Warszawa, dnia 06 października 2017 października 2017 r. MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI SSO.fok.058.2.2017SSO.fok.058.2.2017 Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu RP W odpowiedzi na interpelację pana Norberta Kaczmarczyka Posła na Sejm RP, dotyczącą pozyskania środków finansowych na rozwój działalności rolniczej przez szkoły prowadzące gospodarstwa rolne uprzejmie informuję, co następuje. Ad. 1. Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1870, z późn. zm.) szkoły rolnicze, jako jednostki budżetowe, pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają odpowiednio na rachunek dochodów budżetu państwa, którego dysponentem jest Minister Finansów albo budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Jednocześnie w świetle art. 11a ustawy o finansach publicznych państwowe jednostki budżetowe, dla których organem prowadzącym są organy administracji państwowej, prowadzące działalność określoną w ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59) gromadzą na wydzielonym rachunku dochody uzyskiwane: 1) ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej; 2) z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu jednostki budżetowej; 3) z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej, określonej w statucie, polegającej między innymi na świadczeniu usług, w tym szkoleniowych i informacyjnych; 4) z opłat egzaminacyjnych, za wydawanie świadectw i certyfikatów, jak również za sprawdzanie kwalifikacji; 5) z tytułu odpłatności za wyżywienie i zakwaterowanie uczniów i młodzieży w bursach i internatach, ponoszonych przez rodziców i opiekunów; 6) z dopłat bezpośrednich i innych płatności stosowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, otrzymanych na podstawie odrębnych przepisów.
Ogólne zasady przyznawania wsparcia w ramach płatności bezpośrednich zostały uregulowane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 1 oraz w stosownych aktach prawa krajowego 2. Wsparcie w ramach płatności bezpośrednich udzielane jest rolnikowi rozumianemu jako osoba fizyczna lub prawna bądź grupa osób fizycznych lub prawnych, bez względu na status prawny takiej grupy i jej członków w świetle prawa krajowego, którego gospodarstwo rolne jest położone na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej oraz który prowadzi działalność rolniczą. Wymaganym jest, aby był to rolnik aktywny zawodowo. Za rolnika nieaktywnego zawodowo uznaje się podmiot, który wykonuje działalność polegającą na administrowaniu portami lotniczymi, wodociągami, stałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, świadczeniu usług przewozu kolejowego czy usług w zakresie obrotu nieruchomościami i jednocześnie kwota otrzymanej przez niego płatności przekracza 5 000 euro, chyba że wykaże, że działalność rolnicza jest głównym kierunkiem jego działalności lub nie ma charakteru marginalnego lub płatności bezpośrednie stanowią co najmniej 5% całkowitych przychodów z działalności pozarolniczej. Jednocześnie za gospodarstwo rolne uznaje się wszystkie jednostki wykorzystywane do działalności rolniczej i zarządzane przez rolnika, znajdujące się na terytorium tego samego państwa członkowskiego. Płatności bezpośrednie są przyznawane w ramach określonych systemów wsparcia, do których należą, m.in.: (i) jednolita płatność obszarowa, (ii) płatność redystrybucyjna (płatność dodatkowa), (iii) płatność z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska (płatność za zazielenienie), (iv) płatność dla młodych rolników, (v) dobrowolne wsparcie związane z produkcją oraz (vi) system dla małych gospodarstw i są przyznawane rolnikowi, jeżeli: 1) został mu nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności oraz 2) łączna powierzchnia gruntów objętych obszarem zatwierdzonym będących w posiadaniu tego rolnika jest nie mniejsza niż 1 ha 3. Jednocześnie uprzejmie informuję, że każdy producent rolny, w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2015 r. poz. 807 oraz z 2017 r., poz. 624), który zużywa do siewu lub sadzenia materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany może uzyskać dopłatę do powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii 1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009. 2 W szczególności ustawa z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2017 r. poz. 278). 3 Odstępstwo od zasady dotyczącej powierzchni ma zastosowanie wobec rolników, którzy nie posiadają użytków rolnych albo posiadają użytki o powierzchni mniejszej niż 1 ha, jednakże posiadają zwierzęta kwalifikujące się do płatności związanych z produkcją (bydło, krowy, owce lub kozy) i złożyli wniosek o te płatności. Mogą oni otrzymać płatności bezpośrednie, o ile łączna kwota płatności, która ma zostać im przyznana, wynosi przynajmniej 200 EUR. 2
elitarny lub kwalifikowany gatunków roślin uprawnych określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 13 maja 2013 r. w sprawie wykazu gatunków roślin uprawnych, do których materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany przysługuje dopłata z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany (Dz. U. poz. 615). Dopłata ta może być udzielona, jeżeli ilość materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany zużyta do obsiania lub obsadzenia tych powierzchni jest nie mniejsza, niż minimalna ilość określona w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie minimalnej ilości materiału siewnego, jaka powinna być użyta do obsiania lub obsadzenia 1 ha powierzchni gruntów ornych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1799). Dopłatami objęte są uprawy przeznaczone na plon główny. Nie można uzyskać dopłat do materiału siewnego w przypadku upraw na przedplon lub poplon. Dopłat z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany udziela się w ramach pomocy de minimis w rolnictwie. Stawki dopłat ustalane są corocznie do dnia 30 września przez Radę Ministrów zgodnie z art. 40c ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1006 i 1503), z uwzględnieniem powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym, gatunków roślin uprawnych objętych dopłatą oraz środków finansowych przeznaczonych na te dopłaty. W roku 2016 stawki dopłat wynosiły: 1) 69,40 zł w przypadku zbóż i mieszanek zbożowych lub mieszanek pastewnych sporządzonych z materiału siewnego gatunków lub odmian roślin zbożowych lub strączkowych wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów; 2) 111 zł w przypadku roślin strączkowych; 3) 347 zł w przypadku ziemniaków. W 2017 r., zgodnie z art. 6 pkt 8 ustawy z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1503) Rada Ministrów określi stawki dopłat z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany do dnia 31 października 2017 r., a wypłaty dopłat dokona Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Od 2018 r. mechanizm dopłat obsługiwany będzie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ad. 2. Pomoc finansowa ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (PROW 2014-2020) jest skierowana głównie do sektora rolnego. Sektor ten jest szczególnie istotny z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i wymaga znacznego i odpowiednio ukierunkowanego wsparcia. Planowane w PROW 2014-2020 instrumenty pomocy finansowej mają na celu przede wszystkim rozwój gospodarstw rolnych. Beneficjentami tych instrumentów nie są jednakże szkoły prowadzące gospodarstwa rolne. 3
Do dalszego rozwoju sektora rolnego i wzrostu jego konkurencyjności przyczynia się także instrument Transfer wiedzy i działalność informacyjna. Realizacja tego instrumentu ma umożliwić zwiększenie bazy wiedzy i innowacyjności na obszarach wiejskich oraz wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami i innowacją. Ten instrument wsparcia realizowany jest przez dwa typy operacji: Wsparcie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności oraz Wsparcie na demonstracje i działania informacyjne. Beneficjentami ww. typów operacji mogą być m.in. jednostki samorządu terytorialnego (JST) lub organy administracji rządowej prowadzące szkoły rolnicze lub szkoły leśne, lub centra kształcenia ustawicznego, lub centra kształcenia praktycznego. Szkolenia i informacje w ramach przedmiotowego instrumentu ukierunkowane będą na tematy użyteczne osobom pracujących w sektorze rolnictwa i leśnictwa dla ich rozwoju zawodowego i poprawy funkcjonowania ich gospodarstw. Należy zauważyć że, jeżeli szkoły rolnicze spełniają warunki określone dla poszczególnych działań obszarowych PROW 2014-2020, mogą ubiegać się o przyznanie płatności odpowiednio w ramach działania Rolnictwo ekologiczne, Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego lub działania Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami PROW 2014-2020. Działanie Rolnictwo ekologiczne, gdzie płatności realizowane są na rzecz rolników prowadzących certyfikowaną produkcję ekologiczną lub też dopiero przestawiających swoją produkcję na metody ekologiczne; Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne, którego istotą jest promowanie praktyk rolniczych przyczyniających się do ochrony gleb, wód, klimatu, cennych siedlisk przyrodniczych i zagrożonych gatunków ptaków, zagrożonych zasobów genetycznych roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich, a także ochrony różnorodności krajobrazu; Działanie Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW), gdzie płatności realizowane są do gruntów położonych na obszarach ONW 4. Ogólne zasady przyznawania wsparcia w ramach ww. działań zostały uregulowane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 5 oraz stosownych aktach prawa 4 Obszary ONW zostały wyznaczone w Polsce na potrzeby realizacji działania Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), wdrażanego od 2004 r., w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2004-2006 oraz kontynuowanego w ramach Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz 2014-2020. W Polsce obszary ONW stanowią ok. 56% całkowitej powierzchni użytków rolnych. Lista obszarów ONW znajduje się w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 40, poz. 329, z późn. zm.). 5 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005. 4
krajowego, tj. odpowiednio w rozporządzeniu ekologicznym 6 lub rozporządzeniu rolno-środowiskowoklimatycznym 7 lub rozporządzeniu ONW 8. Wymienione powyżej płatności obszarowe przyznawane są co do zasady na hektar użytków rolnych, tj.: grunty orne, trwałe użytki zielone i pastwiska trwałe lub uprawy trwałe. Płatności rolnośrodowiskowo-klimatyczne można uzyskać również do powierzchni obszarów przyrodniczych, na których występują określone typy siedlisk przyrodniczych lub siedlisk lęgowych ptaków, a które nie stanowią użytków rolnych oraz do sztuki lokalnych ras odpowiednich gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem, objętych programem ochrony zasobów genetycznych. Płatności obszarowe w ramach II filara WPR, co do zasady, przyznawane są prowadzącym działalność rolniczą rozumianą jako: (i) produkcja, hodowla lub uprawa produktów rolnych, w tym zbiory, dojenie, hodowla zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt do celów gospodarskich; (ii) utrzymywanie użytków rolnych w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy bez konieczności podejmowania działań przygotowawczych wykraczających ponad zwykłe praktyki rolnicze. W ramach działań obszarowych PROW 2014-2020, podobnie jak w przypadku płatności bezpośrednich, uzyskanie wsparcia jest możliwe, jeżeli rolnik: 1) ma nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności; 2) posiada użytki rolne lub obszary przyrodnicze (tylko w przypadku Działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego) w łącznej powierzchni co najmniej 1 ha (3 ha w przypadku Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego), położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 3) spełnia warunki przyznania płatności ekologicznej, płatności rolno-środowiskowoklimatycznej płatności ONW określone odpowiednio w rozporządzeniu ekologicznym, rolnośrodowiskowo-klimatycznym lub rozporządzeniu ONW. W przypadku działania Rolnictwo ekologiczne oraz Działania rolno-środowiskowoklimatycznego PROW 2014-2020 dodatkowo warunkiem uzyskania płatności jest realizacja zobowiązania ekologicznego/rolno-środowiskowo-klimatycznego przez okres 5 lat. Ze wsparcia finansowego w ramach działań obszarowych PROW 2014-2020 może skorzystać rolnik będący osobą fizyczną lub prawną. Dodatkowo w przypadku działania Rolnictwo ekologiczne oraz Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego może to być grupa rolników, a jedynie w przypadku Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego również zarządca gruntów czyli podmiot gospodarujący na obszarach przyrodniczych albo grupa rolników i zarządców gruntów. 6 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Rolnictwo ekologiczne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 z dnia 13 marca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 370 z póżn. zm.). 7 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 415, z późn. zm.). 8 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 364 z późn. zm.). 5
Płatności w ramach działania Rolnictwo ekologiczne oraz działania Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami PROW 2014-2020 są przyznawane jedynie rolnikom aktywnym zawodowo. Warto zwrócić uwagę, że szkoła, niezależnie od tego, czy prowadzi gospodarstwo rolne czy nie, jednak pod warunkiem, że jest partnerem KSOW i złoży wniosek w konkursie, mogłaby otrzymać dofinansowanie ze środków schematu II pomocy technicznej PROW 2014 2020 na realizację projektów w ramach dwuletnich planów operacyjnych KSOW. Aby zostać partnerem KSOW wystarczy zarejestrować się na portalu KSOW, wypełniając odpowiedni formularz, a następnie złożyć wniosek o wybór operacji po ogłoszeniu konkursu. W tym roku nabór wniosków zakończył się. Następny planowany jest na styczeń przyszłego roku i będzie dotyczył projektów, których realizacja rozpocznie się i zakończy w 2018 r. Ogłoszenie o konkursie ukaże się na następujących stronach internetowych: Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, KSOW, urzędów marszałkowskich, Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie i wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego. Ogłoszenie ukaże się nie później niż 14 dni przed terminem rozpoczęcia składania wniosków. Operacje składane w konkursie powinny być zgodne z 1 z 6 priorytetów PROW, co najmniej 1 z 5 celów KSOW, wpisywać się w zakresie jednego z 9 działań planu działania oraz dotyczyć 1 z 12 tematów. Kryteria wyboru operacji oraz tematy operacji, jakie mogą być finansowane ze środków schematu II pomocy technicznej PROW 2014 2020 zostały określone w 17 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 stycznia 2017 r. w sprawie krajowej sieci obszarów wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Szczegóły można znaleźć w dokumentacji konkursowej dotyczącej konkursu ogłoszonego w styczniu br., zamieszczonej na ww. stronach internetowych. 6