ZRÓŻNICOWANIE DEPOZYCJI GRUBEGO RUMOSZU DRZEWNEGO W CIEKACH GÓRSKICH O ŚREDNIEJ I DUŻEJ SZEROKOŚCI

Zróżnicowanie depozycji grubego rumoszu drzewnego... 159 Prace i Studia Geograficzne 2012, T. 50, ss. 159-169 Bartłomiej Wyżga Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków Ryszard Kaczka Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski Joanna Zawiejska Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków ZRÓŻNICOWANIE DEPOZYCJI GRUBEGO RUMOSZU DRZEWNEGO W CIEKACH GÓRSKICH O ŚREDNIEJ I DUŻEJ SZEROKOŚCI Storage patterns of large woody debris in mountain watercourses of medium and large width Abstract. This study aims at determining whether the inverse relation between wood quantity per unit river area and channel width, recognised in streams of small and medium width, typifies also wide mountain rivers. This is done by comparing wood distribution for Finzbach and Kamienica Streams, 14 and 9 m in width on average, and the Czarny Dunajec River with mean width of 52 m. In both streams, the values of total wood storage were unrelated to channel width, whereas the increase in channel width was reflected in a pronounced decline in specific wood storage. In the wide Czarny Dunajec, a marked trend of increasing total wood storage with the increase in river width was observed. The width-related variation in total wood storage in the river was so high that it overcame the influence of increasing channel area on calculated values of specific wood storage, and this parameter also increased with increasing river width. The contrasting patterns of wood storage observed in the watercourses point to different mechanisms governing wood retention in the channels narrower and wider than the height of trees growing on their banks. Słowa kluczowe: gruby rumosz drzewny, depozycja drewna, ciek górski, szerokość koryta, całkowity ładunek drewna, jednostkowy ładunek drewna Key words: large woody debris, wood storage, mountain watercourse, channel width, total wood storage, specific wood storage

160 Bartłomiej Wyżga, Ryszard Kaczka, Joanna Zawiejska WSTĘP Liczne badania przeprowadzone w ostatnich dziesięcioleciach umożliwiły coraz lepsze rozpoznanie wpływu, jaki na funkcjonowanie cieków wywierają powalone do ich koryt drzewa oraz ich duże fragmenty, określane jako gruby rumosz drzewny (Wyżga i in. 2003). Nagromadzenia drewna w korytach cieków zwiększają zróżnicowanie ich morfologii i warunków hydraulicznych, ułatwiają rozpraszanie energii wód wezbraniowych i zwiększają możliwości akumulacji materiału mineralnego w ciekach (np. Gurnell i in. 1995, Gippel 1995, Keller i in. 1995). Obecność grubego rumoszu drzewnego w ciekach powoduje wzrost liczebności i zróżnicowania siedlisk organizmów wodnych (Gurnell i in. 1995, Gregory i in. 2003), a rumosz drzewny zdeponowany w obszarach zalewowych i na łachach korytowych ułatwia ich kolonizację przez roślinność i rozwój lasu łęgowego wzdłuż cieków (Gurnell i in. 2001). Przenoszony przez wody wezbraniowe rumosz drzewny może jednak powodować uszkodzenie mostów, a zatory utworzone z napławionego drewna mogą być przyczyną lokalnych podpiętrzeń wody. Zarówno środowiskowe korzyści, jak i zagrożenia wynikające z obecności grubego rumoszu drzewnego w korytach stanowią impuls do badań nad jego rozmieszczeniem w ciekach. W wielu opracowaniach wskazywano na tendencję do zmniejszania się ilości drewna przypadającego na jednostkę powierzchni koryta wraz ze wzrostem wielkości i szerokości cieków (np. Vannote i in. 1980, Bilby, Bisson 1998). Jako przyczynę tej tendencji wskazywano: (i) zwiększanie się powierzchni koryta wraz ze wzrostem wielkości cieku, przy zasadniczo stałej dostawie rumoszu drzewnego z jego brzegów, (ii) zwiększanie się mobilności drewna w miarę względnego zmniejszania się jego fragmentów w stosunku do szerokości koryta, oraz (iii) coraz łatwiejsze wynoszenie drewna do obszarów zalewowych wraz ze wzrostem wielkości cieku (Gurnell i in. 2002). Z opracowań tych można wysnuć wniosek, że w dużych korytach rzecznych mogą występować jedynie niewielkie ilości drewna; wniosek ten wydaje się jednak odzwierciedlać obserwacje przeprowadzone w rzekach w znacznym stopniu przekształconych przez człowieka, z których w toku prac regulacyjnych usunięto kępy i łachy śródkorytowe, a więc formy szczególnie sprzyjające zatrzymywaniu rumoszu drzewnego. Najnowsze obserwacje prowadzone w rzekach górskich o bardziej naturalnym charakterze wskazują bowiem na występowanie w nich znacznych ilości drewna. Rozmieszczenie grubego rumoszu drzewnego w ciekach górskich o różnej wielkości należy rozpatrywać z uwzględnieniem klasyfikacji koryt rzecznych, odnoszącej ich szerokość do rozmiarów dostarczanych do nich drzew (Gurnell i in. 2000, 2002). W wąskich, źródłowych odcinkach cieków (cieki 1 2 rzędu) większość klastów drzewnych zarówno całych powalonych drzew, jak i ich frag-

Zróżnicowanie depozycji grubego rumoszu drzewnego... 161 mentów jest dłuższa od szerokości koryta. W takich ciekach nie zachodzi aktywna dystrybucja grubego rumoszu drzewnego, a powalone drzewa pozostają w miejscu ich wprowadzenia do koryta. W ciekach o średniej szerokości (cieki 3 4 rzędu) jedynie niektóre z powalonych drzew są dostatecznie długie, aby przewieszać się nad oboma brzegami potoku, natomiast większość klastów drzewnych jest krótsza niż szerokość koryta i może być przenoszona z biegiem cieku, dopóki nie ulegnie zakotwiczeniu na większych powalonych drzewach, głazach, ławicach skalnych lub drzewach porastających brzegi potoku. Wreszcie, w ciekach o dużej szerokości (cieki 5 i wyższych rzędów) długość wszystkich drzew powalonych do koryta jest zbyt mała, aby umożliwiać ich przewieszanie się ponad brzegami cieku i gruby rumosz drzewny może być zatrzymywany jedynie tam, gdzie głębokość wody uniemożliwia przenoszenie drewna we flotacji lub gdzie występują formy korytowe sprzyjające jego wychwytywaniu z wód wezbraniowych. Celem niniejszego artykułu jest analiza rozmieszczenia grubego rumoszu drzewnego w ciekach górskich o średniej i dużej szerokości. Przedstawiony powyżej charakter interakcji pomiędzy rumoszem drzewnym a korytem w ciekach o różnej szerokości wskazuje bowiem na możliwość zaistnienia istotnych różnic wezbraniowej dystrybucji drewna pomiędzy ciekami o szerokości koryta mniejszej i większej od wysokości drzew porastających ich brzegi. To założenie zweryfikowano, porównując rozmieszczenie grubego rumoszu drzewnego w trzech ciekach górskich: potokach Finzbach i Kamienica oraz w rzece Czarny Dunajec, w których niedawne wystąpienie znacznych wezbrań spowodowało redystrybucję drewna wzdłuż ich biegu. OBIEKTY I METODY BADAŃ Do badań wybrano cieki cechujące się dużym zróżnicowaniem szerokości (tab. 1). Potok Finzbach, dopływ Izery, odwadnia wysokogórską zlewnię w Alpach Bawarskich, płynąc przez górnoreglowy bór świerkowy. Inwentaryzację grubego rumoszu drzewnego przeprowadzono (Kaczka 2003, 2004) w 8-kilometrowym odcinku potoku, w którym następuje zmiana rzędu cieku od drugiego do czwartego. Przemiennie występują tu pododcinki o charakterze przełomowym z wąskim, skalnym korytem oraz pododcinki z szerokim, aluwialnym korytem. Zlewnia potoku Kamienica, dopływu Dunajca, jest usytuowana w Gorcach. Analizowano 2-kilometrowy odcinek potoku, w którym Kamienica jest ciekiem czwartego rzędu i płynie przez las dolnoreglowy z dominacją świerka, buka i jodły (Kaczka 2003, 2004). Źródliskowy odcinek Czarnego Dunajca jest usytuowany w Tatrach i następnie rzeka ta płynie przez Pogórze Gubałowskie i Kotlinę Orawsko-Nowotarską. Inwentaryzację drewna przeprowadzono (Wyżga, Zawiejska 2005, Wyżga 2007) w 17-kilometrowym odcinku Czarnego Dunajca usytuowanym w większo-

162 Bartłomiej Wyżga, Ryszard Kaczka, Joanna Zawiejska Tabela 1. Charakterystyka potoków Finzbach i Kamienica oraz rzeki Czarny Dunajec i ich zlewni. Table 1. Characteristics of investigated watercourses and their catchments. Charakterystyka cieku/zlewni Finzbach Kamienica Czarny Dunajec Lokalizacja Alpy Bawarskie Beskidy Fizjografia zlewni w otoczeniu odcinka badawczego Kotlina Orawsko- Nowotarska góry wysokie góry średnie kotlina śródgórska Rząd cieku w badanym odcinku drugi-czwarty czwarty piąty Średni spadek koryta w badanym odcinku (m/m) Średnia szerokość koryta/strefy aktywnej cieku (m) Rozpiętość szerokości koryta/strefy aktywnej cieku (m) 0,04 0,039 0,0076 14 9 52 4,0-27,0 3,7-18,6 18,5-148,5 Typ nadrzecznego lasu bór górnoreglowy las dolnoreglowy łęg olszowo-wierzbowy Wysokość drzew (m) 14-17 17-31 12-18 Średnia wartość jednostkowego ładunku drewna (t/ha) 6,8 50,2 7,9 ści w kotlinie śródgórskiej, gdzie rzeka płynie w obrębie olchowo-wierzbowego lasu łęgowego. W odcinku tym Czarny Dunajec nie otrzymuje żadnych większych dopływów, a powierzchnia zlewni zwiększa się w niewielkim stopniu. Efektem zaznaczającej się w ostatnich kilkudziesięciu latach ingerencji człowieka w koryto rzeki (jego regulacji oraz eksploatacji żwirów prowadzącej do wcinania się rzeki) było przekształcenie w części tego odcinka szerokiego, wielonurtowego koryta w wąskie koryto jednonurtowe. Obecnie występują tu zarówno stosunkowo wąskie pododcinki z jednonurtowym, skalnym lub uregulowanym korytem, jak i pododcinki z szerokim, nieuregulowanym korytem wielonurtowym. W trakcie badań określono ilość zdeponowanego rumoszu drzewnego, którą wyrażano w postaci całkowitych oraz jednostkowych ładunków drewna. Całkowity ładunek drewna (ang. total wood storage) to ilość rumoszu drzewnego (w tonach) zdeponowanego na określonej długości cieku, którą dla niniejszych badań ustalono na 100 m. Zróżnicowanie tego parametru z biegiem cieku stanowi łączne odzwierciedlenie zróżnicowania liczby form depozycyjnych drewna oraz ich średniej masy. Z kolei, jednostkowy ładunek drewna (ang. specific wood storage), czyli ilość grubego rumoszu drzewnego zdeponowanego na jednostkowej powierzchni cieku (w t/ha), to parametr powszechnie używany do porównań pomiędzy ciekami. Ilość drewna zdeponowanego w Czarnym Dunajcu oszacowano, posługując się metodyką opracowaną przez zespół francuskich badaczy (Thévenet i in. 1998)

Zróżnicowanie depozycji grubego rumoszu drzewnego... 163 i zastosowaną uprzednio w badaniach w alpejskich rzekach Drôme (Piégay i in. 1999) i Tagliamento (Gurnell i in. 2000). Umożliwia ona oszacowanie masy kłód, zwałów oraz krzewów i całych drzew przy znanej objętości tych form depozycyjnych drewna. W Finzbachu i Kamienicy zmierzono objętość kłód, a następnie obliczono ich masę, posługując się współczynnikiem gęstości właściwej 500 kg/ m 3 (Thévenet i in. 1998). WYNIKI W Finzbachu w pododcinkach z wąskim, skalnym korytem stwierdzono większą średnią liczbę form depozycyjnych drewna niż w pododcinkach z szerokim, aluwialnym korytem. Zarazem, różnicy tej towarzyszyła przeciwna, choć statystycznie nieistotna tendencja do zwiększania się średniej masy form drewna w miarę wzrostu szerokości koryta. Odzwierciedleniem tej sytuacji był brak zależności całkowitych ładunków drewna od szerokości koryta (ryc. 1). Mimo tego, że w wąskich i szerokich pododcinkach potoku zostały zdeponowane podobne ilości drewna, zróżnicowana szerokość koryta powodowała, że w wąskich pododcinkach obecność rumoszu drzewnego była znacznie bardziej widoczna. W szerokich pododcinkach Finzbacha jednostkowe ładunki drewna wynosiły 2-5 t na 1 ha powierzchni koryta, natomiast w wąskich pododcinkach 10-15 t/ha, były więc znacznie wyższe. Odwrotną zależność jednostkowych ładunków drewna od szerokości koryta można tu opisać statystycznie istotnym modelem regresji liniowej i nieliniowej (ryc. 1); model liniowy cechuje jednak znacznie większy stopień wyjaśnienia obserwowanego zróżnicowania jednostkowych ładunków drewna (R 2 = 0,74) niż model nieliniowy (R 2 = 0,27). W Kamienicy analizą objęto stumetrowe segmenty koryta, gdyż nie są one tutaj zgrupowane w dłuższe pododcinki o wyraźnie odmiennej szerokości koryta. Podcięcia brzegów i dostawa powalonych drzew do koryta były bardziej równomiernie rozmieszczone wzdłuż biegu potoku niż w przypadku Finzbacha. W Kamienicy nie stwierdzono wyraźnych, statystycznie istotnych zmian liczby i średniej masy form depozycyjnych drewna wraz ze zmianą szerokości koryta. W konsekwencji nie obserwuje się tu również zależności całkowitych ładunków drewna od szerokości koryta (ryc. 2). Jednakże, podobnie jak w Finzbachu, obecność grubego rumoszu drzewnego była znacznie bardziej widoczna w wąskich segmentach potoku niż w szerokich. W najszerszych segmentach potoku jednostkowe ładunki drewna wynosiły kilkanaście ton na 1 ha powierzchni koryta, natomiast w najwęższych wartości tego parametru były znacznie zróżnicowane, wynosząc od kilku do 230 t/ha. Odwrotną zależność jednostkowych ładunków drewna od szerokości koryta można tu opisać zarówno liniowym, jak i nieliniowym modelem regresji (ryc. 2). Oba modele w podobnym stopniu wyjaśniają obserwowane

164 Bartłomiej Wyżga, Ryszard Kaczka, Joanna Zawiejska Ryc. 1. Wykresy rozrzutu oraz linie regresji dla zależności pomiędzy szerokością koryta a całkowitym i jednostkowym ładunkiem drewna w potoku Finzbach ustalone na podstawie badań jego 6 pododcinków. Dla jednostkowego ładunku drewna przedstawiono alternatywnie liniowy i nieliniowy model regresji. Fig. 1. Scatter plots and estimated regression relationships between total and specific wood storage, and channel width for six investigated sections of Finzbach Stream. For the latter relationship, linear and non-linear regression models are presented. zróżnicowanie jednostkowych ładunków drewna w tym potoku, model nieliniowy jest jednak wysoce istotny statystycznie (p < 0,0001), natomiast model liniowy jest statystycznie nieistotny (p = 0,09). Zupełnie inne rozmieszczenie depozycji grubego rumoszu drzewnego zaobserwowano w Czarnym Dunajcu. W wąskich pododcinkach rzeki, zarówno ze skalnym, jak i uregulowanym korytem, stwierdzono bardzo małe ilości rumoszu drzewnego, co odzwierciedlało występowanie tu jedynie nielicznych form depozycyjnych drewna o stosunkowo małej masie. W szerokich, wielonurtowych pododcinkach rzeki zostały natomiast zdeponowane liczne formy drewna o stosunkowo dużej masie. Analiza regresji pokazuje, że zarówno liczba, jak i średnia masa form depozycyjnych drewna wzrastały wraz ze zwiększaniem się szerokości Czarnego Dunajca, a konsekwencją tej sytuacji był wzrost całkowitych ładunków drewna w miarę zwiększania się szerokości rzeki (ryc. 3). Tempo wzrostu całko-

Zróżnicowanie depozycji grubego rumoszu drzewnego... 165 Ryc. 2. Wykresy rozrzutu oraz linie regresji dla zależności pomiędzy szerokością koryta a całkowitym i jednostkowym ładunkiem drewna w potoku Kamienica ustalone na podstawie badań 20 stumetrowych segmentów cieku. Dla jednostkowego ładunku drewna przedstawiono alternatywnie liniowy i nieliniowy model regresji. Fig. 2. Scatter plots and estimated regression relationships between total and specific wood storage, and channel width for twenty, 100 m long, investigated segments of Kamienica Stream. For the latter relationship, linear and non-linear regression models are presented. witego ładunku drewna w miarę wzrostu szerokości rzeki było tak duże, że przewyższało ono wpływ wzrostu jej powierzchni na obliczane wartości jednostkowego ładunku drewna i w rezultacie wartości tego parametru również wzrastały wraz ze zwiększaniem się szerokości Czarnego Dunajca (ryc. 3). ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY SZEROKOŚCIĄ KORYTA A JEDNOSTKOWYM ŁADUNKIEM DREWNA W CIEKACH GÓRSKICH Przestawiona we wstępnej części artykułu klasyfikacja cieków odnosi ich szerokość do wysokości drzew porastających ich brzegi. W oparciu o wyniki badań w Finzbachu, Kamienicy i Czarnym Dunajcu można sformułować ogólną charakterystykę zależności pomiędzy ilorazem szerokości koryta i wysokości nadrzecz-

166 Bartłomiej Wyżga, Ryszard Kaczka, Joanna Zawiejska Ryc. 3. Wykresy rozrzutu oraz linie regresji dla zależności pomiędzy szerokością rzeki a całkowitym i jednostkowym ładunkiem drewna w Czarnym Dunajcu ustalone na podstawie badań 9 pododcinków rzeki. Fig. 3. Scatter plots and estimated regression relationships between total and specific wood storage, and river width for nine investigated sections of the Czarny Dunajec. nych drzew a jednostkowym ładunkiem drewna w ciekach górskich. W ciekach węższych od wysokości drzew porastających ich brzegi, efektem równomiernej dostawy powalonych drzew do segmentów (pododcinków) cieku o różnej szerokości oraz braku znacznego transportu drewna z biegiem cieku będzie nieliniowa, odwrotna zależność pomiędzy szerokością koryta i jednostkowym ładunkiem drewna. Natomiast przy mniejszej bocznej dostawie powalonych drzew do węższych segmentów takich cieków, zazwyczaj ze skalnym korytem, oraz przy łatwiejszym wynoszeniu drewna z ich szerszych segmentów jednostkowe ładunki drewna mogą maleć liniowo wraz ze wzrostem szerokości koryta. Z kolei, w rzekach górskich o szerokości większej od wysokości nadrzecznych drzew gruby rumosz drzewny jest preferencyjnie zatrzymywany w szerszych segmentach koryta. W ciekach o średniej szerokości ich zdolność do zatrzymywania drewna jest głównie uzależniona od możliwości przegradzania koryta przez najdłuższe kłody i przechwytywania na tamach drzewnych mniejszych, bardziej mobilnych kłód. Najniższe wartości jednostkowego ładunku drewna będą cechowały cieki o szerokości koryta równej lub nieznacznie większej od wysokości nadrzecznych drzew. W takich warunkach drzewa powalone do koryta nie mogą już zakotwiczyć się na jego obu brzegach, a jednocześnie jednostkowa moc strumienia jest tu większa niż w szerszych segmentach cieku, ułatwiając wynoszenie rumoszu drzewnego do tych szerszych segmentów. W rzekach szerszych od wysokości nadrzecznych drzew najszersze segmenty cechują się najniższą jednostkową mocą strumienia, najmniejszą głębokością wody oraz obecnością dużych elementów szorstkości,

Zróżnicowanie depozycji grubego rumoszu drzewnego... 167 takich jak łachy czy kępy. Wszystkie te czynniki ułatwiają depozycję grubego rumoszu drzewnego, zatem jest on preferencyjnie zatrzymywany w najszerszych segmentach rzek. PODSUMOWANIE I WNIOSKI W Finzbachu i Kamienicy ciekach górskich o średniej szerokości całkowite ładunki drewna nie były uzależnione od szerokości koryta, natomiast jednostkowe ładunki drewna wyraźnie malały wraz ze wzrostem szerokości potoku. Dla potoku Finzbach, w którym w wąskich odcinkach boczna dostawa rumoszu drzewnego do koryta była znikoma, zróżnicowanie jednostkowego ładunku drewna stwierdzone wśród segmentów koryta o różnej szerokości jest lepiej wyjaśnione liniowym niż nieliniowym modelem regresji. Natomiast w przypadku potoku Kamienica, w którym dostawa powalonych drzew była bardziej równomiernie rozłożona wzdłuż jego biegu, zależność pomiędzy szerokością koryta a jednostkowym ładunkiem drewna jest wyjaśniona statystycznie istotnym nieliniowym modelem regresji. W Czarnym Dunajcu stwierdzono wyraźną tendencję do zwiększania się całkowitego ładunku drewna w miarę wzrostu szerokości rzeki. Wzrost całkowitego ładunku drewna wraz ze wzrostem szerokości rzeki jest na tyle wyraźny, że przewyższa on wpływ zwiększającej się powierzchni rzeki na obliczane wartości jednostkowego ładunku drewna; w rezultacie, wartości jednostkowego ładunku drewna również wzrastają wraz ze wzrostem szerokości rzeki. Przedstawione badania wskazują, że odmienne mechanizmy sterujące depozycją grubego rumoszu drzewnego w ciekach górskich o szerokości koryta mniejszej i większej od wysokości drzew porastających jego brzegi znajdują odzwierciedlenie w odmiennym rozmieszczeniu depozycji drewna stwierdzanym w takich ciekach. W tych pierwszych powalone drzewa są zatrzymywane głównie w węższych segmentach koryta. Natomiast w rzekach o szerokości koryta większej niż wysokość nadbrzeżnych drzew gruby rumosz drzewny jest preferencyjnie deponowany w szerszych segmentach koryta. Przekształcenie w wyniku działań człowieka szerokich, wielonurtowych koryt w wąskie koryta jednonurtowe na wielu odcinkach rzek górskich spowodowało, że w tych wąskich korytach brak sprzyjających warunków do depozycji grubego rumoszu drzewnego i drewno może w nich być transportowane na znaczne odległości, ulegając depozycji daleko od miejsca dostawy powalonych drzew do rzeki (Wyżga, Zawiejska 2005, Wyżga 2007). Badania sfinansowano ze środków na naukę w latach 2005 2008 w ramach realizacji projektu badawczego nr 2 P04G 092 29.

168 Bartłomiej Wyżga, Ryszard Kaczka, Joanna Zawiejska Literatura Bilby R. E., Bisson P. A., 1998, Function and distribution of large woody debris. [w:] Naiman R. J., Bilby R. E. (red.), River ecology and management lessons from the Pacific Coastal Ecoregion, Springer, New York, 324 346. Gippel C., 1995, Environmental hydraulics of large woody debris in streams and rivers. Journ. Environ. Eng., 121, 388 144. Gregory S. V., Gurnell A. M., Boyer K., 2003, Ecology and Management of Wood in World Rivers. American Fisheries Society Symposium 37, Bethesda, 431 s. Gurnell A. M., Gregory K. J., Petts G. E., 1995, The role of coarse woody debris in forest aquatic habitats: implications for management. Aquat. Conserv.: Marine and Freshwater Ecosys., 5, 143 166. Gurnell A. M., Petts G. E., Hannah D. M., Smith B. P. G., Edwards P J., Kollmann J., Ward J. V., Tockner K., 2001, Riparian vegetation and island formation along the gravel-bed Fiume Tagliamento, Italy. Earth Surf. Proc. Landforms, 26, 31 62. Gurnell A. M., Petts G. E., Harris N., Ward J. V., Tockner K., Edwards P. J., Kollmann J., 2000, Large wood retention in river channels: The case of the Fiume Tagliamento, Italy. Earth Surf. Proc. Landforms, 25, 255 275. Gurnell A. M., Piegay H., Swanson F. J., Gregory S. V., 2002, Large wood and fluvial processes. Freshwater Biology, 47, 601 619. Kaczka R. J., 2003, The coarse woody debris dams in mountain streams of Central Europe, structure and distribution. Stud. Geomorph. Carp.-Balcan., 37, 111 127. Kaczka R. J., 2004, The role of coarse woody debris in mountain stream channel modelling, Central Europe (Germany, Poland). Landschaftökologie und Umweltforschung, 47, 167 174. Keller E. A., MacDonald A., Tally T., Merrit N. J., 1995, Effects of large organic debris on channel morphology and sediment storage in selected tributaries of Redwood Creek, northwestern California. US Geol. Surv. Prof. Paper, 1454-P, 1 29. Piégay H., Thévenet A., Citterio A., 1999, Input, storage and distribution of large woody debris along a mountain river continuum, the Drome River, France. Catena, 35, 19 39. Thévenet A., Citterio A., Piégay H., 1998, A new methodology for the assessment of large woody debris accumulations on highly modified rivers (example of two French piedmont rivers). Regulated Rivers, 14, 467 483. Vannote R. L., Minshall G. W., Cummins K. W., Sedell J. R., Cushing C. E., 1980, The river continuum concept. Canad. Journ. Fish. Aquat. Sci., 37, 130 137. Wyżga B., 2007, Gruby rumosz drzewny: depozycja w rzece górskiej, postrzeganie i wykorzystanie do rewitalizacji cieków górskich. Wyd. Instytutu Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 176 s.

Zróżnicowanie depozycji grubego rumoszu drzewnego... 169 Wyżga B., Kaczka R. J., Zawiejska J., 2003, Gruby rumosz drzewny w ciekach górskich formy występowania, warunki depozycji i znaczenie środowiskowe. Folia Geogr., Ser. Geogr.-Phys., 33/34, 117 138. Wyżga B., Zawiejska J., 2005, Wood storage in a wide mountain river: case study of the Czarny Dunajec, Polish Carpathians. Earth Surf. Proc. Landforms, 30, 1475 1494.

170 Bartłomiej Wyżga, Ryszard Kaczka, Joanna Zawiejska