Urząd Marszałkowski Województw a Opolskiego Departament Rozwoju Regionalnego R eferat Bad ań i Analiz Stra t e g icznyc h Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa opolskiego w I półroczu 2005 roku WPROWADZENIE W I półroczu 2005 roku utrzymały się pozytywne tendencje gospodarcze. Pomimo, iż w województwie opolskim, w porównaniu z wynikami uzyskanymi w analogicznym okresie ubiegłego roku, spadła wartość produkcji sprzedanej przemysłu, zwiększyły się przychody ze sprzedaży produkcji budownictwa oraz wzrosła wartość sprzedaży detalicznej. Wzrosła również liczba mieszkań oddanych do użytku. W I półroczu br. obserwowano poprawę trudnej sytuacji na rynku pracy. Zwiększyło się zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw, spadła liczba zarejestrowanych bezrobotnych, a stopa bezrobocia odnotowana w końcu czerwca była niższa niż przed rokiem. Wzrosło przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto w sektorze przedsiębiorstw. Nastąpił także nieznaczny wzrost nakładów inwestycyjnych. Korzystna była sytuacja finansowa badanych przedsiębiorstw, pomimo tego, że wyniki finansowe brutto i netto były słabsze od bardzo dobrych uzyskanych w analogicznym okresie roku ubiegłego. Niekorzystne były natomiast zmiany demograficzne, objawiające się ujemnym saldem migracji oraz ujemnym przyrostem naturalnym. PODSTAWOWE DANE OGÓLNOKRAJOWE Produkt krajowy brutto według stanu na koniec czerwca 2005 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, wzrósł realnie o 2,8 %. Wartość dodana brutto w gospodarce narodowej w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, wzrosła również o 2,8 %. Przyrost spowodowany był głównie wzrostem wartości dodanej brutto w sektorze przemysłu i usługach rynkowych, które miały największy udział w jego tworzeniu. Największy wzrost WDB o 10,8% zanotowano w sektorze budowlanym. Zanotowano wzrost inflacji. Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w I półroczu 2005 roku wzrósł o 2,9%. Zanotowano wzrost cen żywności (o 4,6%) w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Bardziej niż w analogicznym okresie 2004 roku podniesiono ceny cukru (wzrost o 17,3%). Wyższy niż przeciętny był wzrost cen paliw (o 9,3%). Zanotowano ponadto spadki cen owoców (o 2,3%), odzieży i obuwia (o 4,9%), sprzętu audiowizualnego, fotograficznego i informatycznego (o 6,6%) oraz środków transportu (o 2,1%). DEMOGRAFIA Systematycznie zmniejszający się przyrost naturalny i utrzymujące się ujemne saldo migracji w I półroczu 2005 roku spowodowały, że utrzymuje się tendencja spadkowa liczby mieszkańców w województwie opolskim. Według stanu na koniec czerwca 2005 roku województwo > 0 0 (-60) (-112) Przyrost naturalny w osobach np. -87 osób w powiecie prudnickim Saldo migracji w osobach (-61) (-120) < (-120) (8) (-87) (-2) (-69) (-69) (25) (-41) (-72) (-58) (-81) Mapa 1. Ruch naturalny i migracje w województwie opolskim stan na koniec czerwca 2005 roku 1
opolskie zamieszkiwało 1049,5 tys. osób tj. o 4,2 tys. osób (0,4%) mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Wskaźnik przyrostu naturalnego w I półroczu 2005 roku przybrał wartość ujemną i wynosił 1,2 promila. Saldo migracji w I półroczu 2005 roku w województwie opolskim było również ujemne i wynosiło 2,24 promila. RYNEK PRACY I półrocze 2005 roku przyniosło znaczną poprawę na rynku pracy. Liczba osób pracujących w gospodarce narodowej w województwie według stanu na koniec czerwca 2005 roku wynosiła 303,4 tys. osób 1. Przeciętne miesięczne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w I półroczu 2005 roku wynosiło 93,7 tys. osób i zwiększyło się po raz pierwszy od wielu lat o 1,6% w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego. Zwiększenie zatrudnienia odnotowano w handlu i naprawach (o 5,4%), w sekcji hotele i restauracje (o 6,8%) i obsłudze nieruchomości i firm (o 7,7%) oraz w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności (o 1,0%). W porównaniu do I półrocza 2004 roku zatrudnienie zmniejszyło się w przemyśle (o 0,2%), w budownictwie (o 0,4%). Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w województwie opolskim według stanu na koniec czerwca 2005 roku wynosiła 69,5 tys. osób i było to o ponad 7,1 tys. bezrobotnych tj. o 9,3% mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Stopa bezrobocia według stanu na koniec czerwca 2005 roku wyniosła 18,6%, przy średniej w równej 18%. Pod względem tego wskaźnika województwo usytuowało się na 9 miejscu w Polsce. Liczba bezrobotnych systematycznie maleje od stycznia br. Mapa 2 przedstawia przestrzenne zróżnicowanie stopy bezrobocia. Mapa 2. Stopa bezrobocia rejestrowanego według stanu na koniec czerwca 2005 roku (w %) WYNAGRODZENIA I ŚWIADCZENIA SPOŁECZNE W I półroczu 2005 roku odnotowano ponadto wzrost przeciętnych realnych wynagrodzeń brutto w sektorze przedsiębiorstw w stosunku do 2004 roku. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w województwie opolskim w I półroczu 2005 roku wynosiło 2147,52 zł i było wyższe o 2,3% niż w ubiegłym roku. W I półroczu 2005 roku przeciętna płaca w sektorze publicznym wynosiła 2666,46 zł, a w sektorze prywatnym 2038,09 zł. W analizowanym okresie niższe płace zanotowano w sekcji hotele i restauracje (o 7,3%) i górnictwie (o 3,2%). Wzrost płac wystąpił w pozostałych sekcjach: handel i naprawy (o 8,2%), obsługa nieruchomości i firm (o 7,0%), przetwórstwo przemysłowe (o 2,4%) budownictwo (o 1,9%) i transport, gospodarka magazynowa i łączność (o 0,4%). Przeciętna miesięczna emerytura i renta brutto w województwie opolskim w I półroczu 2005 roku wynosiła 1092,08 zł i była wyższa (o 2,9%) niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. MIESZKANIA 1 Dane dotyczą pracujących poza rolnictwem indywidualnym 2
W województwie opolskim według wstępnych danych styczeń czerwiec 2005 roku oddano do użytku 468 mieszkań i było to 5,2% więcej niż w analogicznym okresie roku 2004. Łączna powierzchnia użytkowa oddanych mieszkań wynosiła 65,1 tys. m 2. Z ogólnej liczby mieszkań 92,3% oddano w budownictwie indywidualnym, 4,9% w budownictwie spółdzielczym, natomiast w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem nie oddano żadnego mieszkania. Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oddanego do użytku w I połowie 2005 roku wynosiła 139,2 m 2, przy czym w budownictwie indywidualnym 147,6 m 2. W okresie I VI 2005 roku wydano 615 pozwoleń na budowę mieszkań i było to o 15,8% mniej niż przed rokiem. Z ogólnej liczby pozwoleń 414 przypadało na budownictwo indywidualne, a 73 na mieszkania przeznaczone na sprzedaż lub wynajem. Rozpoczęto budowę 527 mieszkań, tj. o 2,5% więcej niż w analogicznym okresie 2004 roku. 800 700 600 LICZBA MIESZKAŃ ODDANYCH DO UZYTKU 719 500 400 436 300 200 100 0 66 59 52 123 102 122 124 112 80 87 253 245 195 165 157 175 190 78 121 171 96 161 107 60 62 72 101 57 57 68 157 127 52 193 140 69 68 48 82 61 I 2002 II 2002 III 2002 IV 2002 V 2002 VI 2002 VII 2002 VIII 2002 IX 2002 X 2002 XI 2002 XII 2002 I 2003 II 2003 III 2003 IV 2003 V 2003 VI 2003 VII 2003 VIII 2003 IX 2003 X 2003 XI 2003 XII 2003 I 2004 II 2004 III 2004 IV 2004 V 2004 VI 2004 VII 2004 VIII 2004 IX 2004 X 2004 XI 2004 XII 2004 I 2005 II 2005 III 2005 IV 2005 V 2005 VI 2005 Wykres 1. Liczba mieszkań oddanych do użytku w województwie opolskim w okresie I.2002 VI.2005r. PODMIOTY GOSPODARCZE Według stanu na koniec czerwca 2005 roku w opolskim rejestrze REGON zarejestrowanych było 89099 podmiotów gospodarczych. Było to o 1,5% podmiotów więcej niż w czerwcu 2004 roku i 0,8% więcej niż w grudniu 2004 roku. Jednostki sektora prywatnego stanowiły 94% podmiotów. Dominowały osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (66,7 tys. podmiotów), które stanowiły 75% ogólnej liczby podmiotów. Liczba spółek handlowych na koniec czerwca 2005 wynosiła 4402. Liczba przedsiębiorstw państwowych zmniejszyła się o 31,8% (jest ich obecnie 15) w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Jako podstawowy rodzaj działalności 30,5% zarejestrowanych podmiotów zadeklarowało działalność handlową, 18,4% działalność z sekcji obsługa nieruchomości i firm, 10,5% z sekcji budownictwo, a 9,3% z sekcji przetwórstwo przemysłowe. Najwięcej podmiotów działa na terenie miasta Opola 19,2 tys. (21,5% ogólnej liczby podmiotów) oraz w powiatach: nyskim 12,9 tys. (14,5%); opolskim 9,4 tys. (10,6%); brzeskim 8,7 tys. (9,8%). PRZEMYSŁ I BUDOWNICTWO W I półroczu 2005 roku opolskie podmioty gospodarcze prowadzące działalność gospodarczą związaną z przemysłem wykazały przychody ze sprzedaży wyrobów i usług w wysokości 8080,3 mln zł (w bieżących cenach bazowych). W okresie 6 miesięcy 2005 roku zrealizowana sprzedaż była o 4,8% niższa od notowanej w analogicznym okresie ubiegłego roku. W działach o znaczącym udziale w strukturze produkcji sprzedanej największy spadek sprzedaży w porównaniu do analogicznego okresu 2004 roku wystąpił w produkcji masy włóknistej oraz papieru (o 31,5%), produkcji maszyn i aparatury elektrycznej (o 31,1%) oraz produkcji skór wyprawionych i wyrobów z nich (o 17,4%). W analizowanym okresie wzrost produkcji sprzedanej wystąpił w produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (o 54,3%), produkcji pozostałego sprzętu 3
transportowego (o 49,2%) oraz działalności wydawniczej; poligrafii i reprodukcji zapisanych nośników informacji (o 25,1%). 90000 89000 88000 87000 86000 85000 84000 83000 2003 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2004 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 2005 I II III IV V VI Wykres 2. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w województwie opolskim w latach 2003 2004 i w I półroczu 2005 roku W I półroczu 2004 roku opolskie przedsiębiorstwa budowlane osiągnęły przychody ze sprzedaży produkcji i usług w wysokości 475,4 mln zł i były one o 8,6% wyższe niż w analogicznym okresie 2004 roku. TRANSPORT I HANDEL W I półroczu 2005 roku obserwowano większe niż w analogicznym okresie roku poprzedniego zapotrzebowanie na przewozy ładunków. Przewozy ładunków wynosiły 663,7 tys. ton i były wyższe o 6,5% niż w okresie styczeń czerwiec 2004 roku. Spadły natomiast przewozy pasażerskie o 2,9% i wyniosły 9,1 tys. pasażerów. W handlu zanotowano wzrost sprzedaży detalicznej zrealizowanej przez przedsiębiorstwa o 8,4% w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Największy wzrost wystąpił w grupie pojazdy samochodowe, motocykle, części o 97,8 % oraz meble, RTV, AGD o 77,5%. Spadki natomiast zanotowano w grupie prasa, książki, pozostała sprzedaż w wyspecjalizowanych sklepach o 46,7% oraz pozostałej sprzedaży detalicznej w niewyspecjalizowanych sklepach 19,1%. PODSTAWOWE RELACJE EKONOMICZNE Analiza wyników finansowych przedsiębiorstw w I półroczu 2005 roku wykazała pogorszenie się sytuacji ekonomicznej w województwie opolskim w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Zanotowano spadek w zakresie kształtowania się przychodów z całokształtu działalności oraz wzrost kosztów ich uzyskania. W I półroczu 2005 roku zmianie uległa przede wszystkim relacja przychodów do kosztów ich uzyskania, zanotowano wzrost kosztów przy równoczesnym spadku przychodów. Przychody z całokształtu działalności zmalały o 0,6% (wyniosły 10,2 mld zł), podczas gdy koszty ich uzyskania wzrosły o 3,9% (9,4 mld zł). Zmiany w kształtowaniu się przychodów i kosztów w badanych przedsiębiorstwach spowodowały, że wskaźnik poziomu kosztów osiągnął korzystną wartość 92,0% i w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego wzrósł on o 4 pp. W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego wynik finansowy ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów zmniejszył się o 447,3 mln zł (33,5%), osiągając wartość 889,5 mln zł, a wynik finansowy na działalności gospodarczej spadł o 414,0 mln zł (o 33,4%) do wysokości 823,8 mln zł w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Spowodowało to spadki 4
wyników finansowych brutto i netto. Wynik finansowy brutto osiągnął wartość 907,7 mln zł, a wynik finansowy netto 715,7 mln zł (wykres 3). Słabsze wyniki finansowe są w I półroczu 2005 roku w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego m. in. efektem bardzo wysokich wartości osiągniętych w tym zakresie w 2004 roku, wynikających z wysokiej sprzedaży produktów, co nie oznacza, iż są one niekorzystne. Wykres 3. Wyniki finansowe brutto i netto przedsiębiorstw w województwie opolskim 2700 2400 2100 1800 w ynik finansow y brutto w ynik finsow y netto 2444,2 2005,2 1945,7 1622,2 1500 1250,7 1200 900 600 300 0-300 -600 217,0 74,3 4,9 33,8-26,7-19,4-81,3-31,7-148,1-175,6-312,8 142,4 388,1 462,3 375,3 262,3 322,1 310,5 1015,9 907,7 715,7 612,4 466,8 I-III 2002 I-VI 2002 I-IX 2002 I-XII 2002 I-III 2003 I-VI 2003 I-IX 2003 I-XII 2003 I-III 2004 I-VI 2004 I-IX 2004 I-XII 2004 I-III 2005 I-VI 2005 w latach 2002-2004 i w I półroczu 2005 roku (mln zł) ROLNICTWO Na rynku produktów rolnych w I półroczu 2005 roku obserwowano zdecydowany wzrost wielkości skupu produktów roślinnych. W zakresie skupu produktów zwierzęcych (w przeliczeniu na mięso) zanotowano jego stabilizację w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Skup zbóż podstawowych był o 95,9% wyższy niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Pszenicy skupiono o 134,8% więcej niż przed rokiem, a żyta aż o 383,8% więcej. W okresie styczeń czerwiec 2005 wzrósł, w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego, skup żywca drobiowego o 11,8%. Spadł natomiast skup żywca wieprzowego o 12%, a żywca wołowego o 19,3%. W I półroczu 2005 roku skupiono 106 mln litrów mleka, tj. 7,6% więcej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. 5
Nazwa WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE POLSKA Pozycja województwa na tle 1. Liczba ludności w tym: - mężczyźni - kobiety LUDNOŚĆ stan w dniu 31 III 2005 r. Wartość 1050,3 38 161,2 (2004r. = 100) 99,6 99,9 Wartość 508,9 18 462,8 (2004r. = 100) 99,5 99,9 Wartość 541,4 19698,4 (2004r. = 100) 99,7 99,9 2,8% z ogółu, 2,8% z ogółu, RUCH NATURALNY LUDNOŚCI w okresie I III 2005 r. 2. Urodzenia żywe 2093 89 192 Urodzenia żywe na 1000 ludności 7,97 9,35 3. Zgony: 2641 99 468 Zgony na 1000 ludności w tym: 10,05 10,42 - zgony niemowląt 10 607 - zgony niemowląt na 1000 ludności 4,78 6,81 4. Przyrost naturalny -548-10 276 5. Przyrost naturalny na 1000 ludności -2,09-1,08 6. Napływ ogółem MIGRACJE LUDNOŚCI w okresie I III 2005 r. Wartość 2345 106 449 2,2% ogółu ( 90,7 89,1 Wartość 3039 108 764 2,8% ogółu 7. Odpływ ogółem ( 93,7 89,8 8.Saldo migracji ogółem -694-2315 9. Saldo migracji wewnętrznej -100 10. Saldo migracji zagranicznej -594-2315 11. Saldo migracji na 1000 ludności -2,64-0,24 RYNEK PRACY stan na 30 VI 2005 r. 12. Liczba pracujących w gospodarce narodowej Wartość 303,4 tys.* 10 483,3 tys.* 2,9% z ogółu (30 VI 101,3 101,4 * Bez uwzględnienia liczby osób zatrudnionych w rolnictwie indywidualnym skorygowanej w Narodowym Spisie Powszechnym i Powszechnym Spisie Rolnym w 2002 roku. 6
13. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w okresie I VI 2004 roku. 14. Bezrobotni zarejestrowani w tym: Wartość 93,6 tys. 4 756,5 tys. 101,6 101,7 Wartość 69,5 tys. 2827,4 tys. (30 VI w 16 miejsce w 90,7 92,1 3 miejsce - kobiety 38,6 tys. 1509,6 tys. w - napływ bezrobotnych w okresie I VI 35,2 tys. 1273,6 tys. - odpływ bezrobotnych w okresie I VI 40,3 tys. 1445,9 tys. 15. Stopa bezrobocia rejestrowanego [%] 18,6 18,0 9 miejsce 16. Oferty pracy w okresie I VI 9,5 tys. 431,9 tys. 17. Liczba bezrobotnych na jedną ofertę pracy 118 81 18. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w okresie I VI [zł] Wartość 2147,52 2438,24 11 miejsce w 102,3 102,6 8 miejsce 19. Mieszkania oddane do użytku w tym: MIESZKANIA w okresie I VI 2005 r. Wartość 468 48 080 105,2 95,7 1,0% z ogółu, 16 miejsce 11 miejsce PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ stan na 30 VI 2005 r. 20. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, w tym: Wartość (30 VI 89 099 3 586 417 - sektor prywatny 83 905 bd - przemysł 8 383 bd 2,5% z ogółu, 101,5 100,4 4 miejsce - budownictwo 9 389 bd - handel i naprawy 27 174 bd - obsługa nieruchomości i firm; nauka 16 417 bd 21. Przychody z całokształtu działalności [mln zł] 22. Koszty uzyskania przychodów z całokształtu działalności [mln zł] WYNIKI FINANSOWE PRZEDSIĘBIORSTW w okresie I VI 2005 r. Wartość 10 238,5 614 127,0 99,4 103,2 Wartość 9414,7 582 291,5 1,7% z ogółu, 14 miejsce w 1,6% z ogółu, 14 miejsce w 103,9 104,4 23. Wynik finansowy brutto [mln zł] 907,7 32 206,1 9 miejsce 24. Wynik finansowy netto [mln zł] 9361,9 24 854,6 10 miejsce w 25. Wskaźnik poziomu kosztów [%] 92,0 94,8 1 miejsce 26. Majątek obrotowy [mln zł] 7 516,4 343 393,5 27. Udział liczby przedsiębiorstw wykazujących zysk netto w ogólnej liczbie jednostek (rentowność netto) [%] 65,1 66,0 7
28. Przemysłu w okresie I-VI [mln zł] 29. Budownictwa w okresie I-VI [mln zł] PRODUKCJA SPRZEDANA w okresie I VI 2004 r. Wartość 8080,3 317 259,4 95,2 101,5 Wartość 475,4 27 270,5 2,5% z ogółu, 11 miejsce w 1,7% z ogółu, 14 miejsce 108,6 108,6 8 miejsce NAKŁADY INWESTYCYJNE w okresie I VI 2005 r. 30. Nakłady inwestycyjne ogółem [mln zł] Wartość 362,7 24 919,2 1,5% ogółu, 102,3 104,5 PKB (stan na 2001 r.) PKB na 1 mieszkańca (stan na 2001 r.) WYBRANE WSKAŹNIKI POTENCJAŁU GOSPODARCZEGO Wartość 17 085,7 [mln zł] 750 785,9 [mln zł] (2000 r. = 100) 100,9% 105,2% Wartość 15 780 zł 19 430 zł (2000 r. = 100) 101,2% 105,3% 16 miejsce 11 miejsce WDB w przemyśle na 1 pracującego (2001 r.) Wartość 52 502 zł 51 985 zł 4 miejsce Udział przemysłu w tworzeniu WDB (stan na 2001r.) Wartość 28,3 % 24,5 % 2 miejsce WDB w usługach rynkowych na 1 Wartość 57 204 zł 65 069 zł pracującego (stan na 2001 r.) Udział usług rynkowych w tworzeniu WDB 16 miejsce Wartość 41,4 % 48,6 % (stan na 2001 r.) Wskaźnik przedsiębiorczości (podmioty gospodarki 11 miejsce 82,9 93,3 narodowej na 1000 mieszkańców stan na 31.III.2004r.) Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę (stan na 2002 r.) 642,19zł 664,21zł 9 miejsce Przeciętne miesięczne wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych (stan na 2002 r.) 604,70zł 624,99 zł 9 miejsce Nakłady inwestycyjne 14 miejsce wartość 1 878,20zł 2 859,00 zł na 1 mieszkańca w 2002 r. Wartość brutto środków trwałych na 1 mieszkańca (stan na 2002 r.) wartość 45 518,10 zł 42 016,90 zł 2 miejsce 8