dh Aleksander Kopczyński 6 GDH Ryngraf Poradnik Samarytański czyli Pierwsza Pomoc Przedmedyczna Trochę wstępu Obowiązkiem każdego Polaka jest udzielenie pomocy osobie poszkodowanej w miarę swoich możliwości. Bezczynność jest karana nawet do 3 lat więzienia (162 art. KK). Wystarczy telefon do odpowiednich służb lub prośba o pomoc innej osoby. Ale co jeśli znajdziemy się na pustkowiu bądź lesie gdzie pogotowie niedojedzie i nie ma kto nam pomóc? Postaram się przybliżyć zasady postępowania PP aby zapowiedz takim sytuacjom. SPIS TREŚCI 1. Łańcuch ratunkowy 2. Schemat udzielania PP 3. Powiadomienie służb ratunkowych 4. Resuscytacja krążeniowo oddechowa 5. Pozycja boczna ustalona (bezpieczna) 6. Utrata przytomności 7. Krwotoki 8. Złamania 9. Omdlenia 10. Oparzenia 11. Udar cieplny 12. Zawał serca 13. Bezpieczeństwo ratownika 14. Skład apteczki 2 2 3 3 4 5 5 6 6 7 8 8 9 9 1
Pierwsza Pomoc 1. Łańcuch ratunkowy Pierwszą pomoc możemy podzielić na medyczną i lekarską. Czynności medyczne wykonujemy my harcerze bądź inne osoby znające się na tym. :P Drugą część, lekarską, wykonuje załoga ambulansu pomagają pacjentowi w drodze do szpitala. Jest jeszcze wyróżniona pomoc profesjonalna która odbywa się w najbliższej placówce medycznej zdolnej do przyjmowania poszkodowanych. 2. Schemat udzielania PP 1) Zabezpieczenie miejsca wypadku Np. Jeśli wypadek miał miejsce na drodze to ustawiamy trójkąty, wyłączamy silnik i odłączamy akumulator. W lesie nie musimy się tak bawić. W mieście po prostu powiadamiamy ludzi dookoła aby omijali miejsce wypadku. 2) Określanie przytomności Rzecz nietrudna (patrz Roz. 6). Jeśli osoba jest nieprzytomna najpierw sprawdzamy oddech wg. schematu widzę, słyszę, czuję, a więc przykładamy ucho do ust, wtedy widzimy że brzuch się unosi, słyszymy świst powietrza z ust i czuje (jakkolwiek) oddech na policzku. Na starych filmach aktorzy polewali nieprzytomnego beczką (wiadrem) wody lub trąbili jak najgłośniej koło ucha. Lepiej tego nie próbować. Możemy potrzeć twarz nieprzytomnego zmoczoną szmatką lub dać plaskacza w policzek (ale nie takiego żeby zabić). Jeżeli nie trzeźwieje a oddycha i inne reakcje ma ok to cucenie zaniechać. W razie półprzytomnej osoby aby utrzymać ją przy świadomości powinniśmy zacząć wywiad (proste pytania jak: gdzie mieszkasz, ile masz lat). 3) Wzywanie pomocy Prosimy przechodniów o pomoc w udzielaniu PP. Nawet jak mówią że się nie znają to przecież mogą podać bandaż, przytrzymać pacjenta czy kontynuować za nas wywiad :P Dzwonimy (999 lub 112).Chyba każdy zna formułkę odpowiedzi na pytania dyżurnego (dla przypomnienia Roz. 3). 2
4) Reanimacja Cóż jak trzeba to trzeba. Kiedy niema oznak krążenia i oddychania stosujemy (uwaga trudne słowo) resuscytację krążeniowo oddechową czyli masaż serca połączony ze sztucznym oddychaniem. (więcej patrz Roz.4). 3. Powiadamianie służb ratunkowych Bardzo ważne jest, aby po rozpoznaniu sytuacji, ale jeszcze przed udzieleniem PP wezwać pogotowie. W przeciwnym razie nasza pomoc będzie bezcelowa. Dyżurny będzie od nas wymagał: - dokładnej lokalizacji - informacji kim jest poszkodowany - opisu urazów - informacji jakie czynności podjęliśmy Pamiętajmy żeby nie kończyć rozmowy zanim nie zrobi tego dyspozytor, przecież zawsze może chcieć wiedzieć coś więcej o poszkodowanym Numer pogotowia: 999 lub z komórki 112 4. Resuscytacja krążeniowo oddechowa Lub inaczej reanimacja. Są to działania mające zastąpić najbardziej podstawowe czynności organizmu: krążenie i oddychanie. Często przystąpienie od zabiegu w jak najkrótszym czasie może zadecydować o życiu poszkodowanego. Zabieg będziemy wykonywać gdy ofiara jest nieprzytomna i odbiega od schematu widzę czuję słyszę. Powtarzamy cykl 30 ucisków na 2 wdech. Tj. Splecione ręce układamy na lewym śródpiersiu w pobliżu splotu słonecznego i uciskamy 30 razy. Następnie przystępujemy o sztucznego oddychania. Pacjentowi w pozycji leżącej pochylamy głowę do tyłu, aby nie zadusił się własnym językiem, zatykamy nos i wdmuchujemy powietrze. (No dalej, nie wstydzić się!) 3
UWAGA! Reanimację wykonujemy do momentu przejęcia pacjenta przez ratowników med. nie kończymy nawet jak uznamy że poszkodowany jest martwy, ani jak na się znudzi. Do momentu przybycia ratowników choćby to trwało 4 godziny. 5. Pozycja boczna ustalona (bezpieczna) To pozycja w której należy położyć nieprzytomnego gdy zachowany jest oddech i inne funkcje życiowe. Pozycja umożliwi odzyskanie przytomności a także uniemożliwi zakrztuszenie się płynami znajdującymi się w ciele (np. treścią żołądkową). Poszkodowanego należy przewracać na drugi bok co 30 minut. Instrukcja: - Zdjąć okulary poszkodowanego - Ułożyć nogi prosto - Ręka, która jest po Twojej stronie ułóż pod kątem prostym do ciała ofiary. Następnie zegnij w łokciu aby była skierowana do góry. - Drugą rękę połóż w poprzek klatki piersiowej i połóż stroną wierzchnią pod policzek ofiary znajdujący się bliżej Ciebie. - Drugą ręką należy złapać za nogę, która jest dalej od Ciebie, tuż powyżej kolana i podnieś ją do góry, nie odrywając stopy od podłoża. - Trzymając cały czas jedną dłoni przyciśniętą do policzka drugą ręką pociągnij za nogę ofiary tak, by staw biodrowy i kolanowy były zgięte pod kątem prostym. - Odegnij głowę poszkodowanego do tyłu by udrożnić drogi oddechowe. - Ułóż dłoń ofiary pod policzkiem. - Regularnie sprawdzaj oddech. Spoko, to wszystko : ) 6. Utrata przytomności To stan, w którym poszkodowany nie reaguje na bodźce zewnętrzne. Stopień przytomności określamy sumując punkty uzyskane w poszczególnych kategoriach. (skala Glasgow) Punkty Mruganie Reakcja na słowa Odpowiedz 4
6 oczami ruchowa Odpowiednia do poleceń 5 Pełna orientacja Celowa 4 Spontaniczne Mowa chaotyczna 3 Na głos, zawołanie 2 Na ból Mowa niewłaściwa Niezrozumiałe dźwięki Ruch ucieczki na ból Zgięciowa Wyprostna 1 Brak Brak Brak 3 pkt osoba zupełnie nieprzytomna 15 pkt osoba z pełną świadomością 7. Krwotoki Krwotokiem nazywamy gwałtowną utratę krwi, najczęściej na skutek urazu naczyń krwionośnych. Objawy: - Blada skóra - Szybkie i ledwo wyczuwalne tętno - Mroczki przed oczami - Niepokój - Szum w uszach - Zimny pot - z czasem utrata przytomności Krwotoku wewnętrznego nie widzimy i nie możemy pomóc (wzywamy pomoc) ale zewnętrzny jak najbardziej: 1. Umieszczenie zranionej kończyny w górze 2. Zatamowanie upływu krwi poprzez uścisk bandażem jałowym 3. W ciężkich przypadkach opatrunek uciskowy 5 cm powyżej rany 5
8. Złamania Złamanie to przerwanie ciągłości kości. Złamania dzielimy na otwarte i zamknięte. Pod żadnym pozorem nie wolno poruszać kończyną. Najważniejszą zasadą jest unieruchomienie uszkodzonego odcinka przed poruszaniem poszkodowanego. Rozpoznanie: - Ból (piekielny) Metodą jest najpierw okrycie kończyny kurtką/ bluzą. Związujemy szczelnie bandażem. Teraz usztywnienie. Najlepiej znaleźć dwa równej długości kije, przyłożyć z obu stron do kończyny, szczelnie obwiązujemy bandażem/ bluzą/ czymkolwiek aby uniemożliwić poruszanie. W wypadku kończyny dolnej zalecane jest unieruchomienie obu kończyn. 9. Omdlenia Krótkotrwała utrata przytomności spowodowana chwilowym niedotlenieniem mózgu. Może występować również u zdrowych ludzi. Rozpoznanie: - Poszkodowany jest nieprzytomny ale zachowane są funkcje życiowe - Gdy nie jesteśmy pewni stosujemy schemat zachowania PP w przypadku utraty przytomności Objawy poprzedzające omdlenie: - Osłabienie - Szumy w uszach - Mroczki przed oczami - Blada, spocona skóra Poszkodowanego kładziemy na plecach i podnosimy wszystkie kończyny do góry. Rozluźniamy krawat, kołnierz, szal. Kontrolujemy parametry życiowe. Jeśli przytomność nie powraca wzywamy pomoc. 6
10. Oparzenia To uszkodzenie skóry powstałe przez działanie ciepła, substancji chemicznych, promieniowania lub prądu elektrycznego. - Oparzenie I stopnia: Zaczerwienienie skóry. Schodzi po ok. 3 dniach. - Oparzenie II stopnia: Występują pęcherze z płynem surowiczym. Towarzyszy oparzenie I stopnia. Schodzi po kilkunastu dniach. - Oparzenie III stopnia: Występuje martwica lub zwęglenie. Pozostawia blizny i goi się długo. Towarzyszą oparzenia I lub II stopnia. - Poszkodowanego należy bezzwłocznie oddzielić od źródła oparzenia. - Oparzenie należy płukać ok 20 min. letnią wodą - W przypadku oparzeń II i III stopnia opatrujemy jak ranę. Skonsultować z lekarzem. 11. Udar cieplny Lub słoneczny to przegrzanie organizmu (najczęściej głowy) wskutek długiego wystawienia na działanie ciepła jak również nadmierny wysiłek fizyczny. Objawy: - Osłabienie, wyczerpanie - Pospieszne tętno - Suchość skóry - Nudności i zawroty głowy - Zaburzenia świadomości - Umieścić poszkodowanego w zacienionym miejscu - Ułożyć w pozycji na półsiedzącej - Gdy poszkodowany jest nieprzytomny układamy go w pozycji bezpiecznej - Jeśli przytomność nie powraca po długim czasie wzywamy pomoc 12. Zawał serca Zawał serca to martwica/niewydolność mięśnia sercowego spowodowanego zablokowaniem układu wieńcowego. 7
Objawy: - Niewytrzymywalny ból, piekący, promieniujący od żuchwy i lewej kończyny, ból w klacie, nieustępujący przy odpoczynku - Panika, strach przed śmiercią a co z tym idzie: - Bladość - Lepki pot - Wzrost akcji serca - Pobudzenie ruchowe Jeżeli poszkodowany jest przytomny układamy go w pozycji półsiedzącej. W przeciwnym wypadku układamy go w pozycji bezpiecznej. Wzywamy pomoc. Mierzymy tętno. W razie potrzeby udzielamy pomocy (reanimacja/masaż serca). 13. Bezpieczeństwo ratownika Bezpieczeństwo osoby, która podejmuje akcję ratunkową jest jednym z priorytetów. W razie niebezpieczeństwa nie należy podejmować pochopnych działań. To logiczne że łatwiej ratować jedną osobę niż pięć. Używamy rękawic lateksowych aby chronić się przed krwią poszkodowanego ponieważ można zarazić się groźnymi chorobami (HBV, HCV, HIV (( nawet nie chcecie wiedzieć co to ))) 14. Skład apteczki Wyposażenie podstawowe apteczki Pierwszej Pomocy: Sprzęt: Bandaż 15 cm/ 4 m Bandaż 10 cm/ 4 m Bandaż elastyczny 10 cm/ 4 m Gaza 5 cm/ 5 cm Gaza 9 cm/ 9 cm Rękawiczki lateksowe Agrafka Chusta trójkątna Koc termoizolacyjny Plaster opatrunek Plaster rolka 2,5 cm/ 5 m Woda utleniona Pęseta Ilość sztuk/ opakowań: 2 szt. 2 szt. 2 opk. 2 opk. 4 szt. 2 szt. 2 szt. 1 opk. 8