajemy w kubeczku.nie podajemy dziecku soku w kubku a mleka w butelce, gdyż dziecko szybko przyzwyczai się do takiego podziału. CO TO SĄ ODRUCHOWE REAKCJE ORALNE? REAKCJA SZUKANIA Jest aktywna od urodzenia do 3 miesiąca życia- to obrót głowy w kierunku bodźca. SSANIE/POŁYKANIE Od 3 miesiąca życia płodowego rozpoczynają się odruchy ssące. Połykanie realizowane jest przez napięcie ust i nacisk języka ku przodowi. Aby ssanie mogło zaistnieć, mięsień okrężny ust musi być zamknięty, mięśnie nalewkowe zamykają się rozdzielając drogę oddechową i pokarmową. Na pięć taktów poboru pokarmu- jeden takt połknięcia. Bardzo niska pozycja przy ssaniu wymusza połykanie każdej porcji pokarmu, dlatego powinniśmy dbać, aby karmić
dziecko w wyższej pozycji. Szczytowy jej okres to około 3 miesiąca życia, kiedy dziecko zaczyna wkładać ręce do buzi. Około 5-6 miesiąca życia oczekujemy wygasania reakcji, kiedy to dziecko zdobywa nowe doświadczenia. KASANIA I WYMIOTNA To reakcje obronne. Kąsanie przeżywa swój szczyt około 3-4 miesiąca życia, wygasa około 6 miesiąca życia. ODRUCHOWA REAKCJA OBRONNA- WYMIOTNA Nigdy nie przeżywa swej szczytowej fazy przesuwa się tylko do tyłu. Wycofany odruch obronny wymiotny może być wynikiem nieproporcjonalnego dawkowania stymulacji lub autostymulacji. ODGRYZANIE Powstaje na bazie kąsania tylko w płaszczyźnie wertykalnej (pionowej). Podstawą jednak jest wygaszenie, ograniczenie wpływu kąsania. Nie ćwiczymy odgryzania- wszystkie dzieci odgryzają. Musi być symetryczne pomiędzy trójkami. Odrywanie pokarmu nie jest prawidłowe, to jakby o jeden poziom niżej niż odgryzanie. GRYZIENIE Odbywa się w płaszczyźnie horyzontalnej, jest to miażdżenie od wysokości kła do zawiasu żuchwowego. Przebiega po 2 stronach- prawej i lewej- więc doświadczenia, czyli nauka gryzienia, musi odbywać się po obu stronach. Trening zaczynamy u dzieci które jeszcze zębów nie mają. Gryzienie jest bardzo ważne dla higieny jamy ustnej, oczyszcza kieszonki przyzębowe, dba o prawidłowy zgryz. ŻUCIE Jest to funkcja o bardzo wysokim poziomie koordynacji. Pojawia się około 2 roku życia w prawidłowym rozwoju. Żujemy tylko to czego nie da się pogryźć. W życiu mało jest produktów do żucia. mgr Magdalena Sylwestrzak logopeda dyplomowany neurologopeda