SPIS TREŚCI 1. Wstęp... 4 2. Zakres dokumentu... 4 3. Normy i standardy związane... 4 3.1. Normy... 5 3.2. Standardy związane... 5 4. Definicje... 6 5. Transmisja sygnałów przesyłanych między Farmą Wiatrową i systemami sterowania i nadzoru PSE S.A.... 8 5.1. Sygnały przesyłane z systemów dyspozytorskich do FW... 8 5.2. Sygnały przesyłane ze stacji PSE S.A. do FW... 9 5.2.1. Sygnały przesyłane interfejsami komunikacyjnymi... 9 5.2.2. Sygnały przesyłane bezpośrednio w zakresie automatyki systemowej... 9 5.3. Sygnały przesyłane z FW do systemów dyspozytorskich PSE S.A.... 9 5.4. Sygnały przesyłane z FW do stacji i systemów nadzoru PSE S.A.... 10 6. Listy sygnałów... 11 6.1. Wymagania ogólne... 11 6.2. Grupy sygnałów... 12 6.2.1. Lista sygnałów zdarzeń... 12 6.2.1.1. Zasady tworzenia listy sygnałów zdarzeń... 12 6.2.1.2. Status sygnału... 13 6.2.2. Lista sygnałów pomiarowych... 13 6.2.2.1. Zasady tworzenia listy sygnałów pomiarowych... 13 6.2.2.2. Grupa sygnałów... 14 6.2.2.3. Nazwa pomiaru... 14 6.2.2.4. Zakres pomiaru lub wartość zadanej... 14 6.2.2.5. Jednostka pomiaru lub jednostka zadanej wartości pomiaru.... 14 6.2.3. Lista sygnałów alarmowych... 14 6.2.3.1. Zasady tworzenia listy sygnałów alarmowych... 14 6.2.3.2. Grupy sygnałów alarmowych... 14 6.2.3.3. Kategorie sygnałów alarmowych... 14 6.2.4. Lista sygnałów przesyłanych przez interfejs zabezpieczeniowy... 15 6.2.4.1. Zasady tworzenia listy sygnałów przesyłanych przez interfejs zabezpieczeniowy... 15 6.2.4.2. Nazwa sygnału na stanowisku operatora w stacji... 15 7. Rodzaje kanałów transmisyjnych... 15 8. Wymagania transmisyjne dla układów EAZ... 16 9. Wymagania transmisyjne dla automatyki URST/ARST... 16 Strona 2 z 16
ZAŁĄCZNIKI CZĘŚĆ A: Lista sygnałów przesyłanych z FW do stacji/ CN/RCN Załącznik 1. Załącznik 2. Załącznik 3. Załącznik 4. Lista sygnałów zdarzeń Lista sygnałów pomiarowych Lista sygnałów alarmowych. Rys. 1 Przykładowy ekran HMI/CN/RCN zakres danych pozyskiwanych z FW CZĘŚĆ B: Lista sygnałów przesyłanych z FW do KDM/ODM Załącznik 1. Załącznik 2. Lista sygnałów zdarzeń i sterowań Lista sygnałów pomiarowych Strona 3 z 16
1. Wstęp Standardowa specyfikacja techniczna Sygnały przesyłane między Farmą Wiatrową a Stacją Elektroenergetyczną PSE S.A. zawiera wymagania techniczne PSE S.A. w zakresie przesyłu sygnałów między Farmą Wiatrową (dalej FW) i Stacją Elektroenergetyczną PSE S.A. (dalej SE lub stacja PSE S.A.) oraz systemami dyspozytorskimi i systemami nadzoru PSE S.A., dla potrzeb prowadzenia ruchu oraz zapewnienia bezpiecznej pracy turbin wiatrowych i SE. Specyfikacja przeznaczona jest do stosowania przy projektowaniu, montażu i uruchamianiu urządzeń i aparatury instalowanych na rozdzielniach po stronie SE i FW. W opracowaniu przyjęto pełne wyposażenie linii łączącej/ych SE i FW w aparaturę pierwotną i wtórną. Na etapie projektu należy opracować listy sygnałów uwzględniające rzeczywiste wyposażenie, rozwiązania konstrukcyjne i technologiczne FW i SE, wymagania niezawodności i bezpieczeństwa pracy FW i SE. 2. Zakres dokumentu Standardowa specyfikacja techniczna Sygnały przesyłane między Farmą Wiatrową a Stacją Elektroenergetyczną PSE S.A. zwana dalej Specyfikacją, obejmuje wymagania techniczne i funkcjonalne dotyczące wymiany informacji między FW i SE oraz systemami dyspozytorskimi i nadzoru PSE S.A. System oznaczeń dla aparatury łączeniowej przyjęto zgodnie ze specyfikacją Standardowe specyfikacje techniczne. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 110 kv. W przypadku przyjęcia oznaczeń podmiotu przyłączanego należy nimi zastąpić oznaczenia PSE S.A. Wyposażenie pola linii po stronie FW w elektroenergetyczną automatykę zabezpieczeniową w stacji PSE S.A. przyjęto zgodnie ze standardami obowiązującymi w PSE S.A. Dopuszcza się rozszerzenie listy sygnałów przesyłanych między FW i SE oraz systemami dyspozytorskimi i nadzoru PSE S.A. wynikających z technologii wykonania oraz rozwiązań konstrukcyjnych FW i rozdzielni 400, 220 i 110 kv. Każdorazowe odstępstwo od zapisów standardu będzie uzgadniane i akceptowane przez PSE S.A. 3. Normy i standardy związane Wymienione niżej normy zawierają postanowienia, które przez powołanie w treści niniejszego opracowania stają się również postanowieniami niniejszej Specyfikacji. Normy te należy stosować w aktualnym wydaniu. W przypadku, gdy wymagania niniejszego standardu są bardziej rygorystyczne niż wymagania norm, należy przyjąć wymagania podane w niniejszym standardzie. Obowiązują wszystkie standardy PSE S.A. udostępnione na stronie http://www.pse.pl/. Wykonawca powinien zagwarantować, że w projektowaniu, produkcji, montażu i serwisie systemu SSiN, zastosowano system jakości określony normą ISO 9001/2000 lub równorzędny system jakości. Terminologia stosowana w tym standardzie jest zgodna z określeniami Międzynarodowego Słownika Elektrotechnicznego (IEC 60050) oraz wyżej wymienionych norm. W przypadku użycia określeń, które nie są zdefiniowane w publikacjach IEC, podane jest odpowiednie objaśnienie w treści poniższego standardu. Strona 4 z 16
3.1. Normy 1. IEC 60050 2. PN-EN 60073 3. IEC 61175 4. ISO 9001 International Electrotechnical vocabulary. Międzynarodowy słownik elektrotechniczny. Zasady podstawowe i bezpieczeństwa przy współdziałaniu człowieka z maszyną, oznaczanie i identyfikacja. Zasady kodowania wskaźników i elementów manipulacyjnych. Systemy przemysłowe, instalacje i wyposażenie oraz produkty przemysłowe. Oznaczenie sygnałów. Quality systems - Model for quality assurance in design, development, production, installation and servicing. System jakości - Model zapewnienia jakości w projektowaniu, rozwoju, produkcji, instalacji i serwisie. Quality management and quality assurance. Part 3: Guidelines for the application of ISO 9001 to the development supply and 5. maintenance of software. ISO 9000-3 Kierowanie i zapewnienie jakości. Część 3: Wskazówki dla zastosowania ISO 9001 do rozwoju oprogramowania podstawowego i narzędziowego. 6. PN-ISO/IEC 2382-9 Technika informatyczna. Terminologia. Komunikacja danych. 7. PN-EN 61082-1 8. PSE S.A.: 2013 Przygotowanie dokumentów stosowanych w elektrotechnice. Wymagania ogólne. Instrukcja ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej. Część ogólna. Warunki korzystania, prowadzenia ruchu, eksploatacji i planowania rozwoju sieci. 9. PN-EN 60038 Napięcia znormalizowane IEC. 10. PN-E-04700 Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych. 11. PN-E-04700 / Az1 Urządzenia i układy elektryczne w obiektach elektroenergetycznych. Wytyczne przeprowadzania pomontażowych badań odbiorczych (Zmiana Az1). 3.2. Standardy związane 1. 2. 3. 4. Standardowe specyfikacje techniczne. Algorytmy blokad łączeniowych w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 110 kv. Standardowe specyfikacje techniczne. Algorytmy sekwencji łączeniowych w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 110 kv. Standardowe specyfikacje techniczne. Standard list sygnałów dla stacji elektroenergetycznych 750, 400, 220, 110 kv, SN i nn. Standardowe specyfikacje techniczne. Sygnały przesyłane między elektrownią a stacją. Strona 5 z 16
5. Standardowe wymagania funkcjonalne dla systemów telekomunikacyjnych obiektów stacyjnych. 6. Standard Architektury sieci IP na stacjach elektroenergetycznych. 7. Standard łączności SSiN z centrami nadzoru (infrastruktura, protokoły komunikacyjne). 8. Standardowe specyfikacje techniczne. Standard paneli sterowania rezerwowego. 9. 10. 11. 12. Standardowe specyfikacje techniczne. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i 110 kv. Standardowe specyfikacje techniczne. Interfejs użytkownika systemu sterowania i nadzoru na stacji. Standardowe specyfikacje techniczne. Standard realizacji testów FAT, SAT i Końcowych Sytemu Sterowania i Nadzoru (SSiN). Wymagania techniczne dotyczące urządzeń elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej, używanych w krajowych stacjach elektroenergetycznych NN i WN. 13. Procedurze odbioru i sprawdzenia technicznego składników majątku PSE S.A. 14. Inne związane z wymienionymi elementami systemu. 4. Definicje W Specyfikacji zastosowano zdefiniowane poniżej określenia: 1. ALGORYTMY BLOKAD ŁĄCZENIOWYCH system blokad logicznych zaimplementowany w SSiN zapewniający bezpieczną kolejność łączeń w stacjach elektroenergetycznych. 2. BLOKADA ELEKTRYCZNA blokada sprzętowa realizowana w obwodach elektrycznych zapobiegająca wykonaniu błędnego polecenia sterowniczego. 3. BLOKADA LOGICZNA blokada programowa realizowana przez systemy i urządzenia cyfrowe SSiN zapobiegająca wykonaniu błędnego polecenia sterowniczego. 4. BLOKADA MECHANICZNA blokada sprzętowa wynikająca z konstrukcji urządzeń realizowana przez elementy mechaniczne napędów łączników. 5. BLOKADA STEROWANIA uniemożliwienie wykonania polecenia sterowniczego z powodu działania blokad logicznych, elektrycznych lub sprzętowych. 6. CENTRUM NADZORU (CN) Komórka organizacyjna w Departamencie Eksploatacji PSE S.A., której podstawowym zadaniem jest sprawowanie bieżącego nadzoru nad pracą i stanem technicznym elementów majątku sieciowego będących własnością PSE S.A. 7. REGIONALNE CENTRUM NADZORU (RCN) Komórka organizacyjna w Pionie Usług Sieciowych, której podstawowym zadaniem jest sprawowanie bieżącego nadzoru nad pracą i stanem technicznym elementów majątku sieciowego będących własnością PSE S.A., na określonym obszarze działania Oddziału PSE S.A.. 8. HMI (dla SSiN) (Human Machine Interface) stanowisko operatora stacji umożliwiające dostęp do funkcji systemu SSiN. 9. LISTA SYGNAŁÓW zbiór sygnałów pogrupowanych według ich i przetwarzanych w SSiN. Obejmuje: a. LISTĘ SYGNAŁÓW ALARMOWYCH sygnały binarne zawierające: informacje o wyłączeniach elementów sieci, Strona 6 z 16
ostrzeżenia/ alarmy o zakłóceniach pracy, uszkodzeniach urządzeń i aparatury w stacji. Sygnały odwzorowujące działania celowe, które mogą skutkować ograniczeniem funkcjonalności danego urządzenia nie są sygnałami alarmowymi. Pojawienie się sygnału alarmowego wymaga podjęcia działań przez operatorów lub personel eksploatacyjny. b. LISTĘ SYGNAŁÓW POMIAROWYCH wielkości mierzone w stacji. c. LISTĘ SYGNAŁÓW STEROWNICZYCH polecenia sterownicze. d. LISTĘ SYGNAŁÓW ZDARZEŃ sygnały binarne inne niż sygnały alarmowe. 10. STANDARD zbiór ogólnych wymagań funkcjonalnych, technicznych, jakościowych, środowiskowych o uniwersalnej treści (tzn. w odróżnieniu do specyfikacji, nie odnoszący się do konkretnych zastosowań na konkretnych obiektach). 11. STEROWANIE LOKALNE - sterowanie urządzeniami z ich napędu lub szafki kablowej. 12. STEROWANIE ZDALNE - sterowanie urządzeniami z SSiN lub PSR. 13. SYSTEM STEROWANIA i NADZORU (SSiN) - zespół środków przeznaczonych do sterowania aparaturą łączeniową i automatykami oraz monitorowania, diagnostyki urządzeń i układów stacyjnych. SSiN stanowi część SAS. 14. UŻYTKOWNIK SYSTEMU PRZESYŁOWEGO (PARTNER ENERGETYCZNY) podmiot przyłączony do obiektu będącego własnością OSP. 15. WYŁĄCZENIE - wyłączenie wyłącznika. 16. ZAŁĄCZENIE - załączenie wyłącznika. 17. OTWARCIE - otwarcie odłącznika lub uziemnika. 18. ZAMKNIĘCIE - zamknięcie odłącznika lub uziemnika. 19. ZDARZENIE - zmiana stanu sygnału binarnego. SKRÓTY AL1 Alarm pilny AL2 Alarm ostrzegawczy AW Awaryjne wyłączenie URST Układ Regulacji Farmy Wiatrowej ARST Automatyczna Regulacja Stacji Transformatorowej CN Centrum Nadzoru RCN Regionalne Centrum Nadzoru EAZ Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa FW farma wiatrowa KSE Krajowy System Elektroenergetyczny KDM Krajowa Dyspozycja Mocy LRW Lokalna Rezerwa Wyłącznikowa Strona 7 z 16
ODM Obszarowa Dyspozycja Mocy OSD Operator Systemu Dystrybucyjnego OSP Operator Systemu Przesyłowego PSE S.A. Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. SE Stacja elektroenergetyczna SSiN System Sterowania i Nadzoru ZS Zabezpieczenie Szyn Zbiorczych NN Najwyższe Napięcie WN Wysokie Napięcie SN Średnie Napięcie nn niskie Napięcie - od 220 do 750 kv - 110 kv - od 1 do 60 kv - do 1 kv 5. Transmisja sygnałów przesyłanych między Farmą Wiatrową i systemami sterowania i nadzoru PSE S.A. 5.1. Sygnały przesyłane z systemów dyspozytorskich do FW Farmy Wiatrowe przyłączane do stacji PSE S.A. powinny być wyposażone w urządzenia o technologii umożliwiającej bezpieczną współpracę z KSE w różnych możliwych sytuacjach ruchowych. W celu zapewnienia możliwości wykorzystania FW w procesie prowadzenia ruchu, wymaga się, aby FW była zdolna do zdalnego sterowania zgodnie ze standardami PSE S.A. W ramach systemu zdalnego sterowania z właściwego ośrodka dyspozycji mocy należy zapewnić możliwość: a) zadawania maksymalnego, dopuszczalnego obciążenia mocą czynną (zmiana mocy czynnej), b) zmiany mocy biernej (w pełnym zakresie dopuszczalnych obciążeń mocą bierną FW), c) zmiany współczynnika mocy, W ramach systemu zdalnego sterowania należy zapewnić zmianę trybu regulacji FW w czasie rzeczywistym (on-line). Z uwagi na sterowania związane z regulacją FW, wymagana jest bezpośrednia transmisja danych FW ODM / KDM. Sterowania powyższe dotyczą regulacji parametrami elektrycznymi w punkcie przyłączenia. Zadawanie wartości wielkości regulowanych powinno być możliwe w wielkościach bezwzględnych, a algorytm systemu sterowania i regulacji farmą wiatrową musi być dostosowany do realizacji tego wymagania. W zakresie powyższych informacji i sposobu regulacji realizowanych ze strony systemu dyspozytorskiego do FW, podmiot posiadający FW powinien przedstawić na podstawie algorytmu sterowania i regulacji FW, sposób: Strona 8 z 16
a) uruchamiania FW do pracy, b) odstawienie z pracy FW, c) redukcji mocy czynnej w funkcji częstotliwości, d) regulacji napięcia i mocy biernej, e) regulacji współczynnika mocy. Szczegółowe wymagania dla każdej FW są określane przez OSP w warunkach przyłączenia do sieci w zależności od mocy FW, jej lokalizacji w sieci, sytuacji w systemie i wyników ekspertyzy wpływu przyłączenia farmy na system. 5.2. Sygnały przesyłane ze stacji PSE S.A. do FW 5.2.1. Sygnały przesyłane interfejsami komunikacyjnymi a) wyłączenie wyłącznika FW (zabezpieczenia, LRW) interfejs zabezpieczeniowy, b) stan położenia wyłącznika linii lub wyłącznika łącznika szyn (wybierane) dla potrzeb automatyki zabezpieczeniowej na farmie wiatrowej interfejs sygnalizacyjny, c) stany położenia odłączników i uziemników do blokad na farmie wiatrowej interfejs sygnalizacyjny, d) wartości napięcia systemów szyn zbiorczych, napięcia pola linii interfejs transmisji danych. 5.2.2. Sygnały przesyłane bezpośrednio w zakresie automatyki systemowej System sterowania i regulacji napięcia i mocy biernej Farmy Wiatrowej powinien posiadać zdolność do pracy skoordynowanej z zainstalowanym nadrzędnym układem regulacji napięcia i mocy biernej w Stacji Elektroenergetycznej. W ramach wzajemnej i skoordynowanej pracy obu układów regulacji, automatyka zainstalowana po stronie Farmy Wiatrowej (w trybie pracy ARST) powinna zapewnić możliwość przyjmowania następującej sygnalizacji: a) wartości zadanych mocy biernej, b) kryterium regulacji. 5.3. Sygnały przesyłane z FW do systemów dyspozytorskich PSE S.A. Z FW do systemów dyspozytorskich przesyłane są dedykowanym kanałem łączności w protokole IEC 60870-5-104 następujące sygnały: a) stan położenia wyłączników i odłączników w torze prądowym wyprowadzenia mocy z FW; w zakresie rozdzielni SN wymaganie dotyczy wyłączników i odłączników strony średniego napięcia transformatorów FW i sprzęgieł, b) stan położenia wszystkich uziemników linii lub bloku linia/ transformator łączącej rozdzielnię PSE S.A. z FW, Strona 9 z 16
c) stan położenia wszystkich wyłączników i odłączników dławików i kondensatorów przyłączonych do transformatora sprzęgłowego, d) tryb pracy regulacji napięcia i mocy biernej: autonomiczny/ ARST, e) kryteria regulacji: napięcie, moc bierna lub cos fi w punkcie przyłączenia lub regulacja statyczna Q(U) (OS), f) brak łączności układu regulacji napięcia z ARST, SSiN lub systemem FW, g) nieczynność układu regulacji napięcia, h) sygnały blokad regulacji transformatora sprzęgłowego: pod- i nadnapięciowa dolnej i górnej strony, przeciążeniowa, położenia zaczepu, i) uprawnienia do zadawania wartości: PSE/ FW, j) cos fi, moc czynna, moc bierna, napięcie dwutorowo, k) P, Q, UL1-2, IL1, zaczep transformatora bloku linia/ transformator lub linii łączącej rozdzielnię PSE z FW, l) Q, UL1-2 ze wszystkich dławików i kondensatorów przyłączonych do transformatora sprzęgłowego, m) P, Q, UL1-2, IL1 wewnętrznych linii 110kV FW, n) P, Q, UL1-2, IL1 strony SN i 110kV wewnętrznych transformatorów FW, o) P, Q całej FW, p) P, Q wiatraków pracujących na daną sekcję szyn SN, q) liczba aktualnie pracujących turbin wiatrowych (Lp) - liczba turbin, które są załączone do pracy. Warunkiem koniecznym jest generacja mocy czynnej (P>0MW), r) liczba turbin, które w danym czasie są załączone do pracy ale nie generują mocy z powodu niewłaściwych warunków wiatrowych. Warunkiem koniecznym jest zamknięty tor wyprowadzenia mocy i generacja mocy czynnej P=0MW. Są to jednostki oczekujące na poprawę warunków wiatrowych, które umożliwiałyby rozpoczęcie pracy, s) kierunek i prędkość wiatru, t) ciśnienie i temperatura powietrza. 5.4. Sygnały przesyłane z FW do stacji i systemów nadzoru PSE S.A. Podmiot posiadający farmę wiatrową przyłączoną do sieci przesyłowej ma obowiązek zapewnić dostępność do sygnałów pomiarowych i parametrów rejestrowanych w warunkach Strona 10 z 16
uzgodnionych z operatorem systemu, do którego sieci przyłączona jest FW. Wytwórca ten ma obowiązek przekazywać dane pomiarowe do systemu SCADA OSP. Z FW do stacji przekazywane będą urządzeniami nadawczo-odbiorczymi następujące sygnały: a) wyłączenie od zabezpieczeń, b) awaryjne wyłączenie wyłącznika, c) stan położenia wyłącznika do zabezpieczeń, d) stany położenia odłączników i uziemników do blokad w stacji PSE S.A., e) stany położenia łączników WN/SN do odwzorowania w stacji, f) stany położenia łączników baterii kondensatorów (jeśli są zainstalowane), g) P, Q, UL1-2, IL1, f linii łączącej rozdzielnię PSE S.A. z FW, h) P, Q, UL1-2, IL1, f strony WN/SN z FW, i) Nr zaczepu transformatora/ów. Graficzne odwzorowanie wymaganych danych pozyskiwanych z FW w kontekście powyższych sygnałów zostało przedstawione w Załączniku nr 4 CZĘŚCI A niniejszej Specyfikacji. 6. Listy sygnałów 6.1. Wymagania ogólne Systemy sterowania i nadzoru na SE o napięciu WN i NN oraz w FW, powinny generować i wzajemnie wymieniać informacje w ramach czterech zasadniczych rodzajów sygnałów ujętych w poniższych listach: a. Lista sygnałów zdarzeń (topologia, informacja o stanie urządzeń). b. Lista sygnałów pomiarowych. c. Lista sygnałów alarmowych. d. Lista sygnałów przesyłanych przez interfejs zabezpieczeniowy. Sygnały wykorzystywane przez HMI stacyjny, CN/RCN przedstawione są w załącznikach CZĘŚCI A niniejszej Specyfikacji. Sygnały wykorzystywane przez KDM/ODM przedstawione są w załącznikach CZĘŚCI B niniejszej Specyfikacji. Lista sygnałów przekazywanych ze stacji do FW będzie podlegała każdorazowemu uzgodnieniu pomiędzy podmiotem posiadającym FW a PSE S.A. Na listę będą wprowadzane wybrane sygnały dostępne w SSiN. W przypadku konieczności zdefiniowania dodatkowych sygnałów, należy stosować zasady zgodne z niniejszą Specyfikacją. Nazwa każdego sygnału edytowanego w systemach PSE S.A., pozyskanego z FW, powinna być poprzedzona nazwą FW_nazwa własna farmy wiatrowej. Składnia sygnału powinna być zgodna z przyjętą metodą oznaczeń w specyfikacjach pt. Standardowe specyfikacje techniczne. Sposób oznaczeń rozdzielni i jej elementów w stacjach elektroenergetycznych 750, Strona 11 z 16
400, 220 i 110 kv, oraz w Standardowe specyfikacje techniczne. Interfejs Użytkownika Systemu Sterowania i Nadzoru na stacji NN. Szczegółowe wymagania dla każdej FW są określane w warunkach przyłączeniowych do sieci w zależności od mocy FW, jej lokalizacji w sieci, sytuacji w systemie i wyników ekspertyzy wpływu przyłączenia farmy na system. 6.2. Grupy sygnałów Każdy sygnał powinien być przyporządkowany do jednej z sześciu grup oznaczonych w liście sygnałów jako: a) Transf. b) Pole c) Łącznik d) Sekcja e) Rozdz. f) FW g) WT Grupa Transf. obejmuje sygnały związane z jednostką transformatorową lub dławikiem łącznie z obwodami. Grupa Pole obejmuje sygnały z aparatury pierwotnej i wtórnej związanej z polami po stronie stacji i FW. Grupa Łącznik obejmuje sygnały z łączników związanych z polem łącznika szyn. Grupa Sekcja obejmuje sygnały związane z systemem szyn zbiorczych lub węzłem. Obejmuje, np. zabezpieczenie szyn, lokalną rezerwę wyłącznikową. Grupa Rozdz. obejmuje sygnały związane z pracą układów automatyk na stacji np.: ARST/URST. Grupa FW obejmuje sygnały z aparatury pierwotnej i wtórnej związanej z urządzeniami FW w zakresie danej linii lub bloku linia/transformator FW (pole FW bezpośrednio w kierunku stacji PSE S.A.) Grupa WT obejmuje sygnały z aparatury pierwotnej i wtórnej związanej z urządzeniami FW w zakresie każdej z jednostek wytwórczych (turbin wiatrowych). 6.2.1. Lista sygnałów zdarzeń 6.2.1.1. Zasady tworzenia listy sygnałów zdarzeń Listy sygnałów zdarzeń przedstawiono w Załączniku 1 część A/B. Każdy sygnał zdarzenia (zmiana stanu położenia łącznika lub automatyki) należy opisać następującymi parametrami: a) grupa sygnału, b) nazwa sygnału, Strona 12 z 16
c) status sygnału. W ramach sygnałów zdarzeń należy przewidzieć wizualizację pośrednich i błędnych stanów położenia łączników WN (wyłączników, odłączników, uziemników) oraz stanów pracy automatyk odwzorowywanych na dwóch bitach. Zasady i sposób prezentacji symbolu łącznika na ekranie monitora powinny odpowiadać opisowi zawartemu w,,standardowej specyfikacji technicznej. Interfejs Użytkownika na stacji. Każdy sygnał zdarzeń powinien być przyporządkowany do jednej z grup jak w pkt. 6.2. 6.2.1.2. Status sygnału Poszczególnym sygnałom stanu położenia łączników i automatyk należy przypisać odpowiedni status. Stosować należy następujące statusy sygnałów: a) dla wyłączników: Załączony / Wyłączony b) dla odłączników i uziemników: Zamknięty / Otwarty c) dla przełączników, przycisków, zabezpieczeń, automatyk, sterowań itp: Koniec sygnału / Sygnał Sygnał Odstawiony / Załączony Odstawione / Załączone Odstawiona / Załączona Zdalne / Lokalne Aktywne lub Nieaktywny / Aktywny Czynny / Nieczynny Potwierdź Statusy sygnału należy umieścić w odpowiedniej kolumnie listy sygnałów zdarzeń. 6.2.2. Lista sygnałów pomiarowych 6.2.2.1. Zasady tworzenia listy sygnałów pomiarowych Każdy sygnał pomiarowy powinien być opisany następującymi parametrami: a) grupa sygnałów, b) nazwa pomiaru, c) skrót nazwy pomiaru, d) zakres pomiaru, e) dokładność wyświetlania, f) jednostka pomiaru. Strona 13 z 16
6.2.2.2. Grupa sygnałów Każdy sygnał pomiarowy i zadawana wartości powinna być przyporządkowana do jednej z grup sygnałów w sposób podany w pkt. 6.2. 6.2.2.3. Nazwa pomiaru Należy przewidzieć pomiar wielkości elektrycznych: napięć fazowych i międzyfazowych, prądów, częstotliwości, mocy czynnej i biernej, Nazwę pomiaru stanowi tekst opisujący daną wielkość np.: moc czynna, napięcie fazowe. 6.2.2.4. Zakres pomiaru lub wartość zadanej Należy przyjąć zakresy wynikające z zakresów pomiarowych źródeł pomiarów (np. przekładników), dopuszczalnych zakresów pracy automatyk stacyjnych (np. ARST). Przyjęty zakres pomiarowy nie może być mniejszy od zakresu wynikającego z wymagań obserwacji danego pomiaru. Dla pomiaru częstotliwości przyjąć zakres 47.50 52.50 Hz. 6.2.2.5. Jednostka pomiaru lub jednostka zadanej wartości pomiaru. Należy stosować jednostki pomiaru podane w kolumnie,,jednostka. 6.2.3. Lista sygnałów alarmowych 6.2.3.1. Zasady tworzenia listy sygnałów alarmowych Każdy sygnał alarmowy powinien być opisany następującymi parametrami: a) nazwa sygnału alarmowego b) status sygnału alarmowego, c) kategoria sygnału alarmowego, d) grupa sygnałów alarmowych. Powrót do stanu normalnego nie jest sygnałem alarmowym lecz zdarzeniem i powinien być edytowany w liście zdarzeń. 6.2.3.2. Grupy sygnałów alarmowych Każdy sygnał zdarzeń powinien być przyporządkowany do jednej z grup jak w pkt. 6.2. 6.2.3.3. Kategorie sygnałów alarmowych Sygnałom alarmowym należy przypisać następujące kategorie: a) sygnały wyłączeń oznaczone jako AW, b) sygnały alarmowe pierwszej kategorii pilne, oznaczone jako AL1. Strona 14 z 16
c) sygnały alarmowe drugiej kategorii ostrzegawcze, oznaczone jako AL2. Sygnały alarmowe pierwszej kategorii grupują alarmy, które wymagają natychmiastowych działań operatora. 6.2.4. Lista sygnałów przesyłanych przez interfejs zabezpieczeniowy 6.2.4.1. Zasady tworzenia listy sygnałów przesyłanych przez interfejs zabezpieczeniowy Każdy sygnał sterowniczy należy opisać następującymi parametrami: a) nazwa sygnału, b) sposób transmisji. 6.2.4.2. Nazwa sygnału na stanowisku operatora w stacji Lista sygnałów przesyłanych przez interfejs zabezpieczeniowy, uwzględnia aparaturę i urządzenia, przewidywane do przesyłania impulsów rozkazów wyłączających od zabezpieczeń, sygnałów automatyki zabezpieczeniowej oraz rozkazów sterowania programowego wyłączników. 7. Rodzaje kanałów transmisyjnych Dla przesyłania sygnałów między farmą wiatrową i stacją NN należy zastosować następujące interfejsy: Interfejs zabezpieczeniowy stosowany do przesyłania rozkazów wyłączających od zabezpieczeń, sygnałów automatyki zabezpieczeniowej, rozkazów sterowania programowego wyłączników, odwzorowania stanu położenia wyłączników, odłączników i uziemników wykorzystywanych w obwodach blokad. Transmisja tych sygnałów powinna być realizowana przy zapewnieniu wymaganego poziomu bezpieczeństwa i pewności w zakresie przenoszenia sygnałów. Czas transmisji sygnału powinien zawierać się w granicach od 2 do 7 ms. Interfejs sygnalizacyjny stosowany do przesyłania stanu położenia łączników i automatyk oraz sygnalizacji zadziałania zabezpieczeń. Transmisja tych sygnałów może być realizowana z niższym stopniem bezpieczeństwa i pewności w zakresie przenoszenia sygnałów niż sygnałów opisanych w interfejsie zabezpieczeniowym Dla tych sygnałów dopuszcza się dłuższe czasy transmisji w granicach 100 do 150 ms. Interfejs transmisji danych do przesyłania sygnałów lub wartości pomiarowych przetworzonych na formę cyfrową oraz jako kanał nadzoru i monitoringu urządzeń transmisyjnych. Interfejs foniczny stosowany do połączeń telefonicznych typu abonent abonent lub centrala abonent. Strona 15 z 16
8. Wymagania transmisyjne dla układów EAZ Sygnały obwodów sterowania i zabezpieczeń między FW i SE powinny być przesyłane dwoma niezależnymi trasami. W przypadku zastosowania zabezpieczeń odcinkowych na liniach do FW wymagana jest współpraca półkompletów na dedykowanych włóknach traktów światłowodowych. 9. Wymagania transmisyjne dla automatyki URST/ARST Zastosować bezpośrednie połączenie jednostek centralnych automatyki URST/ARST na FW i SE. Strona 16 z 16
CZĘŚĆ A - Załącznik nr 1. Lista sygnałów zdarzeń przesyłanych z FW do stacji/ CN/RCN Załącznik 1. Lista sygnałów zdarzeń przesyłanych z FW do stacji NN / CN/RCN Lp. Grupa sygnałow Nazwa sygnału zdarzeń na stanowisku operatora w stacji /w CN/RCN Status sygnału 0 1 1 2 3 4 5 1 2 Łączniki NN/WN/SN 3 FW [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Wyłączony 4 FW [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Załączony 5 6 FW [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Otwarty 7 FW [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Zamknięty 8 9 FW/Pole [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Wyłączony 10 FW/Pole [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Załączony 11 12 FW/Pole [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Otwarty 13 FW/Pole [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Zamknięty CZĘŚĆ A: Załącznik 1. Strona1 z 1 PSE-ST.SE-FW_SSiN.PL/2016
Załącznik 2. Lista sygnałów pomiarowych przesyłanych z FW do stacji NN / CN/RCN CZĘŚĆ A - Załącznik nr 2. Lista sygnałów pomiarowych przesyłanych z FW do stacji/ CN/RCN Lp. Grupa sygnałow Nazwa sygnału na stanowisku operatora w stacji NN / w CN/RCN Skrót/Uwagi Dokładność wyświetlania Jednostka 1 2 3 4 6 7 1 FW Moc czynna ±P ±P 0.1 MW 2 FW Moc bierna ±Q ±Q 0.1 Mvar 3 4 FW Prad fazowy IL1 IL1 1 A 5 FW Prad fazowy IL2 IL2 1 A 6 FW Prad fazowy IL3 IL3 1 A 7 8 FW Napięcie międzyfazowe UL12 UL12 0.1 kv 9 FW Napięcie międzyfazowe UL23 UL23 0.1 kv 10 FW Napięcie międzyfazowe UL31 UL31 0.1 kv 11 12 FW PZ - TR [numer TR] Numer zaczepu Z 1 1 CZĘŚĆ A: Załącznik 2. Strona 1 z 1 PSE-ST.SE-FW_SSiN.PL/2016
Kategoria sygnałów Grupa sygnałó w Załącznik 3. Lista sygnałów alarmowych przesyłanych z FW do stacji NN na stanowisku operatora elektrowni/ w stacji/ w CN/RCN CZĘŚĆ A - Załącznik nr 3. Lista sygnałów alarmowych przesyłanych z FW do stacji/ CN/RCN Lp. Nazwa sygnału alarmowego na stanowisku operatora w stacji Status sygnałów Status sygnałów Nazwa sygnału alarmowego na stanowisku operatora w CN/RCN 0 1 0 1 1 3 4 5 6 7 8 9 10 1 Odbiór sygnału OW z łącza Wyłączenie Wyłączenie AW FW 2 3 Zabezp. [typ] - Wyłączenie ogólne Koniec sygnału Sygnał Zabezp. [typ] Wyłączenie AW FW 4 5 [Qxxx] Wyłącznik - Awaryjne wyłączenie z szafki kablowej Koniec sygnału Sygnał [Qxxx] Wyłącznik - Awaryjne wyłączenie z szafki kablowej Wyłączenie AW FW 6 [Qxxx] Wyłącznik - Awaryjne wyłączenie Koniec sygnału Sygnał [Qxxx] Wyłącznik - Awaryjne wyłączenie Wyłączenie AW FW CZĘŚĆ A: Załącznik 3. Strona 1 z 1 PSE-ST.SE-FW_SSiN.PL/2016
CZĘŚĆ A Załącznik nr 4 Rys. 1 Przykładowy ekran HMI/CN/RCN zakres danych pozyskiwanych z FW PSE-ST.SE-FW_SSiN.PL/2016
Załącznik 1. Lista sygnałów zdarzeń przesyłanych z FW do KDM/ODM CZĘŚĆ B - Załącznik nr 1 Lp. Grupa sygnałow Nazwa sygnału zdarzeń na stanowisku operatora w KDM/ODM Status sygnału Sterowanie 0 1 0 1 1 2 3 4 5 6 7 1 2 Łączniki NN/WN/SN 3 FW [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Wyłączony 4 FW [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Załączony 5 6 FW [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Otwarty 7 FW [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Zamknięty 8 9 FW/Pole [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Wyłączony 10 FW/Pole [oznaczenie wyłącznika] [opis wyłącznika zgodny z opisem FW] Załączony 11 12 FW/Pole [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Otwarty 13 FW/Pole [oznaczenie łącznika] [opis łącznika zgodny z opisem FW] Zamknięty 14 15 Automatyki 16 FW/Rozdz. URST [typ] Odstawione Załączone 17 FW/Rozdz. URST [typ] - Nieczynne Koniec sygnału Sygnał 18 FW/Rozdz. URST [typ] - Załączony do regulacji autonomicznej Koniec sygnału Sygnał 19 FW/Rozdz. URST [typ] - Załączony do regulacji ARST Koniec sygnału Sygnał 20 FW/Rozdz. URST [typ] - Pracuje w kryterium regulacji Q Koniec sygnału Sygnał Załącz 21 FW/Rozdz. URST [typ] - Pracuje w kryterium regulacji współczynika mocy cosϕ Koniec sygnału Sygnał Załącz 22 FW/Rozdz. URST [typ] - Pracuje w kryterium regulacji U Koniec sygnału Sygnał Załącz 23 FW/Rozdz. URST [typ] - Pracuje w kryterium regulacji Ustat. Koniec sygnału Sygnał Załącz 24 FW/Rozdz. URST [typ][nr TR] R[napięcie rozdz.]kv - Blokada nadnapięciowa Koniec sygnału Sygnał 25 FW/Rozdz. URST [typ][nr TR] R[napięcie rozdz.]kv - Blokada podnapięciowa Koniec sygnału Sygnał 26 FW/Rozdz. URST [typ][nr TR] R[napięcie rozdz.]kv - Blokada przeciążeniowa Koniec sygnału Sygnał 27 FW/Rozdz. URST [typ] - Blokada regulacji Koniec sygnału Sygnał 28 FW/Rozdz. URST [typ] - R[napięcie rozdz.]kv - sekcja [nr sekcji] załączona do regulacji Koniec sygnału Sygnał 29 FW/Rozdz. URST [typ] - R[napięcie rozdz.]kv - sekcja [nr sekcji] połączona z sekcją [nr sekcji] Koniec sygnału Sygnał 30 FW/Rozdz. URST [typ] - Wartość zadana z terminala Dyster za niska Koniec sygnału Sygnał 31 FW/Rozdz. URST [typ] - Wartość zadana z terminala Dyster za wysoka Koniec sygnału Sygnał 32 FW/Rozdz. URST [typ] - Niedozwolona zmiana parametru/kryterium z terminala Dyster Koniec sygnału Sygnał 33 FW/Rozdz. URST [typ] - Kanał łączności z ARST - Zanik Koniec sygnału Sygnał 34 FW/Rozdz. URST [typ] - Kanał łączności z koncentratorem FW - Zanik Koniec sygnału Sygnał 35 FW/Rozdz. URST [typ] - Kanał łączności z SSiN - Zanik Koniec sygnału Sygnał 36 37 Koncentrator FW 38 FW Tryb regulacji - Regulacja statyczna Koniec sygnału Sygnał 39 FW Tryb regulacji - Moc bierna Koniec sygnału Sygnał 40 FW Tryb regulacji - Współczynnik mocy Koniec sygnału Sygnał 41 42 Uprawnienia 43 44 FW Uprawnienia sterownicze FW Aktywne Załącz 45 FW Uprawnienia sterownicze ODM Aktywne Załącz 46 47 Zabezpieczenia 48 FW Zabezp. [typ] - Wyłączenie Wyłączenie 49 FW AW - Awaryjne wyłączenie Wyłączenie CZĘŚĆ B: Załącznik 1. Strona1 z 1 PSE-ST.SE-FW_SSiN.PL/2016
Załącznik 2. Lista sygnałów pomiarowych przesyłanych z FW do KDM/ODM CZĘŚĆ B - Załącznik nr 2 Lp. Grupa sygnałow Nazwa sygnału na stanowisku operatora w KDM/ODM Skrót/Uwagi Dokładność wyświetlania Jednostka Sterowanie 1 2 3 4 6 7 8 1 FW Moc czynna ±P ±P 0.1 MW 2 FW Moc bierna ±Q ±Q 0.1 Mvar 3 4 FW/Pole Moc czynna ±P ±P 0.1 MW 5 FW/Pole Moc czynna ±Q ±Q 0.1 Mvar 6 7 FW/WT Moc czynna ±P ±P 0.1 MW 8 FW/WT Moc bierna ±Q ±Q 0.1 Mvar 9 10 FW Prad fazowy IL1 IL1 1 A 11 FW/Pole Prad fazowy IL1 IL1 1 A 12 13 FW Napięcie międzyfazowe UL12 UL12 0.1 kv 14 FW/Pole Napięcie międzyfazowe UL12 UL12 0.1 kv 15 16 FW Częstotliwość f f 0.01 Hz 17 18 FW/Pole PZ - TR [numer TR] Numer zaczepu Z 1 1 19 20 FW Liczba aktualnie pracujących turbin 1 1 21 FW Liczba aktualnie gotowych do pracy turbin 1 1 22 FW Kierunek wiatru 23 FW Prędkość wiatru V 0.1 m/s 24 FW Ciśnienie bezwzględne p 1 hpa 25 FW Temperatura T 0.1 C 26 27 FW Wartość nastawy regulacji mocy czynnej P ±P 0.1 MW x 28 FW Wartość nastawy regulacji mocy biernej Q ±Q 0.1 Mvar x 29 FW Wartość nastawy regulacji współczynnika mocy cosϕ cosϕ 0.01 x Uwagi: Liczba aktualnie pracyjących turbin wiatrowych - liczba turbin, które są załączone do pracy. Warunkiem kmoniecznym jest generacja mocy czynnej (P>0MW) Liczba turbin wiatrowych gotowych do pracy - liczba turbin, które w danym czasie są załączone do pracy, ale nie generują mocy z powodu niewystarczających warunków wiatrowych Warunkiem koniecznym jest zamknięty tor wyprowadzenia mocy i brak generacji mocy czynnej (P=0MW) - koniec opracowania - CZĘŚĆ B: Załącznik 2. Strona 1 z 1 PSE-ST.SE-FW_SSiN.PL/2016