Energetyka wiatrowa a prawo polskie i unijne oraz podatki i zadania własne gminy Wrocław, 24.06.2010 r.pr. Tomasz Dobrzyński, LL.M. 1 Energetyka wiatrowa w gminie 1. Obowiązki gminy związane z inwestycją w OZE a.warunki przeprowadzenia inwestycji b. Konsultacje społeczne c. Plan zagospodarowania d. Warunki zabudowy i zagospodarowania e. Podziały nieruchomości 2. Wsparcie OZE poprzez realizację zadania własnego gminy w zakresie zaopatrzenia w energie elektryczną 3. Źródła przychodów gmin z tytułu posadowienia elektrowni wiatrowej 4. Wymogi wynikające z Dyrektywy OZE 2 1
Warunki przeprowadzenia inwestycji: 1. konsultacje społeczne na wstępnym etapie inwestycji 2. ukonstytuowanie realizowanej inwestycji w polityce przestrzennej gminy 3. uwzględnienie potrzeb około inwestycyjnych w planie finansowym gminy 4. uwzględnienie aspektów środowiskowych wynikających z raportu oddziaływania na środowisko 5. pozwolenie na budowę 6. pozwolenie na uŝytkowanie 3 Konsultacje społeczne: 1. Weryfikacja stanowiska mieszkańców gminy przeprowadzenie konsultacji - art. 5a ust. o sam. gm. 2. Podjecie uchwały rady Gminy ustalającej zasady i tryb przeprowadzenia konsultacji 3. Celowe przedstawienie wyczerpujących informacji na temat zalet i wad inwestycji 4. Wyłączenie moŝliwości przeprowadzenia referendum gminnego wyrok NSA z dnia 21 lipca 1999 r. (IV SA 2452/98) sprawy, które są ustawowo zastrzeŝone na rzecz organów gminy, nie mogą być przedmiotem referendum rozstrzygającego, a wynik referendum przeprowadzonego w takiej sprawie moŝe być traktowany jedynie w kategoriach konsultacji społecznych. 5. dodatkowy instrument negocjacyjny Gminy 6. 4 2
Uwzględnienie Inwestycji w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego 1. Obowiązek włączenia Rady Gminy podejmowanie uchwał: - o przystąpieniu do sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy art. 9 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym uzp - o przyjęciu studium art. 12 ust. 1 uzp - o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego art. 14 ust. 1 uzp - o przyjęciu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego art. 20 ust. 1 uzp - ew. uchwała o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości art. 22 uzp 5 Aspekt kosztowy i czasowy - konieczność sporządzenia przez organ wykonawczy gminy: 1. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - art. 9 ust. 2 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym uzp 2. projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego art. 15 ust. 1 uzp 3. konieczność wypłaty odszkodowań za poniesioną rzeczywistą szkodę, wykupienia lub zamiany nieruchomości, gdy korzystanie z nieruchomości w dotychczasowy sposób (zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem) stanie się niemoŝliwe lub istotnie ograniczone art. 36 ust. 1 i 2 uzp 4. konieczność zapłaty odszkodowania, gdy wartość nieruchomości uległa obniŝeniu. 5. 6 3
Warunki zabudowy i zagospodarowania terenu 1. w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu powinno następować na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu art. 4 ust. 2 pkt. 2) w zw. z art. 59 ust. 1 uzp 2. konieczność dochowania szczególnych warunków dla wydania decyzji (kontynuacja funkcji zabudowy, dostęp do drogi publicznej, uzbrojenie terenu wystarczające do zamierzenia budowlanego, brak konieczności uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, inne wynikające z przepisów szczegółowych), znacznie utrudniająca jej zastosowanie w przypadku lokalizacji elektrowni wiatrowych 7 Podziały nieruchomości 1. konieczność dokonania podziału nieruchomości ze względu na roŝne przeznaczenie nieruchomości: miejsca pod elektrownie, drogi dojazdowe, place manewrowe, transformatory, pozostałe tereny np. rolne etc., 2. na podstawie wniosku podmiotu mającego interes prawny (tytuł prawny) zawierającego projekt podziału 3. decyzją wójta, burmistrza albo prezydenta miasta art. 96 ust. 1 ugn 4. co do zasady podział jest moŝliwy, jeŝeli jest on zgodny z ustaleniami planu miejscowego art. 93 ust. 1 ugn oraz gdy nie jest sprzeczny z przepisami odrębnymi, albo jest zgodny z warunkami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu art. 94 ust. 1 pkt. 1) i 2) ugn 5. opłata adiacencka - wysokość ustalana w drodze uchwały przez radę gminy w wysokości nie większej niŝ 30 % róŝnicy wartości nieruchomości, nakładana w terminie do 3 lat od dnia decyzji o podziale. 8 4
Zaopatrzenie w energię elektryczną w gminie 1. Norma rangi konstytucyjnej - zadaniami własnymi jednostki samorządu terytorialnego są zadania publiczne słuŝące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej (Art. 166 ust. 1 Konstytucji RP). 2. Norma rangi ustawowej ogólnej - do zadań własnych związanych z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty naleŝą m.in. sprawy zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz (art. 7 ust. 1 pkt. 3 ustawy o samorządzie gminnym) 3. Norma rangi ustawowej szczególnej konkretyzacja zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe w ustawie prawo energetyczne (art. 18 ust. 1 Prawa energetycznego) 4. 9 Zaopatrzenie w energię elektryczną w gminie Do zadań własnych gminy zgodnie z ustawą Prawo energetyczne naleŝy planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy (art. 18 ust. 1 pkt. 1 ustawy PE) Realizacja tego zadania następuje w zgodzie z: 1. miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, lub w razie jego braku, 2. z kierunkami rozwoju gminy zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz 3. z odpowiednim programem ochrony powietrza (art. 9l ustawy Prawo ochronyśrodowiska) 10 5
Plan zaopatrzenia Emanacją obowiązku wynikającego z art. 18 ust. 1 pkt. 1 ustawy PE (planowanie i organizacja zaopatrzenia) jest wydanie aktu prawa miejscowego planu zaopatrzenia. Istota planu zaopatrzenia: 1. wartość informacyjna 2. wskazaniu moŝliwości wykorzystania lokalnych zasobów na cele związane z OZE 3. określenie lokalnego zapotrzebowania, 4. wskazanie rodzaju działań poŝądanych w sferze efektywności, 5. projekty wspólnych działań z innymi gminami. 11 Plan zaopatrzenia - realizacja Realizacja planu: 1. w drodze umów zawieranych z przedsiębiorstwami energetycznymi, W przypadku niezawarcia umów lub ich nierealizowania (monitoring!): 2. na podstawie uchwały rady gminy, która powinna określać,,część planu, z którą prowadzone na obszarze gminy działania muszą być zgodne''. Sankcją za działania niezgodne z uchwałą Rady Gminy moŝe być kara pienięŝna przewidziana w art. 56 ust. 1 pkt 13 PE. 12 6
Plan zaopatrzenia procedura Procedura przyjęcia planu: 1. udostępnienie gminie planów rozwoju (na okresy nie krótsze niŝ 3, a w przypadku operatorów nie krótsze niŝ 5 lat wraz z 15 letnią prognozą), obejmujących równieŝ plany budowy nowych źródeł OZE, 2. sporządzenie Projektu załoŝeń do planu zaopatrzenia na okres co najmniej 15 lat, z co najmniej 3 letnią aktualizacją wójt, burmistrz, prezydent, 3. opinia samorządu województwa (współpraca z innymi gminami, polityka energetyczna) 4. opinia publiczna 5. przyjęcie załoŝeń do planu przez Radę Gminy (do dnia 8.01.2012 r.) 6. przyjęcie planu przez Radę Gminy, w szczególności, gdy plany przedsiębiorstw nie zapewniają realizacji załoŝeń. 13 Plan zaopatrzenia rzeczywistość 1. PowaŜne zaniedbania Gmin w wykonywaniu zadań własnych w zakresie zaopatrzenia w media - w skali kraju ilość uchwalonych załoŝeń kształtuje się na poziomie ok. 500 polskich gmin (20%) na ogólną liczbę gmin - 2492. 2. Nieadekwatność okresu trwania kadencji władz gminnych do długości procesu inwestycyjnego. 3. Mało precyzyjne definiowanie przez Inwestorów korzyści, a w szczególności strat jakie poniesie Gmina wskutek inwestycji. 4. Działanie Inwestorów w stanie permanentnych zmian warunków zewnętrznych, w tym w szczególności regulacji prawnych powodujące wywieranie presji na organy gminy. 14 7
Przychody gminy z elektrowni wiatrowych 1. Przychody z tytułu dzierŝawy gruntów komunalnych. 2. Wpływy z tytułu udziału gminy w podatku PIT i CIT w związku z kreowaniem przez elektrownię wiatrową przychodów wśród pracowników, wydzierŝawiających grunty, ewentualnie u inwestora. 3. Ewentualne przychody z tytułu samodzielnej realizacji zadania własnego zaliczanego do sfery uŝyteczności publicznej art. 9 ust. 1 i 3 ustawy o samorządzie gminnym w zw. z art. 9 ust. 1 Ustawy o gospodarce komunalnej 4. we współpracy z inwestorem na podstawie ustawy o Partnerstwie Publiczno-Prywatnym UPPP 5. Przychody z tytułu opodatkowania budowli. 15 Opodatkowanie elektrowni wiatrowych 1. Podatek od nieruchomości w wysokości 2% 2. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych - upol). 3. Budowlą jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a takŝe urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia moŝliwość uŝytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem (art. 1a ust 1 pkt 2 upol). 16 8
Opodatkowanie elektrowni wiatrowych 1. Obiekt budowlany to budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi lub budowla stanowiąca całość techniczno-uŝytkową wraz z instalacjami i urządzeniami oraz obiekt małej architektury (art. 3 pkt 1 ustawy prawo budowlane -upb) 2. Budowla" kaŝdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury (art. 3 pkt 3 upb), w tym m.in. części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość uŝytkową. 17 Opodatkowanie elektrowni wiatrowych 1. Pismo Ministra Finansów z 17 maja 2007 r. (znak PL- 833/35/07/IP/346). 2. Rozstrzygnięcie sporu przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku sygn. akt II FSK 202/08 opodatkowaniu podlegają wyłącznie części budowlane elektrowni wiatrowych fundament i maszt, z wyłączeniem urządzeń technicznych. 3. Elektrownia wiatrowa jest z pewnością całością na gruncie ustawy prawo energetyczne, o tyle na gruncie prawa budowlanego całość techniczno-uŝytkowa moŝe sprowadzać się tylko do części budowlanych takŝe postrzeganych jako całość ale o innym profilu uŝytkowości, wyłącznie budowlanym. WSA w Bydgoszczy, sygn. I SA/Bd 86/10. 4. Propozycje zmiany zapisów ustawy prowadzące do jednorazowego opodatkowania podatkiem w wysokości 2% wartości całej instalacji. 18 9
Wymogi wynikające z Dyrektywy OZE 1. Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23.04.2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych 2. Ustanowienie celu udziału energii OZE w końcowym zuŝyciu energii brutto w 2020 r. Polska 15% 3. Zachęcanie do wspierania inwestycji w odnawialne źródła energii, w tym poprzez systemy wsparcia 4. Poprawa sprawności działań administracji (w tym gminnej) w związku z realizacją inwestycji OZE 5. Przygotowanie Krajowego planu działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych 19 Dziękujemy za uwagę CWW S. Cetera, M. Węgrzyn Wysocka i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów spółka komandytowa ul. Włodkowica 10/11 50-072 Wrocław Tel. 0048 71 780 76 00 Fax. 0048 71 780 76 01 kancelaria@cww.pl 20 10