Spis treści Przedmowa do wydania polskiego.... 11 Wstęp.... 13 Prostymi słowami: osteopatia... 17 Pierwsza wizyta u osteopaty jak przebiega badanie i wywiad... 21 Czas trwania i koszt terapii osteopatycznej... 25 Jak rozpoznać dobrego osteopatę... 26 Osteopatia: filozofia, nauka i sztuka... 33 Cztery zasady osteopatii... 34 Różne obszary osteopatii... 40 Osteopatia a inne metody lecznicze... 49 Kręgi, powięzi, membrany terminy wokół osteopatii... 53 Elementy składowe organizmu... 54 Układy krążenia, systemy transportujące, połączenia... 67 Inne ważne funkcje organizmu... 82 7
OSTEOPATIA Jak się miewasz? inwentaryzacja... 87 Pytania dotyczące anamnezy (w zakresie historii choroby )... 88 Pytania dotyczące funkcjonowania organizmu.. 92 Pytania na temat nawyków... 94 Pytania dotyczące pracy zawodowej i spędzania wolnego czasu... 96 Rozluźnienie mięśni i tkanek najważniejsze procedury osteopatyczne... 99 Pytać, widzieć, czuć droga do diagnozy... 102 Bezpośrednie techniki terapeutyczne... 114 Techniki pośrednie... 121 Techniki osteopatii czaszkowo-krzyżowej... 126 Techniki osteopatii wisceralnej... 136 Terapia układu limfatycznego... 141 Na własnej skórze... 145 Kiedy terapia osteopatyczna jest uzasadniona?. 146 Przykłady z praktyki osteopatycznej... 148 Worek z kośćmi Andrew Still i początki osteopatii... 173 Dobre samopoczucie i zachowanie zdrowia jak poprawić zdolność do samowyleczenia i odporność... 191 Samopomoc program treningowy... 201 8
Spis treści Ćwiczenia stabilizujące... 204 Ćwiczenia Fulforda... 208 Inne ćwiczenia rozciągające... 218 Ćwiczenia oddechowe... 222 System wisceralny/narządy... 227 System czaszkowo-krzyżowy... 230 Przepony... 233 Co możemy zrobić dla układu limfatycznego... 236 Ćwiczenia na harmonizację energetyczną... 238 Ćwiczenia rozluźniające... 241 Załącznik.... 245 Podziękowania... 245 Bibliografia... 246 Indeks... 248 O autorach... 255
Przedmowa do wydania polskiego Żyjemy w czasach dynamicznego rozwoju medycyny akademickiej, której fundamenty wykorzystuje medycyna osteopatyczna osteopatia. Osteopata do mistrzostwa rozwija umiejętność badania ręcznego tzw. palpacji, które było kiedyś dużo częściej wykorzystywane przez lekarzy. Zapomniane badanie palpacyjne może pokazać elastyczność, konsystencję oraz witalność ludzkiego organizmu, których nie jest w stanie odzwierciedlić rezonans magnetyczny, USG, tomograf komputerowy i inne badania obrazowe. Stanowi tym samym bardzo dobre wsparcie medycyny akademickiej. Osteopatia powstała pod koniec XIX wieku w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. W Polsce pojawiła się niestety dopiero przed kilkoma laty. 11
OSTEOPATIA Na rynku polskim literatura specjalistyczna z zakresu osteopatii dopiero powstaje. Książkę tę określiłbym raczej jako informacyjną. Jest ona adresowana do osób, które są na drodze do odzyskania swojego zdrowia i chcą kompleksowego do niego podejścia, holistycznego ujęcia istoty człowieka. Z lektury tej mogą również skorzystać studenci kierunków medycznych, którzy zastanawiają się nad swoją drogą zawodową. Jest to również lektura dla początkujących osteopatów. Bardzo polecam im rozdział opisujący dolegliwości pacjentów i sposób myślenia oraz leczenia osteopatycznego prowadzonego przez doświadczonych dyplomowanych osteopatów. Książka ta pokazuje piękno istoty człowieka oraz leczenia pacjenta w prosty, a zarazem nieinwazyjny sposób, z największym należnym mu szacunkiem, tak aby bez użycia medykamentów powrócił do stanu równowagi i harmonii. Artur Bieroza D.O., OSD, MSc (PT)
Wstęp Dlaczego napisaliśmy tę książkę Medycyna jest obecnie rozwinięta jak nigdy dotąd. Dostępne są lekarstwa, terapie i operacje prawie na wszystkie choroby i dolegliwości. Jednak w większości gabinetów lekarskich i szpitali leczy się tylko poszczególne części organizmu: głowę, plecy, żołądek. Ale gdzie szukać specjalisty, który zajmuje się leczeniem całego człowieka?, pytają coraz częściej pacjenci. Dlatego też mamy dziś do czynienia z boomem tak zwanych metod kompleksowych. Jedną z nich jest osteopatia lub medycyna osteopatyczna. Została ona zainicjowana około 120 lat temu przez amerykańskiego lekarza, dr. Andrew Taylora Stilla i od tego czasu nieustannie się rozwija. W Stanach Zjednoczonych nauka nazywana nieporęcznym, częściowo wprowadzającym w błąd terminem dolegliwości układu 13
OSTEOPATIA kostnego co jest dosłownym tłumaczeniem słowa osteopatia cieszy się uznaniem na równi z medycyną akademicką; w Niemczech i w Polsce dopiero się popularyzuje. Chcielibyśmy, aby dzięki tej książce osteopatia rozpowszechniała się i od samego początku była poprawnie rozumiana. Nie jest ona bowiem nową, wątpliwą metodą leczenia, lecz kompleksowym systemem opartym na solidnym fundamencie. Osteopaci muszą dysponować rozległą wiedzą medyczną, zwłaszcza w zakresie anatomii i fizjologii. (Anatomia jest nauką o budowie organizmu, a fizjologia o chemiczno-fizycznych procesach zachodzących w organizmie). Oprócz tego powinni opanować filozoficzne i teologiczne podstawy zawodu. Nieodzowna jest również wrażliwość rąk, które będą w stanie prowadzić rozmowę z ciałem człowieka. Osiągnięcie takiego poziomu trwa lata. Na osteopacie, który spełnia wspomniane warunki, można polegać. Poświęci on czas na szczegółową diagnostykę, a ostrożnymi ruchami dłoni pomoże naszemu organizmowi wrócić do zdrowia. Wielu pacjentów już po pierwszej wizycie dostrzega wyraźną poprawę. Dobry osteopata zna również granice swoich kompetencji i poleci odpowiedniego lekarza specjalistę, gdy nie będzie w stanie uleczyć naszych dolegliwości. 14
Wstęp Osteopaci praktykują na całym świecie; możliwości kształcenia w tym kierunku są obecnie dostępne na przykład w Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii i od niedawna również w Niemczech oraz w Polsce. Mechanizmy działania osteopatii zostały potwierdzone naukowo, a metody są stale doskonalone. Myśl przewodnia osteopatii brzmi: życie jest ruchem. Dotyczy to również samej nauki. Torsten Liem Christine Tsolodimos
Prostymi słowami: osteopatia >> Osteopatia wykorzystuje proste, powszechnie obowiązujące zasady. Twórca osteopatii, Andrew Taylor Still, nadał owym zasadom formę, którą można przekazać i przyswoić. Ludzki organizm może pełnić niemal nieskończoną ilość funkcji. Są one uzależnione od elementów strukturalnych, z których jest on zbudowany. Kości są ze sobą połączone stawami, które umożliwiają ruch, mięśniami wprawiającymi w ruch oraz więzadłami, które ruch ograniczają. Impulsy inicjujące i kontrolujące ruch kierowane są do wszystkich tkanek ciała. Ruch może odbywać się w dużym lub małym zakresie i może dotyczyć każdej struktury organizmu każdej komórki, a nawet składników chemicznych. 17
OSTEOPATIA Metody terapii osteopatycznej nie są niczym więcej niż zestawem narzędzi. Lekarz o odpowiednich umiejętnościach może za ich pomocą wpływać na elementy strukturalne, które umożliwiają i warunkują funkcjonowanie organizmu. Organizm człowieka jest tak skonstruowany, żeby przez całe życie działać bez zakłóceń i podtrzymywać swoje standardowe funkcje (innymi słowy: być zdrowym), o ile dostarcza się mu dostatecznych ilości pożywienia, wody i innych substancji niezbędnych dla życia. Gdy organizm nie działa prawidłowo, nie ma to związku z jego budową. Przyczyną jest raczej niedostateczne zaopatrzenie w niezbędne elementy lub kierowanie przez użytkownika nieprawidłowych komend za pośrednictwem systemu nerwowego. To podstawa osteopatycznego myślenia i działania. Ruch jest przejawem sił witalnych, które wyrażają się jako funkcjonowanie organizmu. Alan R. Becker nauczył się podstaw osteopatii czaszkowo-krzyżowej (kranio-sakralnej) od jej twórcy, Williama Garnera Sutherlanda. Do dzisiaj Becker swoimi pracami znacząco wpływa na osteopatyczne badania naukowe oraz na wiedzę w tym zakresie. Amerykanin jest głównym członkiem 18
Prostymi słowami: osteopatia najważniejszych stowarzyszeń osteopatycznych, a w przeszłości był przewodniczącym Amerykańskiej Akademii Osteopatii (American Academy of Osteopathy).
Pierwsza wizyta u osteopaty jak przebiega badanie i wywiad Rozmowa przebiega na początku w standardowy sposób: pacjent opowiada o swoich dolegliwościach, osteopata robi notatki, a potem przystępuje do anamnezy, czyli wywiadu na temat wcześniejszych chorób, wypadków, operacji, a także codziennych nawyków i warunków pracy. W tym momencie mogą się pojawić pierwsze trudności, gdy osteopata będzie chciał się dowiedzieć, czy w ostatnim czasie skręciłeś sobie nogę, czy w dzieciństwie doznałeś upadku bądź czy rodzice relacjonowali ci przebieg porodu. Ale jaki to ma związek na przykład z bólem lewego barku? Być może bardzo ścisły. Nawet drobne uszkodzenia kości, mięśni i tkanek, do których dochodzi choćby wskutek upadku, mogą powodować zaburzenia. Większość owych zaburzeń organizm 21
OSTEOPATIA jest w stanie naprawić lub skompensować samodzielnie. Przeciążone mięśnie lub stawy automatycznie są odciążane, a ich funkcję w miarę możliwości przejmują inne części ciała. Jeżeli stan taki przeciągnie się i wystąpią inne obciążenia, mogą nieoczekiwanie pojawić się pozornie niewytłumaczalne problemy ze stawami, mięśniami czy organami wewnętrznymi. Jeżeli osteopata skupiłby się tylko na tych dolegliwościach, wkrótce powróciłyby one. Warunkiem trwałej poprawy jest wykrycie przyczyny i jej usunięcie. Pierwsze informacje o stanie swojego zdrowia przekazałeś już nieświadomie osteopacie, wchodząc do gabinetu poprzez chód i postawę. Czy stoisz lub chodzisz pochylony do przodu, czy twoje ciało odchyla się do tyłu? Czy jedno z ramion jest wyżej niż drugie? Czy kolana są proste, czy przegięte? Takie oznaki dostarczają ważnych wskazówek na przykład o wrodzonej słabości tkanki łącznej, o asymetrycznej postawie czy nadmiernej ruchomości mięśni lub stawów. Nogi wielu osób mają od urodzenia nierówną długość. Gdy różnica ta jest większa, człowiek może pochylać się na bok i tym samym przemieszczać ciężar ciała. Najważniejszym środkiem pozwalającym postawić diagnozę osteopatyczną jest badanie fizykalne 22