GMINNY PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA PSYCHICZNEGO DLA GMINY ANNOPOL NA LATA 2012 2015

GMINNY PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA PSYCHICZNEGO DLA GMINY ANNOPOL NA LATA 2012 2015

SPIS TRESCI: 1. Wprowadzenie 2. Charakterystyka zjawiska 3. Działania na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi na terenie gminy Annopol 4. Realizacja Gminnego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego na lata 2012 2015 5. Harmonogram realizacji Programu.

Zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem człowieka, a ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków Państwa. Tak brzmi preambuła Ustawy o Ochronie Zdrowia Psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994r. WPROWADZENIE Zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. Nr 111. Poz. 535 z późn. zm.) ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Według w/w ustawy ochrona zdrowia psychicznego obejmuje realizację zadań w zakresie: 1. Promocji zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, 2. Zapewnienia osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym, 3. Kształtowania wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości a także przeciwdziałania ich dyskryminacji. Powyższe działania określone zostały w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 2015, który został wprowadzony Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010 roku ( Dz. U. z 2011r., Nr 24, poz. 128). Określa on w szczególności; 1. Okres jego obowiązywania, 2. Diagnozę sytuacji i zagrożeń dla zdrowia psychicznego, w tym zróżnicowań regionalnych,

3. Cele główne i cele szczegółowe, 4. Podmioty biorące udział w jego realizacji, 5. Sposób realizacji zadań, 6. Niezbędne działania legislacyjne, w szczególności mające na celu zapewnienie przestrzegania praw osób z zaburzeniami psychicznymi. Prowadzenie działań określonych w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego należy do: 1. Zadań własnych samorządów województw, powiatów i gmin, 2. Zadań Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Ministrów właściwych ze względu na charakter działań określonych w Programie. Podstawę do podejmowania działań w zakresie ochrony zdrowia, w tym zdrowia psychicznego wyznaczają następujące akty prawne: 1. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. Nr 111, poz. 535 z póżn. zm.), 2. Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym ( t.j. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz.1591 z późn. zm.), zgodnie z którą do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty z zakresu ochrony zdrowia. 3. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2009r. /nr 175, poz. 1362 z późn. zm.), zgodnie z którą do zadań własnych Gminy należy opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. 4. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t. j. Dz. U. z 2007r. Nr 70poz. 473 z późn. zm.)oraz ustawa z dnia 29 lipca 2005r o przeciwdziałaniu narkomanii ( t. j. Dz. U. z 2012r. poz. 124.) Zadania własne gminy wynikające z tych ustaw realizowane są w ramach

odrębnego, corocznie uchwalanego gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnego programu przeciwdziałania narkomanii Niniejszy program określa i wyznacza kierunki działania w zakresie poprawy stanu zdrowia psychicznego mieszkańców, zaspakajania ich potrzeb zdrowotnych, bytowych i samorealizacji. CHARAKTERYSTYKA ZJAWISKA Zgodnie z ustawą o ochronie zdrowia psychicznego osoby z zaburzeniami psychicznymi to: 1. osoby chore psychicznie ( wykazujące zaburzenia psychotyczne), 2. osoby upośledzone umysłowo, 3. osoby wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych a osoby te wymagają świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym. Zdrowie psychiczne wg definicji Światowej Organizacji Zdrowia to stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego, ale również taki stan, w którym osoba jest świadoma swojego potencjału, może radzić sobie z problemami, stresem, efektywnie pracować i funkcjonować w społeczeństwie. Zdrowie psychiczne to termin trudny do zdefiniowania. Może on oznaczać nie tylko brak chorób psychicznych ale także ogólne dobre samopoczucie. O ile w przypadku chorób ciała lekarz może zdiagnozować przyczynę i przewidzieć skutki zachorowania, o tyle trudne jest w przypadku zaburzenia psychicznego. W Polsce wciąż zaburzenia na tle psychicznym kojarzą się z zakładem zamkniętym, szpitalem psychiatrycznym, izolacją od społeczeństwa. Tymczasem osób zapadających na schorzenia typu psychicznego przybywa. Zdarza się, że osoby te nie otrzymują należnego wsparcia i pomocy, gdyż nie wiedzą do kogo mają się zgłosić. Problemem jest także powrót osoby hospitalizowanej do życia społecznego. Dlatego tak ważna jest profilaktyka a także wiedza społeczeństwa na temat zaburzeń psychicznych.

Ważne aby zacząć tą edukację i działania profilaktyczne od najwcześniejszych lat. Dzieci z różnymi dysfunkcjami w rozwoju psychicznym nie otrzymują należytego wsparcia ze względu na brak wyspecjalizowanej kadry pedagogicznej w tym zakresie, lub ograniczenia finansowe placówek. Często takie dzieci traktowane są jak zło konieczne, pomimo, że właściwie prowadzone we wczesnym okresie życia mogą całkowicie lub niemal całkowicie zostać uleczone. Brak tej opieki i edukacji na poziomie podstawowym skutkuje większymi zmianami w psychice w życiu dorosłym. Działania zapobiegawcze w zakresie ochrony zdrowia psychicznego podejmowane są głównie wobec dzieci, młodzieży i osób starszych oraz osób znajdujących się w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla ich zdrowia psychicznego. Działania te obejmują: 1. stosowanie zasad ochrony zdrowia psychicznego w pracy szkół, placówek oświatowych, opiekuńczo wychowawczych, resocjalizacyjnych, 2. tworzenie placówek rozwijających działalność zapobiegawczą, przede wszystkim poradnictwa psychologicznego oraz placówek specjalistycznych z uwzględnieniem wczesnego rozpoznawania potrzeb dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego, 3. wspieranie grup samopomocy w zakresie ochrony zdrowia psychicznego przez zakłady opieki zdrowotnej, 4. wprowadzenie zagadnień ochrony zdrowia psychicznego do programu przygotowania zawodowego osób zajmujących się wychowaniem, nauczaniem, resocjalizacją, leczeniem i opieką, zarządzaniem i organizacja pracy oraz organizacją wypoczynku, 5. podejmowanie badań naukowych służących umacnianiu zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, 6. uwzględnienie zagadnień zdrowia psychicznego w działalności publicznych środków masowego przekazu. Resort zdrowia podkreśla, że od początku lat 90- tych następuje sukcesywny wzrost zachorowalności na zaburzenia psychiczne. Powodem są zmiany społeczno ekonomiczne, których wynikiem jest pojawienie się nowych zagrożeń dla zdrowia psychicznego w postaci biedy, bezrobocia oraz braku poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego, socjalnego i zdrowotnego.

Ministerstwo Zdrowia zaznacza też, że od wielu lat obserwowany jest deficyt kadr i środków w psychiatrycznej opiece zdrowotnej. Podkreśla również, że istnieje konieczność zmiany nastawienia do zaburzeń psychicznych zarówno chorych jak i otoczenia. W dokumencie Zielona Księga. Poprawa zdrowia psychicznego ludności. Strategia zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej stwierdzono, że Dla obywateli zdrowie psychiczne jest kapitałem pozwalającym na realizowanie ich intelektualnego i emocjonalnego potencjału oraz znalezienie i odgrywanie swoich ról w życiu społecznym, w szkole, w pracy. Dlatego tak ważne jest zapewnienie osobom cierpiącym na zaburzenia psychiczne powszechnie dostępnej i wysokiej jakości opieki. Działania wobec tych osób powinny być kompleksowe i nie ograniczać się jedynie do działań medycznych. Należy podjąć próbę zmiany czynników społecznych, zapobiegać wykluczeniu i dyskryminacji osób cierpiących na zaburzenia, zająć się promocją zdrowia psychicznego oraz zapobieganiem chorobom psychicznym na gruncie społeczności lokalnej. Biorąc pod uwagę powyższe Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego nakłada obowiązek realizacji celów w nim określonych nie tylko na Narodowy Fundusz Zdrowia, różnego rodzaju ministerstwa ale również na samorządy w tym samorządy gminne. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI NA TERENIE GMINY ANNOPOL Wsparcie w zakresie pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi na terenie gminy Annopol prowadzą instytucje pomocy społecznej zajmujące się psychoterapią, rehabilitacją i terapia osób chorych. Głównym takim ośrodkiem jest Środowiskowy Dom Samopomocy. Celem tej instytucji jest poprawa jakości życia podopiecznych uczęszczających do placówki, rozwój społeczny, zaradności życiowej oraz integracja ze społecznością lokalna. Opieka zdrowotna realizowana jest w ramach podstawowej opieki w formie doraźnej, ambulatoryjnej, finansowanych z Narodowego funduszu Zdrowia. Osoby z zaburzeniami psychicznymi ze świadczeń opieki psychiatrycznej korzystają w Poradni Zdrowia Psychicznego w Kraśniku. Podobnie z opieką medyczną w zakresie neurologicznym.

Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi w ramach realizacji zadań Ośrodka Pomocy Społecznej odbywa się poprzez; 1. Poradnictwo specjalistyczne dla rodzin, obejmujące poradnictwo prawne, psychologiczne, medyczne i rodzinne realizowane przez Zespół Interdyscyplinarny utworzony w ramach działalności OPS w Annopolu. 2. Podejmowanie działań interwencyjnych w celu umieszczenia osoby w szpitalu psychiatrycznym bez zgody. 3. Podejmowanie działań w celu uzyskania postanowienia sądu o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym, zakładzie opiekuńczo wychowawczym, domu pomocy społecznej pomoc w wykonaniu postanowienia. 4. Kierowanie do Domu Pomocy Społecznej, do Środowiskowego Domu Samopomocy, Warsztatów Terapii Zajęciowej. 5. Pomoc rodzinom w radzeniu sobie z następstwami choroby w ramach pracy socjalnej. 6. Realizacja zadań wynikających z ustaw: o ochronie zdrowia psychicznego i o pomocy społecznej. Na terenie gminy działa Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Komisja do Spraw Przeciwdziałania Uzależnieniom i Narkomanii. Działaniem swoim obejmuje dzieci, młodzież oraz osoby dorosłe zagrożone uzależnieniem zarówno od alkoholu jak i narkotyków. Powyższa diagnoza pozwala ustalić cele oraz kierunki działań Gminy Annopol w zakresie ochrony zdrowia psychicznego. REALIZACJA GMINNEGO PROGRAMU PROMOCJI ZDROWIA PSYCHICZNEGO GMINY ANNOPOL NA LATA 2011-2015. Wyznacznikiem do określenia priorytetów i kierunków podejmowanych działań w zakresie ochrony zdrowia psychicznego będzie Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 2015. Określone priorytety dla gminy Annopol będą spójne z założeniami Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych.

Priorytety Programu: 1. Diagnoza, analiza i aktualizacja informacji o potrzebach i uwarunkowaniach zdrowotnych mieszkańców gminy Annopol, 2. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, 3. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. 1.1 Systematyczna diagnoza sytuacji zdrowotnej mieszkańców gminy Annopol oraz analiza ich potrzeb i możliwości. 1.1.1 Systematyczna diagnoza sytuacji zdrowotnej mieszkańców gminy Annopol poprzez zbieranie dostępnych danych, które pozwolą dokonać pomiaru zjawiska. Źródła tych danych to: statystyki szkół, poradni zdrowia psychicznego, przychodni zdrowia, ośrodka pomocy społecznej. 1.1.2 Przeprowadzenie diagnozy i ustalenie zasobów środowiska lokalnego a więc działalność instytucji, placówek, szkół, świetlic, organizacji pozarządowych. 2.1 Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 2.1.1. Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu. 2.1.2. Przeciwdziałanie stygmatyzacji, dyskryminacji i wykluczeniu społecznemu osób z zaburzeniami psychicznymi. 2.1.3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. Realizacja zadania: 1. Opracowanie Gminnego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego oraz jego realizacja.

2. Szkolenie pracowników instytucji oświatowych w zakresie wczesnego rozpoznawania zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży oraz postępowania z osobami zaburzonymi. 3. Prowadzenie kampanii informacyjnych skierowanych na wywołanie postaw zrozumienia i akceptacji dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz działań edukacyjnych w przedszkolu i szkołach oraz innych jednostkach przeciwdziałających dyskryminowaniu osób z zaburzeniami psychicznymi. 4. Poradnictwo i pomoc w sytuacjach kryzysowych zagrażających zdrowiu psychicznemu. 3.1. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. 3.1.1. Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej. 3.1.2. Upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego. 3.1.3. Aktywizacja zawodowa i społeczna osób z zaburzeniami psychicznymi. Realizacja zadania : 1. Systematyczne rozszerzanie działalności Środowiskowego Domu Samopomocy. 2. Zwiększenie dostępności do świadczeń zdrowotnych z zakresu porad psychiatrycznych i psychologicznych 3. Prowadzenie kampanii szkoleniowo informacyjnej adresowanej do pracodawców, promującej zatrudnianie osób z zaburzeniami psychicznymi. 4. Współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i Powiatowym

Urzędem Pracy w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi. 5. Powołanie Zespołu koordynującego realizację Programu. Głównymi adresatami przedsięwzięć i inicjatyw zmierzających do poprawy stanu zdrowia psychicznego są: 1. Wszyscy mieszkańcy gminy Annopol 2. Szkoły i instytucje kultury z terenu gminy 3. Instytucje działające na terenie gminy 4. Uczniowie, wychowankowie, osoby objęte już opieką oraz te, które pozostają w środowisku życia bez żadnej pomocy. Realizatorzy Programu: 1. Urząd Miejski w Annopolu, 2. Szkoły podstawowe i Gimnazjum z terenu gminy Annopol, 3. Środowiskowy Dom Samopomocy w Annopolu, 4. Ośrodek Pomocy Społecznej w Annopolu, 5. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Współrealizatorzy Programu: 1. Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej działające na terenie gminy Annopol, 2. Komisariat Policji w Annopolu 3. Zakłady Pracy na terenie gminy Annopol, 4. Stowarzyszenia i organizacje pozarządowe działające na terenie gminy. Wskaźniki monitoringu: 1. Liczba osób, którym udzielono świadczeń zdrowotnych. 2. Liczba osób korzystających z poszczególnych form opieki i wsparcia.

3. Liczba wykrytych zaburzeń. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ GMINNEGO PROGRAMU PROMOCJI ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA 2011 2015 DZIAŁANIE PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE TERMIN REALIZACJI SYSTEMATYCZNA DIAGNOZA SYTUACJI ZDROWOTNEJ MIESZKAŃCÓW GMINY ANNOPOL ORAZ ANALIZA POTREZB I MOZLIWOŚCI Systematyczna diagnoza sytuacji zdrowotnej mieszkańców gminy poprzez zbieranie dostępnych danych, które pozwolą dokonać pomiaru zjawiska. Szkoły z terenu gminy, przychodnie zdrowia, poradnia zdrowia psychicznego, Ośrodek Pomocy Społecznej Na bieżąco

Przeprowadzenie diagnozy i ustalenie zasobów środowiska lokalnego. Zespół koordynujący realizację Programu. Do końca 2012 roku PROMOCJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO I ZAPOBIEGANIE ZABURZENIOM PSYCHICZNYM Opracowanie projektu Gminnego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego Sekretarz Gminy, OPS, ŚDS, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Do końca września 2012r. Szkolenie pracowników w zakresie wczesnego rozpoznawania zaburzeń psychicznych u dzieci, młodzieży oraz postępowania z osobami z zaburzeniami psychicznymi. Urząd Miejski w Annopolu Prowadzenie kampanii Wszyscy realizatorzy i informacyjnych skierowanych na współrealizatorzy wywołanie postaw zrozumienia i Programu tj. Urząd akceptacji dla osób z zaburzeniami Miejski, Szkoły psychicznymi oraz działań Podstawowe i edukacyjnych przeciwdziałających Gimnazjum, ŚDS, dyskryminowaniu osób z OPS, GKRPA, zaburzeniami. Posterunek Policji, Stowarzyszenia, NZOZ Wg potrzeb, min. Raz w czasie trwania realizacji Programu Od listopada 2012r. Poradnictwo i pomoc w sytuacjach kryzysowych zagrażających zdrowiu psychicznemu. OPS, Zespół Interdyscyplinarny, GKRPA, Od listopada 2012r. ZAPEWNIENIE OSOBOM Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI WIELOSTRONNEJ I POWSZECHNIE DOSTĘPNEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ORAZ INNYCH FORM OPIEKI I POMOCY NIEZBĘDNYCH DO ŻYCIA W ŚRODOWISKU RODZINNYM I SPOŁECZNYM Systematyczne rozszerzanie działalności Środowiskowego Domu Dyrektor ŚDS w Annopolu Praca ciągła.

Samopomocy Zwiększanie dostępności do świadczeń zdrowotnych z zakresu porad psychiatrycznych i psychologicznych NZOZ - y, OPS, ŚDS, Szkoły i Przedszkole z terenu gminy Od lipca 2012r. Prowadzenie kampanii szkoleniowo informacyjnej adresowanej do pracodawców, promującej zatrudnianie osób z zaburzeniami psychicznymi. Urząd Miejski, OPS Raz w roku w czasie trwania realizacji Programu. Współpraca z PCPR, PFRON, PUP w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej osób z zaburzeniami psychicznymi. OPS, ŚDS, PCPR, PFRON, PUP Od listopada 2012r. Powołanie Zespołu Koordynującego realizację Programu Burmistrz Annopola Listopad 2012r.