Oddział Terenowy w Białymstoku Agencja Rynku Rolnego Oddział Terenowy w Białymstoku 1
Informacje o regionie Województwo podlaskie położone jest w północno-wschodniej części Polski. Obejmuje obszar 20 187,02 km². Sąsiaduje z trzema województwami: warmińsko-mazurskim, mazowieckim i na krótkim odcinku z lubelskim. Na północnym wschodzie graniczy z Litwą, a na wschodzie z Białorusią. Podlaskie stanowi wewnętrzną (z Litwą) i zewnętrzną (z Białorusią) granicę Unii Europejskiej. Siedzibą władz województwa jest Białystok. Uwarunkowania geograficzne i historyczne sprawiły, że województwo podlaskie jest miejscem współistnienia różnych narodów i kultur. Powstał tu specyficzny pejzaż kulturowy, charakteryzujący się wielością wyznaniową i bogactwem obrzędów. Od wieków żyją tu obok siebie Polacy, Białorusini, Tatarzy, Rosjanie, Litwini i Ukraińcy. Podlaskie jest regionem rolniczym. Uprawia się tu głównie zboża i ziemniaki. Rolnictwo Podlasia charakteryzuje się bardzo dobrze rozwiniętą hodowlą bydła mlecznego, a województwo zajmuje drugie miejsce w kraju pod względem produkcji mleka. Znane i cenione w kraju oraz poza jego granicami są nasze produkty mleczarskie oraz wyroby drobiarskie i mięsne. Przemysł to przede wszystkim produkcja i przetwórstwo artykułów spożywczych. Ważne znaczenie ma również produkcja maszyn i urządzeń, produkcja tkanin oraz drewna. Region słynie także z produkcji tradycyjnych produktów regionalnych. Do najbardziej znanych należą: pierekaczewnik, sękacz, kiełbasa ze wsi Ejszeryszki, ser koryciński i miód z Sejneńszczyzny, które posiadają certyfikaty unijne. Tu także znajduje się najwięcej gospodarstw agroturystycznych.
Oddział Terenowy w Białymstoku Produkcja mleka Producenci mleka stanowią najliczniejszą grupę beneficjentów Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego w Białymstoku. Pod względem produkcji tego surowca Podlaskie zajmuje drugie miejsce w kraju (po woj. mazowieckim). Na mocy decyzji Parlamentu Europejskiego od 1 kwietnia 2015 roku nastąpiło zniesienie systemu kwotowania produkcji mleka. Reguły, które obowiązują na rynku mleka, Rada UE zawarła w rozporządzeniu, zwanym pakietem mlecznym, i zobowiązała państwa członkowskie do uwzględnienia ich w prawodawstwie poszczególnych krajów. Pakiet mleczny po zniesieniu kwot mlecznych w 2015 r. ma za zadanie: wprowadzić mechanizmy osłonowe dla gospodarstw po likwidacji kwotowania produkcji mleka w UE, zwiększyć siłę przetargową producentów mleka tak, aby zapewnić im właściwe ceny za surowe mleko oraz wspomóc ich po wygaśnięciu kwot mlecznych, podbudować pozycję producentów mleka w łańcuchu dostaw i utrzymać równowagę całego sektora przy jednoczesnym zwiększeniu orientacji prorynkowej. W województwie podlaskim zarejestrowanych jest 20,9 tys. hurtowych producentów mleka, którzy dysponowali łączną kwotą indywidualną w wysokości 1,99 mld kg. Średnia kwota indywidualna dostaw przypadająca na producenta z woj. podlaskiego wynosiła 95 tys. kg i była wyższa od średniej krajowej o 19,8 tys. kg. Wystawa Zwierząt Hodowlanych i Dni z Doradztwem Rolniczym w Szepietowie największe targi w Polsce północo-wschodniej (stoisko informacyjne ARR i nagrodzeni hodowcy bydła mlecznego) 1
Program Mleko w szkole Od 11 lat jest realizowany w Polsce program Mleko w szkole. Jego celem jest promowanie zdrowego odżywiania przez zachęcenie dzieci i młodzieży do spożywania mleka i przetworów mlecznych oraz kształ towanie trwałego nawyku konsumpcji zdrowych produktów mlecznych. W ramach tego programu dzieci i uczniowie spożywają mleko i mleko smakowe, twarożki, sery lub jogurty. Od akcesji Polski do UE akcja Mleko w szkole cieszy się w naszym kraju niesłabnącym zainteresowaniem. Polska jest w czołówce krajów UE pod względem ilości mleka i jego przetworów spożytych w ramach tego programu w placówkach oświatowych. W roku szkolnym 2014/2015 dostawcy z woj. podlaskiego dostarczają mleko i przetwory mleczne dla ponad 104 tys. dzieci z 685 placówek oświatowych zlokalizowanych na terenie całego kraju. Od roku szkolnego 2004/2005 dostawcy zatwierdzeni w OT ARR w Białymstoku uzyskali ok. 15,4 mln zł dopłaty unijnej. Dopłata krajowa do tego programu wyniosła ok. 30,7 mln zł, a kwota wypłacona z Funduszu Promocji Mleka ok. 1,9 mln zł. Światowy Dzień Mleka w Wysokiem Mazowieckiem Szkolenie z zasad zdrowego żywienia i promocji programów Mleko w szkole oraz Owoce i warzywa w szkole w Szkole Podstawowej w Gródku Program Owoce i warzywa w szkole Program Owoce i warzywa w szkole realizowany jest już szósty rok szkolny. Ma on na celu skuteczne i trwałe wpł y wanie na naw yki żywieniowe najmłodszego pokolenia poprzez dostarczanie bezpłatnych porcji owoców i warzyw oraz soków. Od początku istnienia tego programu rośnie liczba dzieci i szkół w nim uczestniczących. Niewątpliwie przyczynia się do tego aktywność ARR w promowaniu programu poprzez przede wsz ystkim przeprowadzenie wielu szkoleń z zasad zdrowego żywienia wśród dzieci 2
Oddział Terenowy w Białymstoku i młodzieży. Otrzymywanie bezpłatnych porcji owocowo-warzywnych oraz soków w szkole jest cały czas entuzjastycznie przyjmowane przez dzieci, a cała akcja cieszy się dużym uznaniem rodziców. Obecnie w programie uczestniczy ponad 38 tys. uczniów uczęszczających do 287 szkół podstawowych. Owoce, warzywa i soki dostarcza trzech dostawców z województwa podlaskiego oraz dostawcy z mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego. Szkoły uczestniczące w programie Owoce i warzywa w szkole zobligowane są do przeprowadzenia zajęć towarzyszących o charakterze edukacyjnym, mających na celu zachęcenie uc zniów do sp oż y wania owoców i warzyw. Na podstawie licznych ankiet złożonych do OT ARR można stwierdzić, że w większości placówek wymagane Liczba dzieci i szkół uczestniczących od początku istnienia programu Owoce i warzywa w szkole w woj. podlaskim Zajęcia edukacyjno-kulinarne Zdrowa przekąska w Szkole Podstawowej w Suchowoli Zajęcia edukacyjno-kulinarne Zdrowa przekąska w Szkole Podstawowej w Wasilkowie zajęcia odbyły się więcej niż 2 razy w semestrze. Świadczyć to może o zaangażowaniu nauczycieli w propagowanie zdrowego sposobu odżywiania się wśród uczniów. Najczęstszą formą są zabawy kulinarne i wycieczki edukacyjne. Niejednokrotnie w zajęciach tych uczestniczą dostawcy, producenci i przetwórcy owoców i warzyw, rodzice i lokalne organizacje, media oraz przedstawiciele OT ARR. 3
Nadzwyczajne środki wspierania rynku wieprzowiny Celem mechanizmu było wsparcie rynku wieprzowiny w Polsce, którego funkcjonowanie zostało poważnie zakłócone poprzez wystąpienie na obszarze Polski afrykańskiego pomoru świń u dzików (ASF). Jest to szybko szerząca się, zakaźna choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe oraz dziki. Ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem tej choroby, w związku z czym nie stwarza ona zagrożenia dla ich zdrowia i życia. Najczęstszym sposobem zakażenia jest bezpośredni lub pośredni kontakt z chorymi zwierzętami. Pomoc finansowa wypłacana przez ARR przysługiwała w odniesieniu do loch o masie co najmniej 160 kg i świń o masie powyżej 50 kg. Była ona naliczana wg stawki w ynoszącej 35,7 euro/100 kg masy tuszy uzyskanej z dostarczonych do uboju zwierząt. W odniesieniu do tuszy, której masa przekraczała 100 kg, pomoc naliczona została do 100 kg masy tej tuszy. Wypłacone środki producentom, rolnym z woj. podlaskiego przez OT ARR z tytułu nadzwyczajnych środków wspierania rynku wieprzowiny wyniosły prawie 3 mln zł. Nadzwyczajne wsparcie sektora owoców i warzyw w związku z rosyjskim embargiem Komisja Europejska ogłosiła 30 sierpnia 2014 r. pakiet stabilizujący rynek owoców i warzyw w związku z wprowadzonym przez Rosję embargiem. Głównym instrumentem stabilizacji jest wycofanie określonych w powyższych przepisach produktów z rynku, za które będą przysługiwały producentom rekompensaty. Nadzwyczajne środki unijnego wsparcia były przyznawane w odniesieniu do następujących produktów, niezależnie od sposobu ich uprawy tj.: pomidorów, marchwi, kapusty, słodkiej papryki, kalafiorów i brokułów, ogórków, pieczarek, jabłek, gruszek, śliwek, owoców miękkich (malin, porzeczek czarnych, białych lub czerwonych, żurawiny, borówki czarnej i pozostałych owoców z rodzaju Vaccinium), winogron stołowych, kiwi. Produkty wycofane z rynku mogły być przeznaczone na: bezpłatną dystrybucję, spasanie, przetwórstwo na bioetanol przeznaczony na cele nieżywnościowe, przetwórstwo na biogaz, zielone zbiory i niezbieranie. Producenci owoców i warzyw z woj. podlaskiego w okresie sierpień grudzień 2014 r. przeznaczyli na bezpłatną dystrybucję 211,9 ton jabłek, marchwi i kapusty oraz dokonali niezbierania 94,4 ton jabłek i marchwi, za co otrzymali wsparcie w kwocie 344,3 tys. zł. 4
Oddział Terenowy w Białymstoku Dopłaty do materiału siewnego Coraz więcej producentów docenia korzyści wynikające ze stosowania kwalifikowanego materiału siewnego. Dodatkowym argumentem przemawiającym za wykorzystywaniem do siewu lub sadzenia elitarnego bądź kwalifikowanego materiału siewnego jest pomoc de minimis, w ramach której ARR od 2007 roku dopłaca rolnikom do powierzchni obsianej lub obsadzonej tym materiałem. W woj. podlaskim powierzchnia ta z roku na rok jest coraz większa, z czego można wnioskować, że założenia mechanizmu przynoszą wymierne rezultaty. W roku 2014 OT ARR w Białymstoku udzielił dopłat do zużytego do siewu lub sadzenia materiału kategorii elitarny lub kwalifikowany na kwotę ponad 2,6 mln zł, co stanowi blisko 50% wzrost w porównaniu z rokiem 2013. Na przestrzeni lat 2007 2014 kwota dopłat wyniosła prawie 13 mln zł. Wypłacone środki do zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego oraz powierzchnia upraw obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany w woj. podlaskim (w ha) 5
Kontrole W Agencji Rynku Rolnego funkcjonuje dwustopniowa struktura organizacyjna służb technicznych. Sekcja Kontroli Technicznych jest bezpośrednim wykonawcą kontroli, natomiast Biuro Kontroli Technicznych monitoruje jej pracę. Działania kontrolne, wykonywane przez wykwalifikowanych pracowników OT, zapewniają utrzymanie wysokich standardów w realizacji mechanizmów administrowanych przez ARR i rzetelne wydatkowanie środków finansowych na rynku rolnym. W roku 2014 na terenie województwa podlaskiego przeprowadzono 1302 kontrole. Najwięcej z nich dotyczyło nadzwyczajnych środków wspierania rynku wieprzowiny, programu Mleko w szkole, przetwórstwa surowca tytoniowego, dopłat do materiału siewnego oraz kwotowania produkcji mleka. W całym okresie naszego członkostwa w UE kontrolerzy OT ARR w Białymstoku przeprowadzili ponad 10 tys. kontroli. Fundusze promocji produktów rolno-spożywczych Fundusze promocji mają na celu gromadzenie środków wykorzystywanych m.in. do prowadzenia kampanii informacyjnych i promocyjnych służących wspieraniu konkurencyjności polskich produktów. Powyższe cele są realizowane poprzez udział w wystawach i targach, edukację grup docelowych, prowadzenie badań naukowych, rynkowych i prac rozwojowych w zakresie poprawy jakości produktów spożywczych oraz finansowanie szkoleń dla producentów. Działania te są z powodzeniem realizowane także na terenie naszego województwa podczas różnorodnych targów i wystaw. Od początku istnienia funduszy promocji produktów rolno-spożywczych przedsiębiorcy z terenu woj. podlaskiego dokonali wpłat w kwocie ponad 25 mln zł: najwięcej na Fundusz Promocji Mleka oraz na Fundusz Mięsa Wołowego i Fundusz Mięsa Wieprzowego. Promocja mięsa wieprzowego podczas Owocowego Festynu na Plantach w Białymstoku 6
Oddział Terenowy w Białymstoku Informacja i Promocja Owocowy Festyn Zdrowy styl życia-zdrowy człowiek na Plantach w Białymstoku Działania informacyjno-promocyjne OT ARR są ważnym elementem upowszechniania wśród beneficjentów wiedzy o mechanizmach Wspólnej Polityki Rolnej i krajowych. Współpraca z wieloma instytucjami branży rolniczej, samorządami terytorialnymi oraz jednostkami administracji publicznej pomaga w dotarciu do beneficjentów z informacjami o warunkach uczestnictwa i zasadach pozyskiwania środków finansowych, wpływając na efektywność prowadzonych działań informacyjnych. OT ARR popularyzuje zdrowy styl życia, a przede wszystkim odżywiania poprzez zachęcanie do uczestnictwa w programach Mleko w szkole i Owoce i warzywa w szkole. Pracownicy Sekcji Informacji i Promocji przeprowadzają wiele zajęć edukacyjnych, podczas których przekazują informacje o właściwościach żywności i zasadach prawidłowego odżywiania w okresie rozwoju fizycznego. Jednym z takich działań jest cykliczne przeprowadzanie zajęć edukac yjno - kulinarnych Zdrowa przekąska w szkołach podstawowych na terenie województwa podlaskiego. W czasie tych zajęć najmłodsi uczniowie pod okiem pracowników ARR i nauczycieli wykonują smaczne i zdrowe przekąski, m.in. sałatki owocowe, warzywne czy mięsno-warzywne. Uczniowie uczestniczą także w rozwiązywaniu rozmaitych zadań logicznych i rebusów mających na celu propagowanie zdrowego stylu życia. Konferencja Zdrowy styl życia inwestycją w człowieka w Białymstoku Do takich działań należą m.in. spotkania organizowane w szkołach rolniczych, które mają na celu zapoznawanie uczniów z bieżącą działalnością ARR, a także z zasadami poprawnego wypełniania wniosków i formularzy. Kolejną inicjatywą Oddziału było przygotowanie konferencji Zdrowy styl życia inwestycją w człowieka oraz owocowego festynu Zdrowy styl życia zdrowy człowiek. Partnerami tych imprez byli m.in.: Urząd Miasta, Urząd 7
Marszałkowski, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Polski Czerwony Krzyż, Policja, Straż Miejska oraz Straż Pożarna. Imprezy te poświę- i lokalnej. W ramach współpracy ze szkołami podstawowymi, gimnazjami i szkołami rolniczymi na terenie województwa podlaskiego OT ARR organizuje warsztaty edukacji kulinarnej. Mają one na celu uświadamianie zaproszonym uczniom, nauczycielom oraz rodzicom, dlaczego warto sięgać po produkty certyfikowane, a także pomóc w odpowiedzi na pytanie, co sprawia, że są one wyjątkowe i posiadają niepowtarzalny smak i wygląd. Warsztaty i pokazy kulinarne organizowane przez OT ARR w Białymstoku cone były prezentacji mechanizmów WPR promujących zdrowe odżywianie wśród dzieci i młodzieży oraz propagowaniu produktów żywnościowych wysokiej jakości, a także programu Trzymaj formę. Sekcja Informacji i Promocji OT ARR koncentruje swoje działania na promocji żywności regionalnej, tradycyjnej Podczas warsztatów uczestnicy mogą nauczyć się, jak odróżniać produkty certyfikowane od innych oraz w jaki sposób gwarantowana jest ich jakość. Uczniowie przygotowują zdrowe, regionalne i tradycyjne posiłki. Obiady Czwartkowe u Diabetyków Oddział Terenowy ARR w Białymstoku już od trzech lat uczestniczy również w Czwartkowych Obiadach u Diabetyków. Formuła tych spotkań zrodziła się w redakcji magazynu Cukrzyca a zdrowie wydawanego przez Polskie Stowarzyszenie Diabetyków. W roku 2015 wzorem lat ubiegłych OT ARR w Biał ymstoku przygotuje 8
Oddział Terenowy w Białymstoku Stoisko informacyjno-promocyjne OT ARR podczas Dożynek Wojewódzkich Wywiad Dyrektora OT ARR w Białymstoku dla TVP Białystok stoiska informacyjno-promocyjne podczas wielu wydarzeń targowych, takich jak: Jarmark Wielkanocny, Wiosenne Targi Ogrodnicze, Zielona Gala, Forum Rolnicze, Wystawa Zwierząt Hodowlanych, Targi Agro-Eko Turystyczne, Święto Mleka, Podlaska Agroliga, Święto Chleba, Podlaska Biesiada Miodowa, Podlaskie Dni Kukurydzy, Dożynki Wojewódzkie i Regionalne, Jesienne Targi Ogrodnicze, Ferma Bydła. Mają one na celu promocję żywności wysokiej jakości objętej unijnymi i krajowymi systemami jakości, a także podnoszenie wiedzy konsumentów na temat produktów tradycyjnych i ekologicznych. OT ARR jak co roku będzie aktywnie współpracować z lokalnymi środkami masowego przekazu w celu przedstawiania bieżących działań realizowanych przez Agencję Rynku Rolnego. OT ARR będzie również kontynuować dotychczasowe formy promocji, takie jak: szkolenia, warsztaty kulinarne, konferencje, festyny oraz spotkania informacyjno-szkoleniowe. Planujemy także zorganizowanie konkursu dla uczniów na przepis pt.: Moje drugie śniadanie to zdrowa przekąska. Oprócz działań promocyjnych Sekcja Informacji i Promocji OT ARR systematycznie monitoruje ceny zbóż i żywca wieprzowego w punktach skupu położonych na terenie województwa. Na podstawie naszych raportów sporządzane są miesięczne i roczne informacje o cenach skupu podstawowych zbóż i żywca.
Agencja Rynku Rolnego Oddział Terenowy w Białymstoku e-mail: bialystok@arr.gov.pl Dyrektor Wojciech Kasjanowicz Agencja Rynku Rolnego Centrala ul. Nowy Świat 6/12 00-400 Warszawa ul. Kombatantów 4 15-102 Białystok Sekretariat: tel. 85 664 31 50 faks 85 664 31 60 Sekcje: Sekcja Finansowo-Księgowa tel. 85 664 31 61 Sekcja Administracji tel. 85 664 31 62, 85 664 31 64, 85 664 31 58, 85 664 31 59 Stanowisko ds. Teleinformatyki tel. 85 664 31 55 Sekcja Kontroli Technicznych tel. 85 664 31 54, 85 664 31 69 Sekcja Interwencji tel. 85 664 31 63, 85 664 31 57, 85 664 31 67 Sekcja Kwotowania Produkcji Mleka tel. 85 664 31 56, 85 664 31 53, 85 664 31 66, 85 664 31 68 Sekcja Informacji i Promocji tel. 85 664 31 65 Stanowisko ds. Obsługi Prawnej tel. 85 664 31 62 www.arr.gov.pl Telefoniczny Punkt Informacyjny 22 661 72 72 ARR kwiecień 2015 ISBN 978-83-64002-63-2 od lipca 2015 r. zmiana siedziby: ul. Karolkowa 30 01-207 Warszawa Broszura ma charakter wyłącznie informacyjny. ARR zastrzega, że publikacja ta nie stanowi oferty kierowanej 10 do beneficjentów ani nie jest zobowiązaniem ARR do działań mogących wynikać z treści broszury.