PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA DLA GMINY WARKA

Transkrypt

1 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr.2013 Rady Miejskiej w Warce z dnia 2013 r. PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA DLA GMINY WARKA Warka styczeń 2013 r.

2 I. Wprowadzenie Obecna definicja zdrowia przyjęta przez Światową Organizację Zdrowia określa zdrowie jako stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko jako brak choroby lub zniedołężnienia. Zdrowie psychiczne jest nieodłącznym elementem zdrowia człowieka. Dostrzegając pilną potrzebę ochrony zdrowia psychicznego Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 28 grudnia 2010 roku przyjęła Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. Istotnym celem tego programu jest promocja zdrowia i zapobieganie zaburzeniom psychicznym oraz zapewnienie wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Również ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994r (Dz. U. Nr 11, poz. 535 z późn. zm.) wskazuje organy administracji samorządowej jako odpowiedzialne za zapewnienie ochrony zdrowia psychicznego. Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata oparty jest na zasadzie integracji działań, na rzecz poprawy i utrzymania zdrowia społeczności lokalnej ze szczególnym uwzględnieniem promocji zdrowia psychicznego. Ochrona zdrowia może być realizowana przez różne podmioty i w różnych miejscach, począwszy od zakładów opieki zdrowotnej, poprzez szkoły, zakłady pracy, organizacje pozarządowe i społeczność lokalną. Działania na rzecz ochrony zdrowia psychicznego mają więc tym większe szanse powodzenia im więcej jednostek, grup społecznych w nim uczestniczy. Przyjmuje się, że współpraca w każdej dziedzinie wymaga inicjatyw, zrozumienia i wzajemnego zainteresowania. Dlatego też w działaniach na rzecz zdrowia psychicznego liczy się każdy mieszkaniec indywidualnie oraz grupowo, rodziny, pracownicy zakładów pracy i cała społeczność lokalna. Stan zdrowia psychicznego społeczeństwa zależy w dużej mierze od tego, jaki prowadzą styl życia oraz co robią, aby swoje zdrowie zachować i chronić. Na podstawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego ustalono, że zdrowie człowieka zależy od wielu wzajemnie powiązanych czynników, wśród których wyróżnia się: styl życia ok. 50 % udziału, środowisko fizyczne (naturalne oraz tworzone przez człowieka) i społeczne życia, pracy, nauki ok. 20 %, czynniki genetyczne (dziedziczne predyspozycje wrodzone, cechy systemu immunologicznego) ok. 20 %, działalność służby zdrowia ok. 10 %. Do ważnych przesłanek zachowania zdrowia należą także warunki społecznoekonomiczne. Ochrona zdrowia psychicznego rozpatrywana jest więc jako strategia zdrowego stylu życia, której niejako twórcą jest każdy człowiek, za którą jesteśmy odpowiedzialni my sami, a nie tylko system opieki zdrowotnej. Wizja ta uświadamia nam konieczność zmiany sposobu myślenia o tym, kto jest odpowiedzialny za zdrowie jednostki i społeczeństwa, wzięcia odpowiedzialności za własne zdrowie, poprzez modyfikację zachowań i stylu życia. W ochronie zdrowia psychicznego przywiązuje się ogromną wagę do jednostkowej odpowiedzialności za zdrowie człowieka. Każdy człowiek dokonuje w codziennym życiu wyborów, które bądź szkodzą zdrowiu, bądź je wspomagają. 2

3 Rodzaj podejmowanych decyzji zależy niewątpliwie od człowieka. To jednak, jakie ma możliwości wyboru, uzależnione jest już od szeregu czynników, na które często sam nie ma wpływu. Promocja zdrowia jest więc procesem zmierzającym do zachowania zdrowia. Działania promocyjne i profilaktyczne często w mniejszym lub większym stopniu zachodzą na siebie. Profilaktyka jest jedną z procedur ingerowania w rzeczywistość społeczną i świadomość kształtowania rozwoju tej rzeczywistości. Niniejszy program wyznacza kierunki działania Gminy Warka w zakresie promocji i poprawy stanu zdrowia psychicznego mieszkańców, zaspokajania ich potrzeb oraz organizację opieki zdrowotnej. II. Aspekty prawne odnoszące się do działań z zakresu zdrowia psychicznego Podstawą prawną do działań związanych z ochroną zdrowia psychicznego są: 1) ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.); 2) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz.593 z późn. zm.); 3) ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz z późn. zm.), określająca zadania własne gminy w zakresie zaspokajania potrzeb wspólnoty z zakresu ochrony zdrowia: 4) ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U. Nr 164, poz z późn. zm.); 5) ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.); 6) ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz z późn. zm.), zadania własne gminy realizowane są w oparciu o Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii; 7) ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz z późn. zm.), zadania własne gminy realizowane są w oparciu o Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. III. Infrastruktura ochrony zdrowia i opieki społecznej Na terenie gminy system ochrony zdrowia oparty jest na Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej i Niepublicznych Zakładach Opieki Zdrowotnej. Podstawowa opieka zdrowotna realizowana jest przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej oraz Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej w Warce: Prima Med, i Zdrowa Rodzina. Mieszkańcy ze świadczeń zdrowotnych w postaci hospitalizacji oraz porad specjalistycznych korzystają z usług Szpitala powiatowego w Grójcu, który posiada poradnię specjalistyczną zdrowia psychicznego. Dla poprawy stanu zdrowia mieszkańców gminy realizowane są programy Narodowego Funduszu Zdrowia poprzez kreowanie polityki zdrowotnej, poprawę standardu sanitarnego, poprawę jakości życia mieszkańców i propagowanie zdrowego stylu życia. 3

4 Na terenie gminy zadania z zakresu pomocy społecznej Realizuje Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Warce. Ośrodek prowadzi działalność zgodną z założeniami polityki społecznej państwa i Gminy Warka mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych. Reasumując, opieka zdrowotna nad osobami z zaburzeniami psychicznymi w Gminie Warka jest realizowana w ramach podstawowej opieki medycznej, finansowanej ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia na świadczenia zdrowotne. Z budżetu gminy finansowane są zadania z zakresu pomocy społecznej, które określa ustawa. IV. Diagnoza obszaru objętego programem Zgodnie z zapisem art. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego osoby z zaburzeniami psychicznymi to osoby: chore psychicznie (wykazujące zaburzenia psychotyczne); upośledzone umysłowo; wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczone są do zaburzeń psychicznych i osoby te wymagają świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Gminę Warka zamieszkuje według stanu na dzień r osób w tym: miasto mieszkańców, gmina mieszkańców. Liczba dzieci w wieku: od 6 do 14 lat co stanowi 9,30% ogółu mieszkańców, od 15 do 18 lat co stanowi 4,80% ogółu mieszkańców, Liczba osób powyżej 60 lat ,27% ogółu mieszkańców. Z dokumentacji Miejsko - Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Warce wynika, iż z pomocy społecznej w różnej formie korzystało: w 2010 r. 407 rodzin w tym 487 osób w 2011 r. 329 rodzin w tym 509 osób. w 2012 r. 289 rodzin w tym 439 osób. W oparciu o kryteria definicji zaburzeń psychicznych sformułowanej w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego ze świadczeń pomocy społecznej skorzystało: w 2010 r. 20 osób, w tym: - 8 osób chorych psychicznie, - 12 osób upośledzonych umysłowo. 4

5 w 2011 r. 19 osób, w tym: - 7 osób chorych psychicznie, - 12 osób upośledzonych umysłowo, w 2012 r osób, w tym: - 10 osób chorych psychicznie, - 8 osób upośledzonych umysłowo. W odniesieniu do przytaczanej wcześniej definicji, zdrowiem psychicznym jest nie tylko brak zaburzeń psychicznych, ale również taki stan, w którym osoba jest świadoma swojego potencjału, może radzić sobie z problemami, stresem, może efektywnie pracować i funkcjonować w społeczeństwie. Z obserwacji wynika, iż duża ilość osób mających problemy psychiczne nie korzysta z pomocy społecznej. Tak więc nie jest znana dokładna liczba osób chorych psychicznie na terenie gminy. Z danych statystycznych przedstawionych w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia wynika, że w okresie od 1990r do 2007r wskaźnik rejestrowanego rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych wzrósł o 119%. Należy przypuszczać, iż w gminie Warka wskaźnik ten jest bardzo podobny. Funkcjonujące na terenie gminy Zakłady Opieki Zdrowotnej świadczą pomoc osobom chorym w tym także osobom chorym psychicznie. Działający na terenie gminy Miejsko - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej udziela pomocy w miarę swych możliwości w różnej formie dla wszystkich mieszkańców w tym także mającym problemy ze zdrowiem psychicznym. V. Partnerzy programu Działania na rzecz ochrony zdrowia psychicznego wymagają współdziałania szeregu instytucji i organizacji pozarządowych, aby skutecznie zapobiegać zaburzeniom psychicznym i wpływać na poprawę stanu zdrowia psychicznego mieszkańców. Głównymi realizatorami przedsięwzięć i inicjatyw zmierzających do poprawy stanu zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym w Gminie Warka są: 1) Miejsko m- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 2) Zespół Interdyscyplinarny, 3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 4) Szkoły i placówki oświatowe prowadzone na terenie gminy, 5) Służba zdrowia, 6) Instytucja kultury Dworek na Długiej, 7) Centrum Sportu i Rekreacji, 8) Stowarzyszenie Tęcza 9) Organizacje pozarządowe. 5

6 VI. Cel główny i cele szczegółowe Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Cel główny programu jest zgodny z misją określoną w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata Upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu Priorytety: Promocja zdrowia psychicznego w szkołach oraz w środowisku osób dorosłych Sposób realizacji: - prowadzenie kampanii informacyjnych o zagrożeniach dla zdrowia psychicznego, zgodnie z potrzebami i aktualną sytuacją zdrowotną, - prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracją społeczną osób uzależnionych, - prowadzenie działań skierowanych do dzieci, młodzieży i dorosłych promujących styl życia korzystny dla zdrowia psychicznego, - współpraca z instytucjami działającymi na rzecz zdrowia psychicznego. 2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Sposób realizacji: - uwzględnianie w programach z profilaktyki uzależnień zagadnień związanych z ryzykiem wystąpienia zaburzeń psychicznych, - zapobieganie przemocy w rodzinie, w szkole i w środowisku lokalnym wg przyjętego programu. 3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. Sposób realizacji: - prowadzenie działań informacyjnych o dostępnych formach pomocy dla osób w stanach kryzysu psychicznego, w tym działań edukacyjnych, - organizowanie uroczystości, i innych spotkań o charakterze integracyjnym, - organizowanie spotkań i zajęć rekreacyjnych z udziałem osób z zaburzeniami psychicznymi w celu zmniejszenia barier społecznych oraz wypracowania modelu właściwych postaw społecznych tolerancja, życzliwość, zrozumienie. 4. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki 6

7 i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Sposób realizacji: - współpraca z zakładami opieki zdrowotnej w zakresie zwiększenia dostępności do bezpłatnych świadczeń w zakresie porad psychiatrycznych i psychologicznych, - współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Grójcu oraz Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Warce, - opracowanie i upowszechnienie (strona internetowa Urzędu) informacji o dostępnych formach opieki zdrowotnej i pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, - zwiększenie pomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi poprzez udzielanie pomocy rzeczowej, bytowej, i specjalistycznych usług opiekuńczych, - wspieranie samopomocowych inicjatyw osób i ich rodzin oraz organizacji pozarządowych sprzyjających rozwojowi form oparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. VII. Monitoring Programu W celu koordynacji ujętych w programie działań, Burmistrza Warki powoła zespół koordynacyjny, który określi role i zadania poszczególnych partnerów programu działających na rzecz promocji zdrowia psychicznego, jako czynnik integrujący wszystkie środowiska. Do prac zespołu zaproszeni zostaną partnerzy programu. Aby realizacja programu była skuteczna koniecznym jest systematyczne śledzenie zjawisk, działań i problemów, które są przedmiotem programu. Program będzie podlegał ewaluacji w oparciu o coroczną informację o stanie zdrowia mieszkańców, podsumowanie działań przewidzianych w niniejszym programie. Corocznie zebrane dane z Miejsko Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej pozwolą na ukierunkowanie zadań w obszarze wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi. VIII. Źródła finansowania Źródłem finansowania zadań zawartych w Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata dla gminy Warka są środki własne gminy i środki finansowe z Narodowego Funduszu Zdrowia. IX. Zasady sprawozdawczości Podmioty realizujące Program będą przesyłać do Urzędu Miejskiego w Warce w terminie do 10 kwietnia informację dotyczącą realizacji zadań w roku poprzednim. Do 15 maja każdego roku będzie opracowywane sprawozdanie roczne z wykonania zadań ujętych w Programie w roku poprzednim wg informacji przekazanych przez podmioty realizujące poszczególne zadania. X. Prognozowane efekty 7

8 pogłębienie wiedzy społeczności lokalnej oraz zrozumienie i akceptacja osób z zaburzeniami psychicznymi, kształtowanie zachowań, stylów życia oraz radzenie sobie w trudnych sytuacjach życiowych. zwiększenie dostępności do świadczeń w zakresie porad psychicznych i psychiatrycznych. Uzasadnienie 8

9 Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994r (Dz. U. Nr 11, poz. 535 z późn. zm.) ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Przyjęcie przez Radę Miejską w Warce Programu ochrony zdrowia psychicznego na lata dla gminy Warka służyć ma przede wszystkim promocji zdrowia psychicznego, zapobieganiu zaburzeniom psychicznym, polepszeniu dostępności do świadczeń pomocy zdrowotnej oraz wsparcia w środowisku rodzinnym i społecznym. W związku z powyższym przyjęcie uchwały uważa się za zasadne. 9